Wiele definicji, np.:

Transkrypt

1 KRYZYS FINANSOWY Wiele definicji, np.: - zaburzenie funkcjonowania rynków finansowych, któremu towarzyszą zazwyczaj spadek cen aktywów oraz upadłości dłużników i pośredników, co powoduje niezdolność rynków do alokowania kapitału w gospodarce. - oznacza sytuację, w której znaczna grupa instytucji finansowych ma zobowiązania przekraczające wartość rynkową ich aktywów, co prowadzi do runu na banki i innych przesunięć w portfelach, upadłości niektórych instytucji finansowych i interwencji rządu.

2 KRYZYS FINANSOWY Model Minsky ego Etap Zachowanie kredytobiorców Zachowanie banków Pierwszy Wzrost optymizmu Wzrost optymizmu Drugi Trzeci Czwarty Piąty Podwyższenie prognoz rentowności w różnych obszarach inwestycji Wzrost skłonności do zadłużania: - cel konsumpcyjny, - cel inwestycyjny, - cel spekulacyjny. Wyścig spekulacyjny Bańka spekulacyjna Tendencja do niedoszacowania ryzyka kredytowego - mniejsza awersja do ryzyka, - walka konkurencyjna, - wzrost skłonności do kredytowania podmiotów bez zdolności kredytowych.

3 KRYZYS FINANSOWY Dwa podejścia do kryzysów finansowych: v monetarystyczne (A. J. Schwartz, M. Friedman) Panika w sektorze bankowym jest często powodem kurczenia się podaży pieniądza, co w konsekwencji prowadzi do spadku aktywności gospodarczej v eklektyczne (C. P. Kindleberger, H. P. Minsky) Kryzys występuje, gdy objawia się jeden z wymienionych niżej czynników lub ich kombinacja: znaczny spadek cen aktywów, upadłości dużych instytucji finansowych i niefinansowych, deflacja lub dysinflacja, zaburzenia na rynkach walutowych.

4 RODZAJE KRYZYSÓW kryzys bankowy oznacza sytuację, w której przeważająca część sektora bankowego traci bezpieczeństwo - utożsamiane z wypłacalnością;; utratę bezpieczeństwa można odnosić zarówno do liczby upadłości (upadłości masowe), jak i udziału poszczególnych banków w rynku. Symptomem kryzysu jest wzrost należności zagrożonych oraz powstanie strat w sektorze bankowym kryzys walutowy oznacza sytuację, w której na skutek ataku spekulacyjnego, masowej wyprzedaży waluty krajowej oraz aktywów w niej wyrażonych dochodzi do silnej presji na deprecjację waluty krajowej, co w efekcie prowadzi do skokowego spadku nominalnego kursu walutowego, lub utraty rezerw walutowych w przypadku obrony kursu walutowego przez władze monetarne danego kraju kryzys zadłużenia występuje, gdy kraj nie jest w stanie obsługiwać swojego zadłużenia

5 CYKLE KONIUNKTURALNE Faza kryzysu: - rośnie: bezrobocie, - maleją: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny, Faza depresji: - koniec spadku, ww. wielkości pozostają na niskim poziomie, Faza ożywienia: - rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny, - maleje: bezrobocie, Faza rozkwitu: - koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie. Różne koncepcje: J. M. Keynes, L. Von Mises, F. Hayek

6 STABILNOŚĆ FINANSOWA 1. Wiele definicji, różne koncepcje. 2. Najważniejsze atrybuty: Ø regulowanie zobowiązań przez IF; Ø racjonalność cen na rynkach kapitałowych (podstawy fundamentalne);? Ø monitorowanie rynków i szybkie wychodzenie ze stanów nierównowagi; Ø efektywna alokacja zasobów; Ø zarządzanie ryzykiem; Ø niezakłócone funkcjonowanie systemu rozliczeń.

7 BEZPIECZEŃSTWO RYNKU USŁUG FINANSOWYCH Stan (względny), w którym: Ø istnieją mechanizmy dopuszczające na rynek tylko IF godne zaufania; Ø możliwa jest (efektywna) ocena ryzyka związanego z uczestnikami, produktami, usługami i transakcjami; Ø istnieją mechanizmy kontroli bezpieczeństwa; Ø istnieją mechanizmy chroniące interesy uczestników rynku. BEZPIECZNY STABILNY Sieć bezpieczeństwa to ogół regulacji prawnych oraz samoregulacji mających na celu zapewnienie stabilności finansowej oraz ochronę interesów uczestników rynku ( )

8 BEZPIECZEŃSTWO RYNKU USŁUG FINANSOWYCH Perspektywa władzy publicznej: Ø IF wypełniają prawidłowo zadania na rzecz gospodarki narodowej; Ø kompetencje i odpowiedzialność IF są jasno określone; Ø w przypadku zjawisk o charakterze kryzysowym nie ma politycznych przeszkód w podejmowaniu działań interwencyjnych.

9 BEZPIECZEŃSTWO RYNKU USŁUG FINANSOWYCH Perspektywa sieci bezpieczeństwa: Ø możliwa jest ocena ryzyka związanego z funkcjonowaniem IF; Ø istnieją mechanizmy pozwalające na interwencję w przypadku stwierdzenia, że ryzyko danego podmiotu nie jest akceptowalne; Ø upadłości IF zdarzają się sporadycznie.

10 BEZPIECZEŃSTWO RYNKU USŁUG FINANSOWYCH Perspektywa klientów instytucjonalnych: Ø istnieją mechanizmy dopuszczające na rynek tylko IF godne zaufania; Ø możliwa jest (efektywna) ocena ryzyka związanego z uczestnikami, produktami, usługami i transakcjami.

11 BEZPIECZEŃSTWO RYNKU USŁUG FINANSOWYCH Perspektywa klientów indywidualnych: Ø istnieją mechanizmy dopuszczające na rynek tylko IF godne zaufania; Ø możliwa jest (efektywna) ocena ryzyka związanego z uczestnikami, produktami, usługami i transakcjami; Ø usługi finansowe są dopasowane do potrzeb i możliwości klienta indywidualnego; Ø istnieją mechanizmy obronne w sytuacjach niewypłacalności pośredników finansowych.

12 BEZPIECZEŃSTWO RYNKU USŁUG FINANSOWYCH Rozwiązania instytucjonalnoprawne Samoregulacja Bezpieczeństwo rynku usług finansowych Dyscyplina rynkowa Świadomość finansowa Źródło: M. Iwanicz-Drozdowska, Bezpieczeństwo rynku usług finansowych, SGH 2008.

13 RYZYKO SYSTEMOWE Ryzyko wystąpienia zakłóceń w funkcjonowaniu systemu finansowego, które może mieć poważne negatywne skutki dla sfery realnej gospodarki. Niebezpieczeństwo, iż niezdolność jednego z uczestników rynku (biorącego udział w systemie płatności) do wywiązania się ze zobowiązań spowoduje niezdolność do wywiązania się ze zobowiązań przez innych uczestników rynku (i systemu płatności). W wyniku reakcji łańcuchowej może to prowadzić do poważnych zakłóceń w funkcjonowaniu systemu finansowego danego kraju lub wielu krajów.

14 KRYZYSY GOSPODARCZE W HISTORII Wybrane kryzysy przed 2007 r.: Tulipomania ( ), Wielki Kryzys ( ), Kompania Mórz Południowych (1720), Kryzysy naftowe ( ), Azjatycki kryzys finansowy (1997), Pęknięcie bańki internetowej (2001).

15 LITERATURA OBOWIĄZKOWA DO WYKŁADU Iwanicz-Drozdowska M., Bezpieczeństwo rynku usług finansowych, Wydawnictwo Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2008, rozdziały 1 i Jurkowska-Zeidler A., Bezpieczeństwo rynku finansowego w świetle prawa Unii Europejskiej, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa 2008, rozdział Morawski W., Kronika kryzysów gospodarczych, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2003.

16 Ćwiczenia Sala 502 E, godz System finansowy w Polsce: wydarzenia , historia po 1989 r., sytuacja bieżąca, perspektywy, najpoważniejsze problemy. 2. Kryzysy gospodarcze w historii. 3. F. Keynes vs szkoła austriacka w kontekście problemu stabilności systemu finansowego.