WPŁYW POLITYKI STABILIZACYJNEJ NA PRZEDSIĘBIORSTWA. Ryszard Rapacki

Transkrypt

1 WPŁYW POLITYKI STABILIZACYJNEJ NA PRZEDSIĘBIORSTWA

2 Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa ZAŁOŻENIA: 1. Mała gospodarka, analizowana w dwóch wariantach: Gospodarka zamknięta, Gospodarka otwarta. 2. Typowe przedsiębiorstwo, prowadzące działalność gospodarczą zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym (eksport towarów, import nakładów produkcyjnych). 3. Cztery etapy analizy: szok (zmiany w polityce makroekonomicznej - lub ), wpływ na sytuację makroekonomiczną (reakcja), wpływ na sytuację przedsiębiorstwa, niezbędne dostosowania w przedsiębiorstwie.

3 Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa POLITYKA FISKALNA

4 Polityka fiskalna Obniżka podatków (gospodarka zamknięta)

5 Polityka fiskalna - obniżka podatków Reakcja makroekonomiczna

6 Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna podatki (T) popyt globalny (AD) produkcja (Y) stopy procentowe wypieranie inwestycji prywatnych (poprzez konsumpcję) deficyt budżetowy

7 Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna Reakcja makroekonomiczna w ujęciu keynesowskim (model IS-LM) i LM 0 i i 1 0 E G 1 E 0 E 2 LM 1 Y < G E IS 1 Y Y Y IS 0 Y

8 Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna Szkoła klasyczna (model AD-AS) Szok spowoduje zmiany jedynie wielkości nominalnych (płace, ceny, nominalne stopy procentowe), natomiast wielkości realne (produkcja, płace realne, realne stopy procentowe, itd.) nie zmienią się. Dostosowanie jest natychmiastowe. Obniżka podatków doprowadzi m. in. do wyższych cen (inflacji).

9 Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna Model eklektyczny (MDS-SAS-AS) P AS SAS 3 E 3 SAS 2 P 3 E 2 P 1 P 0 E 0 E 1 SAS 1 MDS 1 Y P MDS 0 Y

10 Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna Ekonomia podażowa (zmiany w zachowaniu podmiotów mikroekonomicznych) Czasowy wzrost skłonności do konsumpcji Obniżka podatku dochodowego Obniżka podatku akcyzowego C t+1 Krzywa obojętności C t+1 Krzywa obojętności Ścieżka budżetowa po obniżce podatku Ścieżka budżetowa po obniżce podatku C C C 0 C 1 C t C 0 C 1

11 Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna - ekonomia podażowa Silniejsze bodźce skłaniające do podjęcia pracy w Wpływ obniżki podatków na rynek pracy AJ LF w 2 E w 1 w 0 LD N 0 N* N

12 Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna - ekonomia podażowa Zachęty do inwestowania a bodźce skłaniające do oszczędzania i 1 i i* Wpływ obniżki podatków na wielkość inwestycji i oszczędności BD S A B E I 1 I= S I I, S

13 Polityka fiskalna - obniżka podatków Konsekwencje dla przedsiębiorstw 1. Wzrost popytu. 2. Droższy kredyt. 3. Obniżenie skłonności do inwestycji. 4. Wzrost podaży pracy.

14 Polityka fiskalna - obniżka podatków Działania dostosowawcze 1. Zwiększenie stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych (spadek poziomu zapasów). 2. Wykorzystanie odwrotnej dźwigni finansowej (zwiększenie udziału finansowania kapitałami własnymi). 3. Przejście na bardziej pracochłonne metody produkcji.

15 Polityka fiskalna - obniżka podatków Komplikacje

16 Obniżka podatków - komplikacje Wpływ obniżki podatków zależy od rodzaju obniżanego podatku 1. Podatek dochodowy (PIT): niejednoznaczny wpływ na popyt konsumpcyjny. 2. Podatki pośrednie: mogą znacznie pobudzić konsumpcję. 3. Ulga inwestycyjna: podwyższa popyt inwestycyjny. 4. Podatek od przedsiębiorstw może się odnosić do: /i/ dywidend, /ii/ zysków nie podzielonych (zatrzymanych), /iii/ obydwu; a zatem może wpływać na konsumpcję i inwestycje.

17 Obniżka podatków - komplikacje Czynniki niepewności związane z podatkiem dochodowym 1. Hipotezy dochodu permanentnego (Friedman) i cyklu życia (Modigliani). 2. Sposób postrzegania obniżki podatków przejściowa czy trwała. 3. Ograniczenie płynności (Tobin) może spowodować wzrost wydatków. 4. Ricardiańska równoważność.

18 Obniżka podatków - komplikacje Ograniczona skuteczność polityki fiskalnej Realny PNB Opóźnienia w polityce stabilizacyjnej Cykl wraz z interwencją państwa Cykl bez interwencji państwa A B C D AB - opóźnienie w rozpoznaniu, BC - opóźnienie w zastosowaniu, CD - opóźnienie efektów. Czas

19 Polityka fiskalna Obniżka podatków (gospodarka otwarta)

20 Polityka fiskalna - obniżka podatków Reakcja makroekonomiczna (STAŁY KURS WALUTOWY I DOSKONAŁA MOBILNOŚĆ KAPITAŁU )

21 Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna podatki itd.. stopy procentowe napływ kapitału interwencja banku centralnego podaż pieniądza stopy procentowe wzrost wewnętrznego popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego

22 Polityka fiskalna - obniżka podatków Konsekwencje dla przedsiębiorstw (STAŁY KURS WALUTOWY) 1. Okresowy wzrost kosztu pożyczonego kapitału powoduje utwardzenie ograniczenia budżetowego i zmniejszenie inwestycji. 2. Zagrożenie wyższą inflacją prowadzi do spadku międzynarodowej konkurencyjności, wywołanego nadmiernym wzrostem podaży pieniądza i deficytem budżetowym. 3. Wyższa skłonność do importu w połączeniu z coraz silniejszymi barierami wzrostu eksportu. 4. Silniejsze bodźce do pozytywnej reakcji podażowej i wzrostu inwestycji, po zakończeniu procesu dostosowań na rynku pieniądza.

23 Polityka fiskalna - obniżka podatków Reakcja makroekonomiczna (PŁYNNY KURS WALUTOWY I DOSKONAŁA MOBILNOŚĆ KAPITAŁU )

24 Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna podatki itd.. stopy procentowe napływ kapitału aprecjacja waluty krajowej konkurencyjność międzynarodowa eksport netto popyt globalny i produkcja

25 Polityka fiskalna - obniżka podatków Konsekwencje dla przedsiębiorstw (PŁYNNY KURS WALUTOWY) 1. Słabnące tempo wzrostu lub spadek eksportu (ze względu na aprecjację waluty). 2. Zwiększenie importu (taniejących) surowców. 3. Prawdopodobieństwo obniżek cen w kraju i wzrostu przewagi konkurencyjnej.

26 Polityka fiskalna - obniżka podatków Działania dostosowawcze 1. Przesunięcie sprzedaży na rynek krajowy. 2. Obniżka kosztów w celu podtrzymania eksportu. 3. Zabezpieczenie się przed ryzykiem kursowym (hedging).

27 Polityka fiskalna Symetryczna, do opisanej powyżej, sekwencja zdarzeń wystąpi w przypadku podwyżki podatków

28 Polityka fiskalna Przykład: W latach podatek dochodowy od przedsiębiorstw został w Polsce obniżony do, odpowiednio, 38%, 36% i 34% (z 40% w 1996 r.). Podatek dochodowy od osób fizycznych został obniżony, odpowiednio, do % i % (z 21, 33 i 45%). W latach podatek od przedsiębiorstw został obniżony do 30 i 28%. Jednakże podwyższono przeciętne stawki podatku VAT.

29 Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa POLITYKA PIENIĘŻNA

30 Polityka pieniężna Wzrost podaży pieniądza (gospodarka zamknięta)

31 Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza Reakcja makroekonomiczna

32 Wzrost podaży pieniądza - reakcja makroekonomiczna Ekspansywna polityka pieniężna i LM 0 E 0 LM 1 i 0 i 1 E 1 IS 0 Y 0 Y 1 Y

33 Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza Konsekwencje dla przedsiębiorstw 1. Tańszy kredyt; wzrost relatywnego kosztu kapitału własnego. 2. Silniejsze bodźce do inwestowania. 3. Wzrost popytu konsumpcyjnego i większe możliwości sprzedaży. 4. Rosnąca presja inflacyjna w średnim okresie (ze względu na wzrost podaży pieniądza i ograniczenia po stronie podaży).

34 Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza Działania dostosowawcze 1. Wzrost sprzedaży, jeśli to możliwe, bez zwiększania zdolności wytwórczych. 2. Uzupełnienie zapasów. 3. Rozbudowa zdolności produkcyjnych. 4. Wykorzystanie dźwigni finansowej. 5. Obniżka kosztów w przewidywaniu wystąpienia inflacji.

35 Polityka pieniężna Wzrost podaży pieniądza (gospodarka otwarta)

36 Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza Reakcja makroekonomiczna (STAŁY KURS WALUTOWY I DOSKONAŁA MOBILNOŚĆ KAPITAŁU )

37 Wzrost podaży pieniądza - reakcja makroekonomiczna podaż pieniądza stopy procentowe AD Y odpływ kapitału interwencja banku centralnego M powrót do początkowego stanu równowagi

38 Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza Reakcja makroekonomiczna (PŁYNNY KURS WALUTOWY I DOSKONAŁA MOBILNOŚĆ KAPITAŁU )

39 Wzrost podaży pieniądza - reakcja makroekonomiczna podaż pieniądza stopy procentowe AD Y odpływ kapitału deprecjacja waluty krajowej konkurencyjność międzynarodowa eksport netto dalszy oraz Y

40 Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza Konsekwencje dla przedsiębiorstw 1. Wzrost popytu i rosnące możliwości sprzedaży. 2. Malejący koszt kredytu. 3. Silniejsze bodźce do inwestowania. 4. Głębsza penetracja rynków zagranicznych (kurs płynny). 5. Wyższy koszt importowanych nakładów (kurs płynny). 6. Groźba wyższej inflacji (deprecjacja waluty krajowej). 7. Groźba obniżenia się konkurencyjności międzynarodowej w długim okresie.

41 Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza Działania dostosowawcze 1. Zwiększenie produkcji eksportowej kosztem rynku krajowego. 2. Substytucja importu. 3. Wykorzystanie dźwigni finansowej. 4. Obniżka kosztów ze względu na możliwy spadek konkurencyjności eksportu w średnim okresie. 5. Wdrożenie nowych technologii, zapewniających niższe koszty produkcji.

42 Polityka pieniężna Symetryczna, do opisanej powyżej, sekwencja zdarzeń wystąpi w przypadku zacieśnienia polityki pieniężnej

43 Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa POLITYKA KURSOWA

44 Polityka kursowa Rewaluacja waluty krajowej (bądź jej realna aprecjacja)

45 Polityka kursowa - rewaluacja (realna aprecjacja) waluty krajowej Reakcja makroekonomiczna

46 Rewaluacja (realna aprecjacja) waluty krajowej - reakcja makroekonomiczna aprecjacja waluty itd. konkurencyjność międzynarodowa eksport netto produkcja stopy procentowe ceny

47 Polityka kursowa - rewaluacja (realna aprecjacja) waluty krajowej Konsekwencje dla przedsiębiorstw 1. Wolniejsze tempo wzrostu lub spadek eksportu. 2. Tańszy import; wypieranie z rynku krajowych nakładów produkcyjnych. 3. Niższy koszt kapitału pożyczkowego. 4. Zmniejszenie popytu krajowego.

48 Polityka kursowa - rewaluacja (realna aprecjacja) waluty krajowej Działania dostosowawcze 1. Obniżka kosztów w celu odzyskania konkurencyjności międzynarodowej. 2. Zwiększone wykorzystanie kapitału pożyczkowego jako źródła finansowania. 3. Zwolnienia pracowników, w razie konieczności. 4. Wdrożenie nowych, bardziej pracochłonnych technologii (tańsza siła robocza).

49 Polityka kursowa - rewaluacja (realna aprecjacja) waluty krajowej Symetryczna, do opisanej powyżej, sekwencja zdarzeń wystąpi w przypadku dewaluacji (bądź realnej deprecjacji) waluty krajowej

50 Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa REGULACJA RYNKU PRACY

51 Regulacja rynku pracy PRZYKŁADY 1. Wzrost składki na ubezpieczenia społeczne (45% ZUS w Polsce). 2. Wzrost zasiłków dla bezrobotnych. 3. Wprowadzenie na szeroką skalę możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę.

52 Regulacja rynku pracy Reakcja makroekonomiczna

53 Regulacja rynku pracy - reakcja makroekonomiczna Wyższe koszty pracy (także w stosunku do kosztów kapitału)

54 Regulacja rynku pracy - reakcja makroekonomiczna Wzrost bezrobocia w AJ LF w 2 E w 1 w 0 LD N 1 N* N

55 Regulacja rynku pracy - reakcja makroekonomiczna Obniżenie konkurencyjności międzynarodowej (ze względu na rosnące koszty)

56 Regulacja rynku pracy - reakcja makroekonomiczna w Możliwość wystąpienia histerezy AJ 1 AJ 0 w* E E E* LD 0 N N N* LD 1 N

57 Regulacja rynku pracy Konsekwencje dla przedsiębiorstw 1. Wyższe koszty pracy. 2. Spadek popytu na siłę roboczą. 3. Możliwość zmiany kierunku bezpośrednich inwestycji zagranicznych (np. inwestycji w przemysł lekki z Polski na Ukrainę lub Białoruś).

58 Regulacja rynku pracy - reakcja makroekonomiczna Działania dostosowawcze 1. Wdrożenie nowych, bardziej kapitałochłonnych technologii. 2. Niebezpieczeństwo pojawienia się szarej strefy w gospodarce.