Filologia polska specjalizacja nauczycielska - studia pięcioletnie standardy kształcenia

Transkrypt

1 Filologia polska specjalizacja nauczycielska - studia pięcioletnie standardy kształcenia Treści programowe dydaktyka przedmiotowa III rok I semestr 1. Przedmiot nauczania jego zadania, konteksty psychologiczne, społeczne oraz polityczne: a) znaczenie języka polskiego w życiu codziennym i zawodowym: wymiary przedmiotu - jego historyczne i współczesne uwarunkowania, kultura elitarna a popularna, b) miejsce języka polskiego wśród innych przedmiotów nauczania. 2. Charakterystyka głównych operacji umysłowych w uczeniu się języka polskiego: a) przedmiot wobec etapów rozwoju psychicznego ucznia, b) bariery odbioru tekstu literackiego, c) wychowanie językowe a wiedza o języku w kontekście potrzeb i możliwości percepcyjnych uczniów, d) formy wypowiedzi a rodzaj niezbędnych umiejętności ucznia (kategorie osiągnięć - relacja: wiedza - rozumienie - wykorzystanie). 3. Nakład pracy i uzdolnienia w uczeniu się przedmiotu. Indywidualizacja nauczania: a) stymulowanie indywidualnego rozwoju ucznia, b) rola motywacji w kształceniu, c) uczeń z dysfunkcjami na lekcji języka polskiego, d) praca z uczniem zdolnym i uczniem słabym. 4. Kształcenie kompetencji kluczowych podczas nauczania języka polskiego: a) konflikty w aspekcie przedmiotowym: literatura czy język? literatura czy kultura? wiedza czy kształcenie? kształcenie czy wychowanie? b) nauka słuchania, mówienia, czytania, pisania, c) sztuka interpretacji. 5. Język polski w kontekście intelektualnej i moralnej sylwetki absolwenta szkoły podstawowej: a) podstawa programowa w zakresie szkoły podstawowej, b) wybrane programy i podręczniki. II semestr 6. Formułowanie celów edukacyjnych w nauczaniu języka polskiego: a) uwarunkowania dla formułowanych celów: cele ogólne i zoperacjonalizowane; b) strategie i metody w kontekście zakładanych celów, materiału nauczania oraz możliwości percepcyjnych uczniów, c) projektowanie środowiska materialnego lekcji: formy i środki kształcenia. 7. Dokumentowanie przebiegu lekcji: a) plan lekcji: konspekt, scenariusz czy projekt lekcji? b) formalna struktura lekcji jako jednostki metodycznej, typy lekcji,

2 c) komunikacja dydaktyczna: rola tematu lekcji, formułowanie pytań i poleceń analitycznych, aktywność językowa ucznia i nauczyciela na lekcji, d) jak i co obserwować na lekcji? Projekt lekcji a jej rzeczywisty przebieg - sytuacje wpływające na kształt lekcji, wykorzystywanie czasu lekcji przez ucznia i nauczyciela. 8. Swoistość lekcji polskiego w szkole podstawowej: a) struktura nauki a struktura dydaktyczna, b) kształtowanie a nazywanie pojęć, c) wiedza potoczna a przekaz kulturowy, d) literatura dla dzieci a lekcje języka polskiego. Treści programowe dydaktyka przedmiotowa IV rok (propozycja) I semestr 1. Sytuacje wychowawcze w toku nauczania. Każdy nauczyciel wychowawcą: a) omówienie praktyk studenckich, zwrócenie uwagi na najważniejsze problemy wychowawcze, b) rodzice na lekcji - rodzic: sprzymierzeniec czy wróg?, jak planować współpracę z rodzicami w toku nauki szkolnej? c) jak możliwe jest wychowanie na lekcjach języka polskiego: problematyka aksjologiczna w działaniach polonisty - kształtowanie sfery wartości - dopełnianie się poetyki i etyki - wychowanie językowe. 2. Przedmiot w kontekście intelektualnej i moralnej sylwetki absolwenta gimnazjum i liceum: a) podstawa programowa - standardy egzaminacyjne programy, b) rozwijanie kompetencji czytelniczych i umiejętności językowych, motywowanie do lektury, doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem, także tekstów kultury. 3. Rola podręcznika w kształceniu kulturowym, literackim i językowym ucznia: a) podręczniki w gimnazjum oraz w liceum, b) swoistość pracy w gimnazjum i liceum a kształt książki szkolnej. 4. Kształtowanie pojęć, postaw, umiejętności praktycznych oraz rozwiązywania problemów, zasady ogólnodydaktyczne w nauczaniu języka polskiego: a) modele kształcenia projekty lekcji prowadzonych metodą ćwiczeń praktycznych, problemową, b) siatka pojęć literackich i językowych ucznia gimnazjum i liceum. II semestr 5. Odniesienie przedmiotu do dyscypliny i dziedziny naukowej: a) miejsce historii literatury w kształceniu polonistycznym, b) pojęcia teoretycznoliterackie w procesie kształcenia polonistycznego, c) wiedza o języku na lekcji polonistycznej, d) wartościowanie dzieła literackiego na lekcji języka polskiego, e) humanistyka czy polonistyka - o roli integracji w procesie dydaktycznym. 6. Źródła i struktura wiedzy przedmiotowej:

3 a) wykorzystanie metodologii literaturoznawczych w procesie kształtowania kompetencji odbiorczych, b) jak przygotować do pracy z tekstem literackim? (szkic interpretacyjny, interpretacja porównawcza, interpretacja kontekstowa). 7. Projektowanie procesu kształcenia. Budowanie planu pracy: a) podstawowe dokumenty nauczyciela: program nauczania, plan dydaktyczny, projekt lekcji, b) zasady planowania, przykłady planów dydaktycznych. 8. Praca badawcza ucznia. Zajęcia pozaszkolne, praca grupowa, metoda projektów: a) integracja międzyprzedmiotowa, b) projekty interdyscyplinarne, c) projekty na lekcjach języka polskiego, d) wdrażanie do samokształcenia. 9. Ocenianie i jego rodzaje: a) treści nauczane na lekcjach języka polskiego a treści sprawdzane, b) ocenianie na lekcji także w kontekście integracji oraz korelacji przedmiotowej, c) struktura testu humanistycznego, d) ewaluacja, opracowanie wyników testów humanistycznych, kartoteka testu, e) struktura egzaminu maturalnego: egzamin wewnętrzny, zewnętrzny, poziom podstawowy i rozszerzony. Treści programowe dydaktyka przedmiotowa V rok (propozycja) 1. Tradycje nauczania przedmiotu: a) reformowanie szkoły - spadek czy odkrycie? b) dydaktyka do roku 1914, c) znaczenie dydaktyki międzywojennej, d) dawne sukcesy i porażki jako przesłanki do myślenia o teraźniejszości i przyszłości szkoły. 2. Wykorzystanie technologii informacyjnej w nauczaniu ( zajęcia z technologii informatycznej powinny wyczerpać zagadnienie, ewentualne zagadnienia do tematu): a) po co humaniście potrzebny jest Internet? b) Internet a inne źródła wiedzy, c) prezentacja multimedialna, jako propozycja na wewnętrzną część egzaminu maturalnego. 3. Konspekt lekcji a artykuł metodyczny: a) rola publicystyki oświatowej, b) analiza różnych form publikacji metodycznych, c) struktura artykułu metodycznego, d) próby pisarskie studentów. 4. Lekcje egzaminacyjne.

4 Lista lektur z metodyki nauczania literatury i języka polskiego dla pięcioletnich, jednolitych studiów magisterskich 1. Podstawy Programowe, standardy egzaminacyjne, informatory, biuletyny: Wybrane aktualne programy i podręczniki dla każdego etapu kształcenia zatwierdzone przez MEN. 3. R. I. Arends, Uczymy się nauczać, Warszawa 1994 lub L. Cohen, L. Manion, K. Morrison, Wprowadzenie do nauczania (roz. III Nauczanie praktyczne), Poznań 1999 lub Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. Podręcznik akademicki, red. naukowa Krzysztof Kruszewski, Warszawa D. Bernacka, Od słowa do działania. Przegląd współczesnych metod kształcenia, Warszawa B. Chrząstowska, Lektura i poetyka, WSiP, Warszawa A. Dziedzic, A. Pichalska, E. Świderska, Drama na lekcjach języka polskiego, WSiP, Warszawa M. Jędrychowska, Lektura i kultura, Warszawa Kraków J. Kaniewski, Od czytania do pisania. Interpretacja tekstu literackiego w szkole średniej, Poznań 2002 lub J. Kaniewski, Koncepcja egzaminu maturalnego a kształcenie polonistyczne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2007 tu: Miejsce egzaminu maturalnego w edukacji szkolnej. 9. J. Mickiewicz, Jedynka z ortografii? Rozpoznawanie dysleksji, dysortografii i dysgrafii w starszym wieku szkolnym, Wydawnictwo TNOiK, Toruń lub M. Bogdanowicz, O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Wydawnictwo Linea, Lubin Z. Uryga, Godziny polskiego. Z zagadnień kształcenia literackiego, Warszawa Kraków Drogi i ścieżki polonistyki gimnazjalnej, red. Z. Uryga, Z. Budrewicz, Wydawnictwo AP, Kraków Kształcenie sprawności językowej i komunikacyjnej. Obraz badań i działań dydaktycznych, red. Z. Uryga, M. Sienko, Wydawnictwo AP, Kraków Metodyka literatury, oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2001, t. 1 ( rozdz. II Metodyka kształcenia literackiego) lub: Nowoczesność i tradycja w kształceniu literackim. Podręcznik do ćwiczeń z metodyki języka polskiego, red. B. Myrdzik,

5 Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000, tu: Podstawy nowoczesnego warsztatu metodycznego lub Polonista w szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty, Universitas, Kraków 2004, tu: Cele edukacyjne, typy lekcji i metody nauczania. 14. Między szkołą a uniwersytetem. Odbiorcy w nowych podręcznikach dla reformującej się szkoły, red. M. Kwiatkowska Ratajczak, W. Wantuch, Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2008, wybrane rozdziały. 15. Podręczniki do literatury w szkole średniej. Wczoraj dziś jutro, red. B. Chrząstowska, Poznań 1991, (tu: Z. Uryga, Podręcznik jako narzędzie kształcenia literackiego w szkole średniej oraz wybrany artykuł). 16. Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, red. A. Janus Sitarz, Universitas, Kraków 2004 lub Uczenie metodą projektów, red. B. D. Gołębniak, WSiP, Warszawa Teksty kultury w szkole, red. B. Myrdzik, L. Tymiakin, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008,wybrane artykuły. 18. Umiejętności polskich gimnazjalistów. Pomiar wyniki zadania testowe z komentarzami, red. M. Federowicz, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa Wybrane czasopisma metodyczne i portale edukacyjne. Do egzaminu student powinien przygotować się na podstawie standardów lub zagadnień egzaminacyjnych podanych na zajęciach w oparciu o listę lektur.