Wyniki doświadczeń odmianowych GRYKA 2014, 2015

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych GRYKA 2014, 2015 Słupia Wielka 2015

2 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Słupia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracował mgr inż. Andrzej Najewski Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju, Zadanie Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe.

3 GRYKA Od 1 maja 2004 roku w Krajowym rejestrze (KR) nie figuruje już gryka, a tym samym żadna jej odmiana. Wynika to z faktu, że w Unii Europejskiej gryka nie znajduje się w wykazie gatunków, których odmiany wpisuje się krajowych rejestrów. Do 30 kwietnia 2004 roku w Krajowym rejestrze znajdowały się trzy polskie odmiany gryki Kora, Luba i Panda. Obecnie Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. prowadzi hodowlę zachowawczą i ma w ofercie handlowej odmiany Kora i Panda. Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń z gryką z lat 2014 i W obu latach założono po siedem doświadczeń, wszystkie zostały przyjęte do serii. W roku 2014 oceniano pięć, a w roku 2015 cztery odmiany. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z gryką Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metodyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w układzie losowanych bloków kompletnych, w trzech powtórzeniach. Nie stosowano chemicznej ochrony roślin. Nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków (jakość gleby, rodzaj przedplonu, zasobność gleby w fosfor, potas, magnez itp.). 1) Gryka. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/20/2014, Słupia Wielka, maj Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła 15 m 2. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 nasion i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsada nasion dla wszystkich odmian była jednakowa i wynosiła 200 szt./m 2. Plon ziarna i masę 1000 nasion przeliczono na wspólną wilgotność 14. Wyniki plonu nasion odmian podano w postaci średniej ogólnej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z gryką oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji pokazano w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. Gryka jest rośliną wrażliwą na przymrozki, stąd wysiewa się ją późno. W obu latach badań doświadczenia z gryką zakładano w terminie od 9 do 29 maja. Termin zbioru gryki był zróżnicowany i w roku 2015 mieścił się w przedziale od 19 sierpnia do 24 września, natomiast w roku 2014 od 23 sierpnia do 30 września. Średni plon nasion wzorcowych odmian gryki w 2014 wyniósł 18,6, a w roku ,1. W obu latach badań plon nasion był bardzo zróżnicowany w poszczególnych miejscowościach. Zarówno w roku 2014 jak i 2015 najniższy plon odmian wzorcowych uzyskano w Bukówce (odpowiednio 8,1 i 9,0 ). Z kolei najwyższy plon w roku 2014 odnotowano w Wyczechach (26,5 dt z ha), a w roku 2015 w Uhninie (29,0 dt z ha). W obu latach badań najlepiej plonowała odmiana PA 13, niewiele jej ustępowała odmiana Kora. Słabo plonowały natomiast litewskie odmiany VB Nojai i VB Vokiai, które były badane tylko w roku Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny)

4 - 4 - Tabela 1 GRYKA. Odmiany i doświadczenia. Lata zbioru 2015, 2014 Hodowca 1 Kora 2 Panda 3 PA 13 Materiał siewny zdolność kiełkowania () masa 1000 nasion (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o ,8 27,2 200 Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o ,2 27,4 200 Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o ,6 27, VB Nojai LAMMC 95 33, VB Vokiai LAMMC 60 34, PA 15 Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. Bilans doświadczeń: 2014: założone i przyjęte do syntezy : założone i przyjęte do syntezy 7 Kol. 2: LAMMC Lietuvos agrarinių ir miškų mokslų centro Vokes filialas (Litwa) 90 31,6 200

5 Kol. 2-15: przedplon: GRS groch siewny, JEZJ jęczmień jary, PSZO pszenica ozima, PZZO pszenżyto ozime, RZPO rzepak ozimy, ZIK ziemniak; data: dzień/miesiąc Tabela 2 GRYKA. Warunki prowadzenia doświadczeń. Lata zbioru 2015, 2014 Wyszczególnienie Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB Kompleks przydatności rolniczej gleb Białogard Wyczechy Krzyżewo Bukówka Góra Lubliniec gard chy Jelenia Nowy Biało- Wycze- Krzyżewo Uhnin Uhnin Bukówka Jelenia Góra Odczyn gleby (ph w KCl) 4,9 6,1 5,2 6,3 6,6 6,0 6,0 6,2 5,8 7,6 6,3 6,0 6,0 6,1 Przedplon PSZO RZPO GRS PZZO JEZJ PSZO PSZO PSZO RZPO JEZJ ZIK JEZJ PSZO JEZJ Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha) - P 2 O K 2 O N Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew Wschody Pąkowanie Kwitnienie - początek Kwitnienie - pełnia Dojrzałość pełna Zbiór Nowy Lubliniec

6 - 6 - Tabela 3 Gryka. Dane meteorologiczne. Sezony wegetacyjne 2015, 2014 SDOO/ZDOO Miesiąc III IV V VI VII VIII suma opadów (mm) 1 Białogard Wyczechy Krzyżewo Uhnin Bukówka Jelenia Góra Nowy Lubliniec średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 8 Białogard 4,6 7,5 10,9 13,8 17,5 19,8 9 Wyczechy 3,9 7,1 10,8 14,1 17,3 20,7 10 Krzyżewo 4,8 7,9 12,3 16,4 18,8 21,1 11 Uhnin 5,6 8,8 12,8 16,7 19,4 21,4 12 Bukówka 2,8 6,1 9,9 13,5 17,7 19,2 13 Jelenia Góra 4,5 7,4 11,7 15,0 19,6 21,5 14 Nowy Lubliniec 4,2 7,6 12,4 16,9 19,6 21, suma opadów (mm) 15 Białogard Wyczechy Krzyżewo Uhnin Bukówka Jelenia Góra Nowy Lubliniec średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 22 Białogard 6,3 9,9 12,3 15,0 20,5 17,2 23 Wyczechy 5,4 9,9 12,0 14,3 20,1 16,8 24 Krzyżewo 5,7 9,4 13,7 15,2 20,6 18,4 25 Uhnin 6,3 11,1 14,7 15,9 21,1 19,2 26 Bukówka 4,7 7,8 10,2 13,2 17,6 14,7 27 Jelenia Góra 6,8 9,4 11,8 15,1 19,5 16,4 28 Nowy Lubliniec 5,9 9,7 13,6 15,8 20,6 18,3

7 - 7 - Tabela 4 GRYKA. Plon nasion odmian w miejscowościach. Lata zbioru 2015, 2014 Białogard Wyczechy Krzyżewo Uhnin Bukówka Jelenia Góra Nowy Lubliniec Wzorzec 13,0 23,7 26,7 29,0 9,0 20,8 17,1 1 Kora 22, , , , , , , Panda 27, , ,2 91 7,8 85 8, , , PA 13 24, , , , , , , PA 15 24, , , ,9 64 8, , ,1 97 NIR 2,1 1,0 1,5 0,8 1,1 2,2 1,4 NIR 8,6 3,6 11,1 9,8 13,9 12,6 9,6 Wzorzec 24,5 26,5 13,4 9,2 8,1 17,5 14,5 5 Kora 12, , , , , , , Panda 12, , , ,8 89 9, , , PA 13 14, , , , , , , VB Nojai 14, , , ,4 74 9, , , VB Vokiai 14, , , ,9 72 9, , ,8 81 NIR 0,9 1,1 5,1 2,0 2,3 2,7 0,7 NIR 6,7 5,5 19,6 7,7 24,4 14,0 4,2 Kol 1: wzorzec Kora, Panda, PA

8 - 8 - Tabela 5 GRYKA. Plon nasion odmian. Lata zbioru 2015, 2014 Plon nasion Wzorzec 16,2 19,9 18,1 16,2 19,9 18,1 1 Kora 16,0 20,4 18, Panda 16,2 18,7 17, PA 13 16,6 20,6 18, VB Nojai 16, VB Vokiai 16, PA 15 15,8 98 Liczba doświadczeń Kol 1: wzorzec Kora, Panda, PA 13 Tabela 6 GRYKA. Porażenia przez ważniejsze choroby (odchylenia od, skala 9 o ). Lata zbioru 2015, 2014 Choroby podstawy łodyg - - kompleks cm Szara pleśń gryki skala 9 o Wzorzec 7,2 5,4 6,3 7,5 7,9 7,7 1 Kora 0,1-0,1 0,0-0,2 0,1 0,0 2 Panda -0,2 0,6 0,2-0,3 0,1-0,1 3 PA 13 0,1-0,4-0,2 0,5-0,2 0,1 4 VB Nojai 0,9 0,1 5 VB Vokiai -0,1-0,9 6 PA 15 0,8 0,0 Liczba doświadczeń

9 - 9 - cd. tabeli 6 Mozaika gryki Bakterioza gryki Mączniak rzekomy gryki Wzorzec 7,7 7,6 7,7 7,6 7,9 7,6 7,7 1 Kora -0,3 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 2 Panda -0,3-0,6-0,3-0,4-0,2-0,2-0,2 3 PA 13 0,7 0,4 0,2 0,3 0,1 0,1 0,1 4 VB Nojai 0,2 0,4 5 VB Vokiai 0,2-0,9 6 PA 15-0,7-0,1 0,1 Liczba doświadczeń Kol. 4: w roku 2014 mozaika gryki nie wystąpiła cd. tabeli 6 Szara plamistość gryki Askochytoza gryki Zgnilizna twardzikowa gryki Wzorzec 8,2 7,7 7,9 8,3 7,8 8,1 7,3 1 Kora -0,2 0,4 0,1 0,0-0,1-0,1-0,3 2 Panda 0,0-0,1 0,0 0,3 0,1 0,2 0,0 3 PA 13 0,1-0,2 0,0-0,3 0,1-0,1 0,3 4 VB Nojai -0,1 0,1 0,7 5 VB Vokiai -0,7-0,8-0,7 6 PA 15-0,3-0,3 Liczba doświadczeń Kol 1: wzorzec Kora, Panda, PA

10 Tabela 7 GRYKA. Ważniejsze cechy rolnicze odmian (odchylenia od ). Lata zbioru 2015, 2014 Wysokość roślin cm Wyleganie w fazie kwitnienia Wyleganie przed zbiorem skala 9 o Wzorzec ,3 5,5 5,3 5,4 1 Kora ,7-0,2 0,1 0,0 2 Panda ,3-0,2-0,2-0,2 3 PA ,7 0,3 0,1 0,2 4 VB Nojai -1-2,3-0,8 5 VB Vokiai -6-2,3 1,0 6 PA ,5 Liczba doświadczeń Kol. 3: w roku 2015 wyleganie w fazie kwitnienia nie wystąpiło cd. tabeli 7 Ocena ulistnienia Data pełni kwitnienia Data pełni dojrzałości skala 9 o liczba dni Wzorzec 8,1 8,1 8, Kora 0,0-0,2-0,1 0,0-0,5 0,0 1,0 0,5 1,0 2 Panda -0,2 0,0-0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 3 PA 13 0,2 0,2 0,2 0,0 0,0 0,0-1,0-1,0-1,0 4 VB Nojai -0,3-2,0-0,5 5 VB Vokiai -0,8-3,5-6,5 6 PA 15-0,1 1,0 2,5 Liczba doświadczeń

11 cd. tabeli 7 Osypywanie nasion Wilgotność nasion Masa 1000 nasion skala 9 o g Wzorzec 7,4 7,5 7,5 13,9 13,8 13,9 30,6 29,1 29,9 1 Kora 0,0 0,0 0,0 0,1-0,2-0,1 0,0-0,2-0,1 2 Panda 0,2 0,0 0,1 0,0 0,2 0,1 0,2 0,1 0,2 3 PA 13-0,2 0,0-0,1-0,1 0,1 0,0-0,2 0,1-0,1 4 VB Nojai -0,2-0,3 2,5 5 VB Vokiai -0,7-0,8 3,0 6 PA 15-0,1 0,2 1,9 Liczba doświadczeń Kol 1: wzorzec Kora, Panda, PA 13