Wyniki doświadczeń odmianowych GRYKA 2016, 2017, 2018

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych GRYKA 2016, 2017, 2018 Słupia Wielka 2018

2 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Słupia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracował mgr inż. Andrzej Najewski Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Zadanie Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe. COBO 2018 n. 10

3 GRYKA Do 30 kwietnia 2004 roku w Krajowym rejestrze (KR) znajdowały się trzy polskie odmiany gryki Kora, Luba i Panda. Od 1 maja 2004 roku w KR nie figurowała już gryka, a tym samym żadna jej odmiana. Wynikało to z faktu, że w Unii Europejskiej gryka nie znajduje się w wykazie gatunków, których odmiany wpisuje się do krajowych rejestrów. Od r. weszła w życie nowelizacja ustawy o nasiennictwie, która umożliwia wpisywanie do Krajowego rejestru (na podstawie wyników badań OWT) odmian tradycyjnie uprawianych w Polsce, do których bez wątpienia zalicza się gryka. W roku 2017 zarejestrowano dwie odmiany tradycyjne gryki Kora i Panda, pochodzące z Małopolskiej Hodowli Roślin Spółka z o.o. Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń z gryką z lat W każdym roku badań założono po siedem doświadczeń, wszystkie zostały przyjęte do serii. W latach 2016 oceniano cztery odmiany (wszystkie pochodzą z Małopolskiej Hodowli Roślin Spółka z o.o.). Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z gryką Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metodyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w układzie losowanych bloków kompletnych, w trzech powtórzeniach. Nie stosowano chemicznej ochrony roślin. Nawo- 1) Gryka. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/20/2014, Słupia Wielka, maj żenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków (jakość gleby, rodzaj przedplonu, zasobność gleby w fosfor, potas, magnez itp.). Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła 15 lub 16,5 m 2. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 nasion i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsada nasion dla wszystkich odmian była jednakowa i wynosiła 200 szt./m 2. Plon ziarna i masę 1000 nasion przeliczono na wspólną wilgotność 14. Wyniki plonu nasion odmian podano w postaci średniej ogólnej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z gryką oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji pokazano w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. Gryka jest rośliną wrażliwą na przymrozki, stąd wysiewa się ją późno. We wszystkich latach badań doświadczenia z gryką zakładano w terminie od 6 do 23 maja. Termin zbioru gryki był bardziej zróżnicowany i mieścił się w przedziale od 23 sierpnia do 29 września; w jednej lokalizacji, w latach 2017 i 2016, grykę zbierano w połowie października. Plon nasion wzorcowych odmian gryki w roku 2016 wyniósł 21,9, w roku ,0, a w roku ,3. W każdym z trzech lat badań plon nasion był bardzo zróżnicowany w poszczególnych miejscowościach. Najniższy plon odmian wzorcowych w roku 2016 uzyskano w Bukówce (7,6 ), w roku 2017 w Białogardzie (9,2 dt z ha), a w roku 2018 w Uhninie (11 ). Z kolei najwyższy plon odmian wzorcowych w latach 2017 odnotowano w Jeleniej Górze (odpowiednio 28,3 i 25,2 ), a w roku 2018 w Wyczechach (31,4 ). W roku 2018 najlepiej plonowały odmiany PA 15 i PA 14 (108 i 105 ), w roku 2017 odmiany Kora i PA 15 (po 102 ), a w roku 2016 PA 15 (106 ) Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 5 oznacza stan średni (przeciętny) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny)

4 - 4 - Tabela 1 GRYKA. Odmiany i doświadczenia. Lata zbioru: 2018, 2017, 2016 Hodowca zdolność kiełkowania () Materiał siewny masa 1000 nasion (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) Kora Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o ,4 24,5 27, Panda Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o ,2 25,2 27, PA 14 Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o ,8 29,2 31, PA 15 Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o ,4 31,5 32,0 200 Bilans doświadczeń: 2016: założone i przyjęte do syntezy : założone i przyjęte do syntezy : założone i przyjęte do syntezy 7

5 - 5 - Tabela 2 GRYKA. Warunki prowadzenia doświadczeń. Lata zbioru: 2018, 2017, 2016 Wyszczególnienie 2018 Białogard Wyczechy Krzyżewo Uhnin Bukówka Jelenia Góra Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB 70 Nowy Lubliniec Kompleks przydatności rolniczej gleb Odczyn gleby (ph w KCl) 5,9 5,7 4,5 6,3 6,3 6,1 6,1 Przedplon PSZO JEZJ KUZ PZZO GRS PSZO JEZJ Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha) - P 2 O K 2 O N Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew Wschody Pąkowanie Kwitnienie - początek Kwitnienie - pełnia Dojrzałość pełna Zbiór

6 - 6 - cd. tabeli 2 Wyszczególnienie Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB 1 9 Kompleks przydatności rolniczej gleb 70 Odczyn gleby (ph w KCl) 6, Uhnin Jelenia Góra Nowy Lubliniec Uhnin Białogard Wyczechy Krzyżewo Bukówka Białogard Wyczechy Krzyżewo Bukówka Jelenia Góra ,5 6,5 5,9 6,0 6,1 6,2 5,0 5,7 6,0 6,2 6,2 6,2 6,9 Nowy Lubliniec Przedplon PSZO RZPO KUZ PSZO PSZO PZZO JEZJ ZYZO RZPO JEZJ PZZO GBP GRS JEZJ Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha) - P 2 O K 2 O N Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew Wschody Pąkowanie Kwitnienie - początek Kwitnienie - pełnia Dojrzałość pełna Zbiór Kol. 2-22: przedplon: GBP gorczyca, GRS groch siewny, JEZJ jęczmień jary, KUZ kukurydza, PSZO pszenica ozima, PZZO pszenżyto ozime, RZPO rzepak ozimy, ZYZO żyto ozime; data: dzień/miesiąc

7 - 7 - Tabela 3 Gryka. Dane meteorologiczne. Sezony wegetacyjne: 2018, 2017, 2016 SDOO/ZDOO Miesiąc III IV V VI VII VIII suma opadów (mm) 1 Białogard Wyczechy Krzyżewo Uhnin Bukówka Jelenia Góra Nowy Lubliniec średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Białogard 0,1 12,4 15,2 18,1 19,1 19,9 2 Wyczechy -1,0 12,0 14,8 16,3 19,0 19,8 3 Krzyżewo -4,6 13,1 17,5 16,8 20,8 20,1 4 Uhnin -1,6 13,1 17,3 18,8 20,5 19,9 5 Bukówka -3,8 10,3 13,8 15,2 16,6 16,7 6 Jelenia Góra 0,6 12,6 16,1 18,3 18,7 19,1 7 Nowy Lubliniec -3,5 12,8 16,2 17,6 19,3 19, suma opadów (mm) 1 Białogard Wyczechy Krzyżewo Uhnin Bukówka Jelenia Góra Nowy Lubliniec średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Białogard 8,5 9,4 14,5 17,3 18,3 18,3 2 Wyczechy 7,3 8,5 12,0 16,0 16,8 16,8 3 Krzyżewo 7,5 9,8 13,3 15,8 18,8 20,3 4 Uhnin 8,8 8,6 13,4 20,3 19,6 20,6 5 Bukówka 6,3 6,4 12,3 15,1 16,1 16,7 6 Jelenia Góra 9,4 9,9 14,1 18,1 18,6 19,8 7 Nowy Lubliniec 7,8 9,8 13,0 17,0 18,6 20, suma opadów (mm) 1 Białogard Wyczechy Krzyżewo Uhnin Bukówka Jelenia Góra Nowy Lubliniec średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Białogard 5,9 9,8 14,6 17,8 17,9 18,0 2 Wyczechy 4,7 9,4 13,3 15,8 17,2 17,0 3 Krzyżewo 4,2 10,6 15,8 17,8 19,8 19,1 4 Uhnin 6,0 11,2 15,9 18,6 21,3 19,7 5 Bukówka 2,8 8,2 11,3 17,0 17,1 15,1 6 Jelenia Góra 4,8 10,8 14,4 19,3 20,2 18,3 7 Nowy Lubliniec 4,5 10,9 13,5 18,0 19,1 18,6

8 - 8 - Tabela 4 GRYKA. Plon nasion odmian w miejscowościach. Lata zbioru: 2018, 2017, 2016 Białogard Wyczechy Krzyżewo Uhnin Bukówka Jelenia Góra Nowy Lubliniec Wzorzec 18,8 31,4 10,6 11,0 11,2 22,1 16,1 1 Kora 18, , , , , , , Panda 19, , , , , , , PA 14 19, , , , , , , PA 15 19, , , , , , ,8 92 NIR przy α=0,05 (dt;) 1,7 9,0 2,2 6,8 0,5 4,5 2,1 17,3 0,9 7,7 1,0 4,3 0,9 5, Wzorzec 9,2 22,3 17,0 14,4 10,4 25,2 20,4 1 Kora 8, , , , , , , Panda 9, , , , , , , PA 14 11, , , , , , , PA 15 11, , , , , , ,7 87 NIR przy α=0,05 (dt;) 1,2 11,6 1,0 4,6 1,4 8,4 2,4 16,8 1,7 16,8 2,3 9,0 1,3 6, Wzorzec 27,8 23,4 26,1 25,2 7,6 28,3 20,2 1 Kora 29, , , , , , , Panda 26, , , ,6 94 6, , , PA 14 21, , , ,8 75 8, , , PA 15 25, , , , , , ,9 98 NIR przy α=0,05 (dt;) 4,1 15,6 1,1 4,7 2,3 10,7 2,9 12,2 1,5 18,2 1,5 5,1 2,4 11,9 Kol. 1: wzorzec: 2018, 2017 Kora, Panda; 2016 Kora, Panda, PA 13

9 - 9 - Tabela 5 GRYKA. Plon nasion odmian. Lata zbioru: 2018, 2017, 2016 Plon nasion Wzorzec, 17,3 17,0 21,9 17,2 18,7 17,3 17,0 21,9 17,2 18,7 1 Kora 17,3 17,3 22,4 17,3 19, Panda 17,3 16,7 22,0 17,0 18, PA 14 18,2 16,4 20,2 17,3 18, PA 15 18,7 17,4 23,3 18,0 19, Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2018, 2017 Kora, Panda; 2016 Kora, Panda, PA 13 Tabela 6 GRYKA. Porażenia odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od, skala 9 o ). Lata zbioru: 2018, 2017, 2016 Szara pleśń gryki Wzorzec 6,3 7,0 7,3 6,7 6,9 6,8 7,0 8,3 6,9 7,4 Choroby podstawy łodyg - kompleks 1 Kora 0,0-0,3-0,3-0,2-0,2-0,5-0,3 0,3-0,4-0,2 2 Panda 0,0 0,3 0,3 0,2 0,2 0,5 0,3 0,0 0,4 0,3 3 PA 14 1,0 0,7 0,0 0,8 0,6 0,5 0,3 0,0 0,4 0,3 4 PA 15 1,0 0,7 0,7 0,8 0,8 0,8 0,3 0,3 0,6 0,5 Liczba doświadczeń cd. tabeli 6 Szara plamistość gryki Wzorzec 7,5 7,3 8,0 7,4 7,6 7,5 7,6 7,6 7,5 7,5 Bakterioza gryki 1 Kora 0,2-0,3 0,3 0,0 0,1-0,2 0,1 0,4 0,0 0,1 2 Panda -0,2 0,3 0,0 0,0 0,0 0,2-0,1-0,6 0,0-0,2 3 PA 14-0,5 0,3-0,7-0,1-0,3-0,2 0,3 0,1 0,0 0,1 4 PA 15-0,8 0,6 0,2-0,1 0,0-0,2 0,1-0,2 0,0-0,1 Liczba doświadczeń

10 cd. tabeli 6 Askochytoza gryki Wzorzec 6,8 7,2 7,0 8,4 7,2 8,2 7,8 7,9 1 Kora -0,2 0,2 0,0-0,2-0,3 0,1-0,3-0,2 2 Panda 0,2-0,2 0,0 0,3 0,3-0,2 0,3 0,1 3 PA 14 0,5 0,5 0,5-0,6-0,3-0,1-0,5-0,3 4 PA 15-0,8-1,2-1,0 0,1 0,0 0,3 0,0 0,1 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2018, 2017 Kora, Panda; 2016 Kora, Panda, PA 13 Kol. 6: w roku 2016 mozaika gryki nie wystąpiła Mozaika gryki Tabela 7 GRYKA. Ważniejsze cechy rolnicze odmian (odchylenia od ). Lata zbioru: 2018, 2017, 2016 Wysokość roślin cm 1 2 Wzorzec Kora Panda PA PA Liczba doświadczeń cd. tabeli 7 Wyleganie przed zbiorem Wzorzec 2,8 6,6 6,1 4,7 5,2 7,8 8,1 7,9 8,0 8,0 Ocena ulistnienia skala 9 o 1 Kora -0,2 0,0 0,3-0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 2 Panda 0,2 0,0-0,3 0,1-0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3 PA 14 0,0-0,1-0,4 0,0-0,2-0,2 0,0-0,1-0,1-0,1 4 PA 15-0,5 0,3 0,5-0,1 0,1 0,2-0,2-0,1 0,0 0,0 Liczba doświadczeń

11 cd. tabeli 7 Data pełni kwitnienia Data pełni dojrzałości liczba dni Wzorzec Kora 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0-0,5 0,5-0,5 0,0 2 Panda 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 0,5 0,5 3 PA 14 0,5-1,0-0,5-0,5-0,5 1,0-1,5 0,0 0,0 0,0 4 PA 15 0,5 0,0 1,5 0,5 0,5 1,0 0,5 1,5 1,0 1,0 Liczba doświadczeń cd. tabeli Osypywanie nasion Wilgotność nasion skala 9 o Wzorzec 7,2 6,9 7,9 7,1 7,4 14,5 17,8 17,5 16,2 16,6 1 Kora 0,0 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,1 0,3 0,0 0,1 2 Panda 0,0-0,1-0,1 0,0-0,1 0,0-0,1-0,2 0,0-0,1 3 PA 14 0,0-0,5-0,1-0,3-0,2 0,4 0,3 0,4 0,4 0,4 4 PA 15 0,2-0,2 0,2 0,0 0,1 0,2 0,1 0,7 0,1 0,3 Liczba doświadczeń cd. tabeli 7 Masa 1000 nasion g 1 9 Wzorzec, 26,3 27,1 28,9 26,7 27,4 1 Kora 0,0 0,0-0,6 0,0-0,2 2 Panda 0,0 0,0 0,3 0,0 0,1 3 PA 14 0,8 0,9 0,6 0,8 0,8 4 PA 15 3,0 2,6 1,8 2,8 2,4 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2018, 2017 Kora, Panda; 2016 Kora, Panda, PA 13