PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 IM. ADAMA MICKIEWICZA W RAWICZU NASZA SZKOŁA SZANSĄ NA SUKCES

Transkrypt

1 PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 IM. ADAMA MICKIEWICZA W RAWICZU NASZA SZKOŁA SZANSĄ NA SUKCES

2 Szkolny Program Profilaktyki jest integralną częścią pracy szkoły i pozostaje w ścisłym powiązaniu z programem wychowawczym i dydaktycznym szkoły. Uczeń naszej szkoły to dziecko odpowiedzialne wobec siebie i innych, tolerancyjne i otwarte na problemy społeczności. Łatwo nawiązuje kontakt z rówieśnikami i dorosłymi. Przestrzega obowiązujące zasady i normy. PODSTAWA PRAWNA Statut Szkoły Rozporządzenie MENiS z dn. 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2002r. Nr 51, poz. 458). Rozporządzenie MENiS z dn. 31.stycznia 2003r. W sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem Dz. U. Z 2003r. Nr 26, poz. 226 UWAGI WSTĘPNE Zgodnie z rozporządzeniem MENiS z dn. 26 lutego 2002 r. W sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Z 2002r. Nr 51, poz. 458), działalność edukacyjna szkoły jest określana przez : 1) szkolny zestaw programów nauczania, który obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego 2) program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli 3) program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców Profilaktyka jest jednym ze sposobów reagowania na rozmaite zjawiska społeczne, które oceniane są jako szkodliwe i niepożądane. Profilaktyka to podjęcie działań uprzedzających i kształtujących rozwój zjawisk poprzez wzmacnianie czynników chroniących przed zidentyfikowanymi i spodziewanymi zagrożeniami oraz poprzez osłabianie czynników ryzyka sprzyjających podejmowaniu przez uczniów zachowań problemowych. Szkoła jest jednym z wielu miejsc realizacji działań profilaktycznych, działania szkoły pozostają w korelacji z gminnym programem profilaktyczno-wspierającym.

3 Szkoła jest realizatorem przede wszystkim profilaktyki pierwszorzędowej, adresowanej do grup niskiego ryzyka. Jej główne cele to promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnianie wieku inicjacji w zakresie różnych zagrażających zachowań, a przez to ograniczenie zasięgu tych zachowań i związanych z nimi szkód. Szkolny program profilaktyki to ogół działań chroniących uczniów przed zakłóceniami w rozwoju oraz interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń, adresowany do uczniów, nauczycieli i rodziców. Realizowany jest przez nauczycieli oraz pracowników niepedagogicznych szkoły. Szkolny program profilaktyki obejmuje : a) działania zintegrowane z programem wychowawczym szkoły i z programem nauczania, kiedy treści profilaktyczne włączone są do realizowanych programów w różnych przedmiotach, w trakcie zajęć pozalekcyjnych, na godzinach wychowawczych, b) samodzielne programy profilaktyczne, realizowane niezależnie od obowiązującego programu nauczania przez nauczycieli lub osoby związane ze szkołą, c) działania interwencyjne podejmowane w odpowiedzi na konkretne niekorzystne wydarzenia w szkole lub w środowisku i uruchamiające działania zaradcze. Uruchomienie działań wobec uczniów mających rozmaite trudności i przejawiających zaburzenia zachowania (grupa ryzyka profilaktyka drugorzędowa) wymaga zaplecza w postaci dostępu do kompetentnych specjalistów udzielających pomocy uczniom i ich rodzinom. Szkolny program profilaktyki pozostaje programem otwartym, w którym zapisy mogą się zmieniać w zależności od potrzeb klasy, szkoły i środowiska. O sposobie, terminie i formie realizacji zadań decyduje wychowawca klasy uwzględniając etap rozwoju uczniów oraz potrzebę wprowadzenia określonych tematów. STRATEGIE PROFILAKTYKI SZKOLNEJ 1) strategie informacyjne ich celem jest dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych (min. o narkomanii i jej skutkach) i tym samym umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru 2) strategie edukacyjne ich celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych (umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi, radzenia sobie ze stresem,

4 rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom ze strony otoczenia itp.) 3) strategie działań alternatywnych ich celem jest pomoc w zaspokojeniu ważnych potrzeb (np. sukcesu, przynależności) oraz osiągania satysfakcji życiowej przez stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność pozytywną (artystyczną, społeczną, sportową itp.) 4) strategie interwencyjne ich celem jest pomoc osobom mającym trudności w identyfikowaniu i rozwiązywaniu ich problemów oraz wspieranie w sytuacjach kryzysowych Strategie informacyjne, edukacyjne i działań alternatywnych stosuje się na wszystkich poziomach profilaktyki, natomiast strategie interwencyjne dotyczą już profilaktyki drugo- i trzeciorzędowej. ZADANIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Szkolny program profilaktyki zakłada wzmacnianie czynników chroniących (zapobiegają i osłabiają możliwość wystąpienia zachowań problemowych) poprzez : realizację edukacji prozdrowotnej zdobywanie umiejętności życiowych, budowanie pozytywnej więzi z rodziną i szkołą, włączanie rodziców do realizacji szkolnego programu profilaktyki, wzmacnianie norm i wartości społecznie akceptowanych oraz objęcie pomocą psychologiczno-pedagogiczną dzieci, rodziców i nauczycieli. Do czynników chroniących należy : - silna więź emocjonalna z rodzicami - zainteresowanie nauką szkolna - poszanowanie norm i wartości społecznych - przynależność do pozytywnej grupy - regularne praktyki religijne Drugim elementem szkolnego programu profilaktyki jest oddziaływanie poprzez redukcję lub eliminację czynników ryzyka (cechy, sytuacje, warunki sprzyjające powstawaniu zachowań problemowych). Czynniki ryzyka związane mogą być z: - sytuacją rodzinną (zaburzenie więzi między rodzicami a dzieckiem, brak poczucia bezpieczeństwa, obniżenie poczucia własnej wartości, brak wyznaczania granic, konflikty, rozpad rodziny, zaburzenia w pełnieniu ról ojca i matki, niejasny system wymagań, brak dyscypliny i kontroli lub nadmiernie surowa dyscyplina i kontrola, rodzice jako wzorce nieprawidłowych zachowańprzemoc, alkoholizm itp.). - sytuacją szkolną - grupą rówieśniczą - czynnikami osobowościowymi - przekonaniami normatywnymi

5 Wystąpienie któregoś z czynników ryzyka (lub kilku) jest przyczyną wystąpienia różnorodnych zachowań problemowych, takich jak palenie tytoniu, używanie alkoholu, narkotyków, środków wziewnych, leków, zachowania agresywne, przestępcze a ponadto trudności w nauce, brak zainteresowania nauką, wagary, ucieczki z domu, stosowanie dziwnych diet itp. Zachowania problemowe niosą ryzyko negatywnych konsekwencji dla zdrowia psychicznego i fizycznego jednostki jak i jej otoczenia. Zbadaną zasadą jest, że jedno zachowanie problemowe pociąga za sobą kolejne. Konkretny czynnik ryzyka może być podłożem różnych zachowań problemowych. PODZIAŁ ZADAŃ Rada Pedagogiczna tworzy i uchwala szkolny program profilaktyczny, zgłasza potrzebę wprowadzenia samodzielnych programów profilaktycznych, dokonuje ewaluacji działań profilaktycznych. współpracują z wychowawcami klas w realizacji zadań zawartych w szkolnym programie profilaktycznym, realizują zalecenia Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej zawarte w opiniach, doskonalą swoje kwalifikacje i umiejętności w zakresie działań profilaktycznych. Wychowawcy klas integrują zespół klasowy, dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji w klasie, realizują zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami i nauczycielami. Współpracują z rodzicami uczniów zagrożonych uzależnieniem. Koordynatorzy ds. profilaktyki diagnozują potrzeby uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki, inicjują i organizują przedsięwzięcia określone w szkolnym programie profilaktyki, współpracują z podmiotami szkoły i innymi instytucjami wspomagającymi, monitorują pracę wychowawców i pedagoga w zakresie profilaktyki. Systematycznie rozpoznają i diagnozują zagrożenia związane z uzależnieniem. rozpoznaje indywidualne potrzeby uczniów oraz analizuje przyczyny niepowodzeń szkolnych, określa formy i sposoby udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb, organizuje i prowadzi różne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli, podejmuje działania profilaktyczno-wychowawcze wynikające z programu wychowawczego szkoły i szkolnego programu profilaktyki w stosunku do uczniów, z udziałem rodziców i nauczycieli, wspiera działania opiekuńczowychowawcze nauczycieli. Organizuje poradnictwo w zakresie zapobiegania uzależnieniom od środków odurzających i substancji psychotropowych. Rada Rodziców opiniuje program profilaktyki szkolnej, współpracuje z Radą Pedagogiczną, wychowawcami klas, koordynatorami ds. profilaktyki,

6 Samorządem Uczniowskim oraz wspiera działania wynikające ze szkolnego programu profilaktyki. Rodzice przedstawiają Radzie Rodziców opinie na temat profilaktyki, korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga i szkolnej służby zdrowia, wnioskują do odpowiednich organów i instytucji w sprawach kształcenia specjalnego, nauczania indywidualnego i innych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej Organ prowadzący Urząd Miejski Gminy Rawicz decyduje o zatrudnianiu i wymiarze czasu pracy pedagoga, psychologa i logopedy, uczestniczy w wyposażaniu szkoły w pomoce dydaktyczne i środki niezbędne do realizacji szkolnego programu profilaktyki. Miejsko-Gminne Centrum Profilaktyki Alkoholowej współpracuje ze szkołą w zakresie pomocy udzielanej uczniom z rodzin zagrożonych, organizuje działania profilaktyczne o charakterze gminnym, dostarcza materiały z zakresu profilaktyki, organizuje szkolenia dla nauczycieli i rodziców. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna udziela szkole pomocy w zakresie poradnictwa dotyczącego potrzeb rozwojowych uczniów oraz zagrożeń i możliwości przeciwdziałania uzależnieniom od środków odurzających lub substancji psychotropowych. Młodzieżowe Centrum Profilaktyki Alternatywa udziela szkole pomocy w zakresie poradnictwa dla dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem, ich rodziców oraz nauczycieli dotyczącego zapobieganiu uzależnieniom od środków odurzających lub substancji psychotropowych 1. Kadra ZASOBY SZKOŁY Wszyscy nauczyciele posiadają wykształcenie wyższe z przygotowaniem pedagogicznym. Wielu z nich ma ukończone studia podyplomowe, kursy kwalifikacyjne i doskonalące (np. w zakresie komunikacji interpersonalnej, budowania szkolnego programu profilaktyki, zapobiegania uzależnieniom od środków odurzających i patologii społecznej, socjoterapii i inne). tworzą zespoły samokształceniowe. Szkoła zatrudnia pedagoga w wymiarze ½ etatu oraz logopedę w wymiarze 2 godzin tygodniowo.

7 2. Zajęcia pozalekcyjne - Kółka zainteresowań: ekologiczne teatralne, taneczne, plastyczne, muzyczne informatyczne, matematyczne, języka angielskiego, techniczne, sportowe - Magiczne soboty z Jedynką 3. Baza - świetlica szkolna - salka gimnastyczna - boiska - sala komputerowa - biblioteka - kuchnia - sale lekcyjne wyposażone w sprzęt audiowizualny 4. Szkoła należy do ogólnopolskiej sieci szkół promujących zdrowie. CELE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Opierając się na znajomości zasad profilaktyki oraz uwzględniając dokonaną w szkole diagnozę określone zostały następujące cele szkolnego programu profilaktyki : 1. Budowanie więzi ze szkołą i rodziną poprzez aktywne uczestnictwo w jej życiu 2. Opóźnianie inicjacji w zachowaniach problemowych uczniów 3. Rozbudzanie zainteresowania nauką szkolną 4. Kształtowanie umiejętności życiowych

8 PROCEDURY INTERWENCJI WOBEC UCZNIÓW I RODZICÓW KRADZIEŻ 1. Wyjaśniająca rozmowa z uczniem wychowawca, pedagog, dyrektor. 2. Wezwanie rodziców. 3. Ustalenie z rodzicami i uczniem form zrekompensowania szkody i poniesienia konsekwencji popełnienia czynu zgodnie z Regulaminem Szkoły. 4. W przypadku znacznej szkody wezwanie policji. NISZCZENIEW MIENIA OSOBISTEGO I SZKOŁY 1. Wyjaśniająca rozmowa z uczniem wychowawca, pedagog, dyrektor. 2. Wezwanie rodziców. 3. Ustalenie z rodzicami i uczniem form zrekompensowania szkody (kupno, naprawa) i poniesienia konsekwencji popełnienia czynu zgodnie z Regulaminem Szkoły. 4. W przypadku znacznej szkody wezwanie policji. POBICIE 1. Wyjaśniająca rozmowa z uczniem wychowawca, pedagog, dyrektor. 2. Rozmowa z rodzicami. 3. Ustalenie z rodzicami i uczniem poniesienia konsekwencji popełnienia czynu. 4. W przypadku poważnego pobicia wymagającego interwencji lekarza, powiadomienie policji. UŻYWKI 1. Wyjaśniająca rozmowa z uczniem wychowawca, pedagog, dyrektor. 2. W przypadku palenia tytoniu powiadomienie rodziców. 3. W przypadku innych używek wezwanie rodziców do szkoły, powiadomienie policji. 4. Ustalenie konsekwencji oraz wskazanie istniejących możliwości pomocy uczniowi i rodzicom. WAGARY 1. Rozmowa wychowawcy z uczniem i rodzicami. 2. Zobowiązanie do uzupełnienia braków i zgłoszenia się do nauczyciela w terminie przez niego wyznaczonym. RODZIC W STANIE NIETRZEŹWYM NA TERENIE SZKOŁY 1. Wyproszenie osoby z terenu szkoły. 2. W przypadku stawiania oporu wezwanie policji.

9 Cel: budowanie więzi ze szkołą i rodziną poprzez aktywne uczestnictwo w jej życiu Zadania Sposób realizacji Odpowiedzialny Ewaluacja 1. Aktywny udział w imprezach klasowych i szkolnych (I VI) - wycieczki klasowe - zielone szkoły - baliki, dyskoteki - spotkania okazjonalne (np. wigilie, ogniska) - uroczystości szkolne - konkursy szkolne i międzyszkolne - organizacja imprez - warsztaty - prezentacja umiejętności dzieci - wspólne zabawy, wyjazdy wychowawcy Scenariusze zajęć, dyplomy, kroniki, zdjęcia 2. Udział uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - Kółka zainteresowań: ekologiczne teatralne, taneczne, plastyczne, muzyczne informatyczne, matematyczne, języka angielskiego, techniczne, sportowe - Magiczne soboty z Jedynką - prezentacje umiejętności - zajęcia w kółkach - przedstawienia - wystawy prac - strona internetowa szkoły - gazetki Opiekunowie kółek Dzienniki zajęć, sprawozdania, wystawy prac, gazetki, ankiety, dyplomy

10 3. Udział w akcjach środowiskowych - Sprzątanie świata - I Ty możesz zostać Św. Mikołajem - Gwiazdkowe upominki - Dzień Ziemi - Festyn - Koncert piosenki biesiadnej - występy okolicznościowe - sprzątanie terenów szkoły i miasta - zbiórki darów - zbiórka surowców wtórnych - organizacja zabaw kramików, konkursów - prezentacja umiejętności Rodzice Uczniowie Scenariusze, zdjęcia, dyplomy, podziękowania 4. Budowanie i zacieśnianie więzi rodzinnych - umiejętność komunikowania się z dziećmi - wspólne imprezy z udziałem dzieci i rodziców - pedagogizacja rodziców Rodzice Scenariusze, ankiety 5. Umiejętność rozpoznawania czynników ryzyka występujących w rodzinie - rada pedagogiczna szkoleniowa - wywiady z rodzicami - rozmowy z pedagogiem szkolnym Dyrektor Sprawozdania, karty obserwacji

11 Cel: opóźnianie inicjacji w zachowaniach problemowych uczniów 1. Wdrażanie do realizacji treści ścieżek edukacyjnych; edukacja prozdrowotna oraz wychowanie do życia w rodzinie - realizacja treści ścieżek edukacyjnych dla poszczególnych etapów kształcenia - realizacja programu Szkoły Promującej Zdrowie Pielęgniarka szkolna Lider SPZ Dzienniki lekcyjne, ankiety, plakaty 2. Przeciwdziałanie zachowaniom agresywnym - realizacja tematyki związanej z agresją na godzinach wychowawczych - analiza własnych zachowań na podstawie lektur - rozmowy indywidualne z uczniami - działania interwencyjne - spotkania z policjantem - rozmowy z rodzicami - pedagogizacja rodziców Wychowawcy j. polskiego Dyrektor, Pedagog, Wychowawcy Dzienniki lekcyjne, scenariusze, ankiety, zapisy w dziennikach 3. Budowanie poszanowania dla norm i zasad społecznych - poszanowanie swojej i cudzej własności - szacunek dla słabszych i starszych - odpowiedzialność za słowa - realizacja wybranych tematów wynikających z programów nauczania np. Dobry kolega i tematyki godzin wychowawczych - pedagogizacja rodziców Wychowawcy Dzienniki lekcyjne, scenariusze, ankiety

12 i czyny - świadomość konsekwencji swoich czynów 4. Zapobieganie nałogom - rozumienie szkodliwości palenia tytoniu, picia alkoholu, zażywania narkotyków - budowanie przekonania o szkodliwości i konsekwencjach ulegania nałogom - umiejętność odmawiania - oparcie się naciskom grupy - dostarczanie informacji o innych sposobach osiągania pożądanych stanów emocjonalnych - realizacja tematyki wybranych programów nauczania (j. polski, przyroda) - realizacja tematyki godzin wychowawczych - rozmowy indywidualne z uczniami - udział w konkursach tematycznych - realizacja zadań Szkoły Promującej Zdrowie - spotkania z pielęgniarką szkolną - spotkania z pedagogiem i psychologiem - realizacja tematyki na spotkaniach z rodzicami, - pedagogizacja rodziców Wychowawcy Lider SPZ Scenariusze, ankiety, zapisy w dziennikach 5. Przygotowanie nauczycieli do zapobiegania narkomanii - szkoleniowa rada pedagogiczna Dyrektor, Liderzy WDN Protokolarz Rady Pedagogicznej 6. Informowanie uczniów i ich rodziców o przyczynach - realizacja tematyki na godzinach wychowawczych Wychowawcy Scenariusze, ankiety, zapisy w dziennikach

13 i skutkach uzależnień od środków odurzających i substancji psychotropowych i możliwościach alternatywnych zachowań - pedagogizacja rodziców - okazjonalne gazetki, broszury, konkursy - wystawy 7. Kształtowanie umiejętności komunikowania swoich uczuć, stanów, emocji - spotkania warsztatowe, - zabawy, - scenki rodzajowe, drama Wychowawcy Scenariusze, analiza emocji na rysunkach, 8. Rozpoznawanie potrzeb uczniów - obserwacja dzieci w różnych sytuacjach, zbieranie informacji z różnych źródeł Wychowawcy

14 Cel: rozbudzanie zainteresowania nauką szkolną 1. Kształtowanie umiejętności i wiadomości niezbędnych w nauce pisanie, czytanie, liczenie u dzieci z deficytami - zajęcia dydaktyczno wyrównawcze - zajęcia logopedyczne Logopeda Systematyczna analiza osiąganych wyników nauczania 2. Ja i moje miejsce w grupie klasowej dla dzieci nieśmiałych z kl. I III - kółko teatralne - gry dramowe Opiekunowie kółek Przedstawienia teatralne 3. Pomoc uczniom w przejściu z nauczania zintegrowanego do blokowego dla dzieci zagubionych w nowej rzeczywistości szkolnej kl. IV - indywidualne rozmowy z wychowawcą - spotkania z pedagogiem - pomoc koleżeńska Wychowawcy kl. IV Uczniowie Ankiety 4. Diagnozowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych i absencji - analiza wyników nauczania, frekwencji - rozmowy z uczniami i rodzicami - badania psychologicznopedagogiczne - praca z dziećmi nadpobudliwymi Dyrektor Poradnia P.P. Dokumentacja szkolna 5. Pomoc uczniom klas IV VI z trudnościami w nauce - rozmowy indywidualne z uczniami Dzienniki lekcyjne, zeszyty

15 - zajęcia w świetlicy szkolnej (pomoc nauczycieli) - pomoc koleżeńska - realizacja zaleceń Poradni PP - rozmowy z rodzicami Poradnia P.P. Uczniowie 6. Pomoc uczniom uzdolnionym - kółka zainteresowań - konkursy - dodatkowe zadania 7. Jak pracować z dziećmi w myśl koncepcji wychowanie bez porażek - szkolenie rady pedagogicznej Dyrektor Liderzy WDN Dzienniki zajęć, dyplomy, zeszyty Protokolarz Rady Pedagogicznej

16 Cel: kształtowanie umiejętności życiowych 1. Utrzymywanie pozytywnych kontaktów interpersonalnych (empatia, koleżeńskość) - udział w imprezach klasowych i szkolnych - integracja zespołów klasowych Wychowawcy 2. Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych (np. stres) - pozyskanie wsparcia społecznego w trudnych sytuacjach - literatura, film - scenki dramowe - znajomość osób i instytucji udzielających pomocy w szkole i poza nią Zapisy w dziennikach, wypracowania Informator 3. Budowanie poczucia własnej wartości - zabawy i gry edukacyjne - zajęcia umożliwiające pokazanie dziecku jego mocnych stron, umiejętności, zdolności (np. muzyka, plastyka, kółka zainteresowań) - tematyka godzin wychowawczych - uaktywnianie dziecka nieśmiałego Zapisy w dziennikach zajęć, wystawy, wytwory pracy 4. Uświadomienie uczniom wartości osoby jako jednostki, a nie pieniądza - analiza literatury Rozmowy z dziećmi

17