Owies. 1. Bingo 2. Komfort

Transkrypt

1 Owies W 2014 roku owies zajmował 5,8 % ogólnej powierzchni zasiewów zbóż w Polsce. W województwie łódzkim uprawiany był na ponad 46 tys. ha. Zainteresowanie produkcją tego zboża systematycznie rośnie. Na uwagę zasługują doskonałe właściwości agrotechniczne owsa. Jest mało wymagający pod względem warunków uprawy i tańszy w produjcji niż inne zboża. Przy zmianowaniu cechuje się dobrym przygotowaniem stanowiska pod następne rośliny. Uprawa owsa w monokulturze zbóż spełnia rolę fitosanitarną zmniejsza występowanie chorób podsuszkowych. Duże możliwości stwarza także nowa technologia zagospodarowania ziarna owsa jako ekologicznego nośnika energii. Popiół powstały ze spalania można dodatkowo wykorzystać do nawożenia pól. W 2014 roku Krajowy Rejestr (KR) obejmował 28 odmian owsa, w tym 5 nagoziarnistych. Z badań wynika, że genetyczne usunięcie łuski u odmian nieoplewionych poprawiło poziom zawartości składników pokarmowych i energetycznych. Owies i produkty owsiane są bowiem ważnym źródłem wielu cennych składników o znaczeniu odżywczym i biologicznym. Na uwagę zasługuje, najwyższy wśród zbóż, poziom frakcji rozpuszczalnej błonnika pokarmowego. Owies nieoplewiony, uprawiany w warunkach ekologicznych, może być więc cennym surowcem do produkcji zdrowej żywności. W województwie łódzkim do doświadczeń PDOiR przyjęto 10 odmian owsa. Wśród badanych odmian testowano trzy odmiany nieoplewione: Maczo, Nagus i Amant. Wszystkie odmiany pochodziły z hodowli krajowej (tab.1). Jednoczynnikowe doświadczenia odmianowe z owsem zlokalizowano w trzech miejscowościach: Lućmierzu, Sulejowie i Strzelcach. Warunki polowe doświadczeń przedstawiono w tabeli 2. W Sulejowie i Strzelcach doświadczenia założono na kompleksie pszennym dobrym a w Lućmierzu - żytnim bardzo dobrym. Nawożenie azotowe stosowano w ilości: 84 kg/ha w Sulejowie, 90 kg/ha w Lućmierzu i 34 kg/ha w Strzelcach. Nawożenie fosforowe stosowano w ilości od 21 do 30 kg/ha, zaś potasowego wysiano: 76 kg/ha w Sulejowie i 80 kg/ha w Lućmierzu. W doświadczeniach PDOiR realizowanych w 2014 roku w rejonie łódzkim najwyższe plony uzyskano w Strzelcach - ponad 8,8 t/ha. W Sulejowie owies plonował na nieco niższym poziomie 7,4 t/ha zaś w Lućmierzu najniżej, 6,9 t/ha (tab.4). Średni plon owsa (bez odmian Maczo, Nagus i Amant) przekroczył 8,5 t/ha (tab.5). Wynik ten jest bardzo dobry, wyższy od średniego plonu z lat W roku 2014 największą ilość ziarna uzyskano z poletek obsianych odmianą Bingo, która jako jedyna przekroczyła w trzech badanych latach wartość wzorca. Odmiany owsa nagiego plonowały na poziomie 66% wzorca odmian oplewionych. W 2014 roku porażenie owsa przez choroby było zróżnicowane (tab.6). Odporność na mączniaka utrzymują od lat odmiany Krezus i Bingo. Najbardziej porażone w 2014 roku i wieloleciu były odmiany Zuch i Arden. Rdza wieńcowa, w obecnym sezonie wegetacyjnym, z dużym nasileniem wystąpiła tylko w Sulejowie. Znaczną podatność na tę chorobę wykazuje odmiana Zuch, najsłabiej porażana jest Maczo. Największa odporność na helmintosporiozę cechuje odmiany Bingo i Nagus. Najbardziej podatną na tę chorobę jest odmiana Krezus. W 2014 roku nie wystąpiła septorioza liści ale badania za wielolecie wykazały niską odporność na tę chorobę odmiany Bingo, najsłabiej porażana jest odmiana Haker. Ważniejsze cechy rolniczo użytkowe odmian przedstawiono w tabeli 7. Średni udział łuski w ziarnie owsa, w roku 2014, był nieco wyższy od wyniku uzyskanego za lata Najmniejszą zawartość łuski posiada odmiana Bingo, najwyższą zaś Krezus. Dużą odpornością na wyleganie, za wielolecie, wyróżnia się odmiana Krezus, natomiast nieoplewiona, badana pierwszy rok, odmiana Amant wykazała skłonność do wylegania już w fazie dojrzałości mlecznej. Wysokość roślin w roku 2014 była znacznie powyżej średniej za wielolecie. Najwyższymi odmianami były: Zuch, Haker i Nagus, najniższymi zaś Maczo i Komfort. Dorodność ziarna, mierzona masą 1000 ziaren, uważana jest za jeden z głównych elementów warunkujących plon. W roku 2014, podobnie jak w latach poprzednich, dorodne ziarno uzyskała odmiana Bingo, około 45 g. Najdrobniejsze ziarno wśród odmian oplewionych wytworzyła odmiana Arden, spośród nieoplewionych wszystkie miały masę 1000 ziaren około 25 g. W oparciu o wyniki doświadczeń, Łódzki Wojewódzki Zespół PDO, podjął decyzję o utworzeniu dla owsa Listy Odmian Zalecanych do uprawy (LOZ): 1. Bingo 2. Komfort

2 Tabela 1. Owies. Odmiany badane. Rok zbioru: 2014 Rok wpisania do Rok Krajowego Odmiana włączenia Lp. Rejestru do LOZ Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Krezus 2005 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce 2 Zuch 2008 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL Kościan 3 Bingo Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce 4 Arden 2010 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL Kościan 5 Haker 2010 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce 6 Maczo (no) 2010 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce 7 Nagus (no) 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL Kościan 8 Komfort Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce 9 Amant (no) 2014 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce 10 Harnaś 2014 Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Zbożowa 4, PL Kraków (no) - odmiana nieoplewiona

3 Tabela 2. Owies. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2014 Miejscowość Sulejów Lućmierz Strzelce Powiat Piotrkowski Zgierski Kutnowski Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry żytni bardzo dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby IIIa IVa IIIa ph gleby w KCl 6,6 4,8 6,8 Przedplon ziemniaki ziemniaki pszenica ozima Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi (l/ha) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Vitavax 200 FS Vitavax 200 FS Maxim Star 025 FS Herbicyd Insektycyd (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Chwastox Turbo 340 SL 2,0 l Karate Zeon 050 CS 0,1 l Decis Mega 50 EW 0,125 l Chwastox Extra 300 SL 3,0 l Lintur 70 WG 150 g Karate Zeon 050 CS 0,1 l Mustang Forte 195 EC 0,8 l Fastac 10 EC 0,1 l Bi 58 Nowy 400 EC 0,5 l

4 Tabela 3. Owies. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014 Lp. Cecha Sulejów Lućmierz Strzelce 1 Termin wiechowania (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości (skala 9 o ) 8,9 8,2 9,0 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 5,3 1,0 9,0 6 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 7,8 9,0 7,9 7 Porażenie przez rdzę wieńcową (skala 9 o ) 7,0 8,8 8,8 8 Porażenie przez rdzę źdźbłową (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9 Porażenie przez septoriozę liści (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 10 Porażenie przez helmintosporiozę (skala 9 o ) 7,1 8,4 9,0 11 Masa 1000 ziaren (g) 34,9 32,0 34,4 12 Udział łuski % 26,0 30,9 24,4 13 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,7 11,0 11,4 14 Plon ziarna (dt z ha) 83,2 76,3 98,1 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian. Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny. Tabela 4. Owies. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2014 Lp. Odmiana Sulejów Lućmierz Strzelce Wzorzec, dt z ha 83,2 76,3 98,1 1 Krezus Zuch Bingo Arden Haker Maczo (no) Nagus (no) Komfort Amant (no) Harnaś (no) - odmiana nieoplewiona, wzorzec wszystkie badane odmiany, bez odmian: Maczo, Nagus i Amant

5 Tabela 5. Owies. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 2012 Lp. Odmiana Plon ziarna w % wzorca Średnia Wzorzec, dt z ha 85,9 75,2 69,4 76,8 1 Krezus Zuch Bingo Arden Haker * 6 Maczo (no) Nagus (no) Komfort * 9 Amant (no) Harnaś 103 Liczba doświadczeń (no) - odmiana nieoplewiona. Wzorzec: w roku 2014 wszystkie badane odmiany, bez odmian: Maczo, Nagus i Amant, w roku 2013 Krezus, Zuch, Bingo, Arden, Haker, Komfort, w 2012 Krezus, Zuch, Bingo i Arden. * - średnia z lat: Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.

6 Tabela 6. Owies. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenie od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 2012 Liczba Mączniak Rdza wieńcowa Helmintosporioza Septorioza liści Lp. Odmiana lat badań Wzorzec (skala 9 o ) 7,9 8,0 7,0 6,1 7,8 7,3 9,0 7,2 1 Krezus 3 0,6 0,3-0,3 0,1-0,6-0,3 0,0 0,5 2 Zuch 3-1,4-0,5-1,0-0,7 0,1-0,5 0,0 0,9 3 Bingo 3 0,8 0,2 0,0-0,1 0,6 0,3 0,0-1,4 4 Arden 3-0,7-0,4 0,0 0,1 0,1-0,3 0,0-0,4 5 Haker 2 0,6 0,2* 0,0 0,3* -0,1 0,3* 0,0 1,3* 6 Maczo (no) 3 0,3 0,3 1,0 0,7-0,4 0,3 0,0 0,3 7 Nagus (no) 3-0,2 0,1 0,4-0,2 0,7 0,3 0,0-0,2 8 Komfort 2 0,3-0,1* -0,3-0,3* -0,6-0,1* 0,0-0,7* 9 Amant (no) 1 0,5 0,0-0,1 0,0 10 Harnaś 1-0,9 0,0 0,2 0,0 Liczba doświadczeń (no) - odmiana nieoplewiona. Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: w roku 2014 wszystkie badane odmiany, w roku 2013 Krezus, Zuch, Bingo, Arden, Haker, Maczo, Nagus ikomfort, w 2012 Krezus, Zuch, Bingo, Arden, Maczo i Nagus. * - średnia z lat: Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.

7 Tabela 7. Owies. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 2012 Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren Udział łuski (%) w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań Wzorzec 27,1 26,6 8,2 8,2 3,1 5,6 116,8 108,6 33,8 33,8 1 Krezus 3 4,8 3,3 0,8 0,8 1,5 0,9-0,1-4,1 1,7 2,4 2 Zuch 3-1,6-0,8 0,8 0,8 0,5 0,2 7,6 5,7 3,9 2,4 3 Bingo 3-4,8-3,4 0,5 0,5 0,0 0,5 1,5 1,1 12,0 12,2 4 Arden 3-2,0-0,4 0,8 0,8 0,0-0,3 3,5 3,1 0,7 0,0 5 Haker 2 1,5 0,9* -0,2-0,2* -0,3 0,1* 7,4 5,5* 1,8 0,8* 6 Maczo (no) 3-23,5-23,4-0,5-0,5-1,1-0,5-8,9-8,2-8,3-8,1 7 Nagus (no) 3-25,5-23,5 0,8 0,8-0,6-1,0 5,4 4,9-10,2-10,0 8 Komfort 2 0,4 0,9* 0,8 0,8* 0,4 0,4* -7,8-5,0* 3,0 3,0* 9 Amant (no) 1-25,4-4,2-1,5-7,4-7,2 10 Harnaś 1 3,3 0,8 1,2-1,1 2,5 Liczba doświadczeń (no) - odmiana nieoplewiona. Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: w roku 2014 wszystkie badane odmiany, w roku 2013 Krezus, Zuch, Bingo, Arden, Haker, Maczo, Nagus i Komfort, w 2012 Krezus, Zuch, Bingo, Arden, Maczo i Nagus. * - średnia z lat: Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.