Analiza intensywności uŝytkowania pojazdów (Część II)

Transkrypt

1 DROŹDZIEL Paweł 1 KOMSTA Henry 2 KRZYWONOS Lesze 3 Analiza intensywności uŝytowania pojazdów (Część II) Słowa luczowe: transport samochodowy, intensywność uŝytowania, analizy statystyczne Streszczenie Jednym z najwaŝniejszych parametrów procesu esploatacji samochodów jest intensywność ich uŝytowania. Miarę intensywności uŝytowania stanowi liczba ilometrów przejechanych przez pojazd w pewnym oresie czasu (dzień, miesiąc, ro). Intensywność uŝytowania wpływa na zys uzysiwany z usług transportowych, wartość ponoszonych osztów i inne parametry esploatacji samochodu. Analiza danych dotyczących intensywności uŝytowania samochodu jest stosowana do oceny efetywności i innowacyjności danego systemu transportu. W artyule przedstawiono i omówiono wynii analiz statystycznych dotyczących intensywności uŝytowania pojazdów dostawczych Centrum Logistycznego Poczty Poiej w Oddziale Regionalnym w Lublinie. AN ANALYSIS OF THE INTENSITY OF VEHICLE USE (PART II) Abstract One of the most important parameters of vehicle maintenance is intensity of its use. The number of ilometers traveled by a car within a specified period of time (day, month, or year) is expressed by this parameter. The intensity of use affects the costs and the profits from transportation services, and other parameters of car maintenance. The analysis of data associated with the intensity of vehicle use is applied in the evaluation of a given transport system. The paper presents and discusses the results of statistical analyses of data related to the intensity of use of the delivery trucs in the Poczta Poa (Polish Mail) company in Lublin. 1. WSTĘP Przy porównywaniu firm transportowych wyonujących przewozy samochodowe oraz przy ocenie ich innowacyjności stosuje się wiele róŝnorodnych wsaźniów, np. zys z usługi przewozowej, masę przewiezionego ładunu, wysoość osztów osobowych, zuŝycie paliwa oraz oleju smarującego, oszty napraw i obsług itp. Jednym z najwaŝniejszym parametrów wpływających na te wsaźnii jest intensywność uŝytowania pojazdu [1, 3, 6, 8]. Intensywności uŝytowania pojazdu mierzy się liczbą ilometrów przejechanych przez pojazd w ustalonym przedziale czasu (dzień, miesiąc, ro). Od wartości tego parametru zaleŝą równieŝ ogólne wsaźnii charateryzujące system transportu, do tórych naleŝy czas opłacalnego uŝytowania danego samochodu [7, 9]. Niniejsze opracowanie stanowi ontynuację artyułu zaprezentowanego na onferencji LogiTrans 2012 [4]. Przedstawia wynii analizy wariancji i analizy orelacji intensywności uŝytowania w latach floty pojazdów Centrum Logistycznego Poczty Poiej, na podstawie danych udostępnionych przez Oddział Regionalny w Lublinie. 2. ANALIZA WARIANCJI W części I niniejszego artyułu autorzy analizowali populację sładającą się ze 116 samochodów esploatowanych w lubeim oddziale regionalnym Centrum Logistycznego Poczty Poiej. Pojazdy te wyonywały róŝnorodne zadania przewozowe wyniające z roli Poczty Poiej jao operatora narodowego. Na podstawie wcześniejszych analiz własnych [5] samochody te podzielono na trzy grupy, stosując ryterium pojemności przestrzeni ładunowej. Grupę nr I stanowiły 32 pojazdy osobowe o małej pojemności przestrzeni ładunowej (lasy Citroen Berlingo), ursujące na terenie miasta Lublin i jego najbliŝszych oolic pomiędzy srzynami listowymi oraz odbiorcami przesyłe pocztowych. Grupę nr II stanowiło 60 samochodów dostawczych o średniej pojemności przestrzeni ładunowej (lasy Ford Transit), przewoŝące przesyłi pomiędzy puntami pocztowymi funcjonującymi na terenie miasta Lublin oraz dawnego województwa lubeiego. Do grupy nr III zaliczono 24 pojazdy o duŝej pojemności przestrzeni ładunowej (lasy Iveco Stralis), tóre transportowały przesyłi pocztowe pomiędzy węzłem lubeim a pozostałymi węzłami dystrybucyjnorozdzielczymi Poczty Poiej zloalizowanymi na terenie całego raju. 1 Politechnia Lubea, Wydział Mechaniczny; Lublin; ul. Nadbystrzyca 36, Tel./Fax: , p.drozdziel@pollub.pl 2 Politechnia Lubea, Wydział Mechaniczny; Lublin; ul. Nadbystrzyca 36, h.omsta@pollub.pl 3 Politechnia Lubea, Wydział Mechaniczny; Lublin; ul. Nadbystrzyca 36, l.rzywonos@pollub.pl 493

2 Opisana w niniejszym artyule analiza wariancji dotyczy sprawdzenia czy obserwowane róŝnice w wartościach średnich rocznej intensywności uŝytowania pojazdów dla poszczególnych grup i lat esploatacji są statystycznie istotne. Uprzednio [4] sprawdzono przy uŝyciu testu Shapiro-Wila [2], Ŝe na poziomie istotności testu równym 0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy o zgodności rozładów empirycznych rocznych intensywności uŝytowania z rozładem normalnym. Teraz sprawdzono taŝe hipotezę o jednorodność wariancji w poszczególnych grupach pojazdów. W tym celu zastosowano test Levene a L [2]. Wynii obliczeń poazuje tabela 1. Tab. 1. Wynii testu Levene a L jednorodności wariancji intensywności uŝytowania pojazdów (czynni grupujący ro esploatacji) Grupa Wartość testu L Wartość p I 6,800 0,125 II 0,684 0,505 III 2,226 0,084 Wynii testów Levene a wyazały, Ŝe na poziomie istotności testu równym 0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy o równości wariancji intensywności uŝytowania w poszczególnych latach obserwacji dla wyróŝnionych grup pojazdów (p > 0,05 we wszystich przypadach). Spełnienie załoŝeń o zgodności z rozładem normalnym oraz jednorodności wariancji daje moŝliwość stosowanie lasycznej analizy wariancji przy uŝyciu testu Fishera F [2]. Wynii obliczeń poazuje tabela 2. Tab. 2. Wynii testu Fishera F równości średnich intensywności uŝytowania pojazdów (czynni grupujący ro esploatacji) Grupa Wartość testu F Wartość p I 10,816 0,000 II 1,782 0,171 III 2,833 0,065 Wynii obliczeń zaprezentowane w tabeli 2 wsazują, Ŝe na poziomie istotności testu równym 0,05 nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy o równości wartości średnich intensywności uŝytowania w poszczególnych latach esploatacji tylo w przypadu pojazdów grup II i III. W przypadu grupy I moŝna przypuszczać, Ŝe róŝnice pomiędzy wartościami średnimi są statystycznie istotne. Oznacza to, Ŝe w obserwowanym systemie esploatacji zachodziły zmiany. Rys. 1. Sategoryzowany wyres ramowy dla czynnia niezaleŝnego (ro esploatacji) oraz zmiennej zaleŝnej (roczna intensywność uŝytowania pojazdów); a) pojazdy grupy I, b) pojazdy grupy II, c) pojazdy grupy III Na rysunu 1. zaprezentowano sategoryzowany wyres ramowy rocznej intensywności uŝytowania w zaleŝności od rou esploatacji dla wyróŝnionych trzech grup pojazdów, tóry potwierdza opisane wcześniej spostrzeŝenia. 494

3 3. ANALIZA KORELACJI Przeprowadzono analizę orelacji pomiędzy przebiegiem początowym l s (oreślonym wg stanu liczniów ilometrów pojazdów w styczniu 2008 rou), rocznymi przebiegami l i (i = 2008, 2009, 2010) samochodów w latach oraz przebiegiem ońcowym l (oreślonym wg stanu liczniów ilometrów pojazdów w grudniu 2010 rou). Wartości odpowiednich współczynniów orelacji liniowej przedstawiono w tabeli 2. Tab. 2. Macierze współczynniów orelacji liniowej; a) cała badana populacja, b) pojazdy grupy I, c) pojazdy grupy II, d) pojazdy grupy III a) b) l l 0,172 0,028 0,022 0,857 0,204 0,227 0,257 0,981 0,172 0,847 0,921 0,632 l 0,204 0,740 0,736 0, ,028 0,847 0,927 0,517 0,227 0,740 0,734 0,400 0,022 0,921 0,927 0,526 0,257 0,736 0,734 0,402 l 0,857 0,632 0,517 0,526 l 0,981 0,377 0,400 0,402 c) d) l 0,014 0,063,174 0,974 l 0,014 0,775 0,668 0,213 l 0,063 0,775 0,696 0,267 l 0,174 0,668 0,696 0,022 l l 0,974 0,213 0,267 0,022 l s ,148 0,561 0,573 0,967 0,148 0,073 0,481 0,326 0,561 0,073 0,590 0,408 0,573 0,481 0,590 0,370 l 0,967 0,326 0,408 0,370 Otrzymane wynii wsazują na występowanie silnych zaleŝności pomiędzy przebiegiem początowym l s oraz przebiegiem ońcowym l. Świadczą o tym wartości współczynniów orelacji więsze od 0,8 uzysane na poziomie istotności 0,001. Podobne wartości przyjmują współczynnii orelacji pomiędzy przebiegami l i w olejnych latach esploatacji pojazdów grup I i II. Wynia to z fatu, Ŝe w omawianym oresie samochody wyonywały przejazdy na tych samych trasach i były w tai sam sposób wyorzystywane. Bra taich prawidłowości w grupie III świadczy o wprowadzeniu zmian strategii esploatacji dotyczących przewozów na długich trasach. Rys. 2. Wyres rozrzutu przebiegu początowego l s i przebiegu ońcowego l pojazdów; 1 prosta regresji, 2 przedział ufności dla prognozowanej średniej obserwacji, 3 przedział ufności dla prognozowanej obserwacji; a) badana populacja pojazdów, b) pojazdy grupy nr I, c) pojazdy grupy nr II, d) pojazdy grupy nr III 495

4 a) b) Rys. 3. Wyres rozrzutu rocznych przebiegów pojazdów grupy II w latach 2008, 2009 i 2010; 1 prosta regresji, 2 przedział ufności dla prognozowanej średniej obserwacji, 3 przedział ufności dla prognozowanej obserwacji; a) ro 2009 a ro 2008, b) ro 2010 a ro 2008 a) b) Rys. 4. Wyres rozrzutu rocznych przebiegów pojazdów grupy II w latach 2008, 2009 i 2010; 1 prosta regresji, 2 przedział ufności dla prognozowanej średniej obserwacji, 3 przedział ufności dla prognozowanej obserwacji; a) ro 2009 a ro 2008, b) ro 2010 a ro 2008 Rys. 2. prezentuje wyresy rozrzutu przebiegu początowego l s i przebiegu ońcowego l oraz prostą regresji (i jej równanie) wraz z 95% przedziałami ufności dla prognozowanej wartości średniej i prognozowanej pojedynczej obserwacji. Rysuni 3 i 4 poazują wyresy rozrzutu rocznych przebiegów l i pojazdów grup I i II, proste regresji oraz 95% przedziały ufności dla prognozowanej wartości średniej i prognozowanej pojedynczej obserwacji. Wyresy te potwierdzają wcześniejsze spostrzeŝenie powtarzalności tras przejazdów analizowanych samochodów. 4. WNIOSKI Z przedstawionych w artyule analiz statystycznych intensywności uŝytowania pojazdów w lubeim oddziale Centrum Logistycznego Poczty Poiej w oresie wyniają następujące stwierdzenia. 1. Systematyczny spade rocznej intensywności uŝytowania pojazdów wyonujących przewozy w rejonie aglomeracji lubeiej świadczy o zmianach doonujących się na rajowym rynu usług pocztowych (wzroście onurencji), choć częściowo moŝe wyniać równieŝ ze zmian strategii esploatacji samochodów w samym przedsiębiorstwie. 2. Pojazdy Poczty Poiej wyonują przewozy według ściśle opracowanego powtarzalnego w czasie planu przejazdów. Zaobserwowane zmiany w wartościach rocznych intensywności uŝytowania pojazdów świadczą o dostosowywaniu procesu podejmowania decyzji związanych z wytyczaniem tras transportu do zmieniających się warunów zewnętrznych. 496

5 5. BIBLIOGRAFIA [1] Buová B., Brumerčíová E.: The role of innovation in transport company, LOGI 2010 (Materiały XI onferencji LOGI 2010, Pardubice ), Brno (Czechy), Tribun EU 2010, s (ISBN ). [2] Dobosz M.: Wspomagana omputerowo statystyczna analiza wyniów badań, Warszawa, Wydawnictwo EXIT [3] Droździel P., Krzywonos L.: A model of the economic effectiveness of the truc transportation services, Transport Problems, vol. 5 issue 4, Gliwice, Wydawnictwo Politechnii Śląsiej 2010, s [4] Droździel P., Komsta H., Krzywonos L.: Analiza intensywności uŝytowania pojazdów cz. I, Logistya, Poznań, Instytut Logistyi i Magazynowania 2012 (Materiały poonferencyjne LogiTrans 2012). [5] Droździel P., Komsta H., Krzywonos L.: Analiza intensywności uŝytowania pojazdów w firmie transportowej, Logistya, nr 3, Poznań, Instytut Logistyi i Magazynowania [6] Hlavňa V., Kuuča P., Istení R., Labuda R., Liščá Š.: Dopravný prostriedo jeho motor, Žilina (Słowacja), EDIS- Žilina University publisher, [7] Mendy E.: Eonomia transportu, Poznań, Wyd. WSL [8] Rydzyowsi W., Wojewódza-Król K.: Transport, Warszawa, PWN [9] Smalo Z.: Podstawy esploatacji technicznej pojazdów, Warszawa, Wyd. Politechnii Warszawsiej