(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/US02/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/US02/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , WO03/ (13) B1 (51) Int.Cl. A61K 8/18 ( ) A61K 8/81 ( ) A61K 8/22 ( ) A61K 8/24 ( ) A61Q 11/00 ( ) Opis patentowy przedrukowano ze względu na zauważone błędy (54) Kompozycja do pielęgnacji jamy ustnej (30) Pierwszeństwo: , US, 60/323,304 (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 10/05 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 01/12 (73) Uprawniony z patentu: THE PROCTER & GAMBLE COMPANY, Cincinnati, US (72) Twórca(y) wynalazku: SATYANARAYANA MAJETI, Cincinnati, US NITEEN VASANT BAPAT, Cincinnati, US PAULA DENISE CLYMER, Mason, US ELIZABETH ANN RENO, Fairfield, US WILLIAM MICHAEL GLANDORF, Mason, US STEPHEN ANDRAS KOVACS, Loveland, US (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Zofia Sulima PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest kompozycja do pielęgnacji jamy ustnej, zapewniająca działanie czyszczące, wybielanie, usuwanie przebarwień. Kompozycja umożliwia zapobieganie przebarwieniom zębów naturalnych i protez dentystycznych. W szczególności korzyści te osiąga się dzięki stosowaniu na zęby kompozycji zawierającej w dopuszczalnym do stosowania w jamie ustnej nośniku kopolimer składający się z monomerów winylopirolidonu (WP) i karboksylanu alkenylu (AK). Tworzenie się płytki nazębnej i kamienia jest głównym źródłem próchnicy zębów, zapalenia dziąseł, chorób okołozębowych i wypadania zębów. Płytkę nazębną stanowi osad będący mieszaniną bakterii, komórek nabłonka, leukocytów, makrofagów i innych wysięków jamy ustnej. Bakterie stanowią w przybliżeniu trzy-czwarte płytki nazębnej. Każda próbka płytki nazębnej może zawierać aż 400 różnych odmian drobnoustrojów. Mieszanina ta zawiera zarówno bakterie tlenowe, jak i beztlenowe, grzyby i pierwotniaki. W próbkach płytki nazębnej stwierdzono również obecność wirusów. Ten osad organizmów i wysięków jamy ustnej ciągle się rozszerza i zlewa się z innymi sąsiednimi płytkami nazębnymi. Bakterie syntezują lewany i glikany z sacharozy znajdującej się w jamie ustnej dostarczając energię dla drobnoustrojów. Glikany, lewany i drobnoustroje tworzą przyczepny szkielet dla ciągłego rozprzestrzeniania się płytki nazębnej. Kamień nazębny jest osadem tworzącym się na powierzchni zębów przy krawędzi dziąsła. Kamień naddziąsłowy pojawia się głównie w obszarach bliskich otworom kanałów ślinowych, np. na językowych powierzchniach dolnych zębów przednich i na policzkowych powierzchniach pierwszego i drugiego górnego zęba trzonowego oraz na dystalnych powierzchniach tylnych zębów trzonowych. W pełni rozwinięty kamień składa się z części nieorganicznej, przeważnie fosforanu wapniowego o strukturze sieci krystalicznej hydroksyapatytu podobnej do kości, szkliwa i zębiny. Obecna jest także część organiczna, składająca się ze złuszczonych komórek nabłonka, leukocytów, osadów pochodzących ze śliny, resztek pożywienia i różnego typu drobnoustrojów. Rozwijająca się płytka nazębna może przylegać najłatwiej do stosunkowo nieregularnych powierzchni, takich jakie tworzy kamień nazębny. W miarę rozwoju w pełni rozwiniętego kamienia staje się on wyraźnie biały lub żółtawy, chyba że zostaje zabarwiony lub odbarwiony jakimś zewnętrznym czynnikiem. Będąc brzydkie i niepożądane z estetycznego punktu widzenia, w pełni rozwinięte osady kamienia nazębnego są stałym źródłem podrażniania dziąseł. Niepowodzenie opóźnienia lub zatrzymania rozprzestrzeniania się płytki i kamienia nazębnego jest szkodliwe dla stanu zdrowotnego jamy ustnej. Tworzenie się płytki i kamienia nazębnego może prowadzić do próchnicy zębów, zapalenia dziąseł, chorób okołozębowych i ostatecznie do wypadania zębów. Dodatkowo, kamień i płytka nazębna razem z czynnikami środowiskowymi prowadzą do tworzenia się przebarwień na zębach, znacznie wpływając na estetyczny wygląd zębów. Czynnikami środowiskowymi wpływającymi na skłonność do przebarwień zębów jest regularne picie kawy, herbaty, coli lub stosowanie produktów tytoniowych, a także używanie produktów do jamy ustnej sprzyjających przebarwieniom, takich jak chloroheksydyny. Najwyższym poziomem działania czyszczącego jamę ustną jest poziom zapewniany przez dentystów podczas profilaktyki; codzienna pielęgnacja jamy ustnej w domu wymaga produktów z różnorodnymi składnikami działającymi według różnych mechanizmów, dla zapewnienia zadowalającego oczyszczenia i wybielenia. Tak więc w przypadku produktów do codziennej pielęgnacji jamy ustnej, takich jak środki do czyszczenia zębów i płyny do płukania zapewniające ogólne działanie czyszczące, konieczne jest dodawanie składników zapewniających korzystne działanie przeciw płytkom nazębnym i kamieniowi nazębnemu, jak również usuwających przebarwienia, zwalczających przebarwienia oraz wybielających zęby. Takimi składnikami usuwającymi i zwalczającymi przebarwienia oraz wybielającymi są środki bielące, materiały ścierne i środki chelatujące. Środki bielące dodawane do środków do czyszczenia zębów typowo obecne są w niskich stężeniach, co jest związane z ograniczeniami dotyczącymi past do zębów, odnośnie ich trwałości i bezpieczeństwa. W tych niskich stężeniach, środki bielące będące zazwyczaj środkami utleniającymi, są na ogół nieskuteczne, jeśli chodzi o wybielanie zębów i zwalczanie przebarwień. Dentystyczne materiały ścierne zapewniają istotne korzyści wybielające, zwłaszcza na szczotkowanych" obszarach zębów, ale niestety mają ograniczony wpływ na zwalczanie estetycznie niepożądanych przebarwień, tworzących się wzdłuż linii dziąseł i między sąsiednimi zębami. Środki wybielające i materiały ścierne funkcyjnie nie zapobiegają powstawaniu

3 PL B1 3 przebarwień. Stosowanie materiałów ściernych może zmniejszyć szybkość powstawania przebarwień przez codzienne usuwanie nowych plam, ale działanie to jest lecznicze" w stosunku do istniejących przebarwień, a nie jest chemicznym działaniem zapobiegającym. W literaturze sugerowano stosowanie środków chelatujących dla spowolniania tworzenia się kamienia i jego usuwania po utworzeniu. Chemiczne podejście do hamowania wytwarzania się kamienia na ogół obejmuje chelatowanie jonów wapnia i/lub hamowanie wzrostu kryształów, które zapobiega tworzeniu się kamienia i/lub rozkłada utworzony kamień przez usuwanie wapnia. Oprócz tego środki chelatujące w zasadzie mogą usuwać przebarwienia przez wiązanie się z powierzchnią zębów, zastępując w ten sposób substancje barwne lub chromageny. Zatrzymywanie tych środków chelatujących może także zapobiegać narastaniu tych przebarwień, wskutek rozerwania miejsc wiązania zabarwionych substancji na powierzchni zębów. W literaturze ujawniono szereg środków o właściwościach chelatujących, stosowanych do zwalczania płytki nazębnej, kamienia i przebarwień. Przykładowo kwas etylenodiaminotetraoctowy, kwas nitrylotrioctowy i związki pokrewne ujawniono w brytyjskim opisie patentowym z 15 lutego 1937 r.; polifosfoniany w opisach patentowych US z 18 lipca 1972 r. (Widder i in.), US z 16 sierpnia 1994 r. (White Jr.) i US z 19 września 1995 r. (Zerby i in.); karbonylodifosfoniany w opisie patentowym US z 5 czerwca 1973 r. (Francis); połączenie cynku z polimerem, utworzone w wyniku reakcji lub oddziaływania związku cynku z polimerem anionowym zawierającym grupy karboksylowe, sulfonowe i/lub fosfonowe, w opisie patentowym US z 6 lutego 1979 r. (Gaffar); kwas winowy w opisach patentowych US z 15 grudnia 1998 r. (Lukacovic) i US z 22 kwietnia 1997 r. (Lukacovic); kwas lub sól winianomonobursztynianową, winianodibursztynianową i ich mieszaniny w opisie patentowym US z 14 maja 1991 r. (Smitherman); polimer lub kopolimer kwasu akrylowego w opisach patentowych US z 11 lipca 1989 r. (Pyrz i in.) i US z 28 kwietnia 1987 r. (Benedict i in.); alginian sodu w opisie patentowym US z 4 października 1988 r. (Pera); poliwinylopirolidon w brytyjskim opisie patentowym z 30 listopada 1955 r., w publikacji zgłoszenia patentowego WO 99/12517 z 18 marca 1999 r. i w opisie patentowym US z 23 lipca 1996 r. (Pink i in.); oraz kopolimery winylopirolidonu z karboksylanami w opisie patentowym US z 23 września 1997 r. (Venema i in.) i w publikacji JP z 29 lutego 2000 r. (Lion Corporation). Ujawniono również środki do czyszczenia zębów i płyny do płukania ust zawierające rozpuszczalne pirofosforany, przy czym stosowanie pirofosforanów jest zalecane do rozmaitych celów, w tym jako środek przeciwko kamieniowi nazębnemu. Ujawniono je między innymi w opisach patentowych US z 21 stycznia 1960 r. (Salzmann i in.); US z 16 grudnia 1975 r. (Baines i in.) i US z 16 grudnia 1975 r. (Harvey i in.); US z 13 stycznia 1981 r. i US z 27 stycznia 1981 r. (Jarvis i in.); w japońskim zgłoszeniu patentowym nr ; w opisach patentowych US z 6 kwietnia 1982 r., US z 7 maja 1986 r. i US z 5 grudnia 1989 r. (Parran i in.); oraz z 18 kwietnia 1989 r. (Mitra). Również Draus, Lesniewski i Miklos ujawnili skuteczność in vitro rozpuszczalnych pirofosforanów przeciwko kamieniowi nazębnemu w publikacji Pyrophosphate and Hexametaphosphate Effects in Vitro Calculus Formation", Arch. Oral Biol., tom 15, strony , (1970). Liniowe, molekularnie odwodnione polifosforany stosowane jako inhibitory powstawania kamienia nazębnego ujawniono w brytyjskim opisie patentowym (Gaffar, Nabi i Jannone) z 27 stycznia 1988 r., opublikowanym 10 sierpnia 1988 r.; oraz w opisie patentowym US z 9 grudnia 1986 r. (Gaffar i in.). Wśród tych soli jest tripolifosforan sodu (STPP). Innymi publikacjami opisującymi STPP są opisy patentowe US z 8 maja 1990 r. (Ibrahim i in.) oraz US z 17 marca 1992 r. i US z 5 stycznia 1993 r. (White i in.). Chociaż znane są produkty zawierające środki chelatujące i inne środki zmniejszające płytki nazębne i kamień nazębny, to istnieje ciągła potrzeba opracowania ulepszonych produktów, w szczególności produktów zapewniających zwiększone ogólne działanie czyszczące, przez równoczesne atakowanie problemów kamienia nazębnego, płytek nazębnych i przebarwień. W stanie techniki brak jest jakichkolwiek ustaleń odnośnie zdolności kopolimerów wchodzących w skład kompozycji według wynalazku do usuwania przebarwień, oraz synergicznego oddziaływania pomiędzy kopolimerem i innym środkiem do pielęgnacji jamy ustnej, wybranym spośród polifosforanów o długości łańcucha wynoszącej co najmniej 3. Tak więc nie ujawniono, że byłyby oczywiste kompozycje według niniejszego wynalazku i ich stosowanie do skutecznego usuwania przebarwień i zapobiegania tym przebarwieniom.

4 4 PL B1 EP dotyczy zastosowania kopolimerów o wartości K zawierających 15-50% wag. N-winylopirolidonu i 85-50% wag. octanu winylu, jako składnika do wytwarzania stałych postaci do przyjmowania doustnie, takich jak tabletki, pigułki, kapsułki i proszki. EP dotyczy powlekania nici dentystycznej niewoskową powłoczką, taką jak powłoczka z poliwinylopirolidonu. Nie ujawniono kopolimerów poliwinylopirolidonu. W US ujawniono wybielanie zębów z użyciem trioctanu gliceryny. Kompozycje mogą zawierać kopolimer poliwinylopirolidonu z octanem winylu. Jednakże ujawnienie wskazuje także, że próbki zawierające kopolimer wykazywały zdecydowanie gorsze właściwości wybielające. Dlatego też to ujawnienie wskazuje fachowcowi inną drogę niż droga prowadząca do rozwiązania według niniejszego wynalazku. Stwierdzono, że stosowanie kompozycji do pielęgnacji jamy ustnej zawierającej poszczególne rozpuszczalne w wodzie lub dyspergowalne w wodzie polimerowe środki wiążące barwne substancje, takie jak polifenole lub katechole, zapewnia zwiększone działanie czyszczące, usuwanie przebarwień i wybielanie zębów. Dodatkowo, polimerowe środki w połączeniu z polifosforanami, zwłaszcza tripolifosforanami, z materiałami ściernymi, zwłaszcza strącaną krzemionką lub ze środkami wybielającymi zapewniają ogólne działanie czyszczące i wybielające wykraczające ponad oddzielne działanie któregokolwiek ze składników. Niniejszy wynalazek dostarcza zatem kompozycje do jamy ustnej zawierające specyficzne rozpuszczalne w wodzie lub dyspergowalne w wodzie polimerowe środki wiążące barwne substancje obecne w jamie ustnej. Kompozycje te podaje się do jamy ustnej dla zapewnienia zwiększonego działania czyszczącego, usuwania przebarwień, zapobiegania przebarwieniem i wybielania zębów. Korzystnie kompozycje zawierają ponadto jeden lub mieszaninę innych środków do pielęgnacji jamy ustnej, wybranych z grupy obejmującej tripolifosforany, materiał ścierny i środek wybielający, w celu zapewnienia jeszcze lepszego działania czyszczącego, w wyniku synergii pomiędzy polimerowym środkiem kompleksującym i innymi środkami do pielęgnacji jamy ustnej. Wynalazek dotyczy kompozycji do pielęgnacji jamy ustnej, zapewniającej działanie czyszczące, wybielanie i usuwanie przebarwień zębów, zawierającej dopuszczalny w jamie ustnej wodny nośnik zawierający 5-70% wody i 0,5-50% wagowych jednego środka lub mieszaniny środków do pielęgnacji jamy ustnej, wybranych z grupy obejmującej tripolifosforany i środki wybielające zęby, która to kompozycja zawiera 0,1-20% wagowych rozpuszczalnego w wodzie lub dyspergowalnego w wodzie kopolimeru, jako środka usuwającego przebarwienia i zapobiegającego przebarwieniom, składającego się z jednej jednostki lub mieszaniny jednostek monomerowych winylopirolidonu (WP) i jednej lub mieszaniny jednostek monomerowych C1-C19-(nasyconych)alkilokarboksylanów C2-C12-alkenylu (AK). Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera kopolimer wytworzony przez kopolimeryzację jednego monomeru lub mieszaniny monomerów winylopirolidonowych (WP) z jednym monomerem lub mieszaniną monomerów estrów C2-C12-alkenylowych nasyconych kwasów C1-C19-alkilokarboksylowych (AK), tak jak to przedstawiono poniżej: gdzie R 1, R 2, R 3, R 4, R 5 = H lub nasycony C1-C12-alkil, R 6 = nasycony C1-C19-alkil o prostym lub rozgałęzionym łańcuchu, R 7 = C2-C12-alkenyl, oraz stosunek x/y mieści się w zakresie od 30/70 do 90/10. Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera kopolimer wybrany spośród kopolimerów winylopirolidonu z jednym monomerem lub mieszaniną monomerów wybranych spośród octanu winylu, propionianu winylu i maślanu winylu. Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera 0,1-20,0% środka wybielającego zęby. Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera

5 PL B1 5 (a) 0,1-20% wagowych rozpuszczalnego w wodzie lub dyspergowalnego w wodzie kopolimeru, składającego się z jednej jednostki lub mieszaniny jednostek monomerowych winylopirolidonu (WP) i jednej jednostki lub mieszaniny jednostek monomerowych C1-C19-(nasyconych)alkilokarboksylanów C2-C12-alkenylu (AK), (b) 0,5-50% wagowych rozpuszczalnego w wodzie tripolifosforanu, oraz (c) wodny nośnik dopuszczalny do stosowania w jamie ustnej, zawierający 5-70% wody. Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera rozpuszczalny w wodzie lub dyspergowalny w wodzie kopolimer wybrany spośród kopolimerów winylopirolidonu z jednym monomerem lub mieszaniną monomerów wybranych spośród octanu winylu, propionianu winylu i maślanu winylu, oraz tripolifosforan wybrany z grupy obejmującej tripolifosforany metali alkalicznych, tripolifosforan amonu i ich mieszaniny. Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera 0,5-10,0% kopolimeru winylopirolidonu i octanu winylu oraz 2,0-20,0% tripolifosforanu. Korzystnie kompozycja według wynalazku ponadto zawiera co najmniej 6% wagowych polerującego środka ściernego. Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera rozpuszczalny w wodzie lub dyspergowalny w wodzie kopolimer wybrany spośród kopolimerów winylopirolidonu z jednym lub z mieszaniną monomerów wybranych spośród octanu winylu, propionianu winylu i maślanu winylu, oraz środek polerujący składający się z jednego lub z mieszaniny krzemionkowych materiałów ściernych. Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera 0,5-10,0% kopolimeru winylopirolidonu i octanu winylu oraz 6-70% wagowych krzemionkowego materiału ściernego, w przeliczeniu na masę kompozycji. Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera 2,0-20,0% wagowych tripolifosforanu wybranego z grupy obejmującej tripolifosforany metali alkalicznych, tripolifosforan amonu i ich mieszaniny. Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera 0,1-20,0% środka wybielającego wybranego z grupy obejmującej nadtlenek wodoru, nadtlenek mocznika, nadtlenek wapnia, nadtlenowęglan sodu i mieszaniny tych związków. Te i inne cechy, postacie i zalety wynalazku staną się jasne dla fachowców, po zapoznaniu się ze szczegółowym opisem podanym poniżej. Wszystkie udziały procentowe i stosunki podane w opisie odnoszą się do masy konkretnej kompozycji do pielęgnacji jamy ustnej, a nie całego preparatu, który jest dostarczany, chyba że zaznaczono inaczej. Wszystkie pomiary wykonywano w 25 C, chyba że zaznaczono inaczej. Stosowane w opisie określenie zawierający/obejmujący" oznacza, że mogą być dodawane inne etapy i inne składniki, które nie wpływają na rezultat końcowy. Określenie to obejmuje również określenia składający się z" i zasadniczo składający się z". Kompozycja do pielęgnacji jamy ustnej" oznacza produkt, który w zwykłym trybie stosowania nie jest w sposób zamierzony połykany, w celu podawania ogólnoustrojowego poszczególnych środków terapeutycznych, ale jest raczej utrzymywany w jamie ustnej przez czas wystarczający do kontaktowania ze wszystkimi powierzchniami zębów i/lub tkankami jamy ustnej w celu działania w jamie ustnej. Kompozycja do pielęgnacji jamy ustnej może być w postaci pasty do zębów, środka do czyszczenia zębów, proszku do zębów, żelu do stosowania miejscowego w jamie ustnej, płynu do płukania jamy ustnej, produktu do protez dentystycznych, sprayu do ust, pastylek do ssania, tabletek do stosowania w jamie ustnej lub gumy do żucia. Stosowane w opisie określenie środek do czyszczenia zębów" oznacza pastę, żel lub preparaty płynne, chyba że zaznaczono inaczej. Kompozycja środka do czyszczenia zębów może być kompozycją jednofazową lub może być połączeniem dwóch lub większej liczby kompozycji do czyszczenia zębów. Kompozycja do czyszczenia zębów może mieć dowolną żądaną postać, taką jak postać głęboko prążkowana, powierzchniowo prążkowana, wielowarstwowa, z żelem otaczającym pastę lub kombinacja tych postaci. Każda kompozycja do czyszczenia zębów w środku do czyszczenia zębów składającym się z dwóch lub większej liczby oddzielnych kompozycji do czyszczenia zębów może znajdować się w fizycznie oddzielonych pojemnikach dozownika, z których jest dozowana równolegle. Stosowane w opisie określenie dozownik" oznacza dowolną pompkę, tubkę lub pojemnik odpowiedni do dozowania pasty do zębów. Stosowane w opisie określenie zęby" dotyczy zarówno zębów naturalnych jak i zębów sztucznych lub protez dentystycznych.

6 6 PL B1 Stosowane w opisie określenie nośnik dopuszczalny do stosowania w jamie ustnej" oznacza dowolne bezpieczne i skuteczne materiały stosowane w kompozycjach według wynalazku. Takie materiały obejmują źródła jonów fluorkowych, dodatkowe środki zwalczające kamień nazębny, bufory, polerujące materiały ścierne, źródła nadtlenków, wodorowęglany metali alkalicznych, materiały zagęszczające, środki utrzymujące wilgoć, woda, środki powierzchniowo czynne, ditlenek tytanu, środki smakowo-zapachowe, środki słodzące, ksylitol, środki barwiące i mieszaniny tych substancji. Określenia kamień" i kamień nazębny" stosowane zamiennie odnoszą się do zmineralizowanych osadów płytek nazębnych. Kompozycje według wynalazku do pielęgnacji jamy ustnej, zapewniające zwiększone ogólne działanie czyszczące oraz wybielanie i usuwanie przebarwień z zębów, zawierają jako składnik zasadniczy jeden lub większą liczbę rozpuszczalnych w wodzie lub dyspergowalnych w wodzie polimerowych środków zdolnych do wiązania substancji barwnych, takich jak polifenole. W szczególności rozpuszczalnymi w wodzie lub dyspergowalnymi w wodzie polimerowymi środkami są kopolimery wytworzone przez kopolimeryzację jednego lub mieszaniny monomerów winylopirolidonowych (WP) z jednym monomerem lub mieszaniną monomerów karboksylanowych alkenylu (AK), konkretnie C2-C12-alkenylowych estrów nasyconych, prostołańcuchowych lub rozgałęzionych kwasów C1-C19- alkilokarboksylowych, tak jak to przedstawiono poniżej: gdzie R 1, R 2, R 3, R 4, R 5 = H lub nasycony C1-C12-alkil, R 6 = nasycony C1-C19-alkil, R 7 = C2-C12- monoalkenyl, oraz stosunek x/y mieści się w zakresie od 30/70 do 90/10. Korzystnymi estrowymi monomerami są winylowe, allilowe i metallilowe estry liniowych lub rozgałęzionych alifatycznych kwasów karboksylowych zawierających 2-20 atomów węgla, takie jak octan, propionian, maślan, walerianian, heksanian, 2-etyloheksanian, dekanian, laurynian i stearynian winylu oraz odpowiednie estry allilowe i metallilowe. Korzystnie monomer winylopirolidonowy jest niepodstawiony. Szczególnie korzystnymi polimerami są kopolimery winylopirolidonu z jednym lub z mieszaniną octanu winylu, propionianu winylu lub maślanu winylu. Korzystne polimery mają średnią masę cząsteczkową , korzystnie , zwłaszcza Kopolimery te są na ogół wytwarzane przez wolnorodnikową polimeryzację rozpuszczalnikową lub polimeryzację emulsyjną, z użyciem rozpuszczalników, takich jak woda, alkohole alifatyczne zawierające 1-4 atomy węgla lub mieszanin alkoholu i wody, jak opisano np. w opisach patentowych US , , , , , i Korzystnie kompozycje poza tym zawierają co najmniej 0,5% wag. rozpuszczalnego w wodzie tripolifosforanu i/lub co najmniej 6% wag. polerującego środka ściernego, takiego jak krzemionka i/lub co najmniej 0,1% środka wybielającego. Stwierdzono, że właściwości czyszczące i wybielające polimerów winylopirolidonu (WP) mogą być bardzo zwiększone przez zmianę ich rozpuszczalności w wodzie i hydrofobowości. Jednym ze sposobów zwiększenia hydrofobowości jest kopolimeryzacja winylopirolidonów z szeregiem hydrofobowych karboksylanów alkenylu. Powstałe kopolimery nie tylko zawierają polarne wiązania amidowe pirolidonu i estrowe ugrupowania karboksylanowe, ale także zawierają hydrofobowe alkilowe grupy funkcyjne, zapewniające dłuższe zatrzymywanie na zębach i lepsze usuwanie przebarwień i zapobieganie przebarwieniom. Bez ograniczania się do konkretnego mechanizmu działania, sądzi się, że kopolimery stosowane w kompozycjach według wynalazku umożliwiają lepsze usuwanie przebarwień i zapobieganie przebarwieniom dzięki, co najmniej częściowo, ich zdolności do tworzenia kompleksów z substancjami barwnymi, takimi jak związki polifenolowe, oraz ich zdolności do tworzenia powłoki lub warstwy na

7 PL B1 7 powierzchni zębów. Polifenole, zwane również katecholami i taninami są składnikami różnych produktów żywieniowych, takich jak herbata, kawa, wino, cola i rozmaite owoce i jagody. Wiadomo, że spożywanie tych produktów żywieniowych powoduje osadzanie zabarwionych materiałów na zębach. Sądzi się, że kopolimery PWP/AK tworzą ochronną warstwę na powierzchni zębów, jeśli kompozycje według wynalazku stosowane są w jamie ustnej, np. przy szczotkowaniu zębów lub płukaniu. Tak więc jeśli barwne substancje znajdują się w jamie ustnej, stykają się z warstwą PWP/AK, a nie z powierzchnią zębów i tworzą kompleks z kopolimerem PWP/AK. Kompleks PWP/AK/substancja barwna następnie usuwany jest z powierzchni zębów, w momencie odpadania przejściowej warstwy PWP/AK, co zapobiega tworzeniu się przebarwień na zębach. Biorąc pod uwagę usuwanie przebarwień, sądzi się, że kopolimer działa razem z innymi środkami czyszczącymi znajdującymi się w produkcie, takimi jak materiały ścierne, środki powierzchniowo czynne i środki chelatujące. Działanie tych środków powoduje, że już istniejące przebarwienia na zębach odchodzą od powierzchni, a kopolimer tworzy kompleks z uwolnionymi substancjami barwnymi i zapobiega ich ponownemu osadzeniu na zębach. Pod tym względem działanie kopolimeru jest synergistyczne z innymi składnikami czyszczącymi. Można w ten sposób zapobiegać również tworzeniu się świeżych płytek nazębnych, a także kopolimer hamuje absorbowanie przez płytki nazębne zabarwionych składników pochodzących ze spożywanych pokarmów, takich jak herbata, piwo, czerwone wino, itp. Odpowiednim kopolimerem stosowanym zgodnie z wynalazkiem jest kopolimer winylopirolidonu i octanu winylu (PWP/WA) o stosunku wagowym WP/WA wynoszącym 60/40 i średniej masie cząsteczkowej , dostępny z BASF Corp. i ISP. Korzystnymi polimerami są polimery o średniej masie cząsteczkowej Odpowiednimi kopolimerami są również kopolimery o stosunku WP/WA wynoszącym od 30/70 do 90/10. Zawartość kopolimeru w kompozycji według wynalazku wynosi 0,1% - 20% wag., korzystnie 0,5% - 10% wag. Korzystnie kompozycja według wynalazku zawiera poza tym rozpuszczalny w wodzie tripolifosforan metalu alkalicznego lub amonu. Korzystna jest sól sodowa, chociaż stosowane mogą być również sól potasowa lub mieszanina soli sodowej i potasowej. Tripolifosforany dostarczane są w postaci hydratu lub w postaci odwodnionej z Monsanto Corp. lub Sigma Chemical. Obie postacie soli nadają się do stosowania w kompozycji. Ilość tripolifosforanu wynosi co najmniej 0,5% wag. do 50%. Praktycznym ograniczeniem ilości tripolifosforanu jest głównie jego rozpuszczalność. Korzystna ilość tripolifosforanu wynosi 2% - 20% wag., w przeliczeniu na preparat do czyszczenia zębów. Chociaż kopolimer stanowiący składnik kompozycji według wynalazku jest środkiem czynnym zwalczającym przebarwienia, nieoczekiwanie stwierdzono, że połączenie kopolimeru z tripolifosforanem prowadzi do synergicznego efektu przy usuwaniu i zapobieganiu przebarwieniom, znacznie przewyższającego oddzielne działanie każdego z tych środków. Kompozycje według wynalazku korzystnie zawierają także co najmniej 6% środka polerującego lub materiału ściernego, korzystnie krzemionki. Stwierdzono, że połączenie kopolimeru z polerującym środkiem ściernym zapewnia znacznie zwiększone działanie polerujące na powierzchnie szkliwa zębów, oprócz działania czyszczącego i usuwania przebarwień. Korzyści polerowania obejmują polepszony wygląd zębów oraz pozytywne odczucie czystości zębów. Kompozycje według wynalazku korzystnie zawierają ponadto środek wybielający zęby, w szczególności nadtlenek. Stwierdzono, że zawarte w tych kompozycjach kopolimery tworzą kompleksy ze związkami nieorganicznymi, zwłaszcza z nadtlenkiem wodoru. Tak więc te kopolimery wywierają stabilizujące działanie na składnik nadtlenkowy, jeśli jest on obecny w kompozycjach. Zgodnie z tym, w jednej postaci wynalazek dotyczy kompozycji przeznaczonej do wybielania i czyszczenia zębów i protez dentystycznych, zawierającej kopolimer winylopirolidonu (WP) z karboksylanem alkenylu (AK). W innej postaci wynalazek dotyczy kompozycji zawierającej mieszaninę kopolimeru WP/AK i 0,1% - 20,0%, korzystniej 1% - 15% środka wybielającego. W kolejnej postaci wynalazek dotyczy kompozycji przeznaczonej do czyszczenia, wybielania, usuwania przebarwień i zapobiegania tworzeniu się przebarwień na zębach i protezach dentystycznych, zawierającej mieszaninę rozpuszczalnego w wodzie tripolifosforanu metalu alkalicznego lub amonu oraz kopolimeru WP/AK. W jeszcze innej postaci wynalazek dotyczy kompozycji dodatkowo zapewniającej zwiększone działanie polerujące, zawierającej kopolimer WP/AK i środek ścierny. Kompozycje według wynalazku do pielęgnacji jamy ustnej mogą być w postaci środka do czyszczenia zębów, pasty do zębów, proszku do zębów, żelu do stosowania miejscowego w jamie ustnej, płynu do płukania jamy ustnej, produktu do protez dentystycznych, sprayu do ust, pastylek do ssania, tabletek do stosowania w jamie ustnej lub gumy do żucia.

8 8 PL B1 Optymalna wartość ph kompozycji według wynalazku wynosi 4,0-10,0. Korzystnie ph kompozycji wynosi 6,0-9,0. Oprócz składników opisanych powyżej, kompozycje według wynalazku mogą zawierać składniki dodatkowe, opisane poniżej. Nośnik dopuszczalny do stosowania w jamie ustnej Nośnik dopuszczalny do stosowania w jamie ustnej zawiera jeden lub większą liczbę zgodnych stałych lub ciekłych wypełniaczy jako rozcieńczalników, albo substancji kapsułkujących, odpowiednich do miejscowego podawania w jamie ustnej. Używane w opisie określenie zgodny" oznacza, że składniki kompozycji są zdolne do mieszania się ze sobą, bez wzajemnego oddziaływania zmniejszającego znacząco trwałość i/lub skuteczność kompozycji. Nośniki lub zaróbki mogą obejmować zwykłe i tradycyjne składniki środków do czyszczenia zębów (w tym żele niemające właściwości ściernych i żele do stosowania poddziąsłowego), płynów do płukania jamy ustnej, sprayów do ust, gum do żucia i pastylek do ssania (w tym miętowych pastylek odświeżających oddech), co dokładniej opisano w dalszej części opisu. Dobór stosowanego nośnika zasadniczo określony jest sposobem wprowadzania do jamy ustnej. Jeśli ma być stosowana pasta do zębów (w tym żele do zębów, itp.), wtedy dobierany jest nośnik pasty do zębów" (np. materiały ścierne, środki pieniące, środki wiążące, środki utrzymujące wilgoć, środki smakowo-zapachowe i środki słodzące, itp.), jak ujawniono np. w opisie patentowym US (Benedict). Jeśli ma być stosowany płyn do płukania jamy ustnej, wtedy dobierany jest nośnik płynu do płukania jamy ustnej" (np. woda, środki smakowo-zapachowe i słodzące, itp.), jak ujawniono np. w opisie patentowym US (Benedict). Podobnie, jeśli ma być stosowany spray do ust, wtedy dobierany jest nośnik sprayu do ust", albo jeśli ma być stosowana pastylka do ssania, wtedy dobierany jest nośnik pastylki do ssania" (np. podłoże cukierka), podłoża cukierków ujawniono np. w opisie patentowym US (Grabenstetter i in.). Jeśli ma być stosowana guma do żucia, wtedy dobierany jest nośnik gumy do żucia" (np. podłoże gumy, środki smakowo-zapachowe i słodzące), jak ujawniono np. w opisie patentowym US (Grabenstetter i in.). Jeśli ma być stosowana saszetka, wtedy dobierany jest nośnik saszetek" (np. torebki saszetek, środki smakowo-zapachowe i słodzące). Jeśli ma być stosowany żel poddziąsłowy (dla doprowadzania substancji czynnych do lub wokół kieszeni okołozębowych), wtedy dobierany jest nośnik żelu poddziąsłowego", jak ujawniono np. w opisach patentowych US i , odpowiednio z 30 marca 1993 r. i 7 września 1993 r. (Damani). Nośniki nadające się do wytwarzania kompozycji według wynalazku są znane. Ich dobór zależy od drugorzędnych względów, takich jak smak, koszt i trwałość podczas przechowywania, itp. Kompozycje według wynalazku mogą być w postaci wodnych lub niewodnych żeli nie wykazujących właściwości ściernych, w tym żeli poddziąsłowych. Żele wodne na ogół zawierają środek zagęszczający (0,1% - 20%), środek utrzymujący wilgoć (10% - 55%), środek smakowo-zapachowy (0,04% - 2%), środek słodzący (0,1% - 3%), środek barwiący (0,01% - 0,5%) i wodę jako resztę. Kompozycje mogą zawierać środek przeciwpróchniczy (0,05% - 0,3% w postaci jonów fluorkowych) i środek przeciwko kamieniowi nazębnemu (0,1% - 13%). Korzystne kompozycje według wynalazku mogą być również w postaci środków do czyszczenia zębów, takich jak pasty do zębów, żele do zębów i proszki do zębów. Składnikami takich past do zębów i żelów do zębów na ogół są jeden lub większa liczba składników obejmujących materiał ścierny do zębów (6% - 50%), środek powierzchniowo czynny (0,5% - 10%), środek zagęszczający (0,1% - 5%), środek utrzymujący wilgoć (10% - 55%), środek smakowo-zapachowy (0,04% - 2%), środek słodzący (0,1% - 3%), środek barwiący (0,01% - 0,5%) i wodę (2% - 45%). Takie pasty i żele do zębów mogą również zawierać jeden lub większą liczbę środków przeciwpróchniczych (0,05% - 0,3% w postaci jonów fluorkowych) i środków przeciwko kamieniowi nazębnemu (0,1% - 13%). Oczywiście proszki do zębów zawierają zasadniczo tylko składniki nieciekłe. Innymi korzystnymi kompozycjami według wynalazku są płyny do płukania jamy ustnej, w tym spraye do ust. Składnikami takich płynów do płukania jamy ustnej i sprayów do ust są zazwyczaj woda (45% - 95%), etanol (0% - 25%), środek utrzymujący wilgoć (0% - 50%), środek powierzchniowo czynny (0,01% - 7%), środek smakowo-zapachowy (0,04% - 2%), środek słodzący (0,1% - 3%) i środek barwiący (0,001% - 0,5%). Takie płyny do płukania jamy ustnej i spraye do ust mogą również zawierać jeden lub większą liczbę środków przeciwpróchniczych (0,05% - 0,3%, w postaci jonów fluorkowych) i środków przeciwko kamieniowi nazębnemu (0,1% - 3%). Innymi korzystnymi kompozycjami według wynalazku są roztwory dentystyczne, w tym płyny do płukania. Składnikami takich roztworów dentystycznych są na ogół woda (90% - 99%), środek kon-

9 PL B1 9 serwujący (0,01% - 0,5%), środek zagęszczający (0% - 5%), środek smakowo-zapachowy (0,04% - 2%), środek słodzący (0,1% - 3%) i środek powierzchniowo czynny (0% - 5%). Kompozycje gum do żucia zazwyczaj zawierają podłoże gumy (50% - 99%), środek smakowozapachowy (0,04% - 2%) i środek słodzący (0,01% - 20%). Używane w opisie określenie pastylka do ssania" obejmuje: miętowe pastylki odświeżające oddech, pastylki do ssania, mikrokapsułki i szybko rozpuszczające się stałe postacie, w tym postacie liofilizowane (bryłki, wafle, cienkie folie, tabletki) i szybko rozpuszczające się stałe postacie, w tym sprasowane tabletki. Używane w opisie określenie szybko rozpuszczające się stałe postacie" oznacza, że stała postać dawkowana rozpuszcza się w czasie krótszym od 60 sekund, korzystnie krótszym od 15 sekund, zwłaszcza krótszym od 5 sekund, po umieszczeniu stałej postaci dawkowanej w jamie ustnej. Szybko rozpuszczające się stałe postacie leku ujawniono w zgłoszeniu patentowym US 08/ z 3 czerwca 1994 r. (Brideau); w opisach patentowych US , , , , , , ; , i Pastylki do ssania obejmują krążkowo ukształtowane substancje stałe zawierające środek terapeutyczny w smakowo-zapachowym podłożu. Podłożem może być twardy cukierek, glicerynowana żelatyna lub mieszanina cukru z wystarczającą ilością roztworu kleistego dla nadania pożądanej formy. Te postacie dawkowane opisane są ogólnie w publikacji Remington: The Science and Practice of Pharmacy, wydanie 19-te, tom II, rozdział 92, Kompozycje pastylek do ssania (typu sprasowanych tabletek) zazwyczaj zawierają jeden lub większą liczbę wypełniaczy (możliwy do sprasowania cukier), środków smakowo-zapachowych i środków poślizgowych. Mikrokapsułki omawianego rodzaju ujawniono w opisie patentowym US (Peterson i in.), z 6 grudnia 1994 r. Kompozycją według wynalazku można także nasycić przyrząd dentystyczny. Przyrząd dentystyczny stanowi przyrząd przeznaczony do kontaktu z zębami lub innymi tkankami w jamie ustnej, przy czym ten przyrząd jest nasycony kompozycją zawierającą zgodny z wynalazkiem kopolimer winylopirolidonu z C2-C12-alkenylowymi estrami nasyconych kwasów C1-C19-alkilokarboksylowych. Przyrząd dentystyczny może mieć postać nasyconych kompozycją włókien, w tym nici dentystycznych lub taśm, wiórów lub pasm i włókien polimerowych. Rodzaje nośników lub zaróbek do pielęgnacji jamy ustnej, które mogą być włączone w kompozycje według wynalazku, wraz z konkretnymi, nieograniczającymi przykładami omówiono poniżej. Materiały ścierne Dentystyczne materiały ścierne w nośnikach do stosowania miejscowego w jamie ustnej w kompozycjach według wynalazku obejmują wiele różnorodnych materiałów. Materiał wybrany musi być zgodny z kompozycją według wynalazku i nie ścierać nadmiernie zębiny. Odpowiednimi materiałami ściernymi są np. krzemionki, w tym żele krzemionkowe i krzemionka strącana; nierozpuszczalny polimetafosforan sodu, uwodniony tlenek glinu, węglan wapnia, dihydrat ortofosforanu diwapnia, pirofosforan wapnia, fosforan triwapnia, polimetafosforan wapnia oraz żywiczne materiały ścierne, takie jak rozdrobnione produkty kondensacji mocznika i formaldehydu. Inną klasą materiałów ściernych stosowanych w kompozycjach według wynalazku są rozdrobnione termoutwardzalne żywice, takie jak ujawniono w opisie patentowym US z 25 grudnia 1962 r. (Cooley i Grabenstetter). Odpowiednimi żywicami są np. melaminy, fenoplasty, żywice mocznikowe, żywice melamino-mocznikowe, żywice melamino-formaldehydowe, żywice mocznikowo-formaldehydowe, żywice melamino-mocznikowo-formaldehydowe, sieciowane epoksydy i sieciowane poliestry. Korzystne są różne krzemionkowe dentystyczne materiały ścierne, ze względu na ich unikatowe zalety czyszczenia i polerowania powierzchni dentystycznych, bez zbędnego ścierania szkliwa zębów lub zębiny. Ogólnie, średnia wielkość cząstek krzemionkowych ściernych materiałów polerujących, jak również innych materiałów ściernych, mieści się w zakresie 0,1-30 µm, korzystnie 5-15 µm. Materiałem ściernym może być strącana krzemionka lub żele krzemionkowe, takie jak kserożele krzemionkowe opisane w opisach patentowych US z 2 marca 1970 r. (Pader i in.) i US z 21 stycznia 1975 r. (DiGiulio). Korzystne są kserożele krzemionkowe rozprowadzane pod nazwą handlową Syloid" przez W.R. Grace & Company, Davison Chemical Division. Korzystne są również strącane materiały krzemionkowe, takie jak rozprowadzane przez J. M. Huber Corporation pod nazwą handlową Zeodent, zwłaszcza krzemionki oznaczone jako Zeodent 119, Zeodent 118, Zeodent 109 i Zeodent 129. Rodzaje krzemionkowych materiałów ściernych w użytecznych pastach do zębów według wynalazku opisane są bardziej szczegółowo w opisie patentowym US z 29 lipca 1982 r. (Wason) i opisach patentowych US z 18 lutego 1997 r.; US z 31 grudnia

10 10 PL B r.; US z 19 sierpnia 1997 r.; US z 29 lipca 1997 r. i w tymczasowym zgłoszeniu patentowym US 60/ z 25 czerwca 2001 r. Mogą być stosowane także mieszaniny materiałów ściernych, takich jak różne gatunki opisanych powyżej krzemionkowych materiałów ściernych Zeodent. Całkowita ilość materiału ściernego w kompozycjach pasty do zębów według wynalazku wynosi 6-70% wag. Pasty do zębów korzystnie zawierają 10-50% materiału ściernego, w przeliczeniu na masę kompozycji. Zgodne z wynalazkiem roztwory, spraye do ust, płyny do płukania ust i kompozycje żelowe nie wykazujące właściwości ściernych zwykle nie zawierają materiału ściernego. Środki powierzchniowo czynne Kompozycje według wynalazku mogą również zawierać środki powierzchniowo czynne, pospolicie określane także, jako środki pieniące. Odpowiednimi środkami powierzchniowo czynnymi są takie środki, które są w miarę trwałe i pienią się w szerokim zakresie ph. Środek powierzchniowo czynny może mieć charakter anionowy, niejonowy, amfoteryczny, dwubiegunowy, kationowy lub być ich mieszaniną. Anionowe środki powierzchniowo czynne wykorzystywane w wynalazku obejmują rozpuszczalne w wodzie sole alkilosiarczanów, zawierające 8-20 atomów węgla w grupie alkilowej (np. alkilosiarczan sodu) i rozpuszczalne w wodzie sole sulfonowanych monoglicerydów kwasów tłuszczowych zawierających 8-20 atomów węgla. Laurylosiarczan sodu i sól sodowa sulfonowanego monoglicerydu kokosowego są przykładami anionowych środków powierzchniowo czynnych tego typu. Innymi odpowiednimi anionowymi środkami powierzchniowo czynnymi są sarkozyniany, takie jak lauroilosarkozynian sodu, tauryniany, laurylosulfooctan sodu, lauroiloizetionian sodu, lauretokarboksylan sodu i dodecylobenzenosulfonian sodu. Mogą być również stosowane mieszaniny anionowych środków powierzchniowo czynnych. Wiele odpowiednich anionowych środków powierzchniowo czynnych ujawniono w opisie patentowym US (Agrícola i in.) z 25 maja 1976 r. Kompozycja według wynalazku zwykle zawiera anionowy środek powierzchniowo czynny w ilości 0,025% - 9%, korzystnie 0,05% - 5%, zwłaszcza 0,1% - 1%. Innym korzystnym środkiem powierzchniowo czynnym jest związek wybrany z grupy obejmującej sarkozynianowe środki powierzchniowo czynne, izetionianowe środki powierzchniowo czynne i taurynianowe środki powierzchniowo czynne. Najkorzystniejsze są sole sodowe i potasowe następujących grup anionowych: lauroilosarkozynianu, mirystoilosarkozynianu, palmitoilosarkozynianu i oleoilosarkozynianu. Środek powierzchniowo czynny może być obecny w kompozycji według wynalazku w ilości 0,1% - 2,5%, korzystnie 0,3% - 2,5%, zwłaszcza 0,5% - 2,0% wag., w przeliczeniu na masę całej kompozycji. Korzystne kationowe środki powierzchniowo czynne użyteczne w kompozycjach według wynalazku można szeroko zdefiniować jako pochodne czwartorzędowych alifatycznych związków amoniowych mających długi łańcuch alkilowy zawierający 8-18 atomów węgla, takich jak chlorek laurylotrimetyloamoniowy; chlorek cetylopirydyniowy; bromek cetylotrimetyloamoniowy; chlorek diizobutylofenoksyetylodimetylobenzyloamoniowy; azotyn kokosoalkilotrimetyloamoniowy; fluorek cetylopirydyniowy; itp. Korzystnymi związkami są czwartorzędowe fluorki amoniowe opisane w opisie patentowym US z 20 października 1970 r. (Briner i in.), w którym wykazano detergentowe właściwości czwartorzędowych fluorków amoniowych. Pewne kationowe środki powierzchniowo czynne mogą działać w kompozycjach według wynalazku jako środki bakteriobójcze. Takie kationowe powierzchniowo czynne jak chloroheksydyna, chociaż nadają się do stosowania zgodnego z wynalazkiem, nie są korzystne, ponieważ zabarwiają twarde tkanki jamy ustnej. Fachowcy w tej dziedzinie są świadomi tej możliwości i powinni włączać kationowe środki powierzchniowo czynne mając na uwadze to ograniczenie. Korzystne niejonowe środki powierzchniowo czynne, które mogą być stosowane w kompozycjach według wynalazku, mogą być szeroko zdefiniowane jako związki wytwarzane przez kondensację alkilenowych grup tlenkowych (o charakterze hydrofilowym) z hydrofobowymi organicznymi związkami alifatycznymi lub alkiloaromatycznymi. Przykładami odpowiednich niejonowych środków powierzchniowo czynnych są Pluronics, produkty kondesacji politlenku etylenu z alkilofenolami, produkty wywodzące się z kondensacji tlenku etylenu z produktami reakcji tlenku propylenu i etylenodiaminy, produkty kondensacji tlenku etylenu z alkoholami alifatycznymi, tlenki trzeciorzędowych amin o długim łańcuchu, tlenki trzeciorzędowych fosfin o długim łańcuchu, sulfotlenki dialkilu o długim łańcuchu oraz mieszaniny takich substancji. Korzystne dwubiegunowe środki powierzchniowo czynne, które mogą być stosowane w kompozycjach według wynalazku, mogą być szeroko opisane jako pochodne czwartorzędowych alifatycznych związków amoniowych, fosfoniowych i sulfoniowych, w których grupy alifatyczne mogą mieć łańcuch prosty lub rozgałęziony i w których jeden z alifatycznych podstawników zawiera 8-18 atomów

11 PL B1 11 węgla, a drugi zawiera anionową grupę zwiększającą rozpuszczalność w wodzie, np. grupę karboksylową, sulfonową, siarczanową, fosforanową lub fosfonianową. Korzystne betainowe środki powierzchniowo czynne ujawniono w opisie patentowym US (Polefka i in.), z 19 stycznia 1993 r. Typowymi alkilodimetylobetainami są decylobetaina lub octan 2-(N-decylo-N,N-dimetyloamoniowy), betaina kokosowa lub octan 2-(N-koko-N,N-dimetyloamoniowy), mirystylobetaina, palmitylobetaina, laurylobetaina, cetylobetaina, stearylobetaina, itp. Przykładami amidobetain są kokamidoetylobetaina, kokamidopropylobetaina, lauroamidopropylobetaina i tym podobne związki. Korzystnymi betainami są kokamidopropylobetaina, korzystniej lauroamidopropylobetaina. Środek przeciwko kamieniowi nazębnemu Kompozycje według wynalazku mogą również zawierać środek przeciw kamieniowi nazębnemu, korzystnie źródło jonów pirofosforanowych. Solami pirofosforanowymi użytecznymi w kompozycjach według wynalazku są pirofosforany dijonów metalu alkalicznego, pirofosforany tetrajonów metalu alkalicznego i ich mieszaniny. Korzystnymi związkami są diwodoropirofosforan disodowy (Na 2 H 2 P 2 O 7 ), pirofosforan tetrasodowy (Na 4 P 2 O 7 ) i pirofosforan tetrapotasowy (K 4 P 2 O 7 ) w postaci bezwodnej oraz uwodnionej. W kompozycjach według wynalazku pirofosforany mogą być obecne w jednej z trzech postaci: przeważnie rozpuszczone, przeważnie nierozpuszczone lub jako mieszanina rozpuszczonych i nierozpuszczonych pirofosforanów. Kompozycje zawierające pirofosforany przeważnie rozpuszczone są kompozycjami, w których co najmniej jedno źródło jonów pirofosforanowych jest w ilości wystarczającej do dostarczenia co najmniej 1,0% wolnych jonów pirofosforanowych. Ilość wolnych jonów pirofosforanowych może wynosić 1% - 15%, korzystnie 1,5% - 10%, zwłaszcza 2% - 6%. Wolne jony pirofosforanowe mogą występować w rozmaitych stopniach protonowania, zależnie od ph kompozycji. Kompozycje zawierające przeważnie nierozpuszczone pirofosforany są kompozycjami zawierającymi w stanie rozpuszczonym nie więcej niż 20% całkowitej ilości pirofosforanów, korzystnie mniej niż 10%. W kompozycjach tych korzystnym pirofosforanem jest pirofosforan tetrasodowy. Pirofosforan tetrasodowy może mieć postać soli bezwodnej lub dziesięciowodnej lub dowolnej innej postaci trwałej w stałej kompozycji do czyszczenia zębów. Sól ma postać rozdrobnionej substancji stałej, która może być krystaliczna i/lub bezpostaciowa, o wielkości cząstek korzystnie wystarczająco małej, aby być akceptowalną pod względem estetycznym i ulegać łatwemu rozpuszczeniu podczas użycia. Ilość pirofosforanów przydatnych przy wytwarzaniu tych kompozycji jest dowolną ilością skutecznie przeciwdziałającą kamieniowi, na ogół mieszczącą się w granicach 1,5% - 15%, korzystnie 2% - 10%, zwłaszcza 3% - 8% wag., w przeliczeniu na masę kompozycji do czyszczenia zębów. Kompozycje mogą również zawierać mieszaninę rozpuszczonych i nierozpuszczonych pirofosforanów. Stosowana może być dowolna z powyżej wymienionych soli pirofosforanowych. Sole pirofosforanowe opisano bardziej szczegółowo w Kirk & Othmer, Encyclopedia of Chemical Technology, wydanie trzecie, tom 17, Wiley-Interscience Publishers (1982). Środkami, które mogą być ewentualnie stosowane zamiast lub w połączeniu z solami pirofosforanowymi, są takie znane materiały, jak syntetyczne polimery anionowe, włącznie z poliakrylanami i kopolimerami bezwodnika kwasu maleinowego lub kwasu maleinowego i eteru metylowo-winylowego (np. Gantrez), tak jak opisano to np. w opisie patentowym US (Gaffar i in.); jak również np. kwas poliaminopropanosulfonowy (AMPS), trihydrat cytrynianu cynku, polifosforany (np. tripolifosforany; heksametafosforany), difosfoniany (np. EHDP; AHP), polipeptydy (takie jak kwas poliasparaginowy i poliglutaminowy) oraz mieszaniny tych związków. Przykładami kopolimerów fosfonianowych są polimery modyfikowane difosfonianami ujawnione w opisie patentowym US (Benedict i in.). Korzystnym polimerem jest modyfikowany difosfonianem poli(kwas akrylowy). Inne odpowiednie polimery zawierające fosfoniany opisano w opisie patentowym US (Zakikhani i in.). Kompozycje według wynalazku mogą zawierać również polifosforany. Polifosforany ogólnie składają się z dwóch lub większej liczby grup fosforanowych uporządkowanych głównie w konfiguracji liniowej, chociaż mogą być obecne pewne pochodne cykliczne. Chociaż pirofosforany i tripolifosforany są z technicznego punktu widzenia polifosforanami, to pożądanymi polifosforanami są związki zawierające średnio cztery lub jeszcze większą liczbę grup fosforanowych, tj. między innymi tetrapolifosforany i heksametafosforany. Polifosforany wyższe niż tetrapolifosforany zazwyczaj występują jako szkliste materiały bezpostaciowe. Liniowe szkliste" polifosforany można przedstawić wzorem: XO(XPO 3 ) n X

12 12 PL B1 gdzie X oznacza atom sodu lub potasu, a n wynosi średnio Korzystne polifosforany są wytwarzane przez FMC Corporation, znane w handlu jako Sodaphos (n 6), Hexaphos (n 13) i Glass H (n 21). Polifosforany mogą być stosowane pojedynczo lub w postaci mieszanin. Środki chelatujące Innym korzystnym opcjonalnym środkiem jest środek chelatujący, taki jak kwas winowy i jego farmaceutycznie dopuszczalne sole, kwas cytrynowy i cytryniany metali alkalicznych oraz ich mieszaniny. Środki chelatujące są zdolne do kompleksowania jonów wapnia znajdujących się w ściankach komórek bakterii. Środki chelatujące mogą również rozrywać płytkę nazębną, przez usuwanie wapnia z mostków wapniowych sprzyjających utrzymywaniu tej biomasy w stanie nienaruszonym. Jednakże, niepożądane jest stosowanie środka chelatującego o zbyt wysokim powinowactwie do jonów wapnia, ponieważ rezultatem tego może być demineralizacja zębów, co jest przeciwstawne celom i zamiarom leżącym u podstaw niniejszego wynalazku. Korzystnymi cytrynianami metali alkalicznych są cytryniany sodu i potasu, przy czym najkorzystniejszą solą jest cytrynian sodu. Korzystna jest również mieszanina kwasu cytrynowego i cytrynianu metalu alkalicznego. Korzystne są sole kwasu winowego z jonami metali alkalicznych. Najkorzystniejsze są winian disodowy, winian dipotasowy, winian sodowo-potasowy, wodorowinian sodu i wodorowinian potasu. Ilości środka chelatującego odpowiednie dla stosowania w wynalazku wynoszą 0,1% - 2,5%, korzystnie 0,5% - 2,5%, zwłaszcza 1,0% - 2,5%. Sól kwasu winowego jako środek chelatujący może być stosowana pojedynczo lub w połączeniu z innymi opcjonalnymi środkami chelatującymi. Ewentualnie stosowane mogą być inne środki chelatujące. Stała wiązania jonów wapnia tych środków chelatujących wynosi korzystnie , co zapewnia polepszone czyszczenie, ze zmniejszoną tendencją do tworzenia się płytki nazębnej i kamienia. Jeszcze inną możliwą grupą środków chelatujących odpowiednich do stosowania zgodnie z wynalazkiem są anionowe polimerowe polikarboksylany. Takie materiały są dobrze znane i są stosowane w postaci kwasowej, albo w postaci częściowo lub korzystnie całkowicie zobojętnionych rozpuszczalnych w wodzie soli metali alkalicznych (np. potasu i korzystnie sodu) lub soli amonowych. Korzystne są kopolimery 1:4 do 4:1 bezwodnika maleinowego lub kwasu maleinowego z innym podatnym na polimeryzację etylenowo nienasyconym monomerem, korzystnie eterem metylowowinylowym (metoksyetylenem) o masie cząsteczkowej (M.W.) Kopolimery te dostępne są np. jako Gantrez AN 139 (M.W ), AN 119 (M.W ) i korzystnie gatunek farmaceutyczny S-97 (M.W ), z firmy GAF Chemicals Corporation. Innymi skutecznymi polimerowymi polikarboksylanami są kopolimery 1:1 bezwodnika maleinowego z akrylanem etylu, metakrylanem hydroksyetylu, N-winylo-2-pirolidonem lub etylenem, przy czym ten ostatni jest dostępny np. jako Monsanto EMA nr 1103, M.W i EMA gatunek 61, oraz kopolimery 1:1 kwasu akrylowego z metakrylanem metylu lub hydroksyetylu, akrylanem metylu lub hydroksyetylu, eterem izobutylowinylowym lub N-winylo-2-pirolidonem. Dodatkowe skuteczne polimerowe polikarboksylany ujawniono w opisach patentowych US z 6 lutego 1979 r. (Gaffar) i US z 15 stycznia 1980 r. (Gaffar i in.) i są to kopolimery bezwodnika maleinowego ze styrenem, izobutylenem lub eterem etylowinylowym; polikwasy akrylowy, itakonowy i maleinowy; oraz oligomery sulfoakrylowe o M.W. 1000, dostępne jako Uniroyal ND-2. Źródła jonów fluorkowych Dla zapewnienia dodatkowego skutecznego działania przeciwpróchniczego, środki do czyszczenia zębów i inne kompozycje stosowane w jamie ustnej powszechnie dodatkowo zawierają rozpuszczalny w wodzie fluorek, w ilości wystarczającej dla uzyskania stężenia jonów fluorkowych w kompozycji w 25 C i/lub podczas stosowania mieszczącego się w granicach 0,0025% - 5% wag., korzystnie 0,005% - 2,0% wag. Jako źródło rozpuszczalnych fluorków w kompozycjach według wynalazku można stosować różnorodne materiały wytwarzające jony fluorkowe. Przykłady odpowiednich materiałów wytwarzających jony fluorkowe można znaleźć w opisach patentowych US z 20 października 1970 r. (Briner i in.) i US z 18 lipca 1972 r. (Widder i in.). Reprezentatywnymi źródłami jonów fluorkowych są fluorek cyny(ii), fluorek sodu, fluorek potasu, monofluorofosforan sodu i wiele innych związków. Szczególnie korzystne są fluorek cyny(ii) i fluorek sodu, jak również ich mieszaniny. Aktywne substancje wybielające zęby Aktywne substancje wybielające zęby mogą być włączone do kompozycji przeznaczonych do pielęgnacji jamy ustnej. Aktywne substancje odpowiednie do wybielania wybierane są z grupy obejmującej nadtlenki, chloryny metali, nadtlenoborany, nadtlenowęglany, kwasy nadtlenowe, nadtlenodisiarczany oraz mieszaniny tych związków. Odpowiednimi związkami nadtlenkowymi są nadtlenek wodoru, nadtlenek mocznika, nadtlenek wapnia i mieszaniny tych związków. Odpowiednimi chlorynami metali

13 PL B1 13 są chloryn wapnia, chloryn baru, chloryn magnezu, chloryn litu, chloryn sodu i chloryn potasu. Korzystnym chlorynem jest chloryn sodu. Dodatkowymi aktywnymi substancjami wybielającymi mogą być podchloryny i ditlenek chloru. Korzystnym nadtlenowęglanem jest nadtlenowęglan sodu. Innymi odpowiednimi środkami wybielającymi są mono- i tetrahydraty nadtlenodisiarczanów i nadtlenoboranów potasu, amonu, sodu i litu oraz nadtlenohydrat pirofosforanu sodu. Środki zagęszczające Przy wytwarzaniu pasty do zębów lub żeli konieczne jest dodawanie pewnej ilości materiału zagęszczającego, dla zapewnienia pożądanej konsystencji kompozycji, pożądanej charakterystyki uwalniania substancji aktywnych podczas stosowania kompozycji, dla zapewnienia trwałości podczas przechowywania oraz ogólnej stabilności kompozycji, itp. Korzystnymi środkami zagęszczającymi są polimery karboksywinylowe, karagenina, hydroksyetyloceluloza, laponit i rozpuszczalne w wodzie sole eterów celulozy, takie jak sól sodowa karboksymetylocelulozy i sól sodowa karboksymetylohydroksyetylocelulozy. Mogą być stosowane także naturalne żywice, takie jak żywica karaya, żywica ksantanowa, guma arabska i żywica tragakantowa. Dla dalszej poprawy tekstury jako część środka zagęszczającego może być stosowany koloidalny glinokrzemian magnezu i drobnoziarnista krzemionka. Korzystną klasą środków zagęszczających lub żelujących są homopolimery kwasu akrylowego sieciowane eterem alkilowym pentaerytrytolu lub eterem alkilowym sacharozy lub karbomerami. Karbomery są dostępne w handlu z firmy B. F. Goodrich, jako produkty z serii Carbopol. Szczególnie korzystnymi Carbopolami są Carbopol 934, 940, 941, 956 oraz ich mieszaniny. Kopolimery laktydu i monomerów glikolidowych charakteryzujące się masą cząsteczkową (liczbowo średnią) są przydatne dla dostarczania substancji czynnych do lub wokół kieszeni okołozębowych, jako nośnik żelu poddziąsłowego". Polimery te opisano w opisach patentowych US i , odpowiednio z 30 marca 1993 r. i 7 września 1993 r. (Damani) oraz US z 17 kwietnia 1984 r. (Mattei). Środki zagęszczające można stosować w ilości 0,1% - 15%, korzystnie 2% - 10%, zwłaszcza 4% - 8% wag., w przeliczeniu na całkowitą masę pasty do zębów lub żelu. Wyższe stężenia mogą być stosowane w przypadku gum do żucia, pastylek do ssania (w tym miętowych pastylek odświeżających oddech), saszetek, żelów nie wykazujących właściwości ściernych i żelów poddziąsłowych. Środki utrzymujące wilgoć Innym ewentualnie stosowanym składnikiem nośników kompozycji do miejscowego podawania w jamie ustnej jest środek utrzymujący wilgoć. Środek utrzymujący wilgoć służy do zapobiegania twardnieniu pasty do zębów po wystawieniu na działanie powietrza, pomaga w odczuwaniu w ustach wilgotności kompozycji, a pewne środki zwilżające mogą również nadawać paście do zębów pożądany słodkawy posmak. Środek utrzymujący wilgoć ogólnie stanowi 0% - 70%, korzystnie 5% - 25% wag. kompozycji. Odpowiednimi środkami utrzymującymi wilgoć stosowanymi w kompozycjach według wynalazku są jadalne wielowodorotlenowe alkohole, takie jak gliceryna, sorbit, ksylitol, glikol butylenowy, poliglikol etylenowy i glikol propylenowy, zwłaszcza sorbit i gliceryna. Środki smakowo-zapachowe i środki słodzące Do kompozycji mogą być także dodawane środki smakowo-zapachowe. Odpowiednimi środkami smakowo-zapachowymi są olejek winterginowy, olejek z mięty pieprzowej, olejek z mięty ogrodowej, olejek z pączków goździków, mentol, anetol, salicylan metylu, eukaliptol, olejek kasjowy (cynamonowy), octan 1-mentylu, olejek szałwiowy, eugenol, olejek pietruszkowy, oksanon, α-iryzon, olejek majerankowy, olejek cytrynowy, olejek pomarańczowy, propenyloguaetol, olejek cynamonowy, wanilina, tymol, linalool, acetal glicerolowy aldehydu cynamonowego znany jako CGA oraz mieszaniny tych związków. Środki smakowo-zapachowe są stosowane w kompozycji na ogół w ilości na poziomie 0,001% - 5% wag., w przeliczeniu na masę kompozycji. Środkami słodzącymi, które mogą być stosowane są sacharoza, glukoza, sacharyna, dekstroza, lewuloza, laktoza, mannit, sorbit, fruktoza, maltoza, ksylitol, sole sacharyny, taumatyna, aspartam, D-tryptofan, dihydrochalkony, acesulfam i sole cyklaminianowe, zwłaszcza cyklaminian sodu i sól sodowa sacharyny, oraz mieszaniny tych związków. Kompozycja korzystnie zawiera 0,1% - 10% tych środków, korzystnie 0,1% -1% wag., w przeliczeniu na masę kompozycji. Oprócz środków smakowo-zapachowych i środków słodzących w kompozycjach według wynalazku mogą być stosowane środki chłodzące, środki ślinopędne, środki rozgrzewające i środki powodujące drętwienie. Środki te obecne są w kompozycji na poziomie 0,001% - 10% tych środków, korzystnie 0,1% - 1% wag., w przeliczeniu na masę kompozycji.

14 14 PL B1 Środek chłodzący wybierany jest z wielu dostępnych materiałów. Wśród tych materiałów są karboksyamidy, mentol, ketale, diole oraz ich mieszaniny. Korzystnymi środkami chłodzącymi w kompozycjach według wynalazku są środki p-mentanokarboksyamidowe, takie jak N-etylo-p-mentano-3- -karboksyamid, znany w handlu jako WS-3", N-2,3-trimetylo-2-izopropylo-butanoamid, znany jako WS-23" i mieszaniny tych związków. Dodatkowe korzystne środki chłodzące wybierane są z grupy obejmującej mentol, 3-1-mentoksypropano-1,2-diol, znany jako TK-10 wytwarzany przez firmę Takasago, acetal glicerolowy mentonu, znany jako MGA wytwarzany przez firmę Haarmann and Reimer, oraz mleczan mentylu, znany jako Frescolat wytwarzany przez firmę Haarmann and Reimer. Używane w opisie określenia mentol i mentyl obejmują izomery prawoskrętne i lewoskrętne tych związków oraz ich mieszaniny racemiczne. TK-10 opisano w opisie patentowym US (Amano i in.), z 10 lipca 1984 r. WS-3 i inne środki opisano w opisie patentowym US (Watson i in.) z 23 stycznia 1979 r. Korzystnym środkiem ślinopędnym jest Jambu wytwarzany przez firmę Takasago. Korzystnymi środkami rozgrzewającymi są kapsaicyna i estry nikotynianowe, takie jak nikotynian benzylu. Korzystnymi środkami powodującymi drętwienie są anestezyna, lidokaina, olejek z pączków goździków i etanol. Wodorowęglany metali alkalicznych W kompozycji według wynalazku może znajdować się wodorowęglan metalu alkalicznego. Wodorowęglany metali alkalicznych są rozpuszczalne w wodzie i jeśli nie są stabilizowane, to w układzie wodnym mają skłonność do uwalniania ditlenku węgla. Wodorowęglan sodu, znany również jako soda oczyszczona, jest korzystnym wodorowęglanem metalu alkalicznego. Kompozycja według wynalazku może zawierać wodorowęglan metalu alkalicznego w ilości 0,5% - 30%, korzystnie 0,5% - 15%, zwłaszcza 0,5% - 5%. Różnorodne nośniki Woda stosowana przy wytwarzaniu przeznaczonych na rynek kompozycji do stosowania w jamie ustnej korzystnie powinna mieć niską zawartość jonów i nie zawierać zanieczyszczeń organicznych. W kompozycjach doustnych woda stanowi ogólnie 5% - 70%, korzystnie 20% - 50% wag., w przeliczeniu na masę kompozycji. Ta ilość wody obejmuje dodawaną wodę niezwiązaną plus wodę wprowadzaną z innymi materiałami, takimi jak sorbit. Ditlenek tytanu może być także dodawany do kompozycji według wynalazku. Ditlenek tytanu jest białym proszkiem nadającym kompozycjom nieprzezroczystość. Ogólnie ditlenek tytanu stanowi 0,25% - 5% wag. kompozycji do czyszczenia zębów. Wartość ph kompozycji może być korzystnie nastawiona za pomocą środków buforujących. Określenie środki buforujące odnosi się do środków, które mogą być stosowane do nastawiania ph kompozycji w zakresie 4,0-10,0. Środkami buforującymi są fosforan monosodowy, fosforan trisodowy, wodorotlenek sodu, węglan sodu, pirofosforan sodu, kwas cytrynowy i cytrynian sodu. Środki buforujące są stosowane w ilości na poziomie 0,5% - 10% wag., w przeliczeniu na masę kompozycji według wynalazku. Innymi środkami, które ewentualnie mogą być stosowane w kompozycjach według wynalazku, są dimetikonowe kopoliole wybrane z grupy alkilo- i alkoksydimetikonowych kopolioli, takich jak C12-C20-alkilodimetikonowe kopoliole i ich mieszaniny. Zawartość dimetikonowego kopoliolu wynosi 0,01% - 25%, korzystnie 0,1% - 5%, zwłaszcza 0,5% - 1,5% wag. Dimetikonowe kopoliole pomagają w uzyskaniu przyjemnego odczucia w ustach. Innymi przydatnymi nośnikami są dwufazowe preparaty do czyszczenia zębów, takie jak ujawniono w opisach patentowych US z 23 maja 1993 r., US z 8 września 1992 r. i US z 25 Stycznia 1994 r. (Lukacovic i in.) oraz US i (Schaeffer). Inne środki czynne Kompozycje według wynalazku mogą także zawierać inne środki, takie jak środki przeciwdrobnoustrojowe. Wśród takich środków są nierozpuszczalne w wodzie niekationowe środki przeciwdrobnoustrojowe, takie jak chlorowcowane etery difenylowe, związki fenolowe włącznie z fenolem i jego homologami, mono i polialkilowane oraz aromatycznie podstawione chlorowcofenole, rezorcyna i jej pochodne, związki bisfenolowe i chlorowcowane salicyloanilidy, estry kwasu benzoesowego i chlorowcowane karbanilidy. Rozpuszczalne w wodzie środki przeciwdrobnoustrojowe obejmują między innymi czwartorzędowe sole amoniowe i sole bis-biguanidowe. Dodatkowym środkiem przeciwdrobnoustrojowym rozpuszczalnym w wodzie jest monofosforan triklosanu. Środki o charakterze czwartorzędowych soli amoniowych obejmują takie sole, w których jeden lub dwa podstawniki przy czwartorzędowym atomie azotu są łańcuchem węglowym (zwykle grupą alkilową) o długości 8-20, zwykle atomów węgla, podczas gdy pozostałe podstawniki (zwykle grupy alkilowe lub benzylowe) zawierają mniej atomów węgla, np. 1-7 atomów węgla i zwykle są grupami metylowymi lub etylowymi. Przykładami typowych środków przeciwdrobnoustrojowych o charakterze czwartorzędowych soli amoniowych są bromek dodecylotrimetyloamoniowy, chlorek tetrade-

15 PL B1 15 cylopirydyniowy, bromek domifenu, chlorek N-tetradecylo-4-etylopirydyniowy, bromek dodecylodimetylo(2- -fenoksyetylo)amoniowy, chlorek benzylodimetylostearyloamoniowy, chlorek cetylopirydyniowy, przeprowadzona w sól czwartorzędową 5-amino-1,3-bis(2-etyloheksylo)-5-metylo-heksahydropirymidyna, chlorek benzalkoniowy, chlorek benzetoniowy i chlorek metylobenzetoniowy. Innymi związkami są bis[4-(r-amino)- -1-pirydynio]alkany, takie jak ujawniono w opisie patentowym US z 3 czerwca 1980 r. (Bailey). Włączone do kompozycji mogą być również inne środki przeciwdrobnoustrojowe, takie jak bisglicynian miedzi, glicynian miedzi, cytrynian cynku i mleczan cynku. Użyteczne są również enzymy, włącznie z endoglikozydazą, papainą, dekstranazą, mutanazą i mieszaniną tych enzymów. Środki takie ujawniono w opisach patentowych US z 26 lipca 1960 r. (Norris i in.) i US z 27 września 1977 r. (Gieske i in.). Konkretnymi środkami przeciwdrobnoustrojowymi są chloroheksydyna, triklosan, monofosforan triklosanu oraz olejki zapachowe, takie jak tymol. Triklosan i inne środki tego typu ujawniono w opisach patentowych US z 14 maja 1991 r. (Parran Jr. i in.) i US z 16 stycznia 1990 r. (Nabi i in.). Środki te, działające przeciwko płytkom nazębnym, mogą być obecne w ilości 0,01% - 5% wag. kompozycji do czyszczenia zębów. Kompozycje według wynalazku można stosować w sposobach czyszczenia i polerowania zębów i zmniejszania liczby przypadków przebarwień, występowania płytek nazębnych, zapaleń dziąseł i kamienia na szkliwie zębów. Stosowanie kompozycji według wynalazku polega na traktowaniu nimi powierzchni szkliwa zębów i błony śluzowej w jamie ustnej osobnika. Stosowanie tych kompozycji może polegać na szczotkowaniu środkiem do czyszczenia zębów, płukaniu zawiesiną środka do czyszczenia zębów lub płynem do płukania jamy ustnej albo żuciu produktu w postaci gumy. Poza tym zęby i błonę śluzową jamy ustnej można traktować żelem do stosowania miejscowego w jamie ustnej, sprayem do jamy ustnej lub inną postacią. Osobnikiem traktowanym w ten sposób może być dowolna osoba lub zwierzę, których powierzchnia zębów styka się z kompozycją do pielęgnacji jamy ustnej. Należy rozumieć, że kompozycje według wynalazku można stosować nie tylko do pielęgnacji jamy ustnej ludzi, ale także do pielęgnacji jamy ustnej innych istot żywych, np. zwierząt domowych lub innych oswojonych zwierząt, albo zwierząt trzymanych w niewoli. Przykładowo, stosowanie może polegać na szczotkowaniu zębów psa jedną z kompozycji do czyszczenia zębów. Innym przykładem jest płukanie pyszczka kota kompozycją do stosowania w jamie ustnej, przez czas wystarczający do uzyskania korzystnych wyników. Produkty do pielęgnacji zwierząt domowych, takie jak przedmioty do żucia i zabawki mogą być uformowane w taki sposób, aby zawierały kompozycje według wynalazku. Kompozycję zawierającą opisany kopolimer wprowadza się do stosunkowo miękkiego, ale mocnego i wytrzymałego materiału, takiego jak surowa skóra, liny wykonane z naturalnych lub syntetycznych włókien i polimerowe przedmioty wykonane z nylonu, poliestru lub termoplastycznego poliuretanu. W momencie, w którym zwierzę żuje, liże lub gryzie ten produkt, zawarte w nim środki czynne są uwalniane do jamy ustnej zwierzęcia i do śliny, co jest porównywalne do skutecznego szczotkowania lub płukania. Poniższe przykłady dokładniej opisują i przedstawiają postacie objęte zakresem wynalazku. Przykłady te podano jedynie w celu zilustrowania wynalazku, gdyż możliwych jest wiele zmian bez odchodzenia od istoty i zakresu wynalazku. P r z y k ł a d I. Ocena działania wybielającego Działanie wybielające roztworów według wynalazku stosowanych w jamie ustnej porównano z roztworem zawierającym tylko tripolifosforan. Wyniki wykazują zwiększone działanie wybielające, jeżeli kopolimer jest stosowany w połączeniu z tripolifosforanem, czego miarą są zmiany wartości L*, b* i E*. Proszek HAP pokryty śliną zabarwiono herbatą i przez jedną minutę płukano testowanymi roztworami. Zmianę w przebarwieniach proszku oznaczano na podstawie zmian w wartościach L* i b*. Wartości te pochodzą z normy International Commission of Illumination (CIE) i są wyrażone jako L*, a*, b*, numeryczne wyrażenie trójwymiarowej przestrzeni barwy, gdzie L* oznacza jasność na osi y, a* oznacza nasycenie barwy (czerwono-zielonej) na osi x, a b* oznacza nasycenie barwy (żółtoniebieskiej) na osi z. Delta E to pierwiastek kwadratowy sumy kwadratów różnic dla każdego wyrażenia. Zmiany L* i b*, które są ważne dla tego testu, oznaczano fotometrycznie. Rodzaj działającego środka Zmiana L Zmiana b Zmiana E 5% Tripolifosforan (TPP) 7,36-10,82 13,30 5% 60/40 PWP/WA 2,17 0,15 2,27 5% TPP + 5% 60/40 PWP/WA 15,15-14,33 21,25

16 16 PL B1 P r z y k ł a d II. Wpływ szczotkowania preparatami pasty do zębów Odłamki bydlęcych zębów, zabarwione mieszaniną zawierającą kawę, herbatę, związek żelaza i bakterie, szczotkowano zawiesiną następujących past do zębów, wykonując przy tym 200 przesunięć szczotki. Zmianę L* określano stosując obrazowanie cyfrowe. Wyniki wykazują zwiększone wybielanie i usuwanie przebarwień za pomocą kompozycji według wynalazku, w porównaniu do produktów handlowych. Rodzaj działającego środka Zmiana L* Zmiana E Fluorkowa pasta do zębów 1,88 1,91 Pasta do zębów zwalczająca kamień 9,31 9,71 Pasta do zębów PWP/WA + TPP 13,63 13,79 P r z y k ł a d III. Efekt polerujący preparatów zawierających krzemionkowy materiał ścierny Efekt polerujący preparatów oznaczano zgonie z wskaźnikiem polerowania szkliwa opracowanym w naszych laboratoriach i opisanych w zgłoszeniu tymczasowym US 60/300766, z 25 czerwca 2001 r. Zmniejszenie chropowatości powierzchni szkliwa bydlęcego wyrażone w procentach mierzono po szczotkowaniu zawiesinami testowanych preparatów do czyszczenia zębów. Wyniki wykazują, że większe zmniejszenie chropowatości powierzchni uzyskano za pomocą preparatów według wynalazku zawierających kopolimer i materiał ścierny, w porównaniu z preparatami zawierającymi jedynie materiał ścierny. Rodzaj działającego środka Zmniejszenie chropowatości (%) Zawiesina 25% Zeodent ,02 Zawiesina 25% Zeodent PWP/WA 23,99 Zawiesina 25% Zeodent ,98 Zawiesina 25% Zeodent PWP/WA 40,10 P r z y k ł a d IV. Preparaty do czyszczenia zębów Poniżej przedstawiono kompozycje według wynalazku do czyszczenia zębów o różnej zawartości kopolimeru, tripolifosforanu, krzemionkowego materiału ściernego i środka wybielającego. Kompozycje te wytworzono stosując metody tradycyjne. Składnik IVA IVB IVC IVD IVE IVF Roztwór sorbitu (70%) 24,0 30,0 24,0 24,0 26,0 30,0 Krzemionka - Zeodent ,0 12,5 - - Krzemionka - Zeodent ,0-15,0-15,0 20,0 Krzemionka - Zeodent , ,5 15,0 - Pirofosforan tetrasodowy ,0 - Tripolifosforan sodu - 5,0 5,0 3,0-3,0 60/40 PWP/WA 5,0 3,0 5,0 1,0 3,0-70/30 PWP/WA ,0 Krzemionka zagęszczająca - 6,0 1,0 1,0-1,0 Gliceryna 8,0 12,0 8,0 8,0 6,0 10,0 Poliglikol etylenowy 300, NF (PEG-6) - 6,0-6,0 - - Roztwór alkilosodu (27,9%) 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 Wodorowęglan sodu 1,5 1, ,5 1,5 Poloxamer 407,NF 1,5 1,25 1,25 1,25-1,5

17 PL B1 17 cd. tabeli Środek smakowo-zapachowy 1,1 0,6 1,1 1,1 1,1 1,0 Ditlenek tytanu/bryłki wosku Carnauba - 1,0 1,0-1,0 1,0 Sól sodowa karboksymetylocelulozy 0,8 0,8-0,75 0,75 0,75 Guma ksantanowa - 0,5 0, Carbopol 956-0,4 0, Sól sodowa sacharyny 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 Węglan sodu 0,5 0, ,5 0,5 Fosforan sodu - 0,5 0, Fosforan trisodowy - 1,5 1, Fluorek sodu 0,243 0,243 0,243 0,243 0,243 0,243 Środek barwiący - 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 Woda, oczyszczona zgodnie z USP ile potrzeba ile potrzeba ile potrzeba ile potrzeba ile potrzeba ile potrzeba Składnik IVG IVH IVJ IVK Część A Roztwór sorbitu (70%) ,0 - Krzemionka strącana 30,0 25, ,0 - Tripolifosforan sodu 5, ,5-60/40 PWP/WA 5,0 5,0 5,0-3,0-70/30 PWP/WA ,0 - - Krzemionka zagęszczająca 1,0 1,0 1,0 1,0 - - Roztwór alkilosodu (27%) ,0 - Poloxamer 407, NF 1,25 1,25 1,25 1, Środek smakowo-zapachowy 1,1 1,1 1,1 1,1 0,8 - Ditlenek tytanu/bryłki wosku Carnauba 1,0 1,0 1,0 1,0 0,5 - Sól sodowa karboksymetylocelulozy ,6 - Guma ksantanowa 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 - Carbopol 956 0,4 0,4 0,4 0,4 - - Sól sodowa sacharyny 0,35 0,35 0,35 0,35 0,4 - Fosforan sodu 0,5 0,5 0,5 0,5 - - Fosforan trisodowy 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 - Fluorek sodu 0,243 0,243 0,243 0,243 0,243 - IVM Część B Nadtlenek mocznika 5,5 5,5 10,0 10,0-15,0 Karboksypolimetylen ,0 Gliceryna ile potrzeba ile potrzeba ile potrzeba ile potrzeba Woda, oczyszczona zgodnie z USP oraz niewielkie tyle ile ilości substancji o mniejszym znaczeniu 1 potrzeba 1 Np. NaOH do nastawienia ph - 70,0 tyle ile potrzeba

18 18 PL B1 P r z y k ł a d V. Płyn do płukania jamy ustnej Składnik % wagowe Woda 24,000 Glikol propylenowy 53,459 Tripolifosforan sodu 5,000 Benzoesan sodu 0,320 Kwas benzoesowy 0,021 Sól sodowa sacharyny 0,700 60/40 PWP/WA 5,000 Poloxamer ,000 Środek smakowo-zapachowy 1,500 Płyn do płukania jamy ustnej sporządzono w następujący sposób: zmieszano wodę, poloxamer i glikol propylenowy. Następnie dodano środek smakowo-zapachowy, kwas benzoesowy, tripolifosforan i PWP/WA. Na końcu dodano benzoesan sodu i sól sodową sacharyny, a następnie mieszaninę mieszano do uzyskania jednorodności. P r z y k ł a d VI. Żel do zębów Przykład VI ilustruje wodne i niewodne kompozycje żeli do zębów, wytwarzane przez zmieszanie ciekłych nośników, a następnie dodanie sacharyny, tripolifosforanu sodu i PWP/WA oraz mieszanie mieszaniny do uzyskania jednorodności. Składnik VIA % wag. VIB % wag. 60/40 PWP/WA 5,0 5,0 Tripolifosforan sodu 2,0 2,0 Sól sodowa sacharyny 0,5 0,5 Nadtlenek mocznika - 15,0 Etanol 32,5 - Woda 60,0 - Gliceryna - 35,0 PEG - 42,5 P r z y k ł a d VII. Guma do żucia Poniżej przedstawiono kompozycje gum do żucia, włącznie z powlekaną gumą do żucia (VIIC) według wynalazku. Składnik VIIA VIIB Ksylitol 16,700 16,700 Podłoże gumy (np. Prestige-PL, Cafosa) 28,000 28,000 60/40 PWP/WA 5,000 3,000 Tripolifosforan sodu 5,000 7,000 Uwodorniony hydrolizat skrobi (85% substancji stałych) 8,000 8,000 Gliceryna 7,000 7,000 Mannit 5,000 5,000 Środek smakowo-zapachowy 1,600 1,600 Aspartam 0,200 0,200 Mentol suszony rozpyłowo 0,150 0,150 Sorbit tyle ile potrzeba tyle ile potrzeba

19 PL B1 19 P r z y k ł a d y VIIA i VIIB. Procedura wytwarzania W celu zmiękczenia ogrzać podłoże gumy do ~45 C. Utrzymywać temperaturę ~45 C wnętrza zbiornika mieszalnika w czasie całego procesu mieszania. Umieścić podłoże gumy w zbiorniku mieszalnika z łopatkami typu podwójnej sigmy i mieszać przez 5 minut. Dodać mannit i mentol suszony rozpyłowo. Mieszać 2 minuty. Dodać 50% sorbit i mieszać 2 minuty. Dodać glicerynę i mieszać 2 minuty. Dodać 50% ksylitol i mieszać 2 minuty. Dodać uwodorniony hydrolizat skrobi i mieszać 5 minut. Dodać drugą partię 50% sorbitu i mieszać 3 minuty. Dodać drugą partię 50% ksylitolu, PWP/WA, tripolifosforan sodu, aspartam i mieszać 3 minuty. Dodać środek smakowo-zapachowy i mieszać 3 minuty. Składnik VIIC Rdzeń Powłoczka Całość 1 g/szt. 0,35 g/szt. 1,35 g/szt Sorbit 49,35-36,56 Podłoże gumy 1 25,0-18,52 PWP/WA 60/40 5,0-3,70 Tripolifosforan sodu 5,0-3,70 Fluorek sodu - 0,08 0,02 Uwodorniony hydrolizat skrobi 5,0-3,70 Mannit 2,0-1,48 Gliceryna 5,0-3,70 Ditlenek tytanu - 2,0 0,52 Środek smakowo-zapachowy 2,0 2,0 2,00 Dodatkowy środek smakowo-zapachowy, suszony rozpyłowo 1,5-1,11 Sukraloza 0,05 0,03 0,05 Acesulfam potasowy 0,10 0,10 0,10 Sorbit 2-95,25 24,70 Polisorbat 60-0,30 0,08 Nierozpuszczalny jadalny pigment odblaskowy 3 (Brilliant Blue) - 0,04 0,01 Wosk 4-0,20 0,05 Suma 100,00 100,00 100,00 1 Zawiera kilka składników, w tym podłoża baz dostarczanych przez dostawców, takich jak L. A. Dreyfus Company, 3775 Park Avenue, Edison, N. Jersey, USA; Cafosa Gum, Calabria 267, 08029, Barcelona, Hiszpania, itp. 2 Zawartość sorbitu odnosi się do bezwzględnej zawartości po wysuszeniu; sorbit jest dodawany w postaci 70% roztworu wodnego 3 Watson Foods Company Incorporated, 301 Heffernan Drive, West Haven, Connecticut, USA 4 Zawartość wosku odnosi się do bezwzględnej zawartości po wysuszeniu; wosk jest dodawany w postaci 28% roztworu etanolowego. Stosowany wosk zawiera kilka składników, takich jak w wosku dostarczanym przez Kaul GmBH, Elmshorn, Niemcy. Procedura wytwarzania Przygotowanie rdzenia: Zmiękczyć podłoże gumy przez delikatne ogrzewanie i dodać mannit, środek smakowo-zapachowy wysuszony rozpyłowo, glicerynę, 50% ksylitolu, uwodorniony hydrolizat skrobi, 50% sorbitu i mieszaninę tę dokładnie wymieszać. Dodać drugą partię 50% sorbitu i mieszać 2 minuty. Dodać drugą partię 50% ksylitolu, tripolifosforan sodu, PWP/WA i aspartam, pozostałą część środka smakowo-zapachowego i dalej mieszać mieszaninę. Ukształtować uzyskaną masę gumy w oddzielne kawałki gumy o pożądanym kształcie i wielkości, stosując sprzęt do wałkowania i wycinania. Roztwór do powlekania: Do 70% wodnego roztworu sorbitu dodać ditlenek tytanu i polisorbat 60 i wymieszać otrzymaną mieszaninę. Dodać środek smakowo-zapachowy, a następnie sukralozę i acesulfam potasowy i mieszaninę dalej mieszać.

20 20 PL B1 Powlekanie preparatu rdzenia: Umieścić kawałki gumy w panwi do powlekania, nanieść roztwór powlekający i częściowo go wysuszyć. Powtarzać proces powlekania do osiągnięcia pożądanej grubości powłoczki lub masy. Nałożyć przezroczysty 70% wodny roztwór sorbitu i na mokrą powierzchnię produktu rozpylić na sucho cętki, po czym powierzchnię wysuszyć. Nałożyć drugą powłoczkę przezroczystego 70% wodnego roztworu sorbitu, a następnie powłoczkę wosku i wysuszyć całkowicie produkt. Chociaż zilustrowano i opisano konkretne postacie wynalazku, to dla fachowca jest oczywiste, że mogą być dokonane różnorodne zmiany i modyfikacje, bez odchodzenia od istoty i zakresu wynalazku. Załączone zastrzeżenia obejmują wszystkie takie zmiany i modyfikacje objęte zakresem wynalazku. Zastrzeżenia patentowe 1. Kompozycja do pielęgnacji jamy ustnej, zapewniająca działanie czyszczące, wybielanie i usuwanie przebarwień zębów, zawierająca dopuszczalny w jamie ustnej wodny nośnik zawierający 5-70% wody i 0,5-50% wagowych jednego środka lub mieszaniny środków do pielęgnacji jamy ustnej wybranych z grupy obejmującej tripolifosforany i środki wybielające zęby, znamienna tym, że ta kompozycja zawiera 0,1-20% wagowych rozpuszczalnego w wodzie lub dyspergowalnego w wodzie kopolimeru, jako środka usuwającego przebarwienia i zapobiegającego przebarwieniom, składającego się z jednej jednostki lub mieszaniny jednostek monomerowych winylopirolidonu (WP) i jednej jednostki lub mieszaniny jednostek monomerowych C1-C19-(nasyconych)alkilokarboksylanów C2-C12- alkenylu (AK). 2. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera kopolimer wytworzony przez kopolimeryzację jednego lub mieszaniny monomerów winylopirolidonowych (WP) z jednym monomerem lub mieszaniną monomerów estrów C2-C12-alkenylowych nasyconych kwasów C1-C19-alkilokarboksylowych (AK), tak jak to przedstawiono poniżej: gdzie R 1, R 2, R 3, R 4, R 5 = H lub nasycony C1-C12-alkil, R 6 = nasycony C1-C19-alkil o prostym lub rozgałęzionym łańcuchu, R 7 = C2-C12-alkenyl, oraz stosunek x/y mieści się w zakresie od 30/70 do 90/ Kompozycja według zastrz. 2, znamienna tym, że zawiera kopolimer wybrany spośród kopolimerów winylopirolidonu z jednym monomerem lub mieszaniną monomerów wybranych spośród octanu winylu, propionianu winylu i maślanu winylu. 4. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera 0,1-20,0% środka wybielającego zęby. 5. Kompozycja według zastrz. 1 albo 4, znamienna tym, że zawiera (a) 0,1-20% wagowych rozpuszczalnego w wodzie lub dyspergowalnego w wodzie kopolimeru, składającego się z jednej jednostki lub mieszaniny jednostek monomerowych winylopirolidonu (WP) i jednej jednostki lub mieszaniny jednostek monomerowych C1-C19-(nasyconych)alkilokarboksylanów C2-C12-alkenylu (AK), (b) 0,5-50% wagowych rozpuszczalnego w wodzie tripolifosforanu, oraz (c) wodny nośnik dopuszczalny do stosowania w jamie ustnej, zawierający 5-70% wody. 6. Kompozycja według zastrz. 5, znamienna tym, że zawiera rozpuszczalny w wodzie lub dyspergowalny w wodzie kopolimer wybrany spośród kopolimerów winylopirolidonu z jednym monomerem lub mieszaniną monomerów wybranych spośród octanu winylu, propionianu winylu i maślanu winylu, oraz tripolifosforan wybrany z grupy obejmującej tripolifosforany metali alkalicznych, tripolifosforan amonu i ich mieszaniny.