długotrwałe więdnięcie roślin. Z kolei w pierwszej dekadzie października w całym kraju występowały

Transkrypt

1

2

3 Uwagi ogólne Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń z odmianami buraka cukrowego prowadzonych w ramach systemu Porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO) w roku 2016 na tle wyników roku Doświadczenia zlokalizowano w 11 stacjach i zakładach doświadczalnych oceny odmian (SDOO, ZDOO). Badano 18 odmian wpisanych do Krajowego rejestru, w tym dziesięć zarejestrowanych w roku Według deklaracji hodowców, wszystkie badane odmiany są odporne na rizomanię, a cztery wśród nich dodatkowo wykazują tolerancję na mątwika burakowego. Materiał siewny siedmiu odmian zarejestrowanych przed rokiem 2016 pochodził z partii handlowych. Pobrany został z magazynów cukrowni Nakło, Opalenica i Ropczyce. Nasiona pozostałych odmian zostały nadesłane bezpośrednio przez hodowców. Otoczki nasion większości odmian zawierały insektycyd Montur Forte, a pięciu odmian Cruiser Force. Pięć doświadczeń było finansowanych z budżetu COBORU, a pozostałe przez spółki cukrowe: Krajową Spółkę Cukrową S.A., Nordzucker Polska S.A., Pfeifer & Langen Polska S.A. i Südzucker Polska S.A. Poszerzoną laboratoryjną ocenę wartości siewnej nasion wykonano w UTP w Bydgoszczy. W SGGW w Warszawie sprawdzono skład kalibrażowy nasion. Doświadczenie, którego celem była ocena wpływu odmiany buraka na rozwój populacji nicieni w glebie zostało założone w IHAR - PIB Oddział w Bydgoszczy. Na polu produkcyjnym KR Kietrz, wysiano każdą z badanych odmian w celu określenia udziału nasion burakochwastów oraz skłonności do wydawania pośpiechów. Polową energię i polową zdolność wschodów oceniano także w podstawowych doświadczeniach polowych założonych w SDOO i ZDOO. Przed siewem nazwy odmian zaszyfrowano i w trakcie wegetacji, zbioru i opracowania wyników występowały one pod nazwami kodowymi. Podczas szyfrowania zanotowano numery kodowe odmian wzorcowych (Fala, Hammond, Panorama KWS, Silezja), bez późniejszego ujawniania ich nazw. Te same odmiany w roku 2016 były także wzorcowymi w doświadczeniach rejestrowych, co umożliwia pośrednie porównanie odmian na obu etapach ich badań. W doświadczeniach stosowano herbicydy, insektycydy oraz chemiczną ochronę przeciwko chwościkowi buraka i innym chorobom liści powodowanym przez grzyby. Zebrane korzenie z wszystkich poletek przewieziono do laboratorium technologicznego SHR w Straszkowie lub Śmiłowie, gdzie przed i po dokładnym wypłukaniu zważono ich plony oraz pobrano próby miazgi z umytych korzeni do analiz. Analizy jakościowe wykonano w Straszkowie. Do syntezy plonów i parametrów technologicznych nie włączono wyników z ZDOO w Głębokim i SDOO w Słupi Wielkiej, gdzie wskutek posuchy w sierpniu i wrześniu, wystąpiło duże zróżnicowanie stanu roślin w powtórzeniach. Warunki wegetacji i wyniki doświadczeń Siewy w poszczególnych miejscowościach były rozciągnięte w długim okresie. W kilku miejscowościach (Bezek, Przecław, Głubczyce, Chrząstowo) wykonano je już 4-5 kwietnia, natomiast w Kościelnej Wsi i Zybiszowie dopiero odpowiednio 19 i 22 kwietnia. Powodem opóźnienia były częste opady w okresie od połowy pierwszej dekady niemal do końca drugiej dekady tego miesiąca. Wschody notowano średnio 25 kwietnia, najwcześniej 14 kwietnia w Bezku i Chrząstowie, a najpóźniej (5 maja) w Zybiszowie. Sumaryczne opady w maju były dość mało zróżnicowane od 32 do 56 mm, z wyjątkiem SDOO w Głubczycach, gdzie w pierwszych dwóch dekadach tego miesiąca notowano jedynie 18 mm opadów, a w ostatnich dniach 90 mm. Pogoda w czerwcu charakteryzowała się umiarkowaną ilością opadów (średnio 63 mm), o około 20 mm wyższą aniżeli w roku Lipiec w większości miejscowości obfitował w opady, z wyjątkiem Kawęczyna i Lisewa, gdzie spadło niespełna 90 mm. W tym miesiącu, przy sprzyjających temperaturach, nastąpił bujny rozwój masy wegetatywnej buraka. Niekorzystnym zjawiskiem była gwałtowna burza z gradobiciem w Czesławicach i silne uszkodzenie liści buraków. Małe opady, przy wysokich temperaturach notowano w sierpniu, a zwłaszcza we wrześniu. W tym okresie, szczególnie w południowo-zachodnim rejonie kraju następowało długotrwałe więdnięcie roślin. Z kolei w pierwszej dekadzie października w całym kraju występowały obfite opady. W kilku miejscowościach do czasu zbioru było zaledwie kilka dni bez opadów, wskutek tego zbiory odbywały się w bardzo trudnych warunkach. W SDOO w Zybiszowie zbiór był możliwy dopiero 14 listopada. Ogólnie sezon wegetacyjny roku 2016 sprzyjał osiągnięciu dużych plonów, zarówno korzeni, jak i cukru, podobnych jak w rekordowym dotychczas roku Plon korzeni średnio wyniósł 886 dt z ha i był większy o 220 dt z ha niż w roku 2015; plon cukru był większy o 33 dt z ha. Zawartość cukru w korzeniach, średnio w doświadczeniach, wyniosła 18,2% i była niższa o 0,7% aniżeli w roku ubiegłym. Jako korzystne zjawisko można uznać niską zawartość azotu szkodliwego w plonie.

4 - 4 - Choroby liści w poszczególnych miejscowościach pojawiły się w zróżnicowanym nasileniu. W Głubczycach, Chrząstowie, Słupi Wielkiej, a zwłaszcza w Przecławiu, chwościk buraka w znacznym stopniu zniszczył liście. W większości lokalizacji choroba wystąpiła dopiero pod koniec wegetacji lub pojawiła się w stopniu niezagrażającym plonom. W Zybiszowie i Głubczycach notowano dość duże porażenie roślin przez żółtaczkę wirusową, odpowiednio 17,4% i 3,1%. Wyniki plonowania i głównych parametrów jakości technologicznej odmian zamieszczono w tabelach 5 i 6, a cechy oceniane w skali 9-stopniowej oraz cechy uzupełniające w tabelach 7 i 8.

5 - 5 - Tabela 1 BURAK CUKROWY. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2016 Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego rejestru Zachowujący Wschody polowe pierwszy termin ostatni termin 1 Amazonia 2015 SES BE BTS Betaseed GmbH DE Contenta 2015 Syngenta SE Doppler 2016 Strube DE Fala 2016 SES BE FD Taekwondo 2016 FD FR Hammond 2015 Strube DE Jadeit 2016 KHBC PL Jagger 2015 Strube DE Kagu 2016 SES BE Krajan 2016 KHBC PL Marenka KWS 2016 KWS Saat AG DE Panorama KWS 2014 KWS Saat AG DE Polanin 2016 WHBC PL Polmar 2016 Maribo DK Silezja 2015 KHBC PL Sobieski 2015 WHBC PL Toleranza KWS 2015 KWS Saat AG DE Bilans doświadczeń: - założonych zdyskwalifikowanych w trakcie opracowywania wyników przyjętych do syntezy - 9 Wszystkie odmiany są diploidalne i wg deklaracji hodowców odporne na rizomanię Kol. 1: uszeregowanie odmian w kolejności alfabetycznej Kol. 3: skróty nazw oznaczają: FD SAS Florimond Desprez Veuve & Flis; KHBC Kutnowska Hodowla Buraka Cukrowego sp. z o. o.; Maribo Maribo Seed International ApS; SES SESVANDERHAVE N.V./S.A.; Strube Strube GmbH & Co. KG; Syngenta Syngenta Seeds AB; WHBC Wielkopolska Hodowla Buraka Cukrowego sp. z o.o; BE Belgia, DE Niemcy, DK Dania, FR Francja, PL Polska, SE Szwecja Kol. 4: ocena odpowiednio: następnego dnia po ukazaniu się pierwszych wschodów i po 18 dniach; wyniki pochodzą odpowiednio z 8 i 11 doświadczeń Uwaga: uszczegółowiona ocena wartości siewnej nasion tabela 9

6 - 6 - Tabela 2 BURAK CUKROWY. Warunki polowe doświadczeń, terminy agrotechniczne i fenologiczne oraz ocena niektórych cech rolniczych w doświadczeniach. Lata zbioru 2016, 2015 Wyszczególnienie Średnia rolnicza wartość gleb w 100 O skali IUNG liczba doświadczeń Kompleks przydatności rolniczej gleb: - 1 pszenny bardzo dobry pszenny dobry pszenny wadliwy żytni bardzo dobry 1 1 Odczyn gleby (ph w KCl): - powyżej 6, ,5-5, brak danych 2 - Zastosowanie fungicydów: - brak zabiegu jeden zabieg dwa zabiegi 5 1 Zastosowanie herbicydów: - jeden zabieg dwa zabiegi trzy zabiegi cztery zabiegi pięć zabiegów 1 1 Zastosowanie insektycydów: - brak zabiegu jeden zabieg dwa zabiegi cztery zabiegi 1 - Nawożenie mineralne: kg czystego składnika na 1 ha - P 2 O 5 średnio K 2 O średnio N średnio N najmniejsze N największe Siew: data - średnio najwcześniejszy najpóźniejszy Wschody: - średnio najwcześniejsze najpóźniejsze Zbiór: - średnio najwcześniejszy najpóźniejszy Okres wegetacji: liczba dni - średnio najkrótszy najdłuższy Ocena wschodów: skala 9 o - średnio 8,4 8,1 - najniższa 7,8 7,8 - najwyższa 9,0 9,0 Ocena ulistnienia: - średnio 7,7 7,0 - najniższa 5,0 5,0 - najwyższa 9,0 8,9

7 - 7 - cd. tabeli Chwościk buraka: skala 9 o - średnio 7,0 8,2 - najniższa 4,7 7,5 - najwyższa 8,6 9,0 Korzenie drobne: % liczbowy - średnio 0,6 3,1 - najniższy 0,0 0,0 - najwyższy 5,2 9,3 Liczba doświadczeń Tabela 3 BURAK CUKROWY. Opady w okresie od 1 kwietnia do 31 października 2016 roku Miejscowość Suma opadów 1.IV-30.IX Miesięczne opady w roku 2016 IV V VI VII VIII IX X % mm Głubczyce Czesławice Przecław Bezek Zybiszów Kościelna Wieś Kawęczyn Słupia W Chrząstowo Głębokie Lisewo Kol. 2: % normy wieloletniej ( ) Tabela 4 BURAK CUKROWY. Plon i jakość korzeni wzorca oraz ocena wschodów w doświadczeniach. Lata zbioru 2016, 2015 Wyszczególnienie średnia zakres średnia (od-do) zakres (od-do) dt z ha Plon korzeni Plon biologiczny cukru 162,9 119,5-195,4 124,5 85,6-152,1 Plon technologiczny cukru 147,9 108,3-176,7 112,4 77,5-138,5 Zawartość cukru polarymetryczna 18,4 17,1-19,4 19,1 17,9-20,3 Zawartość cukru oczyszczonego 16,7 15,3-17,8 17,3 16,1-18,6 mval/1000g Zawartość azotu -aminokwasowego 12,0 6,6-21,5 18,4 10,1-22,8 Wschody polowe po 4 dniach* 63,0 22,5-88,8 61,7 27,2-69,0 Wschody polowe po 18 dniach* 86,3 70,8-96,9 86,0 81,6-92,1 Kol. 1: * dane dotyczą średniej ogólnej z doświadczeń

8 Kol. 1: wzorzec: 2016 Fala, Hammond, Panorama KWS, Silezja; 2015 Hammond, Mesange, Panorama KWS, Silezja; uporządkowanie odmian w kolejności alfabetycznej Tabela 5 BURAK CUKROWY. Plon korzeni i cukru odmian oraz zawartość cukru. Lata zbioru 2016, 2015 Lp. Odmiana Plon korzeni (dt z ha) Zawartość cukru Plon biologiczny cukru (dt z ha) Plon technologiczny cukru (dt z ha) Plon korzeni Plon biologiczny cukru Plon technologiczny cukru odchylenia od wzorca % wzorca Średnia ogólna ,2 18,9 161,2 126,0 145,8 113, ,2 126,0 145,8 113,1 Wzorzec ,4 19,1 162,9 124,5 147,9 112, ,9 124,5 147,9 112,4 1 Amazonia ,1-0,4-2,8 1,3-2,3 0, BTS ,2-1,6-3, Contenta ,9-0,7-10,7-0,3-13,4-2, Doppler 10-0,6-3,4-2, Fala -9-0,1-2,3-1, FD Taekwondo -25-0,2-6,2-6, Hammond ,1 0,1 0,7-3,9 0,1-3, Jadeit -2 0,0-0,1 0, Jagger ,2 0,4-3,3 2,3-2,2 3, Kagu 37-0,7 0,7-0, Krajan 23-0,3 1,9 1, Marenka KWS -25-0,3-7,1-6, Panorama KWS ,2-0,2 1,2 4,5 0,6 3, Polanin 57-0,8 3,0-0, Polmar -26 0,1-4,3-3, Silezja ,2 0,1 0,5 3,1 0,6 2, Sobieski ,5-0,3 1,7 6,5-0,8 5, Toleranza KWS ,1-0,1 2,6 5,0 1,5 4, Liczba doświadczeń NIR przy = 0,05 dt z ha 35,8 28,0 6,75 5,55 6,04 5,09 % 0,23 0,23 4,0 4,2 4,2 4,4 4,1 4,5

9 Tabela 6 BURAK CUKROWY. Zawartość składników melasotwórczych i wskaźniki wartości technologicznej odmian. Lata zbioru 2016, Amazonia -0,1 1,5-0,5 0,9 0,1 0,3 0,22-0,18-0,1-0,5 0,0 0,1 0,0-0,5 2 BTS ,0 4,7 0,5-0,52-0,4 0,2-1,3 3 Contenta 3,2 2,4 7,9 5,4 1,6 1,2-0,13-0,04-1,2-1,0 0,4 0,2-2,6-1,7 4 Doppler -0,3-2,5 0,6 0,07-0,5-0,1 0,1 5 Fala -0,4-2,6-0,2-0,15 0,0-0,1 0,5 6 FD Taekwondo 1,4 0,4 0,2-0,24-0,2 0,0-0,3 7 Hammond 0,5-0,4 1,6-1,1 0,3 0,0 0,04 0,05 0,0 0,2 0,1 0,0-0,3 0,3 8 Jadeit 0,5-0,5 0,1 0,03 0,0 0,0 0,1 9 Jagger -0,4 0,4-1,7-2,1 0,0 0,1-0,04-0,20 0,3 0,4-0,1-0,1 0,4 0,6 10 Kagu 0,8 1,4 0,2 0,01-0,7 0,1-0,7 11 Krajan 0,8-0,1-0,1-0,07-0,3 0,0-0,1 12 Marenka KWS 0,0 0,1 0,7 0,21-0,3 0,0-0,3 13 Panorama KWS -0,5-1,0 1,2 0,6-0,2-0,2 0,24 0,14-0,2-0,2 0,0 0,0-0,2-0,2 14 Polanin 5,0 5,5 1,2-0,45-1,1 0,3-2,0 15 Polmar -0,4-0,7 0,1 0,12 0,1 0,0 0,2 16 Silezja 0,4 0,8-0,2-0,3 0,1 0,0-0,13-0,12 0,2 0,1 0,0 0,0 0,1 0,1 17 Sobieski 2,6 3,4 5,7 1,3 0,7 0,8-0,02-0,27-0,8-0,4 0,3 0,1-1,7-0,7 18 Toleranza KWS -0,1 1,4 2,9 1,8-0,2-0,1 0,37-0,09 0,0-0,2 0,1 0,1-0,4-0,4 NIR przy = 0,05 1,44 1,80 1,52 1,72 0,28 0,45 0,32 0,21 0,27 0,25 0,06 0,07 0,46 0, Lp. Odmiana N - aminokwasowy Zawartość (mval/1000g) K Na Współczynnik alkaliczności soku Zawartość cukru oczyszczonego Strata cukru w melasie Wydajność cukru odchylenia od wzorca Średnia ogólna 13,0 19,9 36,8 40,0 2,0 2,5 3,64 2,34 16,4 17,0 1,1 1,3 90,4 89,8 Wzorzec 12,0 18,4 35,6 38,3 1,7 2,1 3,66 2,42 16,7 17,3 1,1 1,2 90,8 90,3 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2016 Fala, Hammond, Panorama KWS, Silezja; 2015 Hammond, Mesange, Panorama KWS, Silezja

10 Wzorzec 8,3 8,0 8,4 8,1 7,5 7,0 7,5 7,2 0,02 0,04 1 Amazonia 0,1 0,2 0,0 0,1 0,3 0,1 0,1-0,1 0,00-0,04 2 BTS ,2-0,1-0,8-0,4-0,02 3 Contenta -0,1 0,0-0,2-0,1 0,0 0,0-0,4-0,1 0,00-0,04 4 Doppler 0,2 0,1 0,3 0,0 0,05 5 Fala 0,1 0,1-0,1 0,3 0,02 6 FD Taekwondo 0,0 0,0 0,3 0,1-0,02 7 Hammond -0,2 0,1 0,0 0,0 0,2 0,0-0,2-0,2-0,02 0,02 8 Jadeit 0,2 0,0 0,1-0,2 0,03 9 Jagger 0,1 0,3 0,0 0,2 0,3 0,0 0,1 0,0-0,02-0,04 10 Kagu 0,1 0,1 0,1-0,1 0,00 11 Krajan 0,0 0,0 0,0 0,1-0,2 0,0-0,2 0,1 0,03 0,01 12 Marenka KWS 0,2 0,2-0,6 0,5-0,02 13 Panorama KWS 0,2-0,1 0,0-0,2-0,4-0,1 0,1 0,1 0,00 0,01 14 Polanin 0,0-0,1-0,2-0,1-0,02 15 Polmar 0,1 0,0 0,3 0,0 0,00 16 Silezja -0,1 0,0 0,0 0,0 0,3 0,1-0,1 0,0 0,00-0,04 17 Sobieski -0,2 0,1-0,3-0,1-0,3 0,0-0,3 0,3 0,00 0,02 18 Toleranza KWS 0,3 0,1 0,1 0,1-0,6-0,2 0,3 0,1-0,02-0,04 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2016 Fala, Hammond, Panorama KWS, Silezja; 2015 Hammond, Mesange, Panorama KWS, Silezja Kol. 2-5: ocena w skali 9-stopniowej, gdzie 9 oznacza stan najlepszy; pominięto doświadczenia, w których oceny wszystkich odmian były optymalne Tabela 7 BURAK CUKROWY. Ważniejsze cechy rolnicze odmian. Lata zbioru 2016, 2015 Lp. Odmiana Ocena (skala 9 o ) Pośpiechy wschodów po przerywce ulistnienia przed zbiorem odchylenia od wzorca Średnia ogólna 8,4 8,1 8,4 8,1 7,6 7,0 7,4 7,2 0,02 0,04

11 Udział liczbowy korzeni drobnych odchylenia od wzorca Średnia ogólna 7,0 8,2 6,9 1,0 7,9 7,3 1,7 3,1 Wzorzec 7,1 8,2 6,7 0,8 8,0 7,4 1,8 2,9 1 Amazonia 0,3 0,2-0,2 0,4-0,3-0,3 0,2-0,7 2 BTS ,7-0,6 0,4-0,1 3 Contenta -0,4 0,0 1,2 1,2 0,2-0,2 0,2-1,0 4 Doppler 0,0-1,6-0,1 0,1 5 Fala 0,2-0,3-0,3-0,1 6 FD Taekwondo -0,2 1,5 0,0-0,1 7 Hammond -0,2-0,1 1,0 0,7 0,0 0,1 0,2 0,3 8 Jadeit 0,0 2,5-0,2-0,2 9 Jagger 0,2 0,1-0,3 0,2-0,2-0,3 0,0 0,1 10 Kagu -0,1 1,1-0,1 0,2 11 Krajan -0,3 2,2-0,3-0,4 12 Marenka KWS 0,6 1,4 0,1 0,1 13 Panorama KWS -0,1 0,1-1,3-0,6 0,4 0,3-0,5-0,1 14 Polanin -0,1-0,7-0,8-0,5 15 Polmar 0,0-1,2-0,4 0,7 16 Silezja 0,0 0,0 0,6-0,2-0,1-0,4 0,4 0,3 17 Sobieski -0,2 0,1 0,8-0,6-0,4-1,3-0,2 0,2 18 Toleranza KWS 0,0 0,1-1,7 0,1 0,5 0,1-1,0 0,1 Liczba doświadczeń Tabela 8 BURAK CUKROWY. Porażenie odmian przez choroby oraz udział korzeni drobnych. Lata zbioru 2016, 2015 Choroby liści Lp. Odmiana chwościk buraka (skala 9 o ) żółtaczka wirusowa mączniak prawdziwy (skala 9 o ) Kol. 1: wzorzec: 2016 Fala, Hammond, Panorama KWS, Silezja; 2015 Hammond, Mesange, Panorama KWS, Silezja Kol. 2, 4: ocena w skali 9-stopniowej, gdzie 9 oznacza stan najlepszy

12 Tabela 9 BURAK CUKROWY. Ocena wartości siewnej nasion. Rok zbioru 2016 Lp. Odmiana LZK % temp 15 0 C wilg. 40% LZK% temp C wilg. 65% 6 dni Wschody COBORU 4 dni 14 dni PEW PZW SIW Kal. 3,50-4,75 mm Amazonia ,8 86,0 18,6 99,92 2 BTS ,0 87,4 13,0 99,68 3 Contenta ,3 83,0 25,4 99,68 4 Doppler ,1 85,5 18,9 98,76 5 Fala ,6 84,5 33,2 99,40 6 FD Taekwondo ,1 86,0 21,2 99,78 7 Hammond ,7 84,1 6,1 99,80 8 Jadeit ,3 85,7 4,8 100,00 9 Jagger ,9 88,0 27,8 99,92 10 Kagu ,3 84,3 27,4 99,92 11 Krajan ,8 86,3 8,3 100,00 12 Marenka KWS ,7 87,2 17,2 99,40 13 Panorama KWS ,4 86,9 20,1 99,72 14 Polanin ,6 88,3 24,5 98,90 15 Polmar ,8 87,8 7,3 99,18 16 Silezja ,1 82,5 10,2 100,00 17 Sobieski ,3 88,3 7,4 100,00 18 Toleranza KWS ,3 87,4 21,9 98,42 średnia ,3 86,1 17,4 99,58 Lokalizacja doświadczeń UTP 8 SDOO COBORU: 11 SDOO SGGW Kol. 2, 3: Ocena po 4 i 14 dniach kiełkowania przy wilgotności 40% pełnej pojemności wodnej podłoża Kol. 4: Ocena po 6 dniach kiełkowania przy normalnej wilgotności podłoża (65%) i temperaturze obniżonej do 10 o C Kol. 5: PEW % siewek nazajutrz po zauważeniu pierwszych wschodów, Kol. 6: PZW % siewek przy ostatnim liczeniu Kol. 7: Syntetyczny indeks wigoru (SIW) = [(kol. 2 + kol. 4):2 + kol. 5]:3