SZACOWANIE PRZYCZYN USZKODZE W PROCESIE GENEZOWANIA STANU HENRYK TYLICKI

Transkrypt

1 SZACOWANIE PRZYCZYN USZKODZE W PROCESIE GENEZOWANIA STANU RODKÓW TRANSPRTU HENRYK TYLICKI Streszczee Problem wykorzystaa metod geezowaa stau w motorowau stau rodków trasportu est rzadko poruszay w lteraturze aukowe dotycz ce realzac motorowaa stau w procesach logstyczych w trasporce. Z tego te powodu stee koeczo aalzy rozwa aego zagadea. Celem opracowaa est aalza mo lwo c wykorzystaa metod geezowaa stau w procese motorowau stau rodków trasportu. Słowa kluczowe: logstyka, geezowae stau, motorowae stau rodków trasportu. Wprowadzee Doskoalee eksploatac rodków trasportu, oprócz dagozowaa, które zapewa formac o aktualym stae techczym oraz progozowaa, które przy zało eu mootoczo c zma warto c parametrów dagostyczych w czase eksploatac umo lwa wyzaczee termu zakresu obsługwaa rodka trasportu wymaga tak e wyzaczea geezy stau. Podemu c rozwa aa a temat geezowaa stau rodków trasport, podobe ak przy procedurach progozowaa, e mo a wykaza wy szo c pewych metod geezowaa ad ym, bowem zale y to, ak obekt est przedmotem bada oraz ak est cel geezowaa stau. Stosu c edak krytera dotycz ce wymaga zw zaych z: a) postac geezy (warto geezowaa symptomu, szacoway sta w przeszło c, warto wykoae przez rodek trasportu przeszło c pracy lub a posta geezy stau); b) wpływem zmay waruków eksploatac maszy czyo c obsługowych a wła cwo- c eksploatacye rodka trasportu, które ale y uwzgl d przy wyborze metody geezowaa; c) mo lwych do wykorzystaa metod geezowaa (p. metody ako cowe, zmodyfkowae metody ekstrapolacye tredu zmodyfkowae metody adaptacye). Problemy wyst pu ce w procese geezowaa stau techczego rodka trasportu sprowadza s do:. Aalzy b d cego przedmotem geezowaa rodka trasportu, tz. procesu pogarszaa s ego stau techczego, okre lee tedec dyamk zma warto c e parametrów stau, wybór staów, dekompozyca układy zespoły, krytera wyboru staów prawdopodobe stwo ch wyst powaa, wybór alepszych parametrów dagostyczych opsu cych zma stau. 2. Wyboru alepsze metody wyzaczaa geezy stau. 3. Wykorzystae formac I G, uzyskae z geezowaa stau, do aalzy przyczyy zastea stau w chwl badaa rodka trasportu.

2 86 Heryk Tylck Szacowae przyczy uszkodze w procese geezowaa stau rodków trasprtu 2. Model geezowaa stau techczego rodka trasportu Geezowae stau techczego powo polega a okre leu (przy epełych lub epewych daych warto c parametrów dagostyczych) tredu zma warto c parametrów dagostyczych, charakteryzu cego proces pogarszaa s stau rodka trasportu w przeszło c, przyrówau chwlowych warto c parametrów dagostyczych do warto c graczych a te podstawe szacowae czasu ezawode pracy zespołów układów maszyy w teresu cym u ytkowka czase przeszłym eksploatac maszyy lub aalza przyczyy zlokalzowaego w chwl badaa uszkodzea rodka trasportu. Rozw zae przedstawoego postulatu mo a przedstaw w postac ast pu cego algorytmu [,2,3,6]:. Nech zawsko pogarszaa s stau techczego rodka trasportu b dze reprezetowae szeregem czasowym y t = <y, y 2,..., y b >, to est zborem dyskretych obserwac {y Θ = ζ(θ); Θ= Θ, Θ 2,..., Θ b } pewego estacoarego procesu stochastyczego ζ(t). 2. Przy zało eu, e mechazm zma warto c procesu stochastyczego w czase Θ (Θ, Θ b ) kształtue tred μ(θ) zakłócoy ró ym oddzaływaam losowym η(θ) y Θ = μ(θ) + η(θ) () gdze: μ(θ) charakteryzue składk zdetermoway szeregu czasowego y Θ, opsue o tedec rozwoow obserwowaego parametru dagostyczego y(θ), η(θ) charakteryzue odchylea od tredu wyra a dzałae czyków przypadkowych (waruk tereowe, waruk klmatycze, ako obsług) kostruue s take oszacowae {μ p (Θ)} dla ezae postac tredu μ(θ), które zapewałoby odpowed dokłado geezy y G (Θ), przy terpolac (lub aproksymac) μ p (Θ) a odcek czasu pracy maszyy (Θ b, Θ G ), Θ G = Θ b -τ Oszacowae μ G (Θ) wyzacza wówczas warto c obserwowaych parametrów dagostyczych w geezowae chwl Θ G, a tym samym geez stau techczego rodka trasportu (Θ G ). 4. Jako dopuszczaly sta eksploatac rodka trasportu W dop w przedzale czasu (Θ b,θ G ) przymue s warto czasu, dla którego grace przedzału bł du dla poszczególych geez σ(y t, y G, G(y Θ,τ)) okre loe a podzborze Ω y Ω dost pych realzac obserwowaych parametrów {y (Θ)} oraz ch geez {y,g } według przy te metody geezowaa G(y Θ,τ) e przekracza warto c graczych {y,g }. 5. Dopuszczaly sta techczy W dop układu lub zespołu maszyy wyzacza horyzot geezy τ o, dla którego e wyst pue przekroczee warto c gracze parametru dagostyczego {y g } przez grac przedzału bł du geezy wyzaczo przez prome gracy przedzału bł du r G : r G = qσ G (3) gdze: q γ,k parametr stały wyzaczay z tablcy rozkładu Studeta do wymagaego pozomu ufo c γ K-2 lczby stop swobody, σ G odchylee stadardowe składka losowego bł du geezy e G 6. W przypadku systemu obsługwaa według stau wymaga postac geezy stau rodka trasportu est formaca, czy w czase (Θ, Θ b ) sta techczy był staem dopuszczalym W dop (a e podstawe mo a szacowa sta maszyy w przeszło c). Przedzał czasu (Θ, Θ b ) b dze okresem estymac warto c oczekwae bł du geezy e G promea gracy bł du geezy r σg, za okres czasu Θ b τ 2 b dze okresem aktywe geezy, tz. wyzaczea:

3 Studes & Proceedgs of Polsh Assocato for Kowledge Maagemet Nr 48, a) warto c geezowae parametru dagostyczego dla czasu horyzotu geezy τ 2, y G (Θ b τ 2 ), b) okre lee warto c promea gracy przedzału bł du geezy r G (Θ b τ 2 ), c) wyzaczee ewetualych czasów {Θ G } prze ca zespołu lub układu rodka trasportu w sta ezdato c. 3. Metody geezowaa stau rodków trasportu [,4,8,9] Geezowae sytuacye W przypadku geezowaa sytuacyego przyczy wyst pea ezdato c okre la s a podstawe ogl dz przeprowadzoych bezpo redo po zasteu zdarzea. Zebrae w te sposób formace (dae sytuacye) słu do porówaa z daym sytuacyym powstałym w wyku zamodelowaa pewych uszkodze. Szuka s wówczas daych odpowada cych daym sytuacyym zdarzea we cowego. Podczas modelowaa daego zdarzea zaa est przyczya, która doprowadza do ezdato c maszyy w momece uszkodzea gromadz s powstałe w te sposób dae sytuacye tworz c ch baz odpowada c pewym, ekedy typowym uszkodzeom. Procedur t mo a wykorzysta przy ustalau przyczy zastałe ezdato c maszyy poprzez porówae zebraych formac z daym sytuacyym odpowada cym kokretym zdarzeom (przy wykorzystau tak e wedzy u ytkowka maszyy), co umo lwa do okre lea prawdopodobe przyczyy wyst pea uszkodzea. Geezowae a podstawe formac zebraych z otoczea Metoda polega a okre leu przyczy zastałego stau daego rodka trasportu a podstawe relac wadków daego zdarzea. Na przykład w przypadku wypadku samochodowego a podstawe relac wadków mo a okre l przyczy powstaa wypadku. Iym przypadkem mog by tu rówe formace przekazae przez osob obsługu c rodek trasportu, która mo e dostarczy bardzo ceych daych o ego zachowau przed uszkodzeem. W przemy le bardzo cz sto wykorzystue s kamery przemysłowe mog ce pomóc w ocee przyczy powstałe ezdato c. Geezowae a podstawe reestrowaych warto c parametrów dagostyczych Zakłada c mo lwo reestrac warto c parametrów dagostyczych oraz staów rodka trasportu w czase e eksploatac (p. w trakce eksperymetu bero czyego) uzyskue s baz formac w postac macerzy formac: warto c parametrów dagostyczych stay maszyy czas eksploatac. W chwl utraty przez rodek trasportu stau zdato c b dze prawdopodobe mo lwo, a podstawe zebraych daych ak ogl dz maszyy, stwerdz, aka mogła by przyczya powstaa stau ezdato c. Reasumu c przedstawoe powy e problemy wyst pu ce w procese geezowaa stau techczego rodka trasportu mo a stwerdz, e w celu ch rozw zaa ale y dokoa :. Aalzy b d cego przedmotem geezowaa rodka trasportu, tz. procesu pogarszaa s ego stau techczego, okre lee tedec dyamk zma warto c ego parametrów stau, wybór staów w których mógł zadowa s rodek trasportu, dekompozyca a układy zespoły, krytera wyboru staów prawdopodobe stwo ch wyst powaa, wybór alepszych parametrów dagostyczych opsu cych zma stau. 2. Wyboru alepsze metody wyzaczaa geezy stau poprzez: a) wyzaczee warto c geezowae parametru dagostyczego,

4 88 Heryk Tylck Szacowae przyczy uszkodze w procese geezowaa stau rodków trasprtu b) okre lee warto c bł du geezy, c) okre lee relac pom dzy zmaam warto c geezowae parametru dagostyczego z bł dem geezy warto c gracz parametru dagostyczego; 3. Wykorzystae geezy stau techczego do aalzy przyczyy zastea stau ezdato c rodka trasportu w chwl badaa. 4. Metody wyzaczea geezowaych warto c parametrów dagostyczych Realzaca przedstawoego powy e algorytmu mo lwa est przy wykorzystau odpowedch metod wyzaczea geezowae warto c parametrów dagostyczych (przy zało eu epełe epewe ch hstor ch warto c w czase Θ, Θ b ). Problem te mo a rozw za stosu c odpowedo metody aproksymac lub terpolac [,2,4,5,8,9]. 4.. Aproksymaca warto c parametru dagostyczego Aproksymaca est to przybl ae fukc Y(Θ) zwae fukc aproksymowa fukc Y(Θ) zwa fukc aproksymu c. Z welu metod aproksymac, a podstawe aalzy lteratury bada wst pych [7,8,9] zostały wybrae: aproksymaca redokwadratowa puktowa welomaowa oraz aproksymaca trygoometrycza. Aproksymaca redokwadratowa puktowa welomaowa Dae s pukty czasowe Θ,, Θ,, Θ,, Θ b param ró e czyl dla Θ Θ oraz dae s warto c parametrów dagostyczych w tych puktach y,, y,, y b, gdze y=f(θ ), =,, b. Zadaem aproksymac est w c zale warto c współczyków a 0, a,, a m welomau Y m (Θ) stopa m-tego postac: m Y m ( Θ) = a Θ, (4) = 0 aby bł d redokwadratowy był ameszy czyl: e G = m B = ( y a0, a,..., a = 0 = 0 Zadae aproksymac redokwadratowe puktowe sprowadza s w c do rozw zaa m + rówa o m+ ewadomych. Aproksymaca trygoometrycza Aproksymaca trygoometrycza est stosowaa wówczas, gdy fukca aproksymowaa est fukc okresow a pukty szeregu czasowego Y = {y (Θ)} pochodz ce z obserwac zmay warto c parametru dagostyczego s rówoodległe. Fukca aproksymu ca przymue wówczas posta : m a Θ ) 2 (5)

5 Studes & Proceedgs of Polsh Assocato for Kowledge Maagemet Nr 48, m 2π 2π Y( Θ) = a0 + ( a cos Θ + b s Θ) (6) = gdze: lczba puktów szeregu czasowego, m stope welomau trygoometryczego, przy czym parametr m mus speła waruek > 2m +. Zagadee aproksymac sprowadza s wówczas do oblczea warto c współczyków a 0 oraz a, b ( =, 2,..., m). Współczyk te wyzacza s ze wzorów Eulera-Fourera: a0 = Θ = 2 2π =,2,,m (7) a = Θ cos = 2 2π b = Θ s = gdze Θ ( =, 2,..., ) s elemetam c gu (2.78). Bł d aproksymac trygoometrycze mo a wyraz zale o c : gdze: y warto fukc aproksymu ce, y warto fukc aproksymowae. e G = B = b = 2 ( y ) (8) y Iterpolaca warto c parametru dagostyczego Załó my, e dae s warto c fukc Y(Θ) warto c parametrów dagostyczych a zborze puktów czasowych Θ,, Θ,, Θ,, Θ b zwaych w złam terpolac. Zadaem terpolac est wyzaczee przybl oych warto c fukc Y(Θ) zwae fukc terpolowa w puktach e b d cych w złam terpolac. Fukca terpolu ca est fukc pewe klasy. Nacz - ce b dze to weloma algebraczy, weloma trygoometryczy, fukca wymera lub fukca skleaa. Iterpolac stosue s acz ce, gdy e zamy aaltycze postac fukc Y(Θ) (est oa tylko stablcowaa) lub, gdy e posta aaltycza est zbyt skomplkowaa. W opracowau, a podstawe aalzy lteraturowe bada wst pych [xxxxxxx] została zastosowaa terpolaca Lagrage a oraz terpolaca za pomoc fukc skleaych.. Iterpolaca Lagrage a Zagadee terpolacye Lagrage a charakteryzue s wymagaem, aby warto c fukc terpolu ce rówały s warto com fukc terpolowae w + puktach. Załó my, e zamy klka warto c fukc Y(Θ) dla klku argumetów Θ,, Θ,, Θ,, Θ b, a chcemy dowedze s, ake s warto c dla ych argumetów. Mo a tego dokoa dz k fukcom terpo-

6 90 Heryk Tylck Szacowae przyczy uszkodze w procese geezowaa stau rodków trasprtu lacyym. Wymaga s, aby ch wykres przechodzł przez w zły terpolac (pukty dyskrete, których współrz de zamy) y,, y,, y b, a poza m przybl ał ak alepe perwowzór. Aby zale warto c fukc w ka dym pukce dzedzy, ale y a podstawe zaomo c klku warto c dyskretych wyzaczy weloma terpolacyy. Naprostszy est weloma terpolacyy w sese Lagrage'a przymue posta : b * ( Θ Θo )( Θ Θ)...( Θ Θ )( Θ Θ+ )...( Θ Θ ) Y ( Θ) = y (9) = ( Θ Θ0 )( Θ Θ)...( Θ Θ )( Θ Θ+ )...( Θ Θ ) Oszacowae est w du ym stopu zale e od rozkładu argumetów puktów dyskretych Θ. Iterpolaca w sese Lagrage'a est do dokłada dla w kszo c fukc c głych, za oszacowae bł du w te metodze est ast pu ce: M e G = + Y ( t) Y ( t) w+ ( Θ) (0) ( + )! gdze: + M = max y ( Θ), w a Θ b + = ( Θ Θ0)( Θ Θ)...( Θ Θ 2. Iterpolaca za pomoc fukc skleaych ) W dotychczasowych rozwa aach fukca była terpolowaa edym welomaem. Oczyw ce, e l wzrasta lczba w złów wzrasta rówe stope welomau terpolacyego mo e s okaza, e e b dze o zbe y do fukc terpolowae. Mo a acze sformułowa problem. Nech dae b d w zły uporz dkowae ast pu co: a = x < x < x2 < < x < x = b x, () W ka dym z przedzałów x ) = 0,,2,..., fukc terpolowa przybl a s welomaem stosukowo skego stopa. Na ogół w ka dym przedzale weloma b dze ró y ale cała fukca terpolu ca powa by c gła wraz z odpowedm pochodym a odcku a, b. Zagadee terpolacye za pomoc fukc skleaych wymaga, aby ch wykres przechodzł przez w zły terpolac (pukty dyskrete, których współrz de zamy) y,, y,, y b, a poza m przybl ał ak alepe perwowzór za pomoc odpowedch fukc w poszczególych przedzałach <Θ, Θ + ). Na przykład w ka dym przedzale <Θ, Θ + ) fukca skleaa stopa 3 przymue posta : 2 3 Y Θ ) = a + b ( Θ Θ ) + c ( Θ Θ ) + d ( Θ Θ ), = 0,,2,..., (2) ( z wyzaczoym odpowedo współczykam a, b, c, d [9]. Ma c oblczoe współczyk welomau, mo a oblczy szuka warto welomau, za bł d terpolac za pomoc fukc skleaych wyzacza s według zale o c: e G = 2 Y ( Θ ) Y ( Θ) Mh (3) 2 gdze: M ozacza stał, tak e (Θ) M Θ Θ, Y " dla ka dego [ ] Θ,

7 Studes & Proceedgs of Polsh Assocato for Kowledge Maagemet Nr 48, 20 9 Y ozacza fukc sklea trzecego stopa z w złam Θ <... < Θ tak, e Y Θ ) Y ( Θ ) dla =,, oraz Y "( Θ ) 3M Y "( Θ ) M. ( h = Θ + Θ. 3 Aalza przedstawoych powy e metod wyzaczaa warto c geezowae parametrów dagostyczych oraz odpowedch dla ch bł dów geezy pozwala stwerdz, e w celu wyzaczea warto c geezowae parametrów dagostyczych, a podstawe epewych epełych ch warto c z przedzału czasu (Θ, Θ b ), ale y wykorzysta :. W zakrese metod aproksymacyych aproksymac redokwadratow puktow welomaow z bł dem geezy r a : r a = e G = max B = y, a( Θk ) y ( Θk ) (4) k =, K 2. W zakrese metod terpolacyych terpolac za pomoc fukc skleaych, 2 3 stopa dla przedzału czasu (Θ, Θ b ) o lczebo c r z bł dem geezy r,t [6,9]: r,t = e G = max B = y ( Θ ) y ( Θ ) (5) k =, r 2 gdze: r = 2 K lo puktów do terpolac warto c szeregu czasowego y (Θ), r 2 = K 2 lo puktów do porówaa warto c fukc skleaych z warto c rzeczywst parametru dagostyczego oraz terpolac warto c szeregu czasowego y (Θ), K lczebo szeregu czasowego. Oszacowae warto c parametrów dagostyczych, za pomoc przedstawoych powy e metod geezowaa, pozwala wyzaczy ch warto c geezowae {y,t (Θ)}, co ast pe umo lwa a sformułowae, przedstawoego po e, algorytmu geezowaa stau maszyy. 5. Algorytm geezowaa stau rodków trasportu [6,8,9,0,]. Geezowae warto c zboru parametrów dagostyczych {y * }: a) za pomoc metody aproksymac warto c parametru dagostyczego y * w przedzale czasu (Θ,Θ b ) wraz z promeem bł du aproksymac kaału bł dowego r a metodam (metoda redokwadratowa, metoda trygoemetrycza), b) za pomoc terpolac warto c parametru dagostyczego y * w przedzale czasu (Θ,Θ b ) wraz z promeem bł du terpolac kaału bł dowego r,t metodam (metoda fukc skleaych, 2 3 stopa), c) wybór metody według mmale lub maksymale warto c promea bł du aproksymac lub terpolac (bł d dopasowaa e G ). 2. Aalza przyczyy wyst pea stau s (T LU ): a) okre lee zboru {s (Θ k ), =,, ; k=,, K}. b) okre lee puktu wspólego kaału bł dowego wyzaczoego przez prome bł du r * = max (r a, r ) warto gracz parametru dagostyczego y * w chwl Θ S (Θ,Θ b ), co ozacza e przyczy wyst pea zlokalzowaego stau s było chwlowe poawee s tego stau w czase (Θ,Θ b );, t k k

8 92 Heryk Tylck Szacowae przyczy uszkodze w procese geezowaa stau rodków trasprtu c) okre lee w ksze lczby puktów wspólych kaału bł dowego wyzaczoego przez * prome bł du r =max (r,a, r,t ) warto c gracze parametru dagostyczego y w chwlach Θ s (Θ,Θ b ) ozacza, e przyczy wyst pea zlokalzowaego stau s był arasta cy rozwó stau s w czase (Θ,Θ b ) d) w przypadku braku puktów wspólych okre lee mmale odległo c kaału bł dowego od warto c gracze w chwl Θ S (Θ,Θ b ), co ozacza e prawdopodob przyczy wyst pea zlokalzowaego stau s było chwlowe epełe poawee s s tego stau w czase (Θ,Θ b ); e) aalza zboru staów {s (Θ k ), k=,, K} zlokalzowaego przez T LU stau s w celu okre lea przyczyy ego wyst pea w kotek ce otrzymaych ewetualych puktów wspólych lub mmale odległo c zbl e. Przeprowadzoa prezetaca ró ych mo lwo c wyzaczaa geezy stau maszy pozwala a sformułowae ast pu cych wosków:. Wszystke prezetowae algorytmy pozwala wyzaczy optymale, ze wzgl du a przymowae kryterum, warto c geezowae parametrów dagostyczych w przedzale czasu (Θ,Θ b ), przy czym do dalszych bada propoue s : a) wykorzystae metod aproksymac warto c parametru dagostyczego y * (metoda redokwadratowa), z promeem bł du aproksymac kaału bł dowego r,a ; b) wykorzystae metod terpolac warto c parametru dagostyczego y * (metoda fukc skleaych 2 stopa) z promeem bł du terpolac kaału bł dowego r,t ; b) wybór metody według mmale lub maksymale warto c promea bł du aproksymac lub terpolac (bł d dopasowaa). 2. Metody aalzy przyczyy wyst pea stau s (T LU ): a) okre lee puktu wspólego kaału bł dowego wyzaczoego przez prome bł du r * * = max (r a, r ) warto gracz parametru dagostyczego y w chwl Θ S (Θ,Θ b ), co ozacza e przyczy wyst pea zlokalzowaego stau s było chwlowe poawee s tego stau w czase (Θ,Θ b ); b) okre lee w ksze lczby puktów wspólych kaału bł dowego wyzaczoego przez prome bł du r * * = max (r a, r ) warto c gracze parametru dagostyczego y w chwlach Θ s (Θ,Θ b ) ozacza, e przyczy wyst pea zlokalzowaego stau s był arasta cy rozwó stau s w czase (Θ,Θ b ); c) w przypadku braku puktów wspólych okre lee mmale odległo c kaału bł dowego od warto c gracze w chwl Θ S (Θ,Θ b ), co ozacza e prawdopodob przyczy wyst pea zlokalzowaego stau s było chwlowe epełe poawee s s tego stau w czase (Θ,Θ b ); c) aalza zboru staów {s (Θ k ), k=,, K} zlokalzowaego przez T LU stau s w celu okre lea przyczyy ego wyst pea w kotek ce otrzymaych ewetualych puktów wspólych lub mmale odległo c zbl e.

9 Studes & Proceedgs of Polsh Assocato for Kowledge Maagemet Nr 48, Implemetaca procedur algorytmu geezowaa stau Zakres mplemetac procedur procesu geezowaa stau został sformułoway a podstawe wymaga fukcoalych, zw zaych z realzac metodyk optymalzac zboru parametrów dagostyczych oraz optymalzac metod geezowaa warto c parametrów dagostyczych okre lea przyczyy uszkodzea maszyy. Na podstawe powy szego zakresu mplemetac procedur sformułowao zadaa b d ce składkam procesu badaa ewoluc stau maszy. Ze zboru przedstawoych fukc zosta wyodr boe te, które powy by zamplemetowae w programe, to est:. Pozyskae daych pomarowych symulacyych: b) wprowadzae daych przez u ytkowka ko cowego; c) przeoszee daych z wykorzystaem mechazmów kopu wkle zamplemetowaych w systeme Wdows; d) mport daych z ych systemów bazodaowych lub z plków tekstowych; e) edyca daych; f) zaps wprowadzoych daych do bazy daych; g) redukca zboru parametrów dagostyczych. 2. Geezowae stau: a) wyzaczee warto c geezowae parametrów dagostyczych; b) okre lee przyczyy uszkodzea maszyy stwerdzoego w trakce ocey e stau. 3. Raportowae wzualzaca daych: a) wzualzaca wybraych szeregów w forme wykresów lowych puktowych; b) okre lee parametrów wzualzowaych szeregów (p. kolor, grubo lub rodza l); c) mo lwo pow kszea wybraego obszaru wykresu; d) mo lwo przesuwaa zawarto c wykresu; e) wy wetlae w forme tabelarycze wyków przeprowadzaych symulac; W wyku aalzy ogólych zało e fukcoalych zostały zapropoowae ast pu ce moduły programu Geezowae stau :. Dae (wprowadzae, edyca, zaps, terpolaca aproksymaca daych we cowych): a) Iterfes u ytkowka rodk trasportu opca umo lwa wprowadzee grupy rodków trasportu. b) Akwzyca daych opca pozwala a przyporz dkowae kokretych rodków trasportu do grupy, oraz a akwzyc warto c parametrów dagostyczych staów dla odpowedch przebegów. 2. Parametry dagostycze (optymalzaca zboru parametrów dagostyczych, badae wpływu czyków eksploatacyych a zbór parametrów dagostyczych) parametry dagostycze zbór parametrów dagostyczych wyzacza s za pomoc odpowedch kryterów zw zaych z eksploatac rodka trasportu. 3. Geezowae stau (warto c geezowae parametrów dagostyczych, bł d geezy, przyczya uszkodzea, badae wpływu czasu eksploatac a bł d geezy) szacowae warto c geezowae parametru dagostyczego oraz okre lee przyczyy wyst pea przyczyy stau ezdato c s w chwl badaa rodka trasportu wyzacza s za pomoc algorytmu: a) geezowae warto c zboru parametrów dagostyczych:

10 94 Heryk Tylck Szacowae przyczy uszkodze w procese geezowaa stau rodków trasprtu za pomoc metody aproksymac warto c parametru dagostyczego y * w przedzale czasu (Θ,Θ b ) wraz z promeem bł du aproksymac kaału bł dowego r a metod redokwadratowa, za pomoc terpolac warto c parametru dagostyczego y * w przedzale czasu (Θ,Θ b ) wraz z promeem bł du terpolac kaału bł dowego r,t metodam (metoda fukc skleaych, 2 3 stopa), wybór metody według mmale lub maksymale warto c promea bł du aproksymac lub terpolac (bł d dopasowaa e G ). b) aalza przyczyy wyst pea stau s (T LU ): prezetaca zboru {s (Θ k ), =,, ; k=,, K}, okre lee puktu wspólego kaału bł dowego wyzaczoego przez prome bł du r * = max (r a, r ) warto gracz parametru dagostyczego y * w chwl Θ S (Θ,Θ b ), co ozacza e przyczy wyst pea zlokalzowaego stau s było chwlowe poawee s tego stau w czase (Θ,Θ b ), okre lee w ksze lczby puktów wspólych kaału bł dowego wyzaczoego przez prome bł du r =max (r,a, r,t ) warto c gracze parametru dagostyczego y * w chwlach Θ s (Θ,Θ b ) ozacza, e przyczy wyst pea zlokalzowaego stau s był arasta cy rozwó stau s w czase (Θ,Θ b ), w przypadku braku puktów wspólych okre lee mmale odległo c kaału bł dowego od warto c gracze w chwl Θ S (Θ,Θ b ), co ozacza e prawdopodob przyczy wyst pea zlokalzowaego stau s było chwlowe epełe poawee s s tego stau w czase (Θ,Θ b ), aalza to samo c zboru staów {s (Θ k ), k=,, K} zlokalzowaego przez T LU stau s w celu okre lea przyczyy ego wyst pea w kotek ce otrzymaych ewetualych puktów wspólych lub mmale odległo c zbl e. Badae przeprowadza s za pomoc terpolac lub aproksymac (w tym przypadku koecze est okre lee parametrów metod (parametr, parametr 2) p. dla aproksymac redokwadratowe oraz dla terpolac fukcam skleaym ró ych stop). Dla ka dego parametru dagostyczego wybraego w module Parametry dagostycze wylczaa est lo zbl- e aproksymowae (terpolowae) warto c parametru dagostyczego do warto c graczych przy oblczoym promeu bł du geezy r =max (r,a, r,t ). Po wybrau przycsku Stay poawa s lsta staów, które zostały zapam tae dla puktów czasu gdze ast pło zbl ee do warto c graczych. 4. Raportowae (grupowae poszczególych symulac celem porówaa wyków). W wyku raportowaa wyków bada symulacyych procedury wyzaczaa testu kotrol stau lokalzac uszkodze otrzymue s : a) warto geezowa parametru dagostyczego; b) bł d geezy; c) przyczya okolczo c wyst pea uszkodzea rodka trasportu. Reasumu c rozpatrzoe zagadea ale y stwerdz, e:. Na podstawe opracowae metodyk algorytmów przedstawoo propozyc mplemetac procesu geerowaa stau rodków trasportu obemu cy ast pu ce moduły:

11 Studes & Proceedgs of Polsh Assocato for Kowledge Maagemet Nr 48, a) dae (wprowadzae, edyca, zaps, terpolaca aproksymaca daych we cowych); b) parametry dagostycze (optymalzaca zboru parametrów dagostyczych, badae wra lwo c zboru a czyk eksploatacye maszyy) ; c) geezowae stau; d) raportowae (grupowae poszczególych symulac celem porówaa wyków). 2. Istotym orygalym os g cam proektu programu komputerowego est oprócz mo lwo- c badaa zboru parametrów wy cowych maszyy w aspekce wyzaczea optymalego zboru parametrów dagostyczych, mo lwo wyzaczea geezy waro c parametrów dagostyczych oraz okre lea przyczyy stau ezdato c maszyy okolczo c tego stau wyst pea. 7. Wosk Reasumu c rozpatrzoe powy e zagadea dotycz ce podstaw teoretyczych wyzaczaa procedur geezowaa stau maszy mo a sformułowa ast pu ce wosk:. Wszystke prezetowae procedury algorytmy pozwala wyzaczy optymale, ze wzgl du a przymowae kryterum geezowaa warto c parametrów dagostyczych oszacowae przyczyy stau rodka trasportu; 2. W chwl obece e ma u ytkowych metod geezowaa stau, które mo a wykorzysta w praktyce, st d rozpatrzoo mo lwo wykorzystaa: a) w obszarze geezowaa warto c parametrów dagostyczych: metody aproksymacye ( redokwadratowa puktowa welomaowa) metody terpolacye (welomaowa, fukc skleaych, 2 3 stopa) a) w obszarze aalzy przyczyy zastea stau rodka trasportu badae odległo c przedzału bł du geezy warto c geezowae parametru dagostyczego od ego warto c gracze. 3. Przymu c za podstawow metod geezowaa polega c a wykorzystau reestrowaych warto c parametrów dagostyczych wyró oo w celu geezowaa warto c parametru dagostyczego metody aproksymacye (metoda redokwadratowa puktowa welomaowa) metody terpolacye (metoda fukc skleaych, 2 stopa). 0. Na podstawe przedstawoych powy e ustale opracowao algorytm metodyk geezowaa stau techczego rodków trasportu, który staow podstaw do opracowaa programu komputerowego wspomaga cego geezowae ch stau techczego.

12 96 Heryk Tylck Szacowae przyczy uszkodze w procese geezowaa stau rodków trasprtu Bblografa. Bedat J. S., Persol A.G.: Metody aalzy pomarów sygałów losowych, PWN, Warszawa Betz D.C.: Applcato of optcal fbre sesors for structural health ad usage motorg. Dyamcs Research Group, Departmet of Mechacal Egeerg, The Uversty of Sheffeld. Sheffeld Cholewa W., Ka merczak J.: Data processg ad reasog techcal dagostcs. WNT, Warszawa Nz sk S.: Eksploataca obektów techczych. ITE, Radom Staszewsk W.J., Boller C., Tomlso G.R.: Health Motorg of Aerospace Structures. Joh Wley & Sos, Ltd. Much, Germay Tylck H.: Badae ewoluc stau maszy. Dagostyka, Vol..25 Warszawa 200, str Tylck H., Ró yck J., ółtowska J.: Badae ako c zboru sygałów dagostyczych. Dagostyka, vol.32, Olszty 2004, str Tylck H.: Metody optymalzacye w ezawodo c symptomowe maszy. Materały koferecye, XXXV Zmowa Szkoła Nezawodo c, Szczyrk Wlczarska J.: Wyzaczee geezy stau techczego w procese eksploatac maszy. Rozprawa doktorska. Wydawctwa uczelae UTP, Bydgoszcz ółtowsk B.: Dagostc system for the metro tra. ICME, Scece Press, Chegdu, Cha, 2006, s ółtowsk B., Castaeda L.: Sstema Portal de Dagostco para el Sstema Metro de Medell. VIII Cogresso Iteratoal de Matemeto, Bogota, Columba Wydawctwo fasowae z rodków proektu r WND-POIG /09. Techk wrtuale w badaach stau, zagro e bezpecze stwa rodowska eksploatowaych maszy współfasowaego przez U Europesk ze rodków Europeskego Fuduszu Rozwou Regoalego.

13 Studes & Proceedgs of Polsh Assocato for Kowledge Maagemet Nr 48, THE ESTIMATING CAUSES DAMAGES IN THE PROCESS GENESIS CONDITION VEHICLES TRANSPORTATION Summary Problem of utlzato of the methods geess of the state motorg the codto of trasportato vehcles the scetfc lterature the relatg realzato of motorg the codto logstc processes trasportato seldom. The ecessty of the aalyss of the cosdered questo the reaso also exsts from ths. The aalyss of the possblty of utlzato the methods geess of the state of the process to motorg the codto of trasportato vehcles the am of the study. Keywords: logstcs, the geess of the codto, motorg the codto of trasportato vehcles Heryk Tylck Uwersytet Techologczo-Przyrodczy w Bydgoszczy Al. Prof. S. Kalskego 7, Bydgoszcz e-mal: tylck@utp.edu.pl