w Głubczycach, a analizy jakościowe wykonano

Transkrypt

1

2

3 Uwagi ogólne Opracowanie zawiera wyniki dwóch serii doświadczeń z burakiem cukrowym przeprowadzonych w roku 2008, tj. serii standardowej założonej na glebach, w których dotąd nie stwierdzono obecności wirusa rizomanii oraz serii specjalnej, w warunkach zainfekowania gleby tym wirusem. W serii standardowej zlokalizowanej w 12 stacjach i punktach doświadczalnych oceny odmian (SDOO, PD) oceniano 18 odmian wpisanych do krajowego rejestru, w tym pięć nowo zarejestrowanych. U sześciu spośród badanych odmian tej serii hodowcy deklarowali tolerancję na rizomanię. W serii trzech doświadczeń specjalnych oceniano 16 odmian; w tym 14 z deklarowaną tolerancją na rizomanię oraz dla porównania, dwie odmiany bez takiej tolerancji. Doświadczenia specjalne prowadzone przez SDOO Głębokie i Głubczyce założone zostały na polach dzierżawionych w miejscowościach odpowiednio Bątkowo i Opole-Groszowice, a doświadczenie prowadzone przez SDOO Przecław na polach własnych stacji. Odmiany do badań wytypował Zespół Roboczy ds. PDO buraka cukrowego. Materiał siewny odmian zarejestrowanych przed rokiem 2008 pochodził z partii handlowych, a pobrany został z magazynów cukrowni. Cztery doświadczenia standardowe były finansowane z budżetu oceny odmian, a pozostałe przez Spółki Cukrowe: Krajową Spółkę Cukrową S.A., Nordzucker Polska S.A., Pfeifer & Langen Polska S.A., Südzucker Polska S.A. i BSO Polska S.A. (rys. 1). Poszerzoną laboratoryjną ocenę wartości siewnej nasion wykonano w UTP Bydgoszcz i SGGW Warszawa. W SGGW szczegółowo badano także wschody polowe odmian. Polową energię i polową zdolność wschodów oceniano również w doświadczeniach założonych w SDOO i PD. Wyniki badania nasion uzupełniają wyniki doświadczeń polowych (tab. 17). Ocena udziału burakochwastów w nasionach badanych odmian prowadzona była na polach RSP Dzierżkowice k. Kietrza, woj. opolskie. Przed siewem nazwy odmian zaszyfrowano i w trakcie wegetacji, zbioru oraz opracowania wyników występowały one pod nazwami kodowymi. W doświadczeniach stosowano standardowe herbicydy i insektycydy oraz chemiczną ochronę przeciwko chwościkowi buraka i innym chorobom grzybowym liści. Zebrane plony korzeni z wszystkich poletek serii standardowej oraz z SDOO Przecław i PD Głębokie z serii specjalnej, przewieziono do laboratorium technologicznego SHR Straszków i Śmiłów, gdzie zważono plony i pobrano próby do analiz. Próby miazgi korzeni z doświadczenia serii specjalnej prowadzonego przez SDOO Głubczyce pobierano w Głubczycach, a analizy jakościowe wykonano w Straszkowie. Z powodu wadliwego działania pestycydu, który spowodował duże ubytki roślin, już we wczesnej fazie wegetacji zdyskwalifikowano doświadczenie założone w SDOO Krzyżewo. Do syntezy wyników plonowania i głównych parametrów technologicznych (zawartości cukru i melasotworów) serii standardowej nie włączono pomiarów z SDOO Przecław, gdzie względne różnice odmianowe okazały się kilkakrotnie większe niż w innych miejscowościach. Przyczyną tych różnic było prawdopodobnie ujawnienie się rizomanii na polach uważanych dotąd za wolne od patogena. Wyniki tego doświadczenia zamieszczono w oddzielnych kolumnach odpowiednich tabel. Warunki wegetacji i wyniki doświadczeń Większość doświadczeń założono w drugiej i trzeciej dekadzie kwietnia, w dobrych warunkach agrotechnicznych (tab.1, 2). Opóźnienie siewu wynikało z nadmiernej wilgotności gleby na początku kwietnia. Wcześniejsze siewy były możliwe jedynie w SDOO Głubczyce, Przecław i Kawęczyn. Na ogół dobre uwilgotnienie gleby w okresie po siewie zapewniło pełne wschody buraków. Jednakże już od połowy maja uwidoczniło się znaczne zróżnicowanie warunków wilgotnościowych w poszczególnych miejscowościach. W rejonach południowym i wschodnim ilość opadów do końca okresu wegetacyjnego była przeważnie wystarczająca (w Przecławiu we wrześniu nawet nadmierna), natomiast w rejonach centralnym i północno-zachodnim, od wiosny do początku lata notowano duży deficyt wody. W SDOO Kościelna Wieś i PD Głębokie niedostatek wilgoci utrzymywał się aż do jesieni. Choroby liści pojawiły się późno i w małym nasileniu. W niektórych stacjach chwościk burakowy wystąpił dopiero pod koniec wegetacji lub pojawił się w znikomej ilości (Chrząstowo, Słupia W., Głębokie, Kościelna Wieś). Lokalnie notowano większe nasilenie mączniaka właściwego. Wyraźne różnice w przebiegu pogody jakie wystąpiły na terenie kraju, spowodowały duże rejonowe zróżnicowanie plonów i ich jakości. Plon korzeni wyniósł średnio 674 dt z ha i był o ponad 150 dt z ha mniejszy niż w bardzo korzystnym roku 2007; plon cukru również był mniejszy, o 26 dt z ha. Plony korzeni znacznie niższe od średniej stwierdzono w PD Głębokie i SDOO Słupia Wielka. Przyczyną było tam długotrwałe zahamowanie wegetacji buraków w okresie lata. W serii specjalnej, w doświadczeniu prowadzonym przez SDOO Głubczyce, u trzech odmian, na korzeniach stwierdzono brody korzeniowe charakterystyczne dla porażenia przez rizomanię. Odsetek porażonych korzeni był następujący: Kolia 17%, Opolska 26%, Jovita 70%.

4 - 4 - Wyniki plonowania i głównych parametrów jakości technologicznej odmian w serii standardowej zamieszczono w tabelach 5-7, a w serii specjalnej w tabelach 13 i 14. Cechy oceniane w skali 9-stopniowej podano w tabelach 8, 9 oraz 15. Wyniki poszerzonej oceny wartości siewnej nasion zawiera tabela 17. Rys. 1 Lokalizacja doświadczeń porejestrowych z burakiem cukrowym w roku 2008

5 - 5 - Tabela 1 BURAK CUKROWY. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2008 Lp. Odmiana Rok zarejestrowania Hodowca Ploidalność Wschody polowe % pierwszy ostatni termin termin Aldona 2006 WHBC 3x Balladyna 2007 WHBC 3x Britannia Rh, A 2008 KWS Saat AG DE 2x Bruno 2007 Strube Saat Gmbh & Co. KG DE 3x Canyon Rh 2005 SESVANDERHAVE N.V./S.A. BE 2x Henrike Rh 2003 Delitzsch Pflanzenzucht Gmbh DE 2x Janowa 2008 KHBC 3x Jonas Rh 2008 Strube Saat Gmbh & Co. KG DE 2x Jovita 2007 Syngenta CH 3x Kolia Rh 2008 KHBC 3x Marcepan 2004 SESVANDERHAVE N.V./S.A. BE 3x Opolska 2007 KHBC 2x Raketa 2005 KWS Saat AG DE 3x Scout Rh 2008 SESVANDERHAVE N.V./S.A. BE 2x Susanna 2006 KWS Saat AG DE 3x Traviata 2006 Syngenta CH 3x Tunika 2006 Danisco Seed DK 3x Zosia 2007 WHBC 3x NRI przy α =0,05 3,9 2,4 Bilans doświadczeń: - założonych 12 - przyjętych do syntezy 10 Kol. 1: uszeregowanie odmian w kolejności alfabetycznej Rh, A odpowiednio: deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja na rizomanię i/lub Aphanomyces Kol. 3: skróty nazw oznaczają: WHBC Wielkopolska Hodowla Buraka Cukrowego sp. z o. o; Syngenta Syngenta Crop Protection AG. Crop Division; KHBC Kutnowska Hodowla Buraka Cukrowego sp. z o. o. Kol. 4: 2x, 3x odpowiednio: odmiana diploidalna i triploidalna Kol. 5: ocena odpowiednio: następnego dnia po ukazaniu się pierwszych wschodów i po 18 dniach; wyniki średnie z 12 doświadczeń Uwaga: uszczegółowiona ocena wartości siewnej nasion tabela 17

6 - 6 - Tabela 2 BURAK CUKROWY. Warunki polowe doświadczeń, terminy agrotechniczne i fenologiczne oraz ocena niektórych cech rolniczych w doświadczeniach. Lata zbioru 2008, 2007 Wyszczególnienie Średnia rolnicza wartość gleb w 100 O skali IUNG liczba doświadczeń Kompleks przydatności rolniczej gleb: - 1 pszenny bardzo dobry pszenny dobry pszenny wadliwy żytni bardzo dobry 1 2 Odczyn gleby (ph w KCl): - powyżej 6, ,5-5,6 6 7 Nawożenie mineralne: kg czystego składnika na 1 ha - P 2 O 5 średnio K 2 O średnio N średnio N najmniejsze N największe Siew: data - średnio najwcześniejszy najpóźniejszy Wschody: - średnio najwcześniejsze najpóźniejsze Zbiór: - średnio najwcześniejszy najpóźniejszy Okres wegetacji: - średnio najkrótszy najdłuższy Ocena wschodów: skala średnio 8,1 8,2 - najniższa 7,2 7,1 - najwyższa 9,0 9,0 Ocena ulistnienia: - średnio 7,9 8,5 - najniższa 7,1 8,2 - najwyższa 9,0 9,0 Chwościk buraka: - średnio 7,9 7,8 - najniższa 7,2 6,4 - najwyższa 9,0 9,0 Mączniak właściwy: - średnio 6,8 8,7 - najniższa 4,3 7,7 - najwyższa 9,0 9,0 Korzenie drobne: % wagowy - średnio 1,5 0,7 - najniższy 0,0 0,0 - najwyższy 3,6 3,8 Liczba doświadczeń 10 10

7 - 7 - Tabela 3 BURAK CUKROWY. Opady w okresie od kwietnia do września 2008 w doświadczeniach Miejscowość Suma opadów 2008 Miesięczne opady w roku 2008 (mm) IV-IX % normy* mm IV V VI VII VIII IX Bezek Chrząstowo Czesławice Głębokie Głubczyce Kawęczyn Kościelna Wieś Krzyżewo Lisewo Przecław Słupia Wielka Zybiszów * norma = średnia za okres Tabela 4 BURAK CUKROWY. Plon i jakość korzeni oraz ocena wschodów w doświadczeniach. Lata zbioru 2008, Wyszczególnienie średnia zakres (od-do) średnia zakres (od-do) dt z ha Plon korzeni Plon technologiczny cukru 107,9 85,6-135,4 132,9 114,2-166,5 % Zawartość cukru polarymetryczna 18,0 16,4-20,4 18,2 17,0-19,2 Zawartość cukru oczyszczonego 15,9 14,5-18,1 16,0 14,8-17,2 mval/1000g Zawartość azotu α-aminowego 15,9 8,6-29,1 23,1 9,1-37,5 % Wschody polowe po 4 dniach* 59,5 24,1-93,2 53,3 28,4-75,2 Wschody polowe po 14 dniach* 80,8 56,6-98,6 73,5 55,1-85,0 * dane dotyczą średniej ogólnej z doświadczeń

8 - 8 - Tabela 5 BURAK CUKROWY. Plon korzeni i cukru oraz zawartość cukru u odmian. Lata zbioru 2008, 2007 Lp. Odmiana Plon korzeni Zawartość cukru Plon technologiczny cukru dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca Przecław Przecław Przecław odchylenia od wzorca odchylenia od wzorca Wzorzec ,0 18,2 16,3 107,9 132,9 105,0 1 Canyon Rh ,5-0,4 0,4-2,0 2,6 23, Jonas Rh ,2 0,9 0,8 12, Opolska ,1 0,0-0,3 3,8 3,2-10, Raketa ,4 0,7-1,1-2,6 0,6-26, Aldona ,1 0,2-1,1-0,8 2,9-23, Balladyna ,1 0,1-0,8-1,0 2,3-26, Britannia Rh, A ,1 1,0 3,2 16, Bruno ,1-0,1-0,8-6,2-2,8-28, Henrike Rh ,4 0,6-2,2 10, Janowa ,0-0,6-2,7-21, Jovita ,0 0,1-0,9-3,8-4,3-24, Kolia Rh ,1 0,1 0,6 4, Marcepan ,2-0,1-1,2-1,9 0,6-25, Scout Rh ,2 0,8 3,6 16, Susanna ,3-0,5-1,9-3,2-4,3-45, Traviata ,0 0,4-1,3-4,8-3,9-30, Tunika ,0 0,3-1,8-4,7-3,9-35, Zosia ,6-0,3-1,9-2,7-1,9-33, Średnia ogólna ,0 18,2 15,8 106,4 132,9 91,4 NRI przy α = 0,05 dt z ha 30,1 34,6 93,4 4,98 5,27 13,81 % 4,5 4,2 14,1 0,24 0,16 0,57 4,7 4,0 15,1 Kol. 1: w 2008 roku wzorzec tworzy średnia z odmian Lp.1 Lp. 4, w 2007 roku wzorzec tworzyła średnia z wszystkich badanych odmian; uporządkowanie odmian w kolejności alfabetycznej; Rh, A deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja na rizomanię i/lub Aphanomyces

9 - 9 - Tabela 6 BURAK CUKROWY. Zawartość składników melasotwórczych u odmian. Lata zbioru 2008, 2007 Lp. Odmiana Zawartość (mval/1000g) N K Na α - aminowy Przecław Przecław Przecław odchylenia od wzorca Wzorzec 15,9 23,1 10,0 44,6 43,3 46,7 3,2 3,5 2,8 1 Canyon Rh -1,3-2,9 1,4 0,2-0,7 0,6-0,2-0,6-0,7 2 Jonas Rh 1,4 1,1 0,1-3,4-0,9-1,1 3 Opolska -0,5-2,5 1,0 0,7-0,5 2,4 0,4 0,1 0,3 4 Raketa 0,5 1,3-3,6-0,9-1,4 0,5 0,7 0,3 1,6 5 Aldona 1,4 0,8-3,7-2,5-2,1-3,6-0,6-0,6-0,1 6 Balladyna 1,7 3,0-0,7-1,7 2,4-1,6-0,3 0,1-0,1 7 Britannia Rh, A -0,6-1,8-0,8-4,2 0,8-0,2 8 Bruno 0,2-1,0-2,3-3,1-1,7 0,4-0,1-0,1 0,5 9 Henrike Rh -0,6 1,3-3,2-3,1-0,3-0,6 10 Janowa 0,7-2,8 0,6-1,4 0,4 0,7 11 Jovita 0,4 1,1-3,4-0,4-0,7 0,5 0,4 0,3 1,6 12 Kolia Rh 0,7 0,2 1,7 0,1 1,1 0,3 13 Marcepan 0,3-1,0-2,8 0,0-0,4 0,1 0,1-0,1 0,5 14 Scout Rh 1,6-0,6-4,9-9,5-1,1-1,2 15 Susanna 0,6 1,6-4,4 0,1 0,5 1,7 0,1 0,9 2,1 16 Traviata 1,2 0,6-3,2 4,1 2,3 5,1 0,4 0,0 1,1 17 Tunika 0,4 1,5-3,1 0,8 1,8 3,3 0,6 0,1 1,5 18 Zosia 0,9 3,9-3,7 1,1 2,1 3,7 1,3 0,4 1,2 Średnia ogólna 16,4 23,1 8,3 44,2 43,3 46,3 3,4 3,5 3,2 NRI przy α = 0,05 1,12 1,54 1,28 1,34 0,36 0,41 Kol. 1: w 2008 roku wzorzec tworzy średnia z odmian Lp.1 Lp. 4, w 2007 roku wzorzec tworzyła średnia z wszystkich badanych odmian; uporządkowanie odmian w kolejności alfabetycznej; Rh, A deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja na rizomanię i/lub Aphanomyces

10 Tabela 7 BURAK CUKROWY. Ocena wartości technologicznej i syntetyczny wskaźnik wartości odmian. Lata zbioru 2008, 2007 Zawartość cukru oczyszczonego Strata cukru w melasie Wydajność cukru Współczynnik alkaliczności SWW Lp. Odmiana odchylenia od wzorca Wzorzec 15,9 16,0 1,5 1,5 88,4 88,3 3,40 2,42 100,0 100,0 1 Canyon Rh -0,5-0,4 0,0-0,1-0,3 0,1 0,32 0,29 98,4 100,6 2 Jonas Rh 0,2 0,0 0,2-0,25 100,5 3 Opolska -0,2 0,0 0,0 0,0-0,3 0,2 0,09 0,35 101,7 101,1 4 Raketa 0,5 0,7 0,0 0,0 0,3 0,5-0,16-0,19 99,4 101,2 5 Aldona 0,0 0,3-0,1-0,1 0,5 0,6-0,48-0,28 99,6 101,3 6 Balladyna 0,1 0,0-0,1 0,1 0,3-0,6-0,42-0,17 99,8 101,0 7 Britannia Rh, A -0,1 0,0 0,0 0,18 101,4 8 Bruno 0,2 0,0-0,1-0,1 0,6 0,3-0,25-0,06 97,2 98,8 9 Henrike Rh 0,5-0,1 0,9-0,19 99,5 10 Janowa 0,0 0,0-0,2-0,09 98,8 11 Jovita 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0-0,07-0,16 98,1 98,3 12 Kolia Rh -0,3 0,1-0,7 0,16 100,1 13 Marcepan -0,2-0,1 0,0 0,0-0,2 0,1-0,09-0,01 98,8 100,0 14 Scout Rh 0,4-0,2 1,2-0,62 101,9 15 Susanna -0,4-0,5 0,1 0,1-0,5-0,7 0,06-0,15 98,0 97,6 16 Traviata -0,2 0,3 0,2 0,1-0,8-0,2 0,03 0,04 97,6 99,0 17 Tunika -0,1 0,2 0,0 0,1-0,3-0,3-0,03-0,08 97,6 99,0 18 Zosia -0,7-0,4 0,1 0,1-0,8-0,9-0,07-0,24 97,8 98,8 Średnia ogólna 15,9 16,0 1,5 1,5 88,4 88,3 3,29 2,42 99,2 100,0 NRI przy α = 0,05 0,26 0,19 0,05 0,06 0,39 0,37 0,21 0,20 2,50 2,04 Kol. 1: w 2008 roku wzorzec tworzy średnia z odmian Lp.1 Lp.4, w 2007 roku wzorzec tworzyła średnia z wszystkich badanych odmian; uporządkowanie odmian w kolejności alfabetycznej; Rh, A deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja na rizomanię i/lub Aphanomyces Kol. 6: syntetyczny wskaźnik wartości (SWW) to średnia z plonu korzeni, plonu cukru, zawartości cukru i zawartości cukru oczyszczonego wyrażonych w wartościach względnych

11 Tabela 8 BURAK CUKROWY. Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe odmian. Lata zbioru 2008, 2007 Lp. Odmiana Ocena (skala 9 o ) wschodów po przerywce ulistnienia przed zbiorem odchylenia od wzorca Pośpiechy Wzorzec 8,1 8,0 8,4 8,3 7,9 8,5 7,8 8,1 0,01 0,04 1 Canyon Rh -0,1-0,1 0,0 0,0-0,2 0,0-0,1-0,1-0,01-0,04 2 Jonas Rh 0,1 0,1 0,2-0,2-0,01 3 Opolska 0,0 0,5 0,0 0,2 0,1 0,2 0,2 0,3 0,02-0,01 4 Raketa 0,0-0,1-0,1-0,1 0,0-0,5 0,0-0,4-0,01-0,01 5 Aldona 0,0-0,1 0,0-0,2 0,2 0,0 0,2 0,0-0,01-0,04 6 Balladyna -0,2 0,2-0,3 0,1 0,0 0,2 0,0 0,2-0,01 0,02 7 Britannia Rh, A 0,3 0,0 0,0 0,4 0,43 8 Bruno 0,2-0,1 0,0 0,0 0,2 0,0-0,2 0,0-0,01 0,08 9 Henrike Rh 0,1-0,1 0,0 0,1 0,02 10 Janowa -0,3-0,1 0,2 0,1 0,06 11 Jovita -0,2 0,2 0,0 0,2 0,2 0,2 0,2-0,2-0,01 0,02 12 Kolia Rh -0,1-0,2 0,5 0,3 0,12 13 Marcepan 0,0 0,1-0,2-0,1 0,2 0,1 0,1 0,0-0,01-0,01 14 Scout Rh 0,2 0,1 0,4 0,2 0,19 15 Susanna 0,1-0,2 0,0-0,2 0,1-0,4 0,0-0,2 0,04 0,08 16 Traviata -0,1-0,3-0,2 0,0 0,0 0,2 0,2 0,1 0,04-0,04 17 Tunika -0,2-0,1-0,1 0,2 0,3 0,1 0,1-0,2 0,04 0,08 18 Zosia 0,2 0,2 0,0 0,0 0,5-0,3 0,1-0,1-0,01-0,04 Średnia ogólna 8,1 8,0 8,3 8,3 8,1 8,5 7,9 8,1 0,06 0,04 Liczba doświadczeń Kol. 1: w 2008 roku wzorzec tworzy średnia z odmian Lp.1 Lp.4, w 2007 roku wzorzec tworzyła średnia z wszystkich badanych odmian; uszeregowanie odmian w kolejności alfabetycznej; Rh, A deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja na rizomanię i/lub Aphanomyces Kol. 2-5: ocena w skali 9-stopniowej, gdzie 9 oznacza stan najlepszy

12 Tabela 9 BURAK CUKROWY. Porażenie przez choroby oraz udział korzeni drobnych. Lata zbioru 2008, 2007 Lp. Odmiana chwościk buraka (skala 9 o ) Choroby liści żółtaczka mączniak właściwy (skala 9 o ) wagowy Udział korzeni drobnych liczbowy Wzorzec 7,9 7,7 1,5 1,2 6,8 8,1 1,5 1,2 4,6 2,8 1 Canyon Rh -0,1 0,0-0,2-0,4-0,5-0,3 0,0 0,1 0,1-0,6 2 Jonas Rh 0,0-0,3-0,3-0,1-0,9 3 Opolska -0,1 0,4 0,8-0,2 0,5 0,1 0,0-0,7 0,2-1,8 4 Raketa 0,1-0,1-0,3-0,5 0,4-0,1 0,2-0,2 0,6-0,2 5 Aldona 0,2 0,2-0,6 0,5 0,2 0,0 0,2 0,7 0,9-0,6 6 Balladyna 0,0 0,1 0,1 0,8 0,1-0,3 0,1 0,4 0,6 0,0 7 Britannia Rh, A 0,4-0,5 0,5-0,4-0,9 8 Bruno -0,1 0,1-0,1 0,4 0,4 0,0 0,4-0,1 0,4 0,3 9 Henrike Rh 0,3-0,3 0,1-0,2-0,2 10 Janowa 0,0-0,3 0,4 0,4 1,8 11 Jovita -0,2-0,7-0,5 0,0 0,8 0,0 0,1-0,2 1,4 0,5 12 Kolia Rh 0,0-0,3 0,2 0,1 0,6 13 Marcepan 0,0 0,0 0,0 0,7 0,3 0,1-0,1-0,3 0,6-0,2 14 Scout Rh 0,4 1,5 0,2 0,0-0,4 15 Susanna -0,1-0,1-1,3-0,4 0,2 0,0 0,1-0,2 0,6 0,2 16 Traviata 0,0 0,1-0,6-0,5 0,5 0,3 0,1 0,1 1,4 0,2 17 Tunika 0,0-0,5-0,6 0,8 0,7 0,2-0,1 0,1 0,5 0,8 18 Zosia 0,1-0,2-0,1 0,2 0,5-0,1 0,2 0,1 0,5 0,2 Średnia ogólna 7,9 7,7 1,3 1,2 7,1 8,1 1,5 1,2 5,0 2,8 Liczba doświadczeń Kol. 1: w 2008 roku wzorzec tworzy średnia z odmian Lp.1 Lp.4, w 2007 roku wzorzec tworzyła średnia z wszystkich badanych odmian; uporządkowanie odmian w kolejności alfabetycznej; Rh, A deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja na rizomanię i/lub Aphanomyces Kol. 2, 4: ocena w skali 9-stopniowej, gdzie 9 oznacza najmniejsze porażenie

13 Seria specjalna (na glebach skażonych rizomanią) Tabela 10 BURAK CUKROWY. Seria specjalna. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2008 Lp. Odmiana Hodowca Ploidalność Rok zarejestrowania Wschody polowe pierwszy ostatni termin termin Boryna Rh 2006 WHBC 2x Britannia Rh, A 2008 KWS Saat AG DE 2x Canyon Rh 2005 SESVANDERHAVE N.V./S.A. BE 2x Carlos Rh 2006 Strube Saat Gmbh & Co. KG DE 2x Esperanza Rh 2004 KWS Saat AG DE 2x Giraf Rh 2007 SESVANDERHAVE N.V./S.A. BE 2x Jagoda Rh 2005 KHBC 2x Jonas Rh 2008 Strube Saat Gmbh & Co. KG DE 2x Jovita* 2007 Syngenta CH 3x Kolia Rh 2008 KHBC 3x Monza Rh, C, R 2005 Syngenta CH 2x Nancy Rh, C 2006 Danisco Seed DK 2x Nevenka Rh, C 2008 KWS Saat AG DE 2x Opolska* 2007 KHBC 2x Picasso Rh, C 2004 Syngenta CH 2x Scout Rh 2008 SESVANDERHAVE N.V./S.A. BE 2x NRI przy α = 0,05 8,5 6,1 Bilans doświadczeń: - założonych 3 - przyjętych do syntezy 3 Kol. 1: * odmiany porównawcze (nie tolerancyjne); uszeregowanie odmian według kolejności alfabetycznej; A, Rh,C,R deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja odpowiednio na Aphanomyces, rizomanię, chwościka i/lub ramularię Kol. 3: skróty nazw oznaczają: WHBC Wielkopolska Hodowla Buraka Cukrowego sp. z o. o.; Syngenta Syngenta Crop Protection AG. Crop Division; KHBC Kutnowska Hodowla Buraka Cukrowego sp. z o. o. Kol. 4: 2x, 3x odpowiednio: odmiana diploidalna i triploidalna Kol. 5: ocena odpowiednio: następnego dnia po ukazaniu się pierwszych wschodów i po 18 dniach; wyniki średnie z 3 doświadczeń Uwaga: uszczegółowiona ocena wartości siewnej nasion tabela 17

14 Tabela 11 BURAK CUKROWY. Seria specjalna. Warunki prowadzenia doświadczeń w roku 2008 Nawożenie mineralne kg/ha Lp. Miejscowość Rolnicza wartość gleby skala 100 o Kompleks gleby Odczyn gleby ph w KCl N P 2 O 5 K 2 O Bątkowo - - 7, Opole - Groszowice - - 7, Przecław 94 pszenny bdb 7, Kol. 2, 3 (-) brak danych c.d. tabeli 11 Lp. Miejscowości siewu Data (dzień-miesiąc) wschodów zbioru Liczba dni wegetacji wschodów Ocena ulistnienia skala 9 o Chwościk buraka Kol. 11: liczba dni wegetacji liczona od wschodów do zbioru Kol. 12, 13, 14, 15: ocena w skali 9-stopniowej, w której 9 oznacza stan najbardziej korzystny Mączniak właściwy Korzenie drobne % liczbowy 1 Bątkowo ,1 8,2 8,0 9,0 10,3 2 Opole - Groszowice ,0 8,6 8,7 9,0 2,2 3 Przecław ,0 9,0 8,9 9,0 0,0 Tabela 12 BURAK CUKROWY. Seria specjalna. Plon i jakość korzeni oraz ocena wschodów w doświadczeniach. Lata zbioru 2008, Wyszczególnienie średnia zakres (od-do) średnia zakres (od-do) dt z ha Plon korzeni Plon technologiczny cukru 90,5 51,4-113,9 114,9 82,0-163,2 % Zawartość cukru polarymetryczna 16,2 16,0-16,3 16,9 16,0-17,5 Zawartość cukru oczyszczonego 14,4 14,3-14,5 15,0 13,9-15,8 mval/1000g Zawartość azotu α-aminowego 11,2 9,0-15,1 22,8 21,1-25,2 % Wschody polowe po 4 dniach Wschody polowe po 14 dniach

15 Tabela 13 BURAK CUKROWY. Seria specjalna. Plon korzeni i cukru oraz zawartość cukru i składników melasotwórczych u odmian. Lata zbioru 2008, 2007 Lp. Odmiana Plon korzeni (dt z ha) Zawartość cukru Plon technologiczny cukru (dt z ha) N α -amin. Zawartość (mval/1000g) K Na odchylenia od wzorca wzorzec ,2 16,9 90,5 114,9 11,2 22,8 39,0 37,6 2,5 3,2 1 Boryna Rh ,3-0,3 6,6-1,1 0,8 3,2-0,1-1,3-0,4-1,0 2 Britannia Rh, A 3 0,2 1,0-0,6 1,0 0,4 3 Canyon Rh ,1-0,1 16,0 5,8-1,1-0,5 1,5 0,3-0,6-0,5 4 Carlos Rh 9 0 0,6 0,8 6,3 6,8-0,4-0,4-3,9-5,9-0,8-1,5 5 Esperanza Rh ,2 0,0 3,2 7,1 0,5-1,9 0,6-1,2 0,2-0,1 6 Giraf Rh 28 0,0 4,8 0,0-4,3-0,7 7 Jagoda Rh ,2 0,0-0,5 5,3 0,8 0,0 0,8 0,6 0,0-0,5 8 Jonas Rh 39 0,5 9,3 0,9 1,0-0,8 9 Jovita* ,2-1,5-36,5-39,3-4,2-5,8 3,5 4,1 2,3 1,7 10 Kolia Rh -46-0,5-10,4-1,2 2,2 0,8 11 Monza Rh C, R ,5 0,4-0,1 6,7 0,8 1,4 1,7 0,4 0,0 0,0 12 Nancy Rh, C ,1 0,5 2,8 5,2-0,3 1,4-2,1 1,3 0,2 0,2 13 Nevenka Rh, C 60 0,3 11,0 1,4-2,6-0,4 14 Opolska* ,2-17,0 1,4 5,6 0,0 15 Picasso Rh, C ,0 0,8-5,2 2,6 1,1 2,0-1,0-0,3 0,6 0,6 16 Scout Rh 29 0,4 8,6 0,2-4,0-0,8 NRI przy α = 0,05 dt z ha 98,5 52,9 16,52 10,19 % 15,7 7,0 0,78 0,50 18,3 8,9 2,6 4,6 3,1 3,4 1,2 0,9 Kol. 1: wzorzec tworzy średnia z wszystkich odmian badanych w danym roku; uporządkowanie odmian w kolejności alfabetycznej; odmiany Jovita i Opolska nietolerancyjne na rizomanię; A, Rh,C, R deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja odpowiednio na Aphanomyces, rizomanię, chwościka i/lub ramularię Kol. 2-7: liczba doświadczeń: ,

16 Tabela 14 BURAK CUKROWY. Seria specjalna. Ocena wartości technologicznej i syntetyczny wskaźnik wartości odmian. Lata zbioru 2008, 2007 Zawartość cukru oczyszczonego Strata cukru w melasie Wydajność cukru Współczynnik alkaliczności SWW Lp. Odmiana odchylenia od wzorca Wzorzec 14,4 15,0 1,2 1,3 88,7 88,7 4,19 1,91 100,0 100,0 1 Boryna Rh -0,3-0,3 0,0-0,1-0,1 0,1-0,48-0,31 3,0-0,9 2 Britannia Rh,A 0,1 0,0-0,1 0,34 1,2 3 Canyon Rh 0,1-0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,28 0,02 9,4 3,1 4 Carlos Rh 0,8 1,0-0,2-0,3 1,4 2,0-0,34-0,35 4,1 4,5 5 Esperanza Rh -0,3 0,0 0,0-0,1-0,4 0,4 0,03 0,04 1,5 2,7 6 Giraf Rh 0,2-0,2 1,1-0,52 2,6 7 Jagoda Rh -0,2 0,0 0,0 0,0-0,2 0,0-0,23-0,02 0,2 1,6 8 Jonas Rh 0,5 0,0 0,3-0,26 5,4 9 Jovita* -1,4-1,6 0,2 0,1-1,9-2,0 2,12 1,08-22,0-21,5 10 Kolia Rh -0,6 0,1-0,9 0,91-6,7 11 Monza Rh, C, R 0,4 0,4 0,1 0,0-0,1 0,1-0,15-0,14-0,3 3,2 12 Nancy Rh, C -0,1 0,5-0,1 0,1 0,4 0,0-0,12-0,08 0,6 3,4 13 Nevenka Rh, C 0,4-0,1 0,8-0,67 6,6 14 Opolska* -0,4 0,2-1,4 0,11-9,1 15 Picasso Rh,C 0,0 0,8 0,0 0,0 0,0 0,4-0,52-0,15-1,9 2,0 16 Scout Rh 0,6-0,2 1,3-0,51 5,2 NRI przy α = 0,05 0,81 0,57 0,12 0,14 0,96 0,98 0,82 0,36 7,86 7,23 Kol. 1: wzorzec tworzy średnia z wszystkich odmian badanych w danym roku; uporządkowanie odmian w kolejności alfabetycznej; odmiany Jovita i Opolska nietolerancyjne na rizomanię; A, Rh, C, R deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja odpowiednio na Aphanomyces, rizomanię, chwościka i/lub ramularię Kol. 2-6: liczba doświadczeń: , Kol. 6: syntetyczny wskaźnik wartości odmian (SWW) to średnia z plonu korzeni, plonu cukru, zawartości cukru i zawartości cukru oczyszczonego wyrażonych w wartościach względnych

17 Tabela 15 BURAK CUKROWY. Seria specjalna. Ważniejsze cechy rolnicze odmian. Lata zbioru 2008, 2007 Lp. Odmiana 2008 Ocena (skala 9 o ) wschodów po przerywce ulistnienia przed zbiorem Pośpiechy chwościk buraka (skala 9 o ) Wzorzec 8,1 8,6 8,4 8,7 8,4 7,7 8,1 7,9 0,12 8,6 6,9 1 Boryna Rh 0,1-0,2 0,1-0,2 0,0-0,2 0,4-0,3-0,12-0,1-0,5 2 Britannia Rh, A 0,1-0,2-0,3 0,1 1,18 0,1 3 Canyon Rh -0,1-0,3-0,2 0,1 0,2-0,1 0,2 0,0 0,18-0,2-0,2 4 Carlos Rh 0,1 0,2 0,1 0,1-0,3 0,1 0,2 0,2-0,12 0,0-0,4 5 Esperanza Rh 0,1 0,1 0,1 0,3 0,5 0,1 0,1 0,2-0,12 0,0-0,1 6 Giraf Rh 0,1 0,1 0,2 0,2-0,12 0,1 7 Jagoda Rh 0,1-0,1 0,1 0,3 0,1 0,1-0,2-0,3-0,12-0,2 0,1 8 Jonas Rh -0,3-0,2 0,2 0,4-0,12 0,2 9 Jovita* 0,1-0,1 0,1 0,3-1,2-0,4-1,1-1,0-0,12-0,6-1,3 10 Kolia Rh -0,1 0,1 0,4-0,4 0,18 0,2 11 Monza Rh, C, R -0,3 0,3 0,1 0,1-0,2 0,1 0,2 0,8-0,12 0,2 1,1 12 Nancy Rh,C -0,3 0,0-0,4 0,1 0,1-0,1 0,2 0,5-0,12 0,2 1,3 13 Nevenka Rh, C 0,1 0,1 0,3 0,3-0,12 0,3 14 Opolska* -0,1 0,1-1,2-1,0-0,12-0,4 15 Picasso Rh, C -0,6 0,1-0,2 0,1 0,4 0,3 0,2 0,5-0,12 0,1 1,0 16 Scout Rh 0,4 0,1 0,5 0,2-0,12-0,1 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec tworzy średnia z wszystkich odmian badanych w danym roku; uporządkowanie odmian w kolejności alfabetycznej; odmiany Jovita i Opolska nietolerancyjne na rizomanię; A, Rh, C, R deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja odpowiednio na Aphanomyces, rizomanię, chwościka i/lub ramularię Kol. 2-5, 7: ocena w skali 9-stopniowej, gdzie 9 oznacza stan najlepszy lub najmniejsze porażenie; brak porażenia innymi chorobami w latach

18 Tabela 16 BURAK CUKROWY. Seria specjalna. Udział korzeni drobnych. Lata zbioru 2008, 2007 Lp. Udział korzeni drobnych Odmiana wagowy liczbowy Wzorzec (średnia): 2,7 1,2 6,2 2,5 1 Boryna Rh -1,6 3,1-3,3-1,5 2 Britannia Rh, A 0,0 0,3 3 Canyon Rh -0,1-0,6-0,6-1,9 4 Carlos Rh -0,4-0,6-1,4-2,3 5 Esperanza Rh -0,2-0,6-0,7 0,1 6 Giraf Rh -1,1-2,8 7 Jagoda Rh 0,4 0,9 1,5 1,5 8 Jonas Rh -1,3-2,6 9 Jovita* 2,6-0,5 7,2 6,7 10 Kolia Rh 0,4 0,6 11 Monza Rh,C,R 0,4-0,8 0,0-1,6 12 Nancy Rh, C 0,3-0,2-0,2-0,9 13 Nevenka Rh, C -0,4-1,2 14 Opolska* 1,9 5,9 15 Picasso Rh, C -0,2 0,3-0,7 0,2 16 Scout Rh -0,7-1,9 Liczba doświadczeń

19 Tabela 17 BURAK CUKROWY. Skład cytologiczny i ocena wartości siewnej nasion. Rok zbioru 2008 Lp. Odmiana Skład cytologiczny 2x 3x 4x LZK % LZK% Wschody polowe % temp. 15 o C temp. wilg. 40% 10 o C, SGGW COBORU 4 dni 14 dni wilg. 65%, 6 dni PEW PZW PEW PZW SIW Kalibraż 3,50-4,75 mm Aldona ,0 19,2 95,0 17,2 82,7 21,9 99,8 2 Balladyna ,0 8,0 86,8 13,6 80,2 13,5 99,9 3 Britannia ,8 44,8 94,0 23,3 84,4 36,2 99,9 4 Bruno ,3 22,8 82,0 20,9 78,6 24,2 99,4 5 Canyon ,8 9,0 90,0 13,1 83,1 9,9 99,7 6 Henrike ,8 8,8 91,5 14,7 82,8 13,1 99,5 7 Janowa ,3 12,0 84,0 13,6 78,5 9,4 99,2 8 Jonas ,0 18,5 94,5 18,1 83,9 21,5 98,9 9 Jovita ,0 44,8 83,5 23,5 78,2 33,8 99,0 10 Kolia ,8 10,0 93,2 16,1 81,7 13, Marcepan ,3 20,0 86,2 18,5 80,1 22,9 99,8 12 Opolska ,3 26,0 88,2 17,7 80,9 23,0 99,9 13 Raketa ,3 12,8 80,8 16,6 79,9 13,4 98,7 14 Scout ,0 63,2 87,5 26,7 83,6 46,4 98,9 15 Susanna ,3 13,5 82,2 18,7 79,6 17,5 91,1 16 Traviata ,8 22,8 85,0 19,0 78,3 25,8 99,9 17 Tunika ,3 24,8 87,0 16,9 77,6 23,2 98,4 18 Zosia ,0 17,5 90,5 17,9 80,9 25,2 99,9 19 Boryna ,0 3,2 85,5 7,6 85,4 7, Carlos ,8 7,2 94,0 10,5 87,2 10, Esperanza ,0 14,2 93,2 13,9 86,2 13,7 99,3 22 Giraf ,0 10,2 93,0 10,2 87,5 10,0 99,5 23 Jagoda ,8 17,5 89,2 14,7 87,3 19,0 99,2 24 Monza ,8 32,0 85,5 15,0 85,4 28,8 99,1 25 Nancy ,3 17,2 90,5 13,7 87,3 20,6 99,5 26 Nevenka ,8 52,8 90,0 26,0 83,3 42,0 98,8 27 Picasso ,8 31,0 85,5 16,9 79,7 28,8 98,6 NRI przy α = 0,05 4,73 7,42 3,86 2,42 Średnia 55,3 98,0 38,1 21,6 88,5 16,8 82,4 21,3 99,1 Lokalizacja doświadczeń UTP SGGW COBORU Lp dośw. Lp dośw. SGGW

20 Komentarz do tabeli 17 W 2008 r. zakres badań materiału siewnego 27 odmian w doświadczeniach porejestrowych obejmował: ocenę ploidalności i laboratoryjnej zdolności kiełkowania w temperaturze 15 O C przy wilgotności podłoża 40, 65 i 80%, a także w temp. 10 O C przy wilgotności podłoża 65% (wykonane w Katedrze Genetyki i Hodowli Roślin UTP w Bydgoszczy) oraz ocenę wschodów polowych (wykonaną w Katedrze Fizjologii Roślin SGGW i we wszystkich doświadczeniach polowych). Ponadto w laboratorium SGGW zbadano kalibraż nasion. Na podstawie uzyskanych wyników obliczono syntetyczny indeks wigoru (SIW). Objaśnienia do tabeli 17: Kol. 3: Ocena po 4 i 14 dniach kiełkowania przy wilgotności podłoża 40% pełnej pojemności wodnej podłoża Kol. 3, 4 i 5: Średnia dotyczy zestawu 27 badanych obiektów Kol. 5 i 6: PEW % siewek nazajutrz po zauważeniu pierwszych wschodów, PZW % siewek przy ostatnim liczeniu Kol. 5: NRI dotyczy 27 badanych obiektów Kol. 6: NRI dotyczy odmian Lp.1-18 Kol. 7: Syntetyczny indeks wigoru, obliczony na podstawie kiełkowania po 4 dniach w warunkach obniżonej wilgotności podłoża (kol. 3), temperatury (kol. 4) oraz polowej energii wschodów oznaczonej w ZD SGGW Żelazna (kol. 5) i w 12 doświadczeniach COBORU (kol. 6). Podstawą do wyliczenia SIW była suma wyników dla danej odmiany z tym, że wyniki z kol. 3 i 4 (laboratoryjne) podzielono przez 2. Przykład: SIW dla odmiany Lp. 1 wynosi (56:2+46:2+19,2+17,2):4=21,9