Ocena Rozprawy doktorskiej mgr Agnieszki Strzeleckiej opracowana na zlecenie Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach

Transkrypt

1 Dr hab. Barbara Błaszczyk prof. nadzw. Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum WSEPiNM w Kielcach Ocena Rozprawy doktorskiej mgr Agnieszki Strzeleckiej opracowana na zlecenie Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach W postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym poza osiągnięciem poprawy stanu zdrowia, czy nawet wyleczenia pacjenta, istotnym aspektem jest satysfakcja pacjenta. Pacjenci oczekują większej dostępności do informacji na temat swojego stanu zdrowia oraz możliwości decydowania z jakiego typu placówki będą korzystać. Osiągnięcia współczesnej technologii umożliwiają przekazywanie informacji w postaci obrazu i dźwięku na znaczne odległości. Taka możliwość przyczyniła się do powstania nowej gałęzi medycyny telemedycyny. Nowe technologie z dziedziny informatyki medycznej, zdrowia publicznego oraz środków łączności (np. Internet) określane są jako e-health (e- Zdrowie). Informacje zamieszczone na stronach internetowych dotyczące godzin przyjęć określonego lekarza, możliwość rejestracji przez telefon czy internet ułatwiać mogą kontakt z placówką np. podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) i równocześnie mogą wpływać na uzyskanie satysfakcji z opieki zdrowotnej pacjenta. Rozprawa doktorska mgr Agnieszki Strzeleckiej zatytułowana Możliwości wspierania satysfakcji pacjentów przez zastosowanie systemów informatycznych w ochronie zdrowia podejmuje ocenę tego problemu i wpisuje się w nurt badań oceniających wieloaspektowo możliwości oceny satysfakcji pacjenta przy wykorzystaniu środków informatycznych. Podjęcie tego tematu przez Doktorantkę jest warte podkreślenia, ponieważ badań na temat zastosowania systemów informatycznych w ochronie zdrowia, szczególnie w aspekcie oceny satysfakcji pacjenta, jest stosunkowo niewiele. 1

2 Pod względem formalnym praca składa się z 156 stron podzielonych na rozdziały: wstęp, cel pracy, materiał i metody, wyniki, dyskusja, wnioski, streszczenie w języku polskim i angielskim i piśmiennictwo. Proporcje między poszczególnymi rozdziałami są właściwe, a piśmiennictwo zawiera 100 pozycji ułożonych zgodnie z kolejnością cytowania. Do pracy dołączono również Aneks zawierający wykaz tabel, rycin i kwestionariusze wykorzystane w pracy. Celem rozprawy doktorskiej było ustalenie związku pomiędzy satysfakcją pacjentów a potrzebą kompleksowego wdrażania systemów informatycznych w aspekcie strategicznych priorytetów e-zdrowia w Polsce, a w szczególności: - ukazanie, jak bezpośredni uczestnicy przemian - pacjenci, oceniają przeobrażenia, które dokonały się w systemie ochrony zdrowia - poznanie przekonań na temat zakresu wykorzystania obszaru e-zdrowia w relacjach lekarz-pacjent, - analizę związków pomiędzy satysfakcją pacjenta z usług medycznych, jakością świadczonych usług a stanem i technologią informatyczną, którą dysponują badane placówki podstawowej opieki zdrowotnej oraz wybranymi wskaźnikami demograficzno-społeczno-ekonomicznymi. Celem praktycznym przeprowadzonych badań było wykorzystanie wyników badań do konstruowania systemów informatycznych w oparciu o oczekiwania pacjentów w zreformowanym systemie ochrony zdrowia, które wspierałyby satysfakcję pacjentów, a w szczególności: - poznanie i zrozumienie czynników, które predysponują do zwiększenia satysfakcji pacjenta z usług medycznych, - identyfikację potrzeb pacjentów w zakresie obszaru e-zdrowia, - budowanie modelu informacyjnego, który przyczyni się do dostępności świadczonych usług przez palcówki podstawowej opieki zdrowotnej i pozwoli pacjentom na wykorzystanie technik informatycznych w procesie leczenia. Przy realizacji postawionego celu Doktorantka przeprowadziła badania z wykorzystaniem metody sondażu diagnostycznego. 2

3 W badaniach zastosowano następujące narzędzia badawcze: - ankietę własnej konstrukcji Doktorantki zawierającą pytania na temat obszaru e- Zdrowia, stanu informatyzacji badanych placówek, oczekiwań pacjentów wobec jednolitego systemu informatycznego oraz pytania metryczkowe dotyczące zagadnień oceny własnego stanu zdrowia oraz statusu materialnego badanych, - Listę Oczekiwań Pacjenta PRF (Patient Request Form), składającą się z 18 stwierdzeń dotyczących różnych powodów aktualnego zgłoszenia się do lekarza ogólnego. - Kwestionariusz satysfakcji usług medycznych podstawowej opieki zdrowotnej autorstwa; M. Miller, P. Supranowicz, A. Gębska-Kuczerowska, J. Car.. Podstawowym kryterium doboru metod statystycznych był typ analizowanych zmiennych. Po uwagą brane były następujące typy zmiennych: zmienne dyskretne i zmienne ciągłe. Przy doborze metod analizy statystycznej uwzględniano także zgodność rozkładem normalnym (test Shapiro-Wilka), oraz wartości skośności i kurtozy. Dla zmiennych ilościowych obliczone zostały podstawowe parametry statystyczne dotyczące wartości centralnej (średnia), jak i rozproszenia (odchylenie standardowe, 95% przedział ufności, minimum i maksimum). Dla zmiennych jakościowych wyznaczone zostały rozkłady liczebności względem kategorii (wartości dyskretnych) tych zmiennych. Analizę porównawczą zmiennych typu skali przedziałowej lub stosunkowej realizowano przy pomocy analizy wariancji, którą w przypadku istotności efektów głównych lub interakcji uzupełniano analizą post hoc (test HSD Tukeya, test Benferroniego. W przypadku zmiennych niespełniających założeń wymaganych przez parametryczną analizę wariancji stosowano analizę wariancji rang Kruskala-Wallisa. Dla zweryfikowania niezależności zmiennych nominalnych (jakościowych) stosowano test chi-kwadrat Persona lub w przypadku niewielkiej liczebności najmniej licznych klas (n<8), test chi-kwadrat oparty o funkcje największej wiarygodności (NW). Analizę korelacji (Persona, lub Spearmana) wykorzystywano w celu określenia zależności zmiennych typu skali. Analizę regresji wielokrotnej korkowej wstecznej stosowano w celu określenia wpływu wielu zmiennych niezależnych na zmienna zależną. W przypadku niezadowalającej wartości predykcyjnej modelu (współczynnik determinacji R 2 <0.5, analizę tą wykorzystywano jedynie dla wyłonienia zmiennych istotnie wpływających na zmienną zależną. Wyniki analizy regresji wielokrotnej weryfikowano stosując analizę potwierdzającą (analiza korelacji, analiza porównawcza, testy niezależności). W celu określenia zależności między dwoma zbiorami zmiennych (ocena informatyzacji i oczekiwania wobec systemu 3

4 informatycznego, oraz zbiór zmiennych charakteryzujących jakość usług medycznych, jak i oczekiwania pacjentów wobec usług PRF) wykorzystano analizę korelacji kanonicznych. Badania przeprowadzono w okresie od czerwca do grudnia 2011 roku obejmując w reprezentatywnej próbie pacjentów publicznych i niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej. Badania przeprowadzono w dwudziestu placówkach w publicznych i niepublicznych zakładach podstawowej opieki zdrowotnej na terenie województwa świętokrzyskiego. W publicznych POZ przebadano 216 pacjentów, w tym 83 mężczyzn (38,43%) oraz 133 kobiety (61,57%). W niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej przebadano 206 osób, w tym 80 mężczyzn (38,83%) oraz 126 kobiet (61,17%). Uzyskane wyniki zostały przedstawione przez Doktorantkę w sposób wyczerpujący z uwzględnieniem wyników analizy statystycznej. Zwraca uwagę staranne omówienie wszystkich zależności oraz przedstawianie ich w formie graficznej co ułatwia szybką ocenę. Dyskusja jest dość zwięzła, merytorycznie poprawna i konfrontuje wyniki własne z danymi innych autorów. W oparciu o uzyskane wyniki Doktorantka sformułowała 4 wnioski: 1. Wiedza pacjentów na temat strategii e-zdrowie w badanych placówkach jest niezadowalająca. Istnieje potrzeba zapoznawania pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej z założeniami wdrażanych systemów informatycznych w obszarze ochrony zdrowia oraz o korzyściach z nich wynikających 2. Badani pacjenci oczekują jednolitego systemu informatycznego i widzą w nim szansę na poprawienie jakości świadczonych usług medycznych. Takie rozwiązanie technologiczne pozwoli na zwiększenie satysfakcji pacjentów z usług medycznych świadczonych przez podstawową opiekę zdrowotną. 3. Budowanie strategii e-zdrowie powinno rozpocząć się od poziomu podstawowej opieki zdrowotnej, w którym lekarz rodzinny jest pierwszym ogniwem kontaktu pacjenta z systemem ochrony zdrowia. Dane medyczne gromadzone w sposób uporządkowany i systematyczny wpłyną na zwiększenie jakości świadczonej opieki medycznej, ponieważ uczestnik systemu będzie w nich traktowany indywidualnie, ze zwiększoną dbałością, jako jednostka, istotna część systemu. 4. Najmniej zaangażowani w rozwiązania technologiczne są osoby starsze. Twórcy systemu powinni zwrócić uwagę na wzbudzenie zainteresowania wśród potencjalnych 4

5 jego użytkowników, poprzez odpowiednie rozwiązania programowe. Aktywna partycypacja świadczeniobiorców w funkcjonowaniu e-zdrowia zapobiegnie ich wykluczeniu informacyjnemu. Praca zatytułowana Możliwości wspierania satysfakcji pacjentów przez zastosowanie systemów informatycznych w ochronie zdrowia jest przeprowadzona bardzo starannie i w pełni odpowiada wymogom stawianym rozprawom na stopień doktora nauk o zdrowiu. Nieliczne nasuwające się uwagi to fakt, że wnioski nie w pełni odpowiadają założeniom badawczym, metody oceny statystycznej omówione na stronie 52 w mojej ocenie powinny się znaleźć w metodach badania, a nie w analizie materiału własnego, niektóre ryciny np. 1,2,3 są mało czytelne, zwracają też uwagę dość liczne literówki. Uwagi powyższe w żaden sposób nie wpływają na pozytywną ocenę rozprawy doktorskiej. Wnoszę o dopuszczenie mgr Agnieszki Strzeleckiej do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Kielce r. 5

6 6