P/08/163 Wrocław, dnia 30 października 2008 r. LWR /2008. Pan

Transkrypt

1 P/08/163 Wrocław, dnia 30 października 2008 r. LWR /2008 Pan Wiceadmirał Andrzej KARWETA Dowódca Marynarki Wojennej RP WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli, zwanej dalej ustawą o NIK 1, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu przeprowadziła kontrolę Dowództwa Marynarki Wojennej RP w Gdyni, zwanego dalej Dowództwem. Przedmiotem kontroli było funkcjonowanie szkół podoficerskich resortu obrony narodowej w latach (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli, NajwyŜsza Izba Kontroli, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Admirałowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie, mimo uchybień, ocenia sprawowany przez DMW nadzór nad działalnością Szkoły Podoficerskiej Marynarki Wojennej w Ustce m.in. w zakresie wywiązania się z obowiązku nadania statutu Szkole, jak teŝ podjętych działań na rzecz poprawy poziomu kształcenia języka angielskiego; negatywnie natomiast ocenić naleŝy wykonywanie nadzoru w zakresie wdraŝania obowiązujących w latach programów nauki; realizacji i organizacji praktyk, a takŝe w zakresie planowania procesu dydaktycznego. 1. NajwyŜsza Izba Kontroli zauwaŝa, iŝ wypełniono wprawdzie zawarty w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 8 marca 2004 r. w sprawie utworzenia szkół podoficerskich 2 obowiązek nadania Szkole Podoficerskiej Marynarki Wojennej statutu, to wystąpiły jednak w tym zakresie uchybienia. Pierwotny statut zatwierdzony został po około trzech miesiącach od dnia rozpoczęcia funkcjonowania Szkoły (tj.27 września 2004 r.). Statut był wewnętrznie niespójny, zawierał sprzeczne zapisy w zakresie nadzoru nad Szkołą wskazując m.in. Komendanta Centrum Szkolenia MW. Nie ujęto zadań wszystkich komórek 1 Dz.U. z 2007 r. nr 231 poz Dz.U. Nr 51 poz. 505 ze zm.

2 2 organizacyjnych Szkoły (kursu kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych; kursu doskonalenia zawodowego, kursu szkolenia rezerw); jak teŝ wprowadzonej z dniem 31 marca 2006 r. Sekcji Personalno-Wychowawczej. Jakkolwiek w kolejnym statucie obowiązującym od 10 sierpnia 2006 r. wyeliminowano wskazane w pierwotnym akcie mankamenty, to wprowadzony z dniem 1 stycznia 2007 r. rozdział Sekcji Personalno-Wychowawczej na Sekcję Personalna i Sekcję Wychowawczą ujęty został w tym dokumencie dopiero po około 9 miesiącach.. ZauwaŜyć teŝ naleŝy, iŝ określony w latach dla Szkoły stan zmienny kształconych był nieadekwatny do rzeczywistej liczby kształconych. Dla kursów kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych wynosił 30 osób; kursów szkolenia rezerw 500 osób; kursów doskonalenia zawodowego 165 osób; natomiast kształcenie kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych przebiegało w liczbie przekraczającej stan zmienny w latach 2005/2006 o 38 elewów; 2006/2007 o 19 elewów. W przypadku kursów szkolenia rezerw liczba wszystkich szkolonych w 2005 r. wynosiła 63; w 2006 r. 102; kursów doskonalenia zawodowego w 2005 r. 10; w 2006 r. 77 szkolonych. Po przeprowadzonej w 2006 r. przez Departament Kontroli MON kontroli, w ramach realizacji wniosków pokontrolnych wielkości stanu zmiennego zostały ustalone dla poszczególnych rodzajów kształcenia odpowiednio w liczbie: 60; 100 i NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia nadzór nad wdraŝaniem w Szkole w latach programów nauki. Spośród obowiązujących w kontrolowanym okresie 28 programów nauki dotyczących kształcenia kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych 6 programów zatwierdzonych było przez Komendanta Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej (obowiązywały w okresie ); 10 przez Komendanta Szkoły Podoficerskiej (obowiązywały równieŝ w okresie ), a 12 przez Dowódcę Marynarki Wojennej. Natomiast spośród 10 programów w zakresie kursów szkolenia rezerw 4 zatwierdzone były przez Komendanta Szkoły (obowiązywały w okresie ); jeden tymczasowy zatwierdzony przez Szefa Szkolenia (obowiązywał w latach ); 5 przez Dowódcę Marynarki Wojennej. Zatwierdzanie programów nauki przez Komendanta Szkoły, Komendanta Centrum Szkolenia naruszało 5 ust. 5 w związku z 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie utworzenia szkół podoficerskich (w myśl tych przepisów, od 1 lipca 2004 r., zatwierdzanie programów nauki w Szkole naleŝy do kompetencji Dowódcy MW). Jak wyjaśnił Szef Oddziału Szkolenia Specjalistycznego Zatwierdzanie w SP MW programów szkolenia przez inne osoby niŝ dowódca MW spowodowane było mylną interpretacją obowiązujących w tym czasie zasad.

3 3 3. NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia nadzór i koordynację w zakresie organizacji i realizacji praktyk odbywanych przez elewów. W toku prowadzonej kontroli stwierdzono, iŝ w roku szkolnym 2006/2007 (48 praktykantów), w co najmniej 39 przypadkach (81,3%) praktyka nie była realizowana w określonym programem wymiarze czasowym tj. 30 dni (240 godzin). Praktyka dowódcza, która powinna być realizowana w zaleŝności od rodzaju specjalności wojskowej w wymiarze 114 lub 101 godzin, w Ŝadnym z 48 przypadków nie została zrealizowana w takim zakresie, a w 18 przypadkach (37,5%) w ogóle nie była realizowana. Faktu odbycia praktyki w przedmiotowym zakresie nie mógł potwierdzić jednoznacznie odpowiedzialny za jej koordynację Szef Oddziału Szkolenia Specjalistycznego, który w złoŝonych wyjaśnieniach stwierdził, Ŝe zakładał, iŝ program praktyk został zrealizowany, a uchybienia dotyczą jedynie biurokracji związanej w wypełnieniem dzienniczków. NaleŜy przy tym zauwaŝyć, Ŝe dzienniki praktyk stanowiły jedyną dokumentację ewidencyjną ich przebiegu. Ponadto stwierdzono, Ŝe dokumentacja praktyk prowadzona była nierzetelnie; m.in. w 24 dziennikach nie wpisywano oceny końcowej z odbytych praktyk, choć 7 ust. 5 rozporządzenia o utworzeniu szkół podoficerskich stanowi, iŝ dowódcy jednostek wojskowych na zakończenie praktyk wystawiają elewom oceny. Nieprawidłowości stwierdzono równieŝ w zakresie archiwizowania dokumentacji szkoleniowej. Dzienniki i programy praktyk z lat poprzednich tj. z 2005 r. i 2006 r. zostały zniszczone, co naruszyło 10 ww. cytowanego rozporządzenia w sprawie utworzenia szkół podoficerskich w związku z załącznikiem do Zarządzenia Nr 3/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 lutego 2005 r. w sprawie zasad i trybu postępowania z materiałami archiwalnymi i inną dokumentacją w resorcie obrony narodowej Jakkolwiek następował wzrost liczby godzin realizowanych przez Szkołę Podoficerską w ramach kształcenia kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych z języka angielskiego (2005/ godzin; 2006/ godzin; 2007/ godzin) i wzrosła liczba elewów zdających wszystkie cztery sprawności (mówienie, czytanie, pisanie, słuchanie) na poziomie podstawowym wg standardu STANAG 6001, to w dalszym ciągu była ona niezadowalająca. W roku 2005/2006 wszystkie cztery sprawności na poziomie co najmniej podstawowym zaliczyło 7 osób (11,5%); w roku 2006/ osób (20,4%); w roku 2007/ osób (54,4%). Szef Oddziału Szkolenia Specjalistycznego wyjaśnił, Ŝe na poziom zdawalności egzaminu z języka angielskiego bezpośredni wpływ ma przygotowanie, jakie elewi uzyskali w tym zakresie w szkole średniej. Ponadto ustalono, Ŝe w 2007 r. 3 Dz.Urz. MON nr 2 poz. 4

4 4 egzaminu organizowanego w dniach 5-6 lipca 2007 r. nie zdało 9 osób, które następnie zostały zakwalifikowane do kolejnego egzaminu na tym samym poziomie przed upływem trzech miesięcy tj. w dniu 25 września 2007 r., co było niezgodne z pkt 20 decyzji Nr 403/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2006 r. w sprawie kształcenia i egzaminowania ze znajomości języków obcych w resorcie obrony narodowej NIK ustaliła, iŝ w Szkole realizowane było kształcenie w większości w ramach korpusów osobowych: logistyki, łączności i informatyki, radiotechnicznego, przeciwlotniczego, obrony przed bronią masowego raŝenia, które w tych korpusach zgodnie z decyzją nr 362/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 grudnia 2004 r. w sprawie procesu kształcenia i doskonalenia zawodowego w poszczególnych korpusach i grupach osobowych 5, powinno być zapewnione w innych Szkołach Podoficerskich. W korpusie marynarki wojennej, w ramach którego kształcenie, zgodnie z ww. decyzją winien zapewnić Dowódca Marynarki Wojennej, kształcono w poszczególnych latach niewielką liczbę elewów, bo w roku szkoleniowym 2005/ elewów (32,4 %); w roku 2006/ (42,9%); a w roku szkoleniowym 2007/ elewów (39,1 %). NIK zwraca uwagę, iŝ przedstawiona sytuacja, stwarza potencjalne zagroŝenie dalszego pogłębiania deficytu podoficerów w ramach korpusu marynarki wojennej; o ile na koniec 2007 r. deficyt ten wynosił 78 podoficerów, to w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2008 r. zwiększył się o blisko 80%, tj. do 140 podoficerów, przy jednoczesnym zmniejszeniu się stanu ewidencyjnego w omawianym korpusie z 972 do 920 podoficerów ZastrzeŜenia NIK budzi realizacja procesu kształcenia w roku 2007/2008, w specjalnościach innych niŝ wyznaczone przez Odział Personalny MW na podstawie Rozkazu Dowódcy MW; na ten rok szkoleniowy do Szkoły przyjęto 52 osoby (wobec limitu 60), które zdały egzamin, z czego 6 osób zrezygnowało z dalszej nauki w trakcie odbywania szkolenia podstawowego. Z 46 elewów, w określonych limitem specjalnościach wojskowych, kształcono jedynie 26 (56,5%), natomiast pozostałych 20 nauczano poza określonymi limitem specjalnościach. Szef Oddziału Szkolenia Specjalistycznego wyjaśnił, Ŝe prowadzenie kształcenia w innych specjalnościach wynikało z faktu, iŝ opracowanie programów szkolenia dla 4 Dz.Urz. MON nr 19 poz. 249 ze zm. W przypadku niezaliczenia podczas egzaminu którejkolwiek ze zdawanych sprawności językowych, Ŝołnierzy i pracowników resortu obrony narodowej nie kwalifikuje się do kolejnego egzaminu na tym samym poziomie przed upływem trzech miesięcy. 5 Dz.Urz. MON nr 16 poz. 180 ze zm. Zgodnie z pkt 3 ppkt 2 tej decyzji Dowódca Marynarki Wojennej zapewnia: w Szkole Podoficerskiej Marynarki Wojennej kształcenie i doskonalenie zawodowe podoficerów w korpusie osobowym marynarki wojennej, grupie osobowej: pokładowej, broni morskiej, nawigacji i hydrografi, ratownictwa morskiego, uzbrojenia morskiego, technicznej.

5 5 niektórych specjalności wojskowych przerastało moŝliwości Szkoły, jak teŝ ze względu na przyjęcie zamiast 60, zaledwie 52 kandydatów na podoficerów. 7. W ocenie NIK proces planowania kursów doskonalenia zawodowego podoficerów był nieskoordynowany, znacznie odbiegał od faktycznej realizacji. W odniesieniu do kursów na kolejne stopnie wojskowe stwierdzono m.in., Ŝe w 2005 r. z planowanych 16 kursów zrealizowano 4 (25,0%); w 2007 r. z planowanych 21 zrealizowano 13 (61,9%), a w I półroczu 2008 roku zrealizowano 4 z planowanych 13 kursów (30,8%). Dowództwo w ogóle nie planowało i nie realizowało kursów dotyczących uzyskania dodatkowych kwalifikacji; jak wyjaśniono nie było w tym zakresie potrzeb. ZastrzeŜenia NIK budzi równieŝ fakt realizacji kursów dla pojedynczych osób tj. sytuacji, gdy grupę szkoleniową tworzy np. jedna lub dwie osoby. W 2005 r. na 4 realizowane kursy 3 grupy były dwuosobowe; w 2006 r. na 15 zrealizowanych kursów 3 jednoosobowe, a 4 dwuosobowe; w 2007 r. na 13 zrealizowanych kursów jeden realizowano w grupie jednoosobowej (w I półroczu 2008 roku najmniejsza grupa liczyła 4 osoby)). Przykładem braku koordynacji w procesie planowania była realizacja kursu na stopień mł. chor. ogólnodowódczy, który przeprowadzano kilkakrotnie w 2006 r.; w okresie od 1 do 29 czerwca w kursie uczestniczyło 7 słuchaczy; od 2 do 27 października jeden słuchacz; w okresie od 6 listopada do 1 grudnia równieŝ jeden słuchacz. W 2007 r. równieŝ realizowano taki kurs; tj. w okresie od 5 do 30 marca, gdzie uczestniczył w nim jeden słuchacz, następnie w okresie od 28 maja do 22 czerwca 10 słuchaczy. Szkolenie w pojedynczych grupach osób było prowadzone równieŝ w ramach kursów szeregowych zawodowych na stopień podoficerski w części specjalistycznej (2 tygodnie). Kursy te realizowane były dla łącznie 44 osób w okresie drugiego półrocza 2007 r. i pierwszego półrocza 2008 r.; na 19 specjalności, w ramach których prowadzono szkolenia 11 stanowiło grupy jednoosobowe (57,9%). Według wyjaśnień Szefa Zasobów Osobowych N-1 Dowództwa MW, ilość uczestników szkolenia wynika z bieŝących potrzeb przygotowania Ŝołnierzy zawodowych do pełnienia obowiązków na wyŝszym stanowisku słuŝbowym, wskazanym przez przełoŝonego w opinii słuŝbowej, sporządzonej na 6 miesięcy przed upływem końca kadencji na zajmowanym stanowisku; dodał teŝ, iŝ nie funkcjonują wytyczne określające minimalną liczbę szkolonych w ramach jednej grupy. 8. NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia podejmowane przez Dowództwo Marynarki Wojennej działania związane z przeprowadzonym w Szkole Podoficerskiej 6 Na koniec I półrocza 2008 r. liczba etatów w korpusie marynarki wojennej wynosiła podoficerów (stan ewidencyjny 920), natomiast liczba etatów podoficerskich w całej Marynarki Wojennej (stan ew ).

6 6 egzaminem eksternistycznym na pierwszy stopień podoficerski dla Ŝołnierzy Ŝandarmerii wojskowej w trybie eksternistycznym. Brak właściwej koordynacji i nadzoru ze strony Oddziału Szkolenia Specjalistycznego- komórki organizacyjnej dowództwa spowodowało, Ŝe do egzaminu dopuszczono 23 osoby (17 szeregowych zawodowych, 3 starszych szeregowych nadterminowych i 3 szeregowych) w sytuacji, gdy zgoda Dowódcy Marynarki Wojennej dotyczyła jedynie 7 osób. ZastrzeŜenia NIK, budzi równieŝ sam fakt dopuszczenia do egzaminu eksternistycznego w Szkole Podoficerskiej Marynarki Wojennej Ŝołnierzy innego rodzaju sił zbrojnych (Ŝandarmerii), gdyŝ rozporządzenie w sprawie utworzenia szkół podoficerskich, a takŝe powoływana juŝ decyzja Ministra Obrony Narodowej Nr 306/MON, podporządkowały szkoły podoficerskie dowódcom poszczególnych rodzajów sił zbrojnych, natomiast wyraŝona zgoda zupełnie zaburzyła tę konstrukcję. Zdaniem NIK brak było merytorycznych przesłanek dla egzaminowania w Szkole Ŝołnierzy Ŝandarmerii wojskowej, o czym świadczy powołanie komisji w zakresie specjalistycznym, w której skład weszły osoby z poza korpusu marynarki wojennej, tj. Ŝołnierze Ŝandarmerii wojskowej, a więc osoby zupełnie niezwiązane ze szkołą i realizowanym w niej procesem dydaktycznym.. NiezaleŜnie od powyŝszego, nieprawidłowośi.cią było dopuszczenie do egzaminu 3 Ŝołnierzy szeregowych (niezawodowych), którzy w myśl obowiązujących przepisów nie mogli bezpośrednio po zdanym egzaminie uzyskać stopnia podoficerskiego. NIK nie moŝe podzielić stanowiska Pana Admirała, iŝ było to moŝliwe na podstawie ustawy z dnia 11 marca 2003 r. o słuŝbie wojskowej Ŝołnierzy zawodowych (Dz.U. Nr 179 z 2003 r. poz. 1750, art ) oraz rozporządzenia MON z 17 czerwca 2004 r. w sprawie mianowania na stopnie wojskowe (rozdział 3, paragrafy 3 i 10), gdyŝ przedmiotowe przepisy o tym nie stanowią 7. ZauwaŜyć przy tym naleŝy, iŝ wg stanu na 17 września 2008 r., z grupy 22 Ŝołnierzy, którzy zdali egzamin, awansowanych na stopień podoficerski zostało jedynie pięciu, dwóch przeszło do rezerwy, a pozostali przewidywani są do obsadzenia stanowisk podoficerskich z chwilą wprowadzenia zmian etatowych. Podkreślenia wymaga teŝ fakt, iŝ zajęcia doskonalące dla kandydatów na podoficera przeprowadzone zostały przez śandarmerię Wojskową w Gdyni, w ciągu zaledwie czterech dni i tylko z dwóch przedmiotów: metodyki szkolenia i wychowania fizycznego. 7 Art. 29 ust. 2 powołanej ustawy w brzmieniu obowiązującym do końca 2007 r. stanowił, iŝ Jeśli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych, na stopień wojskowy kaprala (mata) moŝe być mianowany, po zdaniu egzaminu na podoficera, szeregowy zawodowy, który posiada świadectwo dojrzałości i bardzo dobrą ogólną ocenę w opinii słuŝbowej

7 7 Przedstawiając Panu Admirałowi powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Dokonywanie stosownych zmian w dokumentach kompetencyjnych, w tym w statucie Szkoły, niezwłocznie po wydaniu decyzji (rozkazu) o ich wprowadzeniu. 2. Przestrzeganie postanowień rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 8 marca 2004 r. w sprawie utworzenia szkół podoficerskich w zakresie procedury zatwierdzania programów nauki (kaŝdorazowe ich zatwierdzanie przez Dowódcę Marynarki Wojennej). 3. Realizowanie procesu planowania kursów doskonalenia zawodowego z większą starannością. 4. RozwaŜnie wprowadzenia limitów dotyczących minimalnej liczby uczestników kursu, dla których kurs moŝe być realizowany, mając na uwadze racjonalizację kosztów szkolenia. 5. Zwiększenie nadzoru nad realizacją praktyk; przeprowadzenie analizy dotychczasowego trybu ich organizacji i przebiegu; zapewnienie przechowywania dokumentacji z przebiegu nauki w Szkole zgodnie z 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej o utworzeniu szkół podoficerskich. 6. Określenie jasnych i czytelnych zasad dotyczących przypadków zdawania egzaminu eksternistycznego w Szkole Podoficerskiej Marynarki Wojennej przez Ŝołnierzy innego rodzaju sił zbrojnych zgodnych z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. 7. Zapewnienie, w większym niŝ dotychczas stopniu, realizacji kształcenia w korpusie osobowym marynarki wojennej w kontekście zapewnienia dopływu kadry podoficerskiej w liczbie zabezpieczającej potrzeby Dowództwa Marynarki Wojennej. 8. Przeanalizowanie dotychczasowego systemu nauki języka angielskiego, rozwaŝenie wprowadzenia zmian, które wpłyną na poprawę zdawalności egzaminu STANAG Kwalifikowanie ponownie osób, które nie zdały egzaminu z danego poziomu trudności po upływie okresu trzech miesięcy. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Admirała w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań.

8 8 Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Admirałowi prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora NajwyŜszej Izby Kontroli Delegatury we Wrocławiu, umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK o sposobie ich rozpatrzenia.