Wyniki doświadczeń odmianowych SOJA 2014, 2015

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych SOJA 2014, 2015 Słupia Wielka 2015

2 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Słupia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracowała mgr inż. Agnieszka Osiecka Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju, Zadanie Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe.

3 SOJA Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń odmianowych z soją realizowanych w latach 2014 i W obu latach doświadczenia prowadzono w siedmiu stacjach i zakładach doświadczalnych oceny odmian (SDOO, ZDOO) rys. 1. U podstaw wyboru lokalizacji leżało przebadanie odmian tego nierodzimego i wymagającego co do stanowiska gatunku, w zróżnicowanych warunkach siedliskowych. Poza tym ponad połowę doświadczeń założono w Polsce centralnej, by sprawdzić możliwości uprawy soi w rejonach, których nie zalicza się do najkorzystniejszych. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z odmianami soi w latach 2014 i 2015 W obu latach badano po dziewięć odmian, choć dobory nieznacznie się różniły. W roku 2014, oprócz trzech odmian z Krajowego rejestru (KR) testowano sześć odmian z katalogu wspólnotowego CCA. W sezonie 2015 przebadano cztery odmiany z KR, w tym dwie nowo zarejestrowane i pięć odmian z CCA. Doświadczenia polowe, których wyniki zamieszczono w niniejszym opracowaniu, prowadzono według ramowych metodyk 1) w układzie z grupami odmian, w trzech powtórzeniach. Powierzchnia pojedynczego poletka wynosiła 16,50 m 2, a ilość wysiewu poszczególnych odmian obliczono w oparciu o zalecaną obsadę roślin (70 szt/m 2 ), masę 1000 nasion i zdolność kiełkowania nasion. Plon nasion i masę 1000 nasion podano przy wilgotności 15% ) Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO) roślin uprawnych. 1. Rośliny rolnicze Strączkowe, COBORU, Słupia Wielka Uzupełnienia do obowiązującej metodyki dla soi, Słupia Wielka Warunki siedliskowe poszczególnych doświadczeń przedstawiono w tabeli 2, a daty terminów agrotechnicznych w poszczególnych lokalizacjach w tabeli 3. Tabela 4 zawiera natomiast dane meteorologiczne (sumy opadów i średnie temperatury powietrza na wysokości 2 m) dla miesięcy, w których przebiegała wegetacja soi. Warunki pogodowe sprzyjały wcześniejszym siewom (przełom kwietnia i maja) w roku W kolejnym sezonie wegetacyjnym doświadczenia zakładano w ostatnich dniach kwietnia i pierwszej dekadzie maja. W Węgrzcach soję wysiano wyjątkowo późno. Rozwój wegetatywny roślin w poszczególnych latach badań był determinowany przez przebieg pogody. Sezon 2015 cechował się wiosennym niedoborem opadów. Kwitnienie soi zazwyczaj przypadało w pierwszej połowie lipca, w nielicznych przypadkach w końcu czerwca. Dostatek wilgoci w sezonie 2014 sprzyjał kwitnieniu i zawiązywaniu strąków. Z kolei w sezonie 2015 długie okresy posuchy nie sprzyjały obfitemu wiązaniu strąków i nalewaniu nasion. Dodatkowo, w większości doświadczeń rośliny w ostatnim sezonie były niższe niż w roku wcześniejszym. W fazę dojrzewania rośliny wchodziły wcześniej w roku 2015, a dojrzałość techniczną osiągały w końcu sierpnia. Sporadycznie faza ta przedłużała się do połowy września. W roku 2014 deszczowa pogoda, której okresowo towarzyszyły wysokie temperatury sprzyjała znacznemu wydłużeniu wegetacji. Soja dojrzewanie rozpoczynała dopiero we wrześniu, a dojrzałość techniczną osiągała najczęściej po połowie tego miesiąca. Z racji dużego zróżnicowania badanych odmian co do wczesności, w doświadczeniach najczęściej dokonywano indywidualnego zbioru nasion. W roku 2015 większość doświadczeń zebrano do końca września. W roku 2014 najwcześniej soję zbierano w Kawęczynie i Zybiszowie. W pozostałych punktach zebrano ją zdecydowanie później (koniec września i w pierwsza dekada października). We wszystkich doświadczeniach przeprowadzono zbiór jednofazowy. W roku 2014 średni plon nasion był wysoki. Okresy długotrwałej suszy w sezonie 2015 spowodowały zdecydowanie niższe plonowanie (o 60%). W obu latach można wskazać na odmiany, które plonowały wyraźnie lepiej przy jednocześnie wyraźnie zróżnicowanej ich wczesności.

4 - 4 - Tabela 1 SOJA. Odmiany i doświadczenia. Lata zbioru 2015, 2014 Lp. Odmiany Rok wpisania do KR Zachowujący zdolność kiełkowania Materiał siewny masa 1000 nasion Ilość wysiewu % g kg/ha Aldana 1992 HR Strzelce Grupa IHAR PL Aligator 2015 Euralis Nasiona FR Annushka CCA HS AgroYoumis Polska Augusta 2002 UP Poznań PL Atlanta CCA HS AgroYoumis Polska Lissabon CCA Saatbau Polska Madlen 2015 HS AgroYoumis Polska PL Mavka 2013 HS AgroYoumis Polska PL Merlin CCA Saatbau Polska Simona CCA HS AgroYoumis Polska Protina CCA RAGT Semences Polska Bilans doświadczeń: - założone zdyskwalifikowane w trakcie opracowywania wyników przyjęte do syntezy rok - doświadczenie zdyskwalifikowane w trakcie opracowywania wyników - SDOO Węgrzce Planowana obsada nasion identyczna dla wszystkich odmian - 70 szt./m 2 Kol. 2: KR Krajowy rejestr, CCA Wspólnotowy Katalog odmian roślin rolniczych, niezarejestrowane w Polsce Kol. 3: zachowujący HR Hodowla Roślin, HS Hodowla Soi, UP Uniwersytet Przyrodniczy, Euralis Nasiona Euralis Nasiona sp. z o.o., Saatbau Polska sp. z o.o.; kraj siedziby hodowcy odmiany: AT Austria, FR Francja, PL Polska

5 Przedplon PSZJ PSZJ PSZJ JEZJ OWZ ZIK ZYZO JEZJ PSZO PSZJ JEZJ JEZJ ZIK PZZO Zastosowanie nitraginy K 2 O N Kol. 2-15: przedplon: JEZJ jęczmień jary, OWZ owies, PSZJ pszenica jara, PSZO pszenica ozima, PZZO pszenżyto ozime; ZIK ziemniak, ZYZO żyto Tabela 2 SOJA. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń. Lata zbioru 2015, 2014 Wyszczególnienie Kompleks przydatności rolniczej gleb wg IUNG Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Dukla Kościelna Wieś Odczyn gleby (ph w KCl) 6,5 6,6 6,5 6,3 6,5 6,1 6,6 6,5 6,8 6,1 6,4 6,5 5,7 6,8 Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Dukla Herbicydy (data): - pierwszy zabieg Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha): - P 2 O

6 Tabela 3 SOJA. Daty siewu, zbioru oraz ważniejszych faz rozwojowych i cechy rolniczo-użytkowe. Lata zbioru 2015, 2014 Wschody data Początek kwitnienia data Koniec kwitnienia data bd Długość fazy kwitnienia liczba dni bd Początek dojrzewania data Dojrzałość techniczna data Zbiór data Wyleganie przed zbiorem skala 9º 8,7 8,4 9,0 9,0 7,1 9,0 9,0 9,0 8,6 9,0 7,7 9,0 6,9 Bakteryjna ospowatość soi skala 9º 7,8 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 7,3 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 Bakteryjna plamistość soi skala 9º 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 7,3 9,0 9,0 9,0 9,0 Wysokość roślin cm bd Masa 1000 nasion g Plon nasion dt z ha 16,4 19,5 18,1 15,1 29,2 23,7 11,8 29,3 29,5 25,9 34,5 27,6 43,5-6 - Wyszczególnienie Jednostka Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Siew data Cicibór Duży Dukla Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Cicibór Duży Dukla Kol. 3-15: data: dzień/miesiąc; daty określają średnią ogólną wystąpienia danej fazy rozwojowej

7 - 7 - Tabela 4 SOJA. Dane meteorologiczne. Lata zbioru 2015, 2014 Lp. SDOO/ZDOO Miesiąc IV V VI VII VIII IX suma opadów (mm) 1 Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Dukla średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Kościelna Wieś 8,3 12,9 16,7 20,3 22,6 15,4 2 Chrząstowo 7,4 11,8 15,2 18,7 21,8 14,7 3 Kawęczyn 7,4 12,7 16,2 18,8 20,9 14,8 4 Zybiszów 8,4 13,1 17,6 21,0 23,1 15,6 5 Węgrzce 9,2 13,3 17,3 21,0 21,8 15,3 6 Cicibór Duży 8,3 12,8 16,7 19,6 21,6 15,1 7 Dukla 7,5 11,5 16,4 19,1 20,3 14, suma opadów (mm) 1 Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Dukla średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Kościelna Wieś 10,5 13,6 16,3 21,4 17,7 15,4 2 Chrząstowo 10,4 12,9 15,6 21,4 17,9 15,1 3 Kawęczyn 10,0 13,2 15,3 20,9 18,0 14,7 4 Zybiszów 10,7 12,6 16,4 20,5 17,8 15,8 5 Węgrzce 11,3 14,3 16,7 20,8 18,3 15,6 6 Cicibór Duży 10,1 14,7 15,6 21,2 18,9 14,5 7 Dukla 9,2 13,2 14,9 19,3 17,3 14,4

8 Tabela 5 SOJA. Plon nasion w miejscowościach (odchylenia od wzorca w dt z ha i % wzorca). Lata zbioru 2015, Lp. Odmiany Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Dukla dt z ha Wzorzec, dt z ha 16,4 29,3 19,5 29,5 18,1 25,9 15,1 34,5 29,2 23,6 27,6 11,8 43,5 1 Aldana 11,2 23,4 17,1 25,2 18,3 22,5 14,3 30,4 26,7 23,5 20,4 9,2 35,1 2 Aligator 14,3 31,4 18,6 29,6 18,1 28,3 14,9 37,9 34,6 23,5 30,5 11,3 39,3 3 Annushka 16,5 24,7 18,3 28,3 21,6 22,2 16,1 27,4 25,8 26,7 25,8 10,2 37,6 4 Augusta 26,1 26,2 23,1 28,2 23,8 39,4 5 Atlanta 32,9 29,4 28,9 43,9 31,3 39,5 6 Lissabon 18,2 34,3 20,8 33,7 17,4 28,8 18,7 38,6 37,3 24,5 30,6 13,1 48,2 7 Madlen 18,2 17,1 17,1 13,6 24,4 21,5 15,2 8 Mavka 16,2 27,9 23,0 31,9 17,7 26,2 17,5 30,1 28,0 24,1 26,0 7,5 58,6 9 Merlin 18,1 32,0 21,9 30,0 14,9 27,3 12,6 42,6 31,3 25,2 31,7 13,3 53,8 10 Simona 19,6 31,0 21,6 31,1 17,5 26,0 16,5 31,6 26,6 22,2 28,5 14,8 40,1 11 Protina 15,5 16,8 20,0 11,6 28,4 21,8 11,4 NIR przy α = 0,05 (dt z ha) 3,19 2,98 3,20 3,06 1,85 1,12 1,38 7,31 2,25 1,36 1,58 3,00 10,33 % wzorca Wzorzec, dt z ha 16,4 29,3 19,5 29,5 18,1 25,9 15,1 34,5 29,2 23,6 27,6 11,8 43,5 1 Aldana Aligator Annushka Augusta Atlanta Lissabon Madlen Mavka Merlin Simona Protina NIR przy α = 0,05 (%) 19,4 10,2 16,4 10,4 10,2 4,3 9,2 21,2 7,7 5,8 5,7 25,5 23,7 Kol. 1: wzorzec średnia ogólna Kol. 11: doświadczenie zdyskwalifikowane w trakcie opracowywania wyników.

9 1 Aldana 17,2 26,1 21, ,9-0,9-0, ,6-3,4-3,0 2 Aligator 19,3 32,8 26, ,5 0,6 0, ,0-0,9 0,1 3 Annushka 19,3 27,6 23, ,0-1,6-1, ,7-2,4-1,6 4 Augusta 27,8 88-1, ,0 5 Atlanta 34, ,7 15 4,3 6 Lissabon 21,4 35,7 28, ,7 0,1 0, ,3-1,0-1,2 7 Madlen 18,2 95 0,5-3 1,1 8 Mavka 19,1 33,4 26, ,2 0,1-0, ,1 1,3 1,2 9 Merlin 19,6 36,2 27, ,3-0,2-0, ,1 0,3-0,4 10 Simona 19,8 31,4 25, ,7 0,3 0, ,9 2,8 2,9-9 - Tabela 6 SOJA. Plon nasion i cechy rolniczo-użytkowe odmian. Lata zbioru 2015, 2014 Lp. Odmiany Plon nasion dt z ha % wzorca Wysokość Wilgotność nasion osadzenia po zbiorze roślin najniższych strąków % cm odchylenia od wzorca Wzorzec 19,1 31,7 25,4 19,1 31,7 25,4 14,2 16,0 15, ,4 11,4 10,4 11 Protina 17,9 94 1,0 2-0,4 Liczba doświadczeń Wartość NIR (α = 0,05) 2,7 4,3 14,3 13,5 Kol. 1: wzorzec średnia ogólna

10 Wzorzec Aldana Aligator Annushka Augusta Atlanta Lissabon Madlen Mavka Merlin Simona Protina Liczba doświadczeń Tabela 7 SOJA. Cechy rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2015, 2014 Lp. Odmiany początku kwitnienia Długość okresu od siewu do: Masa 1000 nasion początku dojrzałości dojrzałości dojrzewania technicznej żniwnej liczba dni g Kol. 1: wzorzec średnia ogólna

11 1 Aldana 1,2 0,3 0,8 0,7 0,6 0,7 0,3 0,8 0,6 0,1 0,1 0,1 0,2 0,1 0,2 2 Aligator 0,9 0,5 0,7 0,3 0,9 0,6-0,1-0,7-0,4-0,1 0,1 0,0 0,1-0,2-0,1 3 Annushka -2,8 0,0-1,4-1,2-0,9-1,1 0,4 1,0 0,7 0,1-0,9-0,4-0,2 0,1-0,1 4 Augusta -0,7-1,3 0,4-0,2 0,1 5 Atlanta 0,1-0,1-1,4 0,1 0,1 6 Lissabon 0,6 0,5 0,6 0,5 0,9 0,7 0,2 0,1 0,2 0,2 0,1 0,2 0,3 0,1 0,2 7 Madlen -1,1-1,0-0,4 0,3 0,2 8 Mavka 0,2 0,3 0,3-0,1 0,3 0,1 0,0-0,1-0,1 0,3 0,1 0,2 0,0 0,1 0,1 9 Merlin 0,9 0,5 0,7 0,6 0,4 0,5 0,4 0,5 0,5-1,7 0,1-0,8-1,2-0,2-0,7 10 Simona -0,8-1,5-1,2-0,3-0,8-0,6-0,3-0,5-0,4 0,2 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 11 Protina 1,2 0,6-0,3 0,5 0,4 Liczba doświadczeń cd. tabeli 7 SOJA. Cechy rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca, skala 9 o ). Lata zbioru 2015, 2014 Lp. Odmiany Wyleganie w fazie końca kwitnienia najpóźniejszej odmiany przed zbiorem Równomierność dojrzewania Pękanie strąków Osypywanie nasion Wzorzec 7,1 8,4 7,8 8,1 8,1 8,1 7,9 7,4 7,7 8,5 8,9 8,7 8,2 8,9 8,6 Kol. 1: wzorzec średnia ogólna

12 Wzorzec Aldana Aligator Annushka Augusta Atlanta Lissabon Madlen Mavka Merlin Simona Protina Liczba doświadczeń cd. tabeli 7 SOJA. Cechy rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2015, 2014 Lp. Odmiany Liście pozostałe na roślinach Termin Opadnięcie w fazie początku dojrzewania przed zbiorem wszystkich liści dojrzałości żniwnej zbioru % data Kol. 1: wzorzec średnia ogólna

13 Wzorzec 7,8 7,3 7,6 8,1 7,6 7,9 7,3 7,0 4,6 5,8 1 Aldana 0,2 0,0 0,1 0,2 0,4 0,3-1,0-1,0-0,9-1,0 2 Aligator 0,2-0,6-0,2-1,1 0,4-0,4 1,0 1,3-0,6 0,4 3 Annushka -0,5 0,0-0,3 0,2 0,7 0,5-1,0 0,3-0,3 0,0 4 Augusta 0,7-1,3-0,6 0,7 5 Atlanta -0,6 0,4 1,0-0,9 6 Lissabon 0,2 0,0 0,1 0,9-0,9 0,0 0,7 1,7 0,1 0,9 7 Madlen -0,1-0,4-1,0 8 Mavka 0,2 0,7 0,5 0,2 0,4 0,3 0,4 0,0 0,7 0,4 9 Merlin -0,1 0,0-0,1 0,2-0,3-0,1-0,3-1,0 0,4-0,3 10 Simona 0,2-0,3-0,1-0,4 0,4 0,0-0,6-1,3 0,7-0,3 11 Protina -0,5 0,6 1,3 Liczba doświadczeń Tabela 8 SOJA. Porażenie odmian przez choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2015, 2014 Lp. Odmiany Bakteryjna ospowatość Septorioza Choroby skala 9º Bakteryjna plamistość Zgorzel siewek Kol. 1: wzorzec średnia ogólna