Pan Marian MIKLEWICZ Dyrektor Centrum Kształcenia Ustawicznego we Wrocławiu

Transkrypt

1 NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA WE WROCŁAWIU ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 15/ WROCŁAW tel , fax P/08/076 LWR /2008 Wrocław, dnia 14 styczeń 2009 r. Pan Marian MIKLEWICZ Dyrektor Centrum Kształcenia Ustawicznego we Wrocławiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu skontrolowała Centrum Kształcenia Ustawicznego we Wrocławiu, zwane dalej CKU, w zakresie organizacji kształcenia osób dorosłych na tle potrzeb rynku pracy w latach szkolnych 2007/2008 i 2008/2009. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli, NajwyŜsza Izba Kontroli stosownie do art. 60 ustawy o NIK przekazuje Panu Dyrektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia skontrolowaną działalność CKU, mimo stwierdzonych nieprawidłowości, dotyczących trybu wprowadzania do kształcenia nauczanych zawodów, niekompletności wyposaŝenia dydaktycznego oraz treści umów zawartych z podmiotami zewnętrznymi w sprawie realizacji praktycznej nauki zawodu. 1. W CKU nauka dla dorosłych odbywała się w badanym okresie w czterech szkołach (Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Technikum Uzupełniające, Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące), gdzie kształcono słuchaczy w roku szkolnym 2007/2008 i słuchaczy w roku szkolnym 2008/2009, po naborze we wrześniu 2008 r. Do obu szkół zawodowych CKU w roku szkolnym 2007/2008 uczęszczało 233 słuchaczy po naborze we wrześniu 2007 r. i 209 słuchaczy po naborze w lutym 2008 r., natomiast w roku szkolnym 2008/2009 (po naborze we wrześniu 2008 r.) było 196 słuchaczy. Stanowili oni odpowiednio 13,7%, 16,5% i 13,1% ogólnej liczby kształconych w CKU. 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701

2 - 2 - Zawody kształcone w szkołach dla dorosłych CKU naleŝały do zawodów, które w raportach Powiatowego Urzędu Pracy we Wrocławiu (PUP) 2 z lat (I półrocze) wykazywano w grupach zawodów nadwyŝkowych 3 lub deficytowych (elektryk budowlany w 2005 r. i kucharz w 2008 r. w powiecie m. Wrocław oraz technik elektryk w 2005 r. w powiecie wrocławskim). Z kolei w raportach Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy z lat (I półrocze) Ŝaden z nauczanych zawodów nie występował w grupie zawodów deficytowych, a 4 zawody (kucharz małej gastronomii, sprzedawca, technik elektryk, elektromonter) zaliczono w latach do grupy zawodów nadwyŝkowych, tj. takich, na które występowało mniejsze zapotrzebowanie niŝ liczba osób poszukujących pracy. W świetle powyŝszego, utrzymywanie w badanym okresie naboru w zawodach technik elektryk, technik architektury krajobrazu, sprzedawca i mechanik pojazdów samochodowych, nie prowadziło zdaniem NIK do zapewnienia osobom dorosłym moŝliwości zdobywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych, dostosowanych do wymogów rynku pracy. 2. Proces kształtowania oferty kształceniowej CKU odbywał się z naruszeniem przepisów art. 39 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty 4, gdyŝ wprowadzenie do kształcenia 5 zawodów (sprzedawca, kucharz małej gastronomii, elektryk, technik elektryk i technik architektury krajobrazu), nie zostało poprzedzone uzyskaniem przez dyrektora CKU opinii Powiatowej Rady Zatrudnienia we Wrocławiu, natomiast w przypadku 3 zawodów (sprzedawca, kucharz małej gastronomii i elektryk) brakowało pozytywnej opinii Dolnośląskiego Kuratora Oświaty. Ponadto zaprzestając w latach szkolnych 2004/ /2009 kształcenia w 4 zawodach (elektryk, fryzjer, ślusarz, operator obrabiarek skrawających) nie dysponowano pozytywnymi opiniami Dolnośląskiego Kuratora Oświaty, czego wymagał przepis art. 59 ust. 2 ustawy o systemie oświaty. Wygaszanie naboru do kształcenia w tych zawodach spowodowane było według Pana Dyrektora zmniejszającą się liczbą słuchaczy, a nie zamiarem trwałej likwidacji nauki zawodu. 3. CKU naleŝycie monitorowało i egzekwowało wymóg przedstawienia przez kandydata do szkoły zawodowej zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kształcenia w określonym zawodzie, tj. obowiązek o którym mowa w 7 ust. 4 rozporządzenia z dnia 20 lutego 2 Dotyczących powiatu wrocławskiego i powiatu miasta Wrocław 3 W powiecie wrocławskim (kucharz , mechanik pojazdów samochodowych , technik architektury krajobrazu , operator obrabiarek skrawających , elektromechanik (elektryk) 2006, elektromonter (elektryk) , elektryk budowlany ); w powiecie m. Wrocław (sprzedawca 2005 r., mechanik pojazdów samochodowych , technik architektury krajobrazu , technik elektryk , operator obrabiarek skrawających 2005, elektromechanik (elektryk) 2005, , elektromonter (elektryk) 2005, elektryk budowlany ) 4 Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572

3 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych 5. Stwierdzono, Ŝe na 265 słuchaczy, przyjętych w latach szkolnych 2007/2008 i 2008/2009 do klas pierwszych Zasadniczej Szkoły Zawodowej i Technikum Uzupełniającego, 62 (23,4%) nie przedstawiło takiego zaświadczenia, co spowodowało, Ŝe zostali skreśleni z listy słuchaczy. 4. W obu prowadzonych przez CKU szkołach zawodowych kształcenie zorganizowano, w oparciu o dopuszczone do uŝytku programy nauczania dla poszczególnych zawodów, stosownie do 24 ust. 3 rozporządzenia z dnia 5 lutego 2004 r. w sprawie dopuszczenia do uŝytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia 6. W cyklu nauczania zachowano minimalny wymiar zajęć, jakie szkoły zobowiązane były przeznaczyć na nauczanie poszczególnych przedmiotów ujętych w podstawie programowej, co określały załączniki nr 13 i 40 rozporządzenia z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych 7. Na przykładzie oddziałów Zasadniczej Szkoły Zawodowej i Technikum Uzupełniającego, dla których rok szkolny 2007/2008 był ostatnim rokiem nauczania, stwierdzono bowiem, Ŝe w kaŝdym przypadku szkolny plan nauczania obejmował wszystkie przedmioty kształcenia, przewidziane w programie nauczania, wymiar zajęć dydaktycznych z przedmiotów zawodowych był zgodny z ramowym programem nauczania, a wykazany w dziennikach lekcyjnych wymiar zrealizowanych zajęć dydaktycznych z poszczególnych przedmiotów był zgodny ze szkolnym programem nauczania. Kontrola wykazała równieŝ, Ŝe we wszystkich oddziałach Zasadniczej Szkoły Zawodowej, tak w szkolnym planie nauczania, jak i w przypadku jego realizacji, zachowano warunek minimum 60% zajęć praktycznych w ogólnym wymiarze zajęć. Ponadto zastosowano się do wymogu zawartego w 6 ust. 1 przywołanego powyŝej rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r., bowiem w oddziałach liczących więcej niŝ 24 słuchaczy dokonano podziału na grupy na zajęciach z języków obcych, informatyki, elementów informatyki i technologii informacyjnej oraz praktycznej nauki zawodu. 5. Do kształcenia zawodowego w szkołach dla dorosłych CKU zapewniono wykwalifikowaną kadrę nauczycielską, obejmującą 27 nauczycieli przedmiotów zawodowych, zatrudnianych stosownie do wymogów 2, 4 i 10 rozporządzenia z dnia 10 września 2002 r. w sprawie 5 Dz. U. Nr 26, poz Dz. U. Nr 25, poz Dz. U. Nr 15, poz. 142

4 - 4 - szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których moŝna zatrudnić nauczycieli nie mających wyŝszego wykształcenia lub ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli Badania kontrolne wykazały, Ŝe wyposaŝenie dydaktyczne pracowni wykorzystywanych przez CKU do nauczania zawodów nie było zgodne z zalecanym w podstawach programowych, gdyŝ ze 175 pozycji wyposaŝenia dydaktycznego, wymienionych w programach nauczania dla zawodów mechanik pojazdów samochodowych, sprzedawca i technik architektury krajobrazu, CKU posiadało jedynie 85 (48,6%), z czego 28 pozycji dostępnych było za pośrednictwem internetu, do którego szkoły miały stały dostęp. W takiej sytuacji uznać naleŝy, ze CKU nie w pełni zrealizowała wymóg art. 67 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, obligujący szkoły publiczne do zapewnienia uczniom moŝliwości korzystania z pomieszczeń do nauki z niezbędnym wyposaŝeniem. 7. ZastrzeŜenia NIK budziła równieŝ treść umów zawartych przez CKU z podmiotami zewnętrznymi w sprawie realizacji praktycznej nauki zawodu, gdyŝ nie odpowiadały one wymogom 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu 9. Na objęte badaniem 24 takie umowy o prowadzenie zajęć praktycznych w roku szkolnym 2007/2008, w Ŝadnej nie zawarto pełnej listy obowiązków podmiotu przyjmującego uczniów (wynikających z 8 ust. 2 ww. rozporządzenia), w 15 (62,5%) nie uwzględniono nazwy i numeru realizowanego programu nauczania dla danego zawodu, a w 9 (37,5%) umowach nie określono formy praktycznej nauki zawodu oraz sposobu ponoszenia przez strony umowy kosztów realizacji praktycznej nauki zawodu. Według Pana Dyrektora powodem powyŝszych odstępstw było przeoczenie. 8. Do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w roku szkolnym 2006/2007 przystąpiło 28 z 34 absolwentów prowadzonych przez CKU obu szkół zawodowych dla dorosłych, a zdało go 25 osób, tj. 89,3%. Natomiast w roku szkolnym 2007/2008 na 44 absolwentów tych szkół, 32 osoby przystąpiły do egzaminu zawodowego, a zdało go 20 osób, tj. 62,5%. Taki poziom wskaźników zdawalności choć niezadowalający oznacza, Ŝe większość absolwentów osiągnęła cel kształcenia zawodowego, tzn. uzyskała dyplom potwierdzający posiadanie kwalifikacji zawodowych. JednakŜe wśród 7 zawodów reprezentowanych przez zdających absolwentów, w przypadku 2 zdawalność była niŝsza od średniej. Dotyczyło to zawodu mechanika pojazdów samochodowych, którego kwalifikacje w latach szkolnych 2006/2007 i 2007/2008 uzyskiwało 8 Dz. U. Nr 155, poz Dz. U. Nr 113, poz. 988

5 - 5 - odpowiednio 2 z 4 i 3 z 6 zdających, tj. po 50,0%, a takŝe technika elektryka, którego kwalifikacje w roku szkolnym 2007/2008 uzyskał 1 z 5 zdających, tj. 20,0%. Powodem niskiej zdawalności egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodach mechanik pojazdów samochodowych był według Pana Dyrektora brak zainteresowania słuchaczy uzyskaniem takiego dyplomu. 9. Uzyskanie przez CKU w czerwcu 2006 r. wpisu do rejestru instytucji szkoleniowych oznaczało moŝliwość włączenia się tej placówki w realizację kształcenia bezrobotnych i ubiegania się o organizację kursów finansowanych z funduszy publicznych. Tym niemniej CKU nie była aktywną instytucją szkoleniową. Świadczy o tym choćby nie wprowadzenie kształcenia w trybie na odległość, a przede wszystkim brak kształcenia zawodowego w formach pozaszkolnych, w tym na zlecenie urzędów pracy. Niewielka była przy tym skala kształcenia ogólnego w formach pozaszkolnych, gdyŝ w roku szkolnym 2007/2008 zrealizowano 6 kursów z tego obszaru, dotyczących przygotowania do egzaminów eksternistycznych i maturalnych, adaptacji i nauki języka polskiego dla repatriantów oraz szkolenia w zakresie zamówień publicznych. ZauwaŜyć przy tym naleŝy, Ŝe CKU nie ubiegało się o akredytację dla kształcenia w realizowanych formach pozaszkolnych, której uzyskanie stanowiłoby potwierdzenie spełniania wymogów w zakresie jakości takiego kształcenia. Według Pana Dyrektora powodem tego była konieczność poniesienia znaczących nakładów. 10. CKU prawidłowo przeprowadzało egzaminy kwalifikacyjne na tytuł zawodowy i tytuł mistrza w zawodzie. W roku szkolnym 2007/2008 przeprowadzono w sumie 8 takich egzaminów, które w całości poddano badaniom kontrolnym. Wykazały one m.in., Ŝe: - przewodniczący i członkowie komisji przeprowadzającej egzaminy legitymowali się wykształceniem i staŝem pracy wymaganych w 23 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych 10, zwanego dalej rozporządzeniem, - osoby dopuszczone do egzaminu spełniały warunki przewidziane w 28 rozporządzenia i złoŝyły wnioski, o których mowa w 29 rozporządzenia, - czas trwania etapu teoretycznego i praktycznego był zgodny z wymogami zawartymi odpowiednio w 31 ust. 2 i 4 i 32 rozporządzenia, a wszyscy zdający zgłosili się na egzamin z dokumentami, o których mowa w 34 rozporządzenia, - przewodniczący komisji egzaminacyjnej, stosownie do 41 ust. 2 i 4 rozporządzenia, sporządził indywidualne protokoły egzaminu, a takŝe sprawozdanie z przebiegu i wyniku eg- 10 Dz. U. Nr 31, poz. 216

6 - 6 - zaminów, które przekazał Kuratorowi Oświaty w wyznaczonym terminie, - jednostkowe wynagrodzenia przewodniczącego i członków komisji nie przekroczyły limitów określonych w 43 ust. 1 i 2 rozporządzenia, - komisja egzaminacyjna, stosownie do 46 i 47 rozporządzenia, prowadziła księgę ewidencji osób, które przystąpiły do egzaminu kwalifikacyjnego oraz rejestry wydanych świadectw i dyplomów. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Przestrzeganie obowiązujących uregulowań prawnych w zakresie wprowadzania do oferty kształceniowej nowych zawodów. 2. Uzupełnienie wyposaŝenia dydaktycznego do wymogów ujętych w podstawach programowych poszczególnych zawodów nauczanych w CKU. 3. Dostosowanie treści umów zawieranych przez CKU z podmiotami zewnętrznymi na realizację praktycznej nauki zawodu do wymogów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu. 4. RozwaŜenie moŝliwości poszerzenia oferty CKU o zawodowe formy kształcenia pozaszkolnego, w tym o formy kształcenia na odległość. 5. Podjęcie współpracy z urzędami pracy w celu kształcenia zawodowego na ich zlecenie. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Dyrektora w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Dyrektorowi prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora NajwyŜszej Izby Kontroli Delegatury we Wrocławiu, umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.