Metodyka nauczania języka polskiego

Transkrypt

1 Metodyka nauczania języka polskiego Wymiar: Forma: Semestr: 15 h wykład II 15 h ćwiczenia II Założenia i cele przedmiotu: wyposażenie studentów w wiedzę z zakresu dydaktyki literatury i dydaktyki nauki o języku; zwrócenie uwagi studentów na podmiotowość ucznia, na konieczność respektowania w procesie dydaktycznym potrzeb, zainteresowań, możliwości i ograniczeń poszczególnych uczniów; wykształcenie u studentów umiejętności obserwacji uczniów podczas nauki i wnioskowania o efektach prowadzonych zajęć dydaktycznych; pobudzenie do refleksji nad współczesną szkołą, wskazanie miejsca i roli nauczyciela w edukacji dzieci i młodzieży. Treści merytoryczne przedmiotu oraz sposób ich realizacji (wykład): Cele nauczania. Zasady nauczania. Metody nauczania. Praca z lekturą. Kształcenie językowe. Nauczanie orografii. Integracyjny wymiar kształcenia polonistycznego. Teatr i drama na lekcjach języka polskiego. Film na lekcji języka polskiego. Kompetencje nauczyciela polonisty. Cechy dobrego nauczyciela. Komputer w nauczaniu języka polskiego. Biografie w nauczaniu języka polskiego. Problematyka wartości w edukacji literackiej i językowej. Kompetencje kluczowe we współczesnej szkole. Czasopisma metodyczne prezentacja i omówienie. Etos wychowawcy i nauczyciela.

2 Treści merytoryczne przedmiotu oraz sposób ich realizacji (ćwiczenia): Zapoznanie studentów z celami, organizacją zajęć z metodyki nauczania języka polskiego i zasadami hospitowania lekcji języka polskiego. Omówienie arkusza pohospitacyjnego. Typy lekcji, budowa lekcji (tradycja i eksperyment), konspekt lekcji języka polskiego (także według Kreatora). Programy nauczania języka polskiego w szkole podstawowej i gimnazjum. Podstawa programowa. Podręczniki: ich funkcje, rodzaje, przykłady. Formy organizacyjne: praca indywidualna, w grupach i zbiorowa. Czynniki mające wpływ na jakość lekcji. Planowanie dydaktyczne, zeszyt ucznia, temat lekcji. Ocena szkolna, regulamin oceniania, kryteria ocen. Dysleksja, dysgrafia, dysortografia przyczyny, objawy, zasady postępowania. Kryteria oceny pracy pisemnej. Kryteria oceny wypowiedzi ustnej. Klasyfikacja błędów, komentarze do ocen, recenzje prac pisemnych uczniów. Zadanie domowe ucznia, zasady zadawania pracy domowej, redagowanie poleceń z uwzględnieniem potrzeb i predyspozycji uczniów. Priorytety w edukacji. Testy w nauczaniu języka polskiego. Kolokwium zaliczeniowe. Wymiar: Forma: Semestr: 15 h wykład III 75 h ćwiczenia III, IV Założenia i cele przedmiotu: kształtowanie pojęć, zasad, postaw, umiejętności praktycznych oraz kompetencji kluczowych w przedmiocie, uświadomienie jego interdyscyplinarnego charakteru w kontekście integracji i korelacji przedmiotowej;

3 tworzenie i prowadzenie dokumentacji planistyczno-organizacyjnej przez nauczyciela (programowanie działań dydaktycznych, organizacja warsztatu pracy nauczyciela polonisty, działalność pozalekcyjna, nauczyciel jako członek rady pedagogicznej); kształcenie umiejętności dokonywania oceny i trafnego wyboru programów nauczania oraz podręczników szkolnych; zapoznanie z zasadami nauczania w szkole i metodami realizacji ścieżek edukacyjnych; poznanie zasad tworzenia przedmiotowego systemu oceniania w oparciu o standardy edukacyjne, organizowanie pomiaru dydaktycznego na lekcjach języka polskiego i przeprowadzanie ewaluacji nauczanego programu. Treści merytoryczne przedmiotu oraz sposób ich realizacji (wykład): Zasady i metody nauczania w kształceniu polonistycznym: integracja kształcenia językowego z literackim; strukturalizacja wiadomości z równoczesną selekcją; egzemplifikacja wg zasady reprezentatywności; tradycyjna typologia metod nauczania wg sposobów uczenia się (dróg poznania) przez: przyswajanie, odkrywanie, przeżywanie i działanie; metody pracy z tekstem; metody nauki o języku i kształcenia sprawności językowej; wybrane metody ze szczególnym uwzględnieniem metod aktywizujących. Czynniki warunkujące strukturę lekcji jako jednostki metodycznej: model lekcji uniwersalnej; typy lekcji polonistycznych, spotykane nauczycielskie i uczniowskie rytuały lekcji; sytuacje wpływające na przebieg lekcji; formułowanie tematów lekcyjnych, funkcja dydaktyczna zdania pytającego; zależności: cele temat lekcyjny metody nauczania formy pracy. Organizacja pracy nauczyciela polonisty: planowanie pracy; przygotowanie do zajęć (konspekt a scenariusz zajęć); prowadzenie dokumentacji szkolnej (dziennik lekcyjny, arkusz ocen); wykorzystanie czasu lekcji przez ucznia i nauczyciela.

4 Praca domowa uczniów, jej celowość i forma: różnice między pracą domową a lekcyjną; rodzaje prac domowych: projektujące i syntezujące; kontrola prac domowych, metody ich poprawy; klasyfikacja błędów językowych, badanie sprawności językowej ucznia. Swoiste zasady nauki o języku: aktywizacja procesu nauki o języku poprzez rozwijanie myślenia; stosowanie teorii językowej w praktyce; korzystanie z dotychczasowego doświadczenia językowego ucznia; akcentowanie w procesie nauki o języku podstawowych wiadomości i pojęć; kształtowanie jasnych pojęć gramatycznych; wiązanie nauki o języku z innymi działami nauczania języka polskiego (z omawianiem lektury i ćwiczeniami w mówieniu i pisaniu). Zasady nauczania ortografii. Determinanty sprawności ortograficznej: systematyczne kształcenie pamięci wzrokowej i motorycznej, tworzenie ortografów; ciągłość i systematyczność; zapoznawanie uczniów z jasnymi i wyraźnymi regułami ortograficznymi; natychmiastowa poprawa błędów ortograficznych. Z problemów nauki o języku: modele lekcji nauki o języku; kształcenie pojęć z zakresu językoznawstwa na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum; okazjonalne kształcenie językowe; traktowanie języka jako narzędzia komunikacji i tworzywa literatury. Interpretacja tekstu literackiego w szkole (w ujęciu teoretycznym). Uczeń dysfunkcyjny na lekcjach języka polskiego. Metody pracy z uczniem o szczególnych potrzebach psychofizycznych. Treści merytoryczne przedmiotu oraz sposób ich realizacji (ćwiczenia): Warsztat pracy nauczyciela polonisty:

5 projektowanie środowiska materialnego lekcji: notatki, księgo-zbiór podręczny, środki dydaktyczne, klasa pracownia; wykorzystanie technologii informacyjnej w nauczaniu języka polskiego. Ocenianie zasady i kryteria oceny wiedzy oraz umiejętności polonistycznych ucznia: wewnątrzszkolny system oceniania (WSO) a przedmiotowe kryteria ocen; ocena różnorodnych form aktywności i sprawności językowej ucznia; tworzenie przedmiotowego systemu oceniania i projektowanie jego ewaluacji; przekazywanie informacji zwrotnej. Utrwalanie wiadomości w procesie nauczania i uczenia się języka polskiego: psychologiczne podstawy utrwalania wiadomości; rodzaje powtarzania: z zachowaniem układu ich poznania, skojarzeniowe, uzupełniające, syntetyzujące, systemowe, praktyczne. Rodzaje ćwiczeń w czytaniu i ich rola w edukacji polonistycznej: doskonalenie czytania, zwłaszcza ze zrozumieniem, tekstu literackiego, publicystycznego, popularnonaukowego oraz pism użytkowych; rola interpunkcji w interpretacji głosowej tekstu; odczytywanie różnych tekstów kultury. Rodzaje ćwiczeń w mówieniu i pisaniu. Szkolne formy wypowiedzi: opis, opowiadanie, rozprawka, sprawozdanie, esej, pisma użytkowe. Wygłaszanie tekstów (recytacja, przemawianie, dyskusja). Formułowanie wypowiedzi ze świadomością celu. Omawianie lektury szkolnej (metody pracy z tekstem, wyodrębnianie elementów struktury utworu, analiza i interpretacja). Recepcja lektur szkolnych. Kształtowanie pojęć z zakresu teorii literatury na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum. Interpretacja tekstu literackiego w szkole (w ujęciu praktycznym). Wymiar: Forma: Semestr: 15 h ćwiczenia V Założenia i cele przedmiotu:

6 wyposażenie studentów w wiedzę z zakresu dydaktyki litera-tury i dydaktyki nauki o języku; zwrócenie uwagi studentów na podmiotowość ucznia, na konieczność respektowania w procesie dydaktycznym potrzeb, zainteresowań, możliwości i ograniczeń poszczególnych uczniów; wykształcenie u studentów umiejętności obserwacji uczniów podczas nauki i wnioskowania o efektach prowadzonych zajęć dydaktycznych; pobudzenie do refleksji nad współczesną szkołą, wskazanie miejsca i roli nauczyciela w edukacji dzieci i młodzieży; nastawienie studentów na stały rozwój ich możliwości i kompetencji; nauczenie krytycznego podejścia do własnej pracy; wykształcenie umiejętności współdziałania z różnymi osobami odpowiedzialnymi za nauczanie i wychowanie; wyrobienie nawyku korzystania z różnorodnych źródeł i materiałów pomocniczych podczas przygotowywania się do prowadzenia lekcji; nauczenie funkcjonowania nauczyciela polonisty w społeczeństwie medialnym. Treści merytoryczne przedmiotu oraz sposób ich realizacji: Konteksty kulturowe w dydaktyce literatury: integracyjny charakter podmiotu; konteksty historyczne, literackie, kulturowe; czy mogą być złe konteksty? Przykłady rozwiązań metodycznych. Ewaluacja, kontrola, ocena: szkoła bez oceny ; zasady pomiaru dydaktycznego; ocena wewnątrzszkolna; przedmiotowy system oceniania; zewnętrzny system oceniania; testy w procesie dydaktycznym. Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury: malarstwa, teatru, filmu, muzyki, telewizji, reklamy, radia itp.;

7 odbioru kultury masowej i wysokiej ; czytania tekstów literackich, publicystycznych, naukowych, filozoficznych. Nowoczesne ujęcia programu, funkcje programu, modele programu. Poznanie najważniejszych programów (2), np. To lubię, Świat w słowach i obrazach, Do Itaki, Zrozumieć słowo, Między tekstami, Świat człowieka i inne. Funkcje dydaktyczne podręcznika. Nowe koncepcje podręczników do literatury i języka, poradniki dla nauczycieli. Zestawy wiczeń. Zapoznanie się z dwoma zestawami (jw.) Cechy dobrego polonisty model polonisty. Planowanie pracy szkolnej ustawiczne samokształcenie i doskonalenie zawodowe. Komputer, Internet, multimedia w edukacji polonistycznej: szanse i zagrożenia dla uczniów i nauczycieli; na lekcji i w domu; prezentacja wybranych programów i scenariuszy lekcji z wykorzystaniem komputera. Pracownia polonistyczna XXI wieku. Współpraca z biblioteką, informacja bibliograficzna internetowa. Czasopisma metodyczne.