LOGISTYKA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH. Andrzej Marjański. Andrzej Marjański ( ) 2. R e f l e k s y j n i e

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "LOGISTYKA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH. Andrzej Marjański. Andrzej Marjański ( ) 2. R e f l e k s y j n i e"

Transkrypt

1 LOGISTYKA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH POTRZEBY LOGISTYCZNE W ZAKRESIE WYŻYWIENIA LUDNOŚCI POSZKODOWANEJ W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH Andrzej Marjański 2 R e f l e k s y j n i e Stan bezpieczeństwa nie jest stanem stabilnym - nie jest dobrem danym podmiotowi raz na zawsze. W życiu codziennym występują ciągłe jego zagrożenia, zarówno od sił natury jak i niezamierzonych oraz zamierzonych skutków działalności człowieka. Dla zapewnienia pożądanego poziomu bezpieczeństwa tworzony jest system bezpieczeństwa, którego koherentnym składnikiem jest logistyka. Andrzej Szymonik 1

2 Agenda Określanie potrzeb logistycznych ludności poszkodowanej Kalkulacja potrzeb logistycznych Strategia działań logistycznych Normy zaopatrzenia Znaczenie zapewnienia dostaw wody Zapotrzebowanie na dostawy żywności Ustalanie norm żywieniowych * 3 Właściwości określania potrzeb logistycznych i medycznych ludności poszkodowanej Jeżeli sytuacja kryzysowa, niezależnie od rodzaju wywołujących ją zagrożeń, powoduje potrzebę wprowadzenia któregoś ze stanów nadzwyczajnych, jest (powinna być) postrzegana jako zdarzenie o charakterze masowym. Okazuje się, że w przypadku konieczności wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, jej skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach. 4 2

3 5 Właściwości określania potrzeb logistycznych i medycznych ludności poszkodowanej Natomiast w sytuacji, kiedy zachodzi potrzeba wprowadzenia stanu wyjątkowego lub stanu wojennego mamy do czynienia dodatkowo m.in.: ze szczególnym zagrożeniem bezpieczeństwa dużej liczby obywateli lub porządku publicznego na dużym obszarze. 6 Właściwości określania potrzeb logistycznych i medycznych ludności poszkodowanej Specyfiką zdarzenia o charakterze masowym jest to, że pomoc dla osób poszkodowanych oraz ochrona mienia i środowiska naturalnego, a także obiektów infrastruktury krytycznej może być skutecznie podjęta tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, tzn. zagrożenia (przyczyny powodujące sytuację kryzysową) nie mogą być usunięte przez użycie zwykłych środków konstytucyjnych. 3

4 Kalkulacja potrzeb logistycznych Mając na uwadze powyższe uwarunkowania, wszelkie kalkulacje (prognozy) dotyczące m.in. potrzeb logistycznych i medycznych ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych, powinny być prowadzone w odniesieniu do dużej skali. Wymóg ten spełnia liczba nie mniejsza niż 100 (sto). Liczba ta nazywana jest populacją szacunkową. 7 Strategia działań logistycznych Inna ważna właściwość, która determinuje potrzeby logistyczne medyczne ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych, wynika bezpośrednio ze strategii działań logistycznych prowadzonych na rzecz ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych. Ich celem jest ratowanie życia i zdrowia rannych i chorych oraz zapewnienie wszystkim osobom poszkodowanym warunków do przetrwania sytuacji kryzysowej. Powoduje to, że wielkości niezbędnie koniecznych dostaw środków zaopatrzenia oraz zakres świadczonych usług logistycznych i usług medycznych mogą być określane nawet według minimalnych norm. 8 4

5 Kształtowanie norm zaopatrzenia Normy zaopatrzenia ludzi w artykuły żywnościowe warunkowane są przede wszystkim względami fizjologicznymi, na które ponadto wpływają warunki klimatyczne (pogoda) oraz charakter wykonywanej pracy (skala wysiłku fizycznego). W przypadku norm zaopatrzenia w wodę do celów gospodarczych istotnym czynnikiem są względy sanitarnohigieniczne i przeciwepidemiczne. 9 Zróżnicowanie kształtowania się norm obowiązujące normy zaopatrzenia ludzi w wodę do picia oraz środki żywnościowe przez pewien czas (zwykle przez ok. 3 dni) mogą być zmniejszone nawet o 50%, nie powodując uszczerbku dla zdrowia. w sytuacjach szczególnego niedoboru środków zaopatrzenia żywnościowego i wody pitnej, bądź trudności z ich dostarczeniem dla osób poszkodowanych, ustalono (skalkulowano) tzw. minimalnie niezbędne normy (dawki) zaopatrzenia wynikające ze względów życiowych (przeżycia). 10 5

6 Wielkości norm W kalkulacjach zapotrzebowania na artykuły żywnościowe i wodę pitną osób poszkodowanych w sytuacjach kryzysowych trzeba i należy przyjmować trzy wielkości norm: normalną odpowiadającą potrzebom fizjologicznym; zmniejszoną ustaloną w wysokości 50% potrzeb normalnych krytyczną zapewniającą minimalne potrzeby wynikające ze względów życiowych. 11 Normy świadczenia usług logistycznych Normy związane ze świadczeniem usług logistycznych i usług medycznych dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych wynikają przede wszystkim z obowiązku przestrzegania: przepisów bezpieczeństwa (np. przepisów związanych z przewozem osób środkami transportowymi) higieny pracy (np. przepisy obowiązujące podczas organizacji zbiorowego żywienia) warunków sanitarnohigienicznych (np. przepisy dotyczące organizacji tymczasowych miejsc zakwaterowania dla osób ewakuowanych); warunków przeciwepidemicznych (np. przepisy obowiązujące podczas epidemii chorób zakaźnych). 12 6

7 Uwarunkowania świadczenia usług medycznych w sytuacjach kryzysowych mogą wystąpić inne czynniki warunkujące zakres świadczonych usług. Szczególnym przypadkiem jest pomoc medyczna, która czasami, ze względu na bardzo dużą liczbę rannych i chorych oraz niedostateczny potencjał medyczny (najczęściej brakuje lekarzy specjalności chirurgicznej i internistycznej) zawężana jest do tzw. względów życiowych. Pomoc chirurgiczna i internistyczna czasami musi być ograniczona (ze względów czasowych) do niezbędnego minimum zapewniającego przeżycie pacjenta. Personel medyczny może udzielić pomocy lekarskiej zwiększonej liczbie rannych i chorych Zapotrzebowanie na dostawy wody 7

8 Zapotrzebowanie na dostawy wody Woda jest składnikiem pożywienia niezbędnym do utrzymania funkcji życiowych organizmu. Stanowi podstawowy rozpuszczalnik wielu związków odżywczych, które rozprowadzane są po całym organizmie właśnie w postaci roztworów wodnych organizm dorosłego człowieka zawiera około 50 litrów wody, stanowi ona ok. 70% ciężaru ciała Woda w ciele człowieka 8

9 Funkcje wody w organizmie człowieka Jest głównym składnikiem płynów ustrojowych (krew, limfa, płyn międzykomórkowy); protoplazma każdej komórki jest roztworem koloidalnym Ważną funkcją wody, jaką spełnia ona w organizmie człowieka jest regulowanie temperatury ciała, zwłaszcza w okresie upałów. Podczas pocenia się woda paruje z powierzchni skóry i przez to oziębia ją. Usunięcie wody z pożywienia człowieka prowadzi w stosunkowo krótkim czasie do poważnych zaburzeń kończących się śmiercią. Dlatego wszystkie straty wody w moczu oraz pocie i wydychanym powietrzu muszą być uzupełniane w pożywieniu. Człowiek przez spożycie różnych produktów, szczególnie owoców, warzyw i mleka otrzymuje pewne ilości wody, jednak swoje całkowite zapotrzebowanie na wodę (ok. 2,5 litra dziennie) zaspokaja, spożywając napoje takie jak np. herbata, kawa, kompot, soki pitne itp. 17 Dostawa wody w sytuacji kryzysowej Dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych organizowane są dostawy wody pitnej oraz wody dla celów gospodarczych Wielkość tych dostaw kalkulowana jest na podstawie obowiązujących norm zaopatrzenia Woda do picia oraz woda do celów gospodarczych dostarczana ludności poszkodowanej powinna odpowiadać obowiązującym normom czystości. Zachowanie tych norm podlega okresowym badaniom laboratoryjnym. Badania te organizuje (zleca) grupa opieki zdrowotnej i pomocy socjalno-bytowej ZZK 18 9

10 Odkażanie wody W przypadku korzystania z wody pochodzącej ze źródeł, w których czystość i przydatność wody do spożycia są wątpliwe, należy ją odkażać poddając chlorowaniu. Najpraktyczniejszym rozwiązaniem w takich sytuacjach jest użycie tabletek Pantocidu. Tabletki te wydaje się indywidualnie ludności poszkodowanej, jednak należy ją poinstruować o sposobach ich stosowania Normy zużycia wody Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody, (Dz. U. z 2002 r. Nr 8, poz. 70). Źródło: Nowak, s

11 21 Normy zużycia wody w gospodarstwach domowych na jednego mieszkańca Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody, (Dz. U. z 2002 r. Nr 8, poz. 70). Źródło: Nowak, s Zużycie wody w usługach 11

12 23 Zużycie wody w usługach 24 Zużycie wody w usługach 12

13 25 Zużycie wody w usługach 26 Zużycie wody w usługach 13

14 27 Zużycie wody w usługach Normy dla resortów obrony i spraw wewnętrznych 28 14

15 29 Zapotrzebowanie na wodę dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych 30 Zapotrzebowanie na wodę dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych 15

16 Zapotrzebowanie na dostawy żywności Żywienie człowieka jest nierozerwalnie związane z jego istnieniem. Jednak naukowe podstawy jego żywienia zostały opracowane (stworzone) stosunkowo niedawno, pomimo że źródeł wiedzy w tej dziedzinie zalecał poszukiwać w kucharstwie filozof i lekarz grecki Hipokrates (ok p.n.e.). 31 Potrzeby żywnościowe człowieka Nowoczesne podejście do problemu żywienia człowieka zastosował dopiero francuski uczony A.L. Lavoisier ( ) przeprowadzając badania i doświadczenia na zwierzętach i ludziach. 32 Antoine Laurent de Lavoisier(ur.26 sierpnia 1743wParyżu, zm.8 maja 1794 tamże) francuskifizykichemik,straconynagilotyniew wyniku wyrokutrybunału Rewolucyjnego Republiki Francuskiej. 16

17 Uwarunkowania dostaw żywności Przyjęte przez organizm pożywienie ulega spaleniu, wydzielając przy tym pewną ilość ciepła. Od tego momentu nauka żywienia została zapoczątkowana przede wszystkim jako kalorymetria, tj. od strony wartości kalorycznej pożywienia. W kolejnych licznych badaniach nad żywieniem człowieka stwierdzono, że pożywienie składa się z różnych składników o różnej budowie i spełniających wielorakie i ważne dla żywego organizmu funkcje. Powoduje to, że do pełnej oceny żywności nie wystarczy określenie jedynie jej wartości kalorycznej. 33 Uwarunkowania dostaw żywności Wyjaśnienie składu pożywienia stało się możliwe dzięki rozwojowi chemii i stosowanych przez nią metod analitycznych, natomiast poznanie roli, jaką spełniają poszczególne jego składniki, zawdzięczamy biologii i fizjologii, a przede wszystkim biochemii, która zajmuje się badaniem przemian zachodzących w żywym organizmie. w żywym organizmie przebiegają tysiące różnorodnych i bardzo skomplikowanych przemian, które nazywa się przemianą materii

18 Uwarunkowania dostaw żywności Przemiana materii w organizmie nigdy, nawet podczas snu, nie ustaje. Można ją określić w kaloriach na 1 godz. i na 1 kg masy (wagi) ciała. Wielkość przemiany materii (a więc ilość zużytych kalorii) zależy od wielu czynników m.in. Od: wagi ciała; wzrostu; płci; klimatu (temperatury otoczenia); ilości i jakości spożywanej żywności; rodzaju, charakteru i ilości wykonywanej pracy itp. 35 Uwarunkowania dostaw żywności U człowieka leżącego w łóżku i będącego na czczo przemiana materii w przypadku prawidłowego funkcjonowania organizmu wynosi 1 kcal/ 1 godz./1 kg masy ciała; Podczas swobodnego stania przemiana wzrasta do 1,5 kcal, przy powolnym spacerze wynosi 2,86 kcal, a przy ręcznym piłowaniu drewna aż 6,86 kcal

19 Uwarunkowania dostaw żywności Na podstawie wielkości przemiany materii możemy obliczyć zapotrzebowanie kaloryczne poszczególnych ludzi. Wobec tego znając zapotrzebowanie kaloryczne organizmu i wartość kaloryczną spożywanej żywności możemy stwierdzić, czy organizm otrzymuje dostateczną (właściwą) liczbę (ilość) kalorii w pożywieniu. 37 Dzienne zapotrzebowanie człowieka na poszczególne składniki pożywienia 38 19

20 Ustalanie wielkości zapotrzebowania W praktyce żywienia zdrowego (optymalnego), zamiast szczegółowych wielkości (ilości) kalorii podanych w powyższej tabeli, stosuje się wielkości średnie. dla ludzi w wieku lat ok. 2200kcal, w wieku lat ok kcal w wieku powyżej 60 lat ok kcal. Wielkości te wzrastają w przypadku wykonywania ciężkiej pracy fizycznej do ok kcal 39 Dobowa racja żywnościowa (przeciętna dobowa racja żywnościowa wynosi ok kcal, 70 80g białka, w tym 1/3 białka zwierzęcego), Jeżeli praca fizyczna jest wykonywana w warunkach niskich temperatur nawet do ok kcal 40 20

21 Zapewnienie proporcji składników Pokrycie zapotrzebowania kalorycznego nie wystarcza jednak do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Organizm musi poza kaloriami otrzymywać w pokarmach w odpowiednich ilościach i proporcjach różne niezbędne składniki. Należą do nich przede wszystkim: białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne. 41 Białka 42 Białka to bardzo skomplikowane związki chemiczne Odgrywają w organizmie rolę podstawową, są zasadniczym i niezbędnym elementem w budowie każdej komórki. Z białka organizm buduje nowe lub odnawia zużyte komórki, hormony, enzymy (inaczej fermenty), ciała odpornościowe itp. W skład białka wchodzą takie podstawowe pierwiastki jak: azot, węgiel, tlen, wodór, siarka, fosfor i inne. Pierwiastki te tworzą związki chemiczne zwane aminokwasami. Organizm ludzki niektóre aminokwasy potrafi sam wytwarzać podczas przemiany materii. Są jednak takie, które muszą być dostarczane w pożywieniu. 21

22 Białka Białka zawierające w odpowiednim stosunku niezbędne organizmowi ludzkiemu aminokwasy nazywane są białkami pełnowartościowymi, a produkty zawierające te białka produktami wysokowartościowymi. Przeważnie są one pochodzenia zwierzęcego. Natomiast białko produktów roślinnych jest mniej wartościowe. Pożądane jest, by w pożywieniu człowieka występowały różne produkty, najlepiej pochodzenia roślinnego i pochodzenia zwierzęcego. Białko zwierzęce powinno stanowić 1/3 1/2 ogólnego zapotrzebowania organizmu na ten składnik. W polskich zwyczajach żywieniowych głównymi źródłami białka są: pochodzenia zwierzęcego: mięso, ryby, sery i mleko, Z produktów pochodzenia roślinnego głównie nasiona roślin strączkowych. 43 Węglowodany Węglowodany występują głównie w produktach roślinnych Dla człowieka są głównym źródłem energii. Typowym węglowodanem jest skrobia (składnik ziaren zbóż, bulwy ziemniaka tzw. mąka ziemniaczana). Do węglowodanów zalicza się także błonnik. Głównym źródłem węglowodanów w typowej diecie Polaka są ziemniaki, przetwory zbożowe i cukier. Zapotrzebowanie dzienne przeciętnego człowieka na węglowodany wynosi ok. 450 gram

23 Tłuszcze Tłuszcze zaliczają się do składników pożywienia o najwyższej wartości kalorycznej Są one traktowane przede wszystkim jako źródło energii. Za pomocą tłuszczu można, nie zwiększając zbytnio objętości pożywienia, podnieść jego wartość kaloryczną, co ma istotne znaczenie podczas organizacji wyżywienia dla osób pracujących fizycznie. Wbrew różnym opiniom dietetyków, najcenniejszymi biologicznie tłuszczami są tłuszcze pochodzenia zwierzęcego zwłaszcza masło. Są w nich zawarte witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, np. A, D, E. 45 Źródła tłuszczu Głównym źródłem tłuszczu w diecie Polaka jest: masło, smalec, oleje jadalne, margaryna i słonina 46 23

24 Zapotrzebowanie na tłuszcze Dzienne zapotrzebowanie przeciętnego człowieka na tłuszcze jest różne i zależy od rodzaju wykonywanej pracy, a także płci, pory roku (klimatu) itp. Przeciętnie wynosi ono gram dziennie. Pożądane jest, by w pożywieniu człowieka występowały zarówno tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, jak i pochodzenia roślinnego. W tłuszczach pochodzenia roślinnego występują tzw. nienasycone kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy i arachidonowy), które są konieczne do normalnego przebiegu procesów życiowych, szczególnie do utrzymania właściwego stanu skóry oraz przemiany wodnej i tłuszczowej (dawniej była to witamina F). 47 Witaminy Poza białkami, węglowodanami i tłuszczami pożywienie człowieka powinno zawierać dostateczną ilość witamin. Są to związki organiczne o różnej, często skomplikowanej budowie. Są one niezbędne do utrzymania w prawidłowym stanie żywego organizmu. Ich brak w pożywieniu objawia się zahamowaniem wzrostu, zmianami w oczach, skórze, nabłonku, w układzie nerwowym itp. Schorzenia powstałe na skutek braku witamin nazywane są awitaminozą. Nauka obecnie zna kilkadziesiąt witamin. Jednak w normalnym zapotrzebowaniu organizmu człowieka na witaminy uwzględnia się tylko kilka z nich. Są to witaminy: A, B1, B2, PP, C i D

25 49 Skład części jadalnych zawartych w 100 g produktu rynkowego niektórych środków spożywczych 50 Skład części jadalnych zawartych w 100 g produktu rynkowego niektórych środków spożywczych 25

26 Grupy żywnościowe Różne produkty żywnościowe zawierają różne składniki odżywcze i w różnych ilościach. Żaden z produktów (za wyjątkiem mleka w żywieniu niemowląt) nie może sam zaspokoić pełnego zapotrzebowania człowieka na poszczególne składniki odżywcze. Dla ułatwienia oceny poszczególnych produktów żywnościowych, dzieli się je na grupy. W skład każdej takiej grupy wchodzą produkty o zbliżonym składzie chemicznym i podobnych wartościach odżywczych. Często dzieląc produkty żywnościowe, wyróżnia się 12 grup Mleko i jego przetwory Grupa pierwsza obejmuje mleko i jego przetwory. Są źródłem wysokowartościowego białka, wapnia, łatwo przyswajalnego tłuszczu i cukru mlecznego większości znanych witamin. Grupa ta zawiera jednak mało witaminy C i żelaza. Nie zawiera błonnika. 26

27 Mięso, drób i ryby Grupa druga -mięso, ryby i drób. Dostarczają one organizmowi przede wszystkim : pełnowartościowe białko niektóre witaminy grupy B. Produkty te są ubogie w wapń, witaminę C oraz nie zawierają błonnika. 53 Jaja 54 Grupa trzecia to jaja. Są one źródłem prawie wszystkich składników odżywczych., zwłaszcza wartościowego białka oraz większości witamin i składników mineralnych. 27

28 Produkty roślinne Grupa czwarta -produkty roślinne. Są bogate w karoteny (prowitaminy A). Do tej grupy należą m.in.: morele, melony, marchew, sałata, dynia, szpinak, jarmuż i szczypiorek Owoce i warzywa Grupa piąta obejmuje owoce i warzywa Źródło witaminy C, np.: kapusta, pomidory, porzeczki, maliny, truskawki, owoce dzikiej róży cytryny. 28

29 Pozostałe owoce i warzywa Grupa szósta to tzw. pozostałe owoce i warzywa. Zawierają one niewielkie ilości witamin i składników mineralnych. Należą do niej przeważnie warzywa korzeniowe Tłuszcze bogate w witaminy A i D Grupa siódma -tłuszcze bogate w witaminy A i D. Należą do niej: masło, śmietana witaminizowane margaryny. Poza witaminami dostarczają energii. 29

30 Przetwory zbożowe Grupa ósma obejmuje przetwory zbożowe. Poza węglowodanami zawierają one, zależnie od rodzaju przemiału, witaminy grupy B, białko, błonnik fosfor. Są ubogie w wapń i pozostałe witaminy. Należą do nich: mąka, kasze płatki owsiane Cukier i słodycze Grupa dziewiąta obejmuje cukier i słodycze. Zawierają one głównie węglowodany będące źródłem energii. 30

31 Produkty wysokokaloryczne Grupa dziesiąta -produkty wysokokaloryczne o dużej zawartości tłuszczu (poza masłem). Dostarczają one głównie energii, a niektóre z nich, jak oleje roślinne, niezbędnych kwasów tłuszczowych (linolowy, linolenowy i arachidonowy). 61 Ziemniaki Grupa jedenasta to ziemniaki. Są źródłem węglowodanów (skrobi), stąd i energii, witaminy C oraz niewielkich ilości witamin z grupy B Zawierają mało białka, ale jest ono wysokowartościowe i dobrze uzupełnia inne białka roślinne

32 Suche nasiona roślin strączkowych Grupa dwunasta -suche nasiona roślin strączkowych. Należądo niej m.in. groch, fasola, bób itp. Zawierają one dużo i stosunkowo wysokiej wartości biologicznej białka, składniki mineralne, niektóre witaminy grupy B, a często również tłuszcz. Mogą przy odpowiedniej kombinacji z innymi produktami roślinnymi częściowo zastępować białka pochodzenia zwierzęcego. 63 Zróżnicowanie diety Układając jadłospis należy w miarę możliwości uwzględniać wszystkie wymienione wyżej grupy produktów żywnościowych w ciągu jednego dnia. Ponadto należy pamiętać, że produkty należące do jednej grupy można zamienić, np. mięso można zamienić rybami, smalec olejem

33 Potrzeby żywnościowe ludności poszkodowanej Potrzeby żywnościowe (zapotrzebowanie na dostawy środków spożywczych) ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych są w zasadzie takie same jak na co dzień, tzn. w czasie, w którym nie występują zagrożenia (bądź ich skutki) powodujące tę sytuację. Jednak ich pełne zaspokojenie zgodne z oczekiwaniem (osób poszkodowanych), bardzo często nie jest możliwe. 65 Problemy z zapewnieniem żywności Najczęściej główną przyczyną tego stanu rzeczy jest duża skala problemu (masowość zjawiska), brak pełnego zbilansowania potrzeb żywnościowych ludności z posiadanymi zapasami artykułów żywnościowych, ograniczone możliwości transportowe, trudności z dotarciem z dostawami zaopatrzenia do osób poszkodowanych, ograniczenia czasowe itp. Aby zapewnić warunki przetrwania (pod względem żywnościowym) wszystkim poszkodowanym często stosuje się limitowanie dostaw

34 67 Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka 68 34

35 69 Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka 70 Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka 35

36 71 Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka 72 Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka 36

37 73 Zapotrzebowanie na artykuły żywnościowe ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych 74 Z wieloletnich badań i obserwacji, szczególnie dotyczących żywienia w warunkach naturalnego (ekstremalnego) bytowania wynika, że średnie dzienne minimalne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na kalorie wynosi około 900 kcal przy dostarczaniu tylko 500 kcal osoba zdrowa może żyć przez pewien czas (kilka dni) bez wyraźnie szkodliwych skutków dla jej zdrowia. 37

38 Normy zaopatrzenia dostatecznego Istotnym warunkiem jest to, by człowiek, któremu do takich wielkości ograniczono wartość kaloryczną wyżywienia, miał zapewnioną odpowiednią ilość wody do picia. Ponadto w takich przypadkach należy, w miarę możliwości, unikać zbędnego i nadmiernego wysiłku. Planując zaspokojenie potrzeb żywnościowych ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych, w przypadku braku pełnego (wystarczającego) asortymentu artykułów spożywczych, można stosować ich zamienniki, posługując się normami zaopatrzenia dostatecznego Zapotrzebowanie na artykuły żywnościowe ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych 38

39 77 Podsumowanie 78 Zagadnienia do dyskusji 39

40 Literatura do wykładu W. NOWAK i E. NOWAK, PODSTAWY LOGISTYKI W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH Z ELEMENTAMI ZARZĄDZANIA LOGISTYCZNEGO, SWSPiZ, Łódź-Warszawa 2009, rozdział Pytania? Prawdziwym błędem jest błąd popełnić i nie naprawić go. 80 Konfucjusz ( p.n.e.) chiński filozof i myśliciel 40

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia

Bardziej szczegółowo

Normy wyżywienia Racje pokarmowe. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015

Normy wyżywienia Racje pokarmowe. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015 Normy wyżywienia Racje pokarmowe Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015 1 Normy wyżywienia (zalecane racje pokarmowe) (recommended pattern of food use) dzienne zestawy produktów

Bardziej szczegółowo

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie

Bardziej szczegółowo

dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?

dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną

Bardziej szczegółowo

ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka

ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,

Bardziej szczegółowo

Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe

Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych

Bardziej szczegółowo

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie

Bardziej szczegółowo

"Program pilotażowy - Dieta Mamy".

Program pilotażowy - Dieta Mamy. "Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także

Bardziej szczegółowo

Rola poszczególnych składników pokarmowych

Rola poszczególnych składników pokarmowych Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI

ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.

Bardziej szczegółowo

Produkty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!

Produkty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!! Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty

Bardziej szczegółowo

Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS

Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.

ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,

Bardziej szczegółowo

MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA

MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność

Bardziej szczegółowo

Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży

Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży Pamiętaj o codziennym spożywaniu produktów zawartych w piramidzie! PRODUKTY ZBOŻOWE ( mąki, kasza, ryż, płatki, pieczywo i makarony) Sągłównym

Bardziej szczegółowo

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego

Bardziej szczegółowo

Echo Dobrocina. Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch.

Echo Dobrocina. Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch. Echo Dobrocina Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch. Kwiecień 2015 Ważne aspekty wychowania fizycznego Aby poznać pojęcie wychowania fizycznego należy najpierw zaznajomić się z definicją kultury fizycznej.

Bardziej szczegółowo

Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo?

Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo? Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo? Według definicji zdrowe odżywianie to sposób jedzenia, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu jego zapewnienia

Bardziej szczegółowo

Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej

Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej Zdrowe odżywianie polega na odpowiednim wyborze produktów i przygotowaniu posiłków umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu poprzez

Bardziej szczegółowo

Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie

Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA

WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr

Bardziej szczegółowo

NASZE SPOSOBY NA ZDROWIE Aby zachować zdrowie i dobrą formę, wystarczy postępować zgodnie z następującymi zasadami:

NASZE SPOSOBY NA ZDROWIE Aby zachować zdrowie i dobrą formę, wystarczy postępować zgodnie z następującymi zasadami: NASZE SPOSOBY NA ZDROWIE Aby zachować zdrowie i dobrą formę, wystarczy postępować zgodnie z następującymi zasadami: 1. ZBILANSOWANA DIETA ŁATWIEJSZE NIŻ MYŚLISZ! 1.Zbilansowana dieta, to taka, która dostarcza

Bardziej szczegółowo

8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum

8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum 8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte

Bardziej szczegółowo

ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE

ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO

Bardziej szczegółowo

MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA

MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA Wartość odżywcza Żywność z tej grupy należy do grupy produktów białkowych. Białko mięsa, ryb i jaj charakteryzuje sie dużą wartością

Bardziej szczegółowo

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność

Bardziej szczegółowo

Talerz zdrowia skuteczne

Talerz zdrowia skuteczne Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia

Bardziej szczegółowo

Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach

Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach NORMY ŻYWIENIA DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I SZKOLNYM W POLSCE OPRACOWANO W INSTYTUCIE ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA I ZATWIERDZONE ZOSTAŁY PRZEZ INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość

Bardziej szczegółowo

Odżywiamy się zdrowo! PREZENTACJA DLA PRZEDSZKOLAKÓW

Odżywiamy się zdrowo! PREZENTACJA DLA PRZEDSZKOLAKÓW Odżywiamy się zdrowo! PREZENTACJA DLA PRZEDSZKOLAKÓW CO POWINNY JEŚĆ DZIECI WITAMINY PRODUKTY ZBOŻOWE PRODUKTY POCHODZENIA ROŚLINNEGO PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO PRZETWORY MLECZNE ZASADY ZDROWEGO

Bardziej szczegółowo

Prezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę!

Prezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę! Prezentacja materiałów przygotowanych do realizacji V edycji programu edukacyjnego Trzymaj formę! KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ IV EDYCJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! ZAKOPANE, 6 8 PAŹDZIERNIKA

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego

Bardziej szczegółowo

Zasada trzecia. Zasada czwarta

Zasada trzecia. Zasada czwarta Zdrowe odżywianie jest podstawą zachowania zdrowego organizmu. Przestrzegając dziesięciu podstawowych zasad właściwego żywienia, wykorzystamy dostępne pożywienie w najbardziej efektywny dla naszego zdrowia

Bardziej szczegółowo

ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW

ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia

Bardziej szczegółowo

Prawidłowe odżywianie. Czy marnujemy szansę na zdrowe żywienie?

Prawidłowe odżywianie. Czy marnujemy szansę na zdrowe żywienie? Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Prawidłowe odżywianie. Czy marnujemy szansę na zdrowe żywienie? prof. dr hab. Lidia Wądołowska

Bardziej szczegółowo

Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2

Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 1. Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i strukturą egzaminu zewnętrznego. 2. Problematyka żywienia w Polsce i na świecie. -wymienia

Bardziej szczegółowo

Piramida zdrowego żywienia w cukrzycy

Piramida zdrowego żywienia w cukrzycy Piramida zdrowego żywienia w cukrzycy Wysiłek fizyczny codziennie ok. 30-60 minut Codzienna aktywność fizyczna wpływa na dobre samopoczucie i lepsze funkcjonowanie organizmu. Każdy wysiłek fizyczny jest

Bardziej szczegółowo

Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej

Bardziej szczegółowo

Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy

Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy To NASZ Zielony sklepik w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Zielonkach! ZIELONKI = Zielony Sklepik = zdrowe i smaczne jedzenie Mamy coś do powiedzenia o piramidzie zdrowego

Bardziej szczegółowo

Warsztaty dla Rodziców. Wiosenne śniadanie. Warszawa 26.05.2015 r.

Warsztaty dla Rodziców. Wiosenne śniadanie. Warszawa 26.05.2015 r. Warsztaty dla Rodziców Wiosenne śniadanie Warszawa 26.05.2015 r. Urozmaicenie Uregulowanie Umiarkowanie Umiejętności Unikanie Prawidłowe żywienie 7 zasad wg prof. Bergera + Uprawianie sportu + Uśmiech

Bardziej szczegółowo

Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia

Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Co to jest? Zdrowe odżywianie sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.

Bardziej szczegółowo

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185 SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje

Bardziej szczegółowo

11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Samodzielna ocena swojego żywienia i aktywności fizycznej. Cele: zapoznanie ucznia z praktycznymi aspektami układania prawidłowo zbilansowanej

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY TOWAROZNAWSTWA 11 WSTĘP 9

SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY TOWAROZNAWSTWA 11 WSTĘP 9 SPIS TREŚCI WSTĘP 9 ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY TOWAROZNAWSTWA 11 1. Podstawy towaroznawstwa 13 1.1. Zakres towaroznawstwa 13 1.2. Klasyf ikacja towarów 15 1.3. Kryteria podziału towarów (PKWiU) 15 1.4. Normalizacja

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCJI PRZYRODY

SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCJI PRZYRODY SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCJI PRZYRODY Hasło: Czynności życiowe człowieka. Czym się odżywiamy? Temat: Składniki odżywcze i ich znaczenie dla organizmu. Cele: 1. Poziom wiadomości - uczeń - zna podstawowe składniki

Bardziej szczegółowo

Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu.

Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu. Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu. Dostarczają także kwasu foliowego. Zawierają znaczne ilości składników

Bardziej szczegółowo

Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka

Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych

Bardziej szczegółowo

Powszechne mity dotyczące diety. Zofia Kwiatkowska

Powszechne mity dotyczące diety. Zofia Kwiatkowska Powszechne mity dotyczące diety 1 Zofia Kwiatkowska Struktura prezentacji O Historia O Czym jest dieta? O Czym jest żywienie? O Zasady zdrowego żywienia O Najczęstsze mity dotyczące diety O Podsumowanie

Bardziej szczegółowo

RACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.

RACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola

SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola 3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9

Bardziej szczegółowo

2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia?

2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? A. Jarosz Woda głównym składnikiem ciała i podstawowym składnikiem pożywienia stanowi 50 80 %masy ciała zasoby wodne organizmu muszą być stale

Bardziej szczegółowo

Odżywiamy się zdrowo! Filip Batko

Odżywiamy się zdrowo! Filip Batko Odżywiamy się zdrowo! Filip Batko KATEGORIE ŻYWIENIOWE WITAMINY PRODUKTY ZBOŻOWE PRODUKTY POCHODZENIA ROŚLINNEGO PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO PRZETWORY MLECZNE ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA WIERSZE NA ZDROWIE

Bardziej szczegółowo

Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które

Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które DROGI RODZICU Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które zjadamy w ciągu dnia. Przy czym obowiązuje zasada,

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 1. ASORTYMENT TOWAROWY 11

ROZDZIAŁ 1. ASORTYMENT TOWAROWY 11 Spis treści WSTĘP 9 ROZDZIAŁ 1. ASORTYMENT TOWAROWY 11 1.1. Podstawowe pojęcia towaroznawstwa 12 1.2. Towar 14 1.2.1. Podział towaroznawstwa 14 1.2.2. Przydatność wiedzy o towarach w pracy w handlu 15

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA

WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (MS i TŻiŻCz z uz.)

Bardziej szczegółowo

Żywienie dziecka. Żywienie dziecka. Budowa nowych tkanek (rozrost) Odnowa zużytych tkanek. Wytwarzanie energii. Utrzymywanie temperatury ciała

Żywienie dziecka. Żywienie dziecka. Budowa nowych tkanek (rozrost) Odnowa zużytych tkanek. Wytwarzanie energii. Utrzymywanie temperatury ciała Żywienie dziecka dr n.med. Jolanta Meller Na wiele potrzebnych nam rzeczy możemy poczekać. Dziecko nie może. Właśnie teraz formują się jego kości, tworzy się krew, rozwija umysł. Nie możemy mu powiedzieć

Bardziej szczegółowo

KSZTAŁTOWANIE NAWYKÓW ZDROWEGO ODŻYWIANIA I SYSTEMATYCZNE UPRAWIANIE ĆWICZEŃ RUCHOWYCH. Wyrobienie nawyku jedzenia II śniadania

KSZTAŁTOWANIE NAWYKÓW ZDROWEGO ODŻYWIANIA I SYSTEMATYCZNE UPRAWIANIE ĆWICZEŃ RUCHOWYCH. Wyrobienie nawyku jedzenia II śniadania Konstancin-Jeziorna, 5 czerwca 2017 Sprawozdanie z realizacji projektu do KONKURSU NA PROJEKT EDUKACYJNY PROMUJĄCY ZMIANĘ ZACHOWAŃ W ZAKRESIE STYLU ŻYCIA W ŚRODOWISKU LOKALNYM W RAMACH REALIZACJI OGÓLNOPOLSKIEGO

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA CZYLI JAK USTRZEC SIĘ CHORÓB CYWILIZACYJNYCH

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA CZYLI JAK USTRZEC SIĘ CHORÓB CYWILIZACYJNYCH ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA CZYLI JAK USTRZEC SIĘ CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Żywić się zdrowo powinniśmy w każdym okresie życia, ale szczególnie ważny jest sposób odżywiania dzieci i młodzieży, kobiet w ciąży

Bardziej szczegółowo

Żywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk?

Żywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk? Żywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk? Podczas intensywnego treningu organizm produkuje energię znacznie szybciej, niż wówczas, gdy aktywność jest mała. W trakcie ćwiczeń serce bije częściej,

Bardziej szczegółowo

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki

Bardziej szczegółowo

Czym jest program Trzymaj

Czym jest program Trzymaj Trzymaj formę! Czym jest program Trzymaj formę"? "Trzymaj formę" " to inicjatywa propagująca zdrowy styl życia o unikalnym dwukierunkowym podejściu: promującym zbilansowane odżywianie połą łączone z regularną

Bardziej szczegółowo

Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY

Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY Czym są składniki odżywcze Składniki odżywcze substancje chemiczne dostarczane do organizmu przez pokarm, który dostaje się do

Bardziej szczegółowo

Zdrowe odżywianie - sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.

Zdrowe odżywianie - sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia. Łukasz Sujecki IIIA Zdrowe odżywianie - sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia. Piramida zdrowego Odżywiania Pyyyszne mięsko

Bardziej szczegółowo

Regulamin Konkursu na jednodniowy jadłospis dla dzieci pn. Zdrowe dzieci jedzą radomszczańską zalewajkę

Regulamin Konkursu na jednodniowy jadłospis dla dzieci pn. Zdrowe dzieci jedzą radomszczańską zalewajkę Reulamin Konkursu na jednodniowy jadłospis dla dzieci pn. Zdrowe dzieci jedzą radomszczańską zalewajkę I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Oranizatorem Konkursu pn. Zdrowe dzieci jedzą radomszczańską zalewajkę

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty

Bardziej szczegółowo

Co jadłem/jadłam wczoraj?

Co jadłem/jadłam wczoraj? 1 Co jadłem/jadłam wczoraj? 2 Talerz zdrowia 2 Pieczywo i produkty zbożowe Podstawowe źródło węglowodanów złożonych w diecie i pokarm o stosunkowo dużej wartości odżywczej. Produkty zbożowe dostarczają

Bardziej szczegółowo

Jedzmy zdrowo na kolorowo!

Jedzmy zdrowo na kolorowo! Jedzmy zdrowo na kolorowo! Dlaczego powinniśmy jeść warzywa? Ponieważ są źródłem: -witamin: głównie: beta-karoten, witamina C, kwas foliowy oraz witaminy K, niacyna oraz witaminy E -składników mineralnych:

Bardziej szczegółowo

Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum

Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum Autor: mgr Beata Draczko Temat lekcji: Wiem, co jem. Zasady racjonalnego odżywiania się człowieka. Cel ogólny: - zapoznanie uczniów z zasadami racjonalnego

Bardziej szczegółowo

ABC żywienia dzieci, czyli dlaczego jedzenie jest najważniejsze?

ABC żywienia dzieci, czyli dlaczego jedzenie jest najważniejsze? ABC żywienia dzieci, czyli dlaczego jedzenie jest najważniejsze? Odżywianie jest rozumiane jako przyjmowanie pokarmu w celu zaspokojenia podstawowej potrzeby fizjologicznej każdego żywego organizmu, niezależnie

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. 26.10.2015r.

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. 26.10.2015r. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY 26.10.2015r. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY Żywienie, szczególnie zbiorowe, nie powinno być realizowane w sposób doraźny. Jest to istotny problem

Bardziej szczegółowo

Miejsce mięsa w diecie

Miejsce mięsa w diecie Miejsce mięsa w diecie Walory zdrowotne mięsa od dawna są przedmiotem kontrowersyjnych poglądów wśród ludzi. Jedni widzą w mięsie znakomite źródło niezbędnych składników odżywczych, inni natomiast przypisują

Bardziej szczegółowo

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis Żywienie i aktywność fizyczna mają wpływ na rozwój psychofizyczny

Bardziej szczegółowo

GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie)

GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie) 1. Czym jest GDA? GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie) to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie zostały wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego

Bardziej szczegółowo

Żywienie w szpiczaku mnogim

Żywienie w szpiczaku mnogim Żywienie w szpiczaku mnogim Spotkanie II : dbamy o kości mgr inż. Sławomir Kozłowski szpiczak mnogi leczenie osteoporoza- zaburzenie mineralizacji kości Czynniki środowiskowe dieta (wapń i witamina D)

Bardziej szczegółowo

zbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)

zbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl) HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej

Bardziej szczegółowo

Zasady i znaczenie racjonalnego żywienia

Zasady i znaczenie racjonalnego żywienia Zasady i znaczenie racjonalnego żywienia Racjonalne żywienie to dostarczenie organizmowi we właściwym czasie odpowiednich dla jego potrzeb składników odżywczych w odpowiedniej ilości Wiąże się to nie tylko

Bardziej szczegółowo

ŚWIADOME ŻYWIENIE A ROZWÓJ DZIECKA

ŚWIADOME ŻYWIENIE A ROZWÓJ DZIECKA ŚWIADOME ŻYWIENIE A ROZWÓJ DZIECKA mgr Katarzyna Liptak Nauczyciel wych. wczesnoszkolnego, Trener Wellness Co to jest ODŻYWIANIE? To proces życiowy polegający na pozyskiwaniu przez organizm ze środowiska

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 1 ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 Uniwersytet Medyczny w Łodzi DIETA DZIECKA POWINNA BYĆ: Urozmaicona pod względem doboru produktów spożywczych, Uregulowana pod względem częstości i pory spożywania posiłków,

Bardziej szczegółowo

Wyzwanie na Odchudzanie

Wyzwanie na Odchudzanie Gratulacje! Batony proteinowe Pyszna, zdrowa przekąska bogata w białko, idealna, gdy masz ochotę na coś słodkiego. Jeden baton dostarcza 140* kcal, czyli mniej niż typowe batony czekoladowe Zbilansowane

Bardziej szczegółowo

KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ

KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ Kierunek studiów: Dietetyka Poziom : studia pierwszego stopnia

Bardziej szczegółowo

Żywienie dziecka. dr n.med. Jolanta Meller

Żywienie dziecka. dr n.med. Jolanta Meller Żywienie dziecka dr n.med. Jolanta Meller Na wiele potrzebnych nam rzeczy możemy poczekać. Dziecko nie może. Właśnie teraz formują się jego kości, tworzy się krew, rozwija umysł. Nie możemy mu powiedzieć

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2 KARTA KURSU Nazwa Podstawy zdrowego żywienia Nazwa w j. ang. Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Mgr inż. Ewelina Trojanowska Zespół dydaktyczny Mgr inż. Ewelina Trojanowska Opis kursu (cele kształcenia)

Bardziej szczegółowo

Myślę co jem - profilaktyka otyłości i chorób dietozależnych wśród dzieci. Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak

Myślę co jem - profilaktyka otyłości i chorób dietozależnych wśród dzieci. Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak 1. Cel główny Uczeń ocenia swój sposób żywienia Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak 2. Cele szczegółowe Uczeń: ocenia wielkość porcji poszczególnych grup produktów spożywczych identyfikuje

Bardziej szczegółowo

W zdrowym ciele zdrowy duch Ulotka informacyjna dla rodziców przygotowana przez klasę VI w ramach programu Trzymaj formę

W zdrowym ciele zdrowy duch Ulotka informacyjna dla rodziców przygotowana przez klasę VI w ramach programu Trzymaj formę W zdrowym ciele zdrowy duch Ulotka informacyjna dla rodziców przygotowana przez klasę VI w ramach programu Trzymaj formę Wybierz zdrowie! Oto pięć powodów, dla których warto wybrać zdrowy styl życia: Rzadziej

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA ANETA SADOWSKA

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA ANETA SADOWSKA ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA ANETA SADOWSKA I PATRYCJA SZAFRAŃSKA HASŁO PORADNIKA Nie wystarczy jeść - należy się odżywiać - to mądre słowa. Nie należy wpychać w siebie wszystkiego co jest na stole, czy w

Bardziej szczegółowo

Zadbaj o swoje zdrowie już dziś

Zadbaj o swoje zdrowie już dziś Zadbaj o swoje zdrowie już dziś Jurata Jurkun Specjalista ds. odżywiania i kontroli wagi Centrum Zdrowego Odżywiania i Kontroli Wagi w Suwałkach Zmiany cywilizacyjne Zmiany cywilizacyjne Transport Zbiory

Bardziej szczegółowo

Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010

Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010 Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010 Analiza rejestru powiadomień o pierwszym wprowadzeniu do obrotu środków spożywczych Środki spożywcze specjalnego

Bardziej szczegółowo

WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH

WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH dr inż. Dominika Głąbska Zakład Dietetyki Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW warzywa i owoce są istotnym elementem codziennej

Bardziej szczegółowo

Przemiany materii podstawowa i ponadpodstawowa składają się na całkowitą przemianę materii CPM = PPM + PPPM

Przemiany materii podstawowa i ponadpodstawowa składają się na całkowitą przemianę materii CPM = PPM + PPPM 1. Temat: Zapotrzebowanie energetyczne człowieka. Kryteria wyodrębniania grup ludności w celu ustalenia całkowitego zapotrzebowania energetycznego człowieka 1. Metabolizmem (przemianą materii) nazywamy

Bardziej szczegółowo

... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010

... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... Dzienniczek Badań Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... lekarz prowadzący imię nazwisko wiek adres MASA CIAŁ A Masę ciała można ocenić na podstawie wskaźnika BMI

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Prowadząca ćwiczenia: dr inż. Magdalena Woźniczko

ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Prowadząca ćwiczenia: dr inż. Magdalena Woźniczko ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Prowadząca ćwiczenia: dr inż. Magdalena Woźniczko Tematyka zajęć: 1. Wprowadzenie. Wartość odżywcza. Podział produktów spożywczych na grupy. Tabele składu produktów spożywczych i potraw

Bardziej szczegółowo

Opracowano na podstawie zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie

Opracowano na podstawie zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie Opracowano na podstawie zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM opracowane przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie 1. Jedz

Bardziej szczegółowo

WYNIKI ANKIET I TESTÓW KLAUDIA KRZYŻAŃSKA, KL.IIIF GIMNAZJUM NR14 BYTOM

WYNIKI ANKIET I TESTÓW KLAUDIA KRZYŻAŃSKA, KL.IIIF GIMNAZJUM NR14 BYTOM . WYNIKI ANKIET I TESTÓW KLAUDIA KRZYŻAŃSKA, KL.IIIF GIMNAZJUM NR14 BYTOM TESTY TESTY ROZWIĄZAŁO 140 UCZNIÓW 1.Co dostarcza organizmowi najwięcej energii? A)WĘGLOWODANY, TŁUSZCZE I BIAŁKA B)MAGNEZ,POTAS

Bardziej szczegółowo

Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014

Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014 Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014 Kod ucznia Informacje dla ucznia 1. Na stronie tytułowej arkusza w wyznaczonym miejscu wpisz swój kod ustalony przez komisję.

Bardziej szczegółowo

Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo

Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Cel i założenia: Przypomnienie zasad prawidłowego i smacznego odżywiania Niemarnowanie jedzenia Zachęcenie do rodzinnego spożywania posiłków Zmniejszanie ilości

Bardziej szczegółowo

10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną

Bardziej szczegółowo