Gliceryna techniczna jako nośnik energii odnawialnej dla energetyki zawodowej

Transkrypt

1 Teres Topolnick *, Jrosłw Zuwł, Piotr Hrycko, Roksn Muzyk Instytut Chemicznej Przeróbki Węgl, Zbrze Crude glycerol s bioliquid for renewble energy genertion in power sector Gliceryn techniczn jko nośnik energii odnwilnej dl energetyki zwodowej Plese cite s: Przem. Chem. 213, 92, 1, 111. Three tech. glycerol smples were studied for phys. nd chem. properties nd dded (1-2%) to bituminous col or its blend with wooden chips (13.9%) used s solid fuel in power plnt (18 MW). Compn. of flue gs nd properties of slgs nd fouling deposits were detd. The ddn. of glycerol did influence neither the firing process nor the properties of fuel gses nd solid wstes. Przedstwiono wyniki bdń lbortoryjnych fizykochemicznych włściwości gliceryny technicznej pochodzącej od krjowych dostwców. Zprezentowno wyniki wielkosklowych testów bdwczych współsplni gliceryny z węglem kmiennym orz biomsą stłą w jednej z krjowych elektrowni systemowych. Oprcowno bilns cieplny bdnego kotł OP-65, określono wpływ współsplni tego pliw n jego prmetry cieplne, tkże wyznczono stężeni znieczyszczeń orz omówiono wpływ tego pliw n skłonność do znieczyszczni powierzchni grzewczych i żużlowni. W systemowej energetyce zwodowej oprtej n splniu pliw stłych, ciekłe pliw pochodzeni petrochemicznego wykorzystywne są głównie jko pliw rozpłkowe lub pomocnicze, służące do stbilizcji prcy kotł. Wykorzystnie biopłynów (gliceryn, tłuszcze zwierzęce, olej tlowy) jko pliw dodtkowego umożliwi wytworzenie energii zlicznej do energii ze źródeł odnwilnych (OZE). Mogą one być stosowne w istniejących instlcjch, bez ogrniczeń, jkie stwiją instlcje młynowe w przypdku splni biomsy stłej 1). Zgodnie z dyrektywą Komisji Europejskiej 2), biopłyny to pliw ciekłe wytworzone z biomsy, wykorzystywne w celch energetycznych innych niż w trnsporcie, w tym do wytwrzni energii elektrycznej i ciepł lub chłodu. Stosownie biomsy pochodzeni roślinnego w procesch produkcji biopliw ciekłych pozwl n klsyfikcję odpdowej gliceryny technicznej jko biopłynu, w konsekwencji wyprodukownej z nich energii elektrycznej jko energii z OZE zgodnie z rozporządzeniem Ministr Gospodrki 3). Anlizując dynmiczny wzrost produkcji biodiesl 4) możn przyjąć znczną ndpodż gliceryny technicznej, której ndwyżkę po uwzględnieniu zpotrzebowni n ten surowiec przez inne brnże (kosmetyczną, frmceutyczną) możn wykorzystć dl celów energetycznych. Kilk krjowych elektrowni systemowych wybudowło instlcje podwcze biopłynów i spordycznie wykorzystywło je do produkcji energii pochodzącej ze źródeł odnwilnych. Były to jednk instlcje pilotżowe o niewielkich wydjnościch, pliwo trktowno jko dodtek do splni, nie jko pliwo stbilizujące lub rozpłkowe. Anliz techniczno-ekonomiczn 5) wykzł, że technicznie możliwe jest zstąpienie mzutu gliceryną techniczną, przy czym możliwy do osiągnięci jest dodtni efekt ekonomiczny. Dr inż. Teres TOPOLNICKA w roku 1986 ukończył studi n Wydzile Chemicznym Politechniki Śląskiej, specjlność chemi i technologi polimerów i tworzyw sztucznych. Prcę doktorską z zkresu fizykochemii pków węglowych obronił w 26 r. n Politechnice Wrocłwskiej. Obecnie jest zstępcą dyrektor Centrum Bdń Lbortoryjnych w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgl w Zbrzu. Specjlność nlityk produktów węglopochodnych orz zgdnieni sttystycznej nlizy i jkości wyników bdń, nliz termiczn pliw stłych z zstosowniem technik sprzężonych TG-MS-GC. * Autor do korespondencji: Instytut Chemicznej Przeróbki Węgl, ul. Zmkow 1, Zbrze, tel. (32) , emil: ttop@ichpw.zbrze.pl Dr inż. Jrosłw ZUWAŁA w roku 1998 ukończył studi n Wydzile Inżynierii Środowisk i Energetyki Politechniki Śląskiej w Gliwicch, gdzie w 24 r. uzyskł stopień doktor nuk technicznych. Jest dyrektorem Centrum Bdń Technologicznych Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgl. Specjlność zgdnieni eksplotcji instlcji splni i współsplni biomsy orz pliw pochodzeni odpdowego, problemtyk optymlizcji prcy systemów energetycznych pod względem energetycznym, ekonomicznym i ekologicznym w pełnym cyklu życi. 92/1(213) 111

2 Wykorzystnie gliceryny technicznej jko nośnik energii z OZE możliwe jest pod wrunkiem ciągłego monitorowni prmetrów jkościowych tego pliw, w szczególności jego wrtości opłowej. Splnie dodtkowych pliw w postci biomsy w kotle energetycznym wpływ n tworzenie się osdów znieczyszczjących powierzchnie grzewcze kotł. Mechnizm tworzeni się osdów znieczyszczjących podczs splni pliw zostł stosunkowo dobrze poznny. Osdy te występują w dwojkiej formie. Jedną z nich jest żużel, zdefiniowny jko osd w stnie roztopionym lub brdzo lepkim, tworzący się w sekcji płomieniowej plenisk (podlegjący ciepłu promieniowni). Drugim jest osd tworzący się w dużej mierze z pewnego rodzju pry (np. reozolu), któr nstępnie kondensuje w regionie konwekcyjnych powierzchni wyminy ciepł tworząc osdy znieczyszczjące. Zsdniczy wpływ n zchownie się substncji minerlnej przy splniu biomsy m obecność metli lklicznych N, K i C orz chloru i sirki. Sód i pots w wysokich temperturch splni odprowują, w wyższych prtich kotł prowego, wchodzą w rekcję z innymi skłdnikmi splin tworząc związki niskotopliwe, które osdzją się n powierzchnich przegrzewczy. Typ osdu, ich ksztłt i grubość zleżą od stosunku S/Cl w pliwie. Proces tworzeni się osdów w obecności sircznów, zwłszcz związków chloru zncznie przyspiesz korozję wysokotemperturową. Podczs splni biomsy nwet przy stosunkowo niewielkim udzile chloru w substncji roboczej pliw (np.,5%) wydziel się KCl, który kondensuje n rurch, przyspieszjąc drmtycznie proces korozji, mogą również powstwć osdy o zncznej zwrtości chlorków. Jest to skutkiem dużej ich skłonności do osdzni się, wynikjącej z ogromnego rozdrobnieni, które jest rezulttem tworzeni się poprzez kondenscję pr i nstępnie zestlni w formie erozoli. Podobny mechnizm obserwuje się również w przypdku związków K, N, Zn, S i Pb, n skutek czego występują one w większym stężeniu w osdch niż w tworzącym je popiele. Prdokslnie stwierdzono, że współsplnie zwierjącej chlor biomsy z pliwmi zwierjącymi sirkę korozję tę zncznie zmniejsz, poniewż powstjąc zwrt wrstw K 2 SO 4 stnowi dl rury ochronę. Pojwiły się bdni, z których wynikło, że niebezpieczny jest dopiero stn, kiedy w pliwie stosunek S r /Cl r spd poniżej 2,. Problem jest jednk brdziej skomplikowny i późniejsze prce wykzły, że wspomnine ochronne dziłnie sircznów występuje tylko w wrunkch utlenijących. Nie wystrczy przy tym, by odpowiednią ilość tlenu zwierły spliny omywjące powierzchnię przegrzewcz. Ndmir tlenu musi występowć n powierzchni rur pod osdem popiołowym. Stn tki łtwo może ulec zkłóceniu, jeżeli osd popiołowy jest n tyle zwięzły (spieczony lub zwierjący substncje ciekłe), że uniemożliwi dyfuzję tlenu do powierzchni stli. W konwencjonlnych kotłch korozj zwykle nstępuje w procesie utlenini, który przebieg wolno. W wyższych temperturch (65 7ºC) sirczny mogą topić się zncznie przyspieszjąc korozję. Splnie pliw o innej niż projektow chrkterystyce powoduje istotne zminy chrkteru i rozmirów znieczyszczeń powierzchni ogrzewlnych, co z kolei silnie oddziłuje n ilość ciepł przejętego przez poszczególne powierzchnie. W efekcie nstępuje zmin rozkłdów tempertur splin i czynników ogrzewnych w kotle mogąc spowodowć wzrost wymgnych strumieni wody wtryskowej lub niedotrzymnie nominlnych tempertur czynników orz zminy tempertury mteriłu w elementch kotł. Stwierdzono, że lkli zwrte w pliwie powodują tworzenie się osdów i korozję powierzchni ogrzewlnych kotł. Powstjące osdy zmniejszją skuteczność wyminy ciepł, związn z nimi korozj może spowodowć uszkodzenie przegrzewczy pry, prowdząc do wrii i nieplnownych przestojów. Sole metli lklicznych zwrte w popiele lotnym są szczególnie uciążliwe, gdyż powodują zmniejszenie tempertury topnieni popiołu i zwiększenie jego lepkości, co powoduje nsilenie się powstwni osdów. Wysokie szybkości korozji wiążą się zś z występowniem ciekłych skłdników n powierzchni rur. Stąd pojwienie się żużlowni (lub jego intensyfikcj w stosunku do stnu istniejącego przed współsplniem) niesie ze sobą ryzyko uszkodzeń ekrnów. Celem prcy było wykznie efektów energetycznych i ekologicznych splni gliceryny technicznej w pełnym wielkosklowym teście przemysłowym. W pierwszym etpie oprcowno i zwlidowno procedury nlityczne dl oceny włściwości energetycznych gliceryny technicznej. Część doświdczln Surowce Do bdń nd jkością gliceryn produkownych w Polsce pozyskno reprezenttywne próbki tych biopłynów od njwiększych producentów biodiesl. Jko substncję wzorcową zstosowno czysty glicerol (POCh, Gliwice). Wlidcj procedury nlitycznej Uzysknie zgodności wyników nlizy z wrtościmi podnymi w certyfikcie jkości orz z dnymi z pozycji literturowej 6) świdczyło o kompetencji i biegłości w wykonywniu oznczeń. Zkres wlidcji obejmowł nlizę 24 próbek gliceryny technicznej różnego pochodzeni w zkresie oznczni zwrtości wody, popiołu, sirki, wodoru i ciepł splni (będące procedurmi w IChPW), wykonnie bdń w zewnętrznych, kredytownych lbortorich w zkresie jk wyżej orz w zkresie nlizy elementrnej, porównnie i nlizę uzysknych wyników, oprcownie procedur oznczni zwrtości wody, zwrtości popiołu, sirki i wodoru, orz oznczni ciepł splni i obliczni wrtości opłowej i wreszcie wlidcję oprcownych procedur orz wyznczenie niepewności pomiru. Oprcowne procedury zostły zwlidowne z wykorzystniem progrmu Sttistic 8. Wyznczono powtrzlność i odtwrzlność, przeprowdzono nlizę wrtości odstjących metodą grficzną i obliczeniową z wykorzystniem mocnych testów sttystycznych (testy Grubbs i Cochrn), metodą grficzną i obliczeniową (test Schpiro i Wilk). Przeprowdzono tkże ocenę normlności rozkłdu uzyskiwnych wyników i oceniono stbilność poszczególnych metod. N podstwie wyników wielokrotnych powtórzeń poszczególnych bdń, wyznczono niepewność pomiru zwrtości wody, popiołu, skłdu elementrnego i ciepł splni gliceryn do celów energetycznych 7). Szczegóły dotyczące oprcownych procedur nlitycznych przedstwiono w odrębnych prcch 8, 9). Dodtkowe bdni włściwości fizykochemicznych, mjące n celu określenie podobieństw do typowych olejów opłowych stosownych w energetyce obejmowły oznczenie gęstości, chrk- Mgr inż. Piotr HRYCKO w roku 22 ukończył studi n Wydzile Inżynierii Środowisk i Energetyki Politechniki Śląskiej. Od styczni 211 r. jest zstępcą kierownik Lbortorium Technologii Splni i Energetyki w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgl w Zbrzu. Specjlność energetyk ciepln. Mgr Roksn MUZYKA w roku 26 ukończył studi n Wydzile Mtemtyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego. Prcuje n stnowisku strszego specjlisty inżynieryjno technicznego w Lbortorium Gzów Przemysłowych i Produktów Węglopochodnych w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgl w Zbrzu. Specjlność nlityk produktów ciekłych i węglopochodnych, zgdnieni nlizy sttystycznej, nliz elementrn, reologi /1(213)

3 terystykę reologiczną, temperturę zpłonu, wyznczenie ph orz oznczenie msy cząsteczkowej. Gęstość bdnych próbek oznczono reometrem. Temperturę zpłonu oznczono w tyglu otwrtym metodą Mrcusson. Ocenę włściwości reologicznych bdnych próbek przeprowdzono z pomocą reometru obrotowego typu CR (z regulowną prędkością ścinni). Pomiru lepkości dokonno w zkresie temp. 25-1ºC i prędkości ścinni 5 s -1. Oznczenie msy cząsteczkowej wykonno z pomocą osmometru prowego Osmomt 7 firmy Gontec. Zestwienie wyników bdń dl kilku njbrdziej zróżnicownych jkościowo, wytypownych próbek gliceryny technicznej (próbki 2, 3 i 4), orz glicerolu czystego (próbki 1 i 5 6) ) przedstwiono w tbeli 1. Wyniki pomirów reologicznych przedstwiono w postci krzywych płynięci, które wyznczno dl wzrstjących i mlejących wrtości prędkości ścinni. Stosowno zkresy prędkości ścinjących 1 5 s -1. Rejestrowno 5 punktów pomirowych przy rosnących prędkościch ścinni i 5 punktów przy mlejących prędkościch ścinni. Przykłdową zleżność nprężeni ścinjącego od prędkości ścinni dl jednej z bdnych próbek przedstwiono n rys. 1. Wrtości lepkości dl bdnych próbek wyznczono wg normy 1) (w temp. 25 o C, 3 o C i 4 o C stosowno niższe prędkości ścinni odpowiednio 12 1/s, 2 1/s, i 35 1/s) wyniki przedstwiono w tbeli 2. Tble 2. Dynmic viscosity of glycerol smples Tbel 2. Wyniki oznczni lepkości dynmicznej η, P s Temp. C Próbk 1 Próbk 2 Próbk 3 Próbk 4 25,8259,5342,3426,1291 3,679,3712,2483,998 4,2994,193,1324,65 5,163,175,78,399 6,916,652,486,28 7,568,43,335,212 8,374,298,251,176 9,261,222,197 n.o. 1,193,173,178 n.o. Tble 1. Anlysis of tested glycerols Tbel 1. Wyniki nliz włściwości gliceryn Zkresy Oznczny prmetr Próbk 1 Próbk 2 Próbk 3 Próbk 4 Próbk 5 6) włściwości Zwrtość wody metodą Krl Fischer, W, %,8 3,5 8,95 1,31,8-18,25 Zwrtość popiołu, A d, %,5 2,98 8,64 4,54,5-14,65 N <,5,8,9,6 <,4-,4 C 39,12 36,88 32,71 33,37 39,1 29,5-43,1 Skłd elementrny, % H d 8,72 8,63 7,78 7,46 8,7 5,56-8,75 S <,5 1,,6 1,46 <,5-1,46 O d 51,99 5,31 45,42 45,97 52,2 35,9-52,3 Ciepło splni, Q s, kj/kg Obliczon wrtość opłow, Q i, kj/kg Gęstość, d 2, kg/m Tempertur zpłonu, T zp., o C Odczyn, ph 5, 4, 5, 5, - 3,-5, Ms cząsteczkow, g/mol 92,41 18,52 137,98 99,8-89,19-137,98 Fig. 1. Flow curves for crude glycerol (smple 2) determined t 25-1 C Rys. 1. Krzywe płynięci dl gliceryny odpdowej (próbk 2) wyznczone w zkresie temp o C Aprtur Instlcj podwni gliceryny technicznej do kotł skłdł się z węzł rozłdowczego, zmodernizownego zbiornik mgzynowego, węzł zsilni, rurociągu doprowdzjącego glicerynę do kotłowni, ukłdu kontroli przepływu i rozdziłu gliceryny, rurociągów zsiljących poszczególne kotły orz zmodernizownych węzłów przyplnikowych i dysz plników (rys. 2). Do celów mgzynowni wykorzystno zbiornik o pojemności 1 m 3. Zbiornik ten był zmodyfikownym zbiornikiem mgzynowym wykorzystywnym wcześniej do mgzynowni mzutu. Instlcj przeznczon był do rozłdunku, mgzynowni i podwni gliceryny do zbiornik mgzynowego z terminlu kolejowego i smochodowego. Węzeł rozłdowczy znjdowł się w kontenerze ustwionym w bezpośrednim sąsiedztwie toru kolejowego. N potrzeby rozłdowni cystern smochodowych wykorzystno specjlny rurociąg. Zdniem węzł było przepompownie rozłdowywnej gliceryny do zbiornik mgzynowego. W przebudownym zbiorniku mgzynowym pozostwiono ukłd wężownic grzni zbiornik prą. Ilość pry do celów grzewczych był regulown przez pomir tempertury w zbiorniku, co umożliwiło utrzymnie jej n poziomie C. Gliceryn dostrczn był n potrzeby dwóch kotłów, w których prowdzono proces jednoczesnego splni biomsy w postci gliceryny technicznej z węglem. Instlcj mogł podwć glicerynę do wybrnych kotłów z regulowną wydjnością. Ze zbiornik mgzynowego gliceryn pobiern był izolownym rurociągiem wyposżonym w ogrzewnie elektryczne, zkończonym instlcją filtrującą, nstępnie pompą zsiljącą o regulownej wydjności. Wydjność pompy dobrn zostł w sposób zpewnijący mksymlną wydjności instlcji orz odpowiednią cyrkulcję gliceryny między pompą zbiornikiem dl lepszego wyrównni jej tempertury w zbiorniku, co było niezwykle wżne w okresch niskich tempertur zewnętrznych. Do zkwlifikowni części energii wytworzonej w procesie współsplni gliceryny jko energii z OZE konieczne było spełnienie przez wytwórcę energii uwrunkowń techniczno-orgnizcyjnych zwrtych w Rozporządzeniu Ministr Gospodrki 3). Zgodnie z tymi wymgnimi ciąg technologiczny podwni biopłynu wyposżono w urządzenie pozwljące n pobór próbek w określonych 92/1(213) 113

4 Fig. 2. Instlltion for feeding the boiler with glycerol Rys. 2. Instlcj podwni gliceryny do kotł odstępch czsu i n rurociągu zsiljącym zmontowno utomtyczny ukłd próbobiorczy. W przypdku omwinej elektrowni, z próbek pobiernych co 2 h sporządzno dobową próbkę lbortoryjną, n podstwie nlizy której określno prmetry splnej gliceryny. Urządzenie próbobiorcze zostło umiejscowione przed urządzeniem pomirowym służącym do określni ilości splonego pliw, co uniemożliwiło zwrócenie już zmierzonego pliw. Uzyskne dne wykorzystywno do określni ilości energii elektrycznej pochodzącej z odnwilnych źródeł. W instlcji podwczej gliceryny zostły wykorzystne istniejące plniki mzutowe, do jej wtrysku do komory splni kotłów. Z uwgi n inne włściwości obu pliw plniki te zmodyfikowno, tk by nstępowło utomtyczne podwnie pry przez dyszę plnik w sytucji, gdy nie był podwn przez niego gliceryn. Stnowiło to ochronę plnik przed przegrzniem i spleniem. Sposób prowdzeni testów przemysłowych Testy wielkosklowego współsplni gliceryny z węglem kmiennym orz biomsą stłą prowdzono w trzech serich (tbel 3). Udził msowy biomsy stłej w miesznce z węglem wyznczono n podstwie wskzń wg tśmowych umieszczonych n linich podwni biomsy i węgl. Udził msowy gliceryny obliczono wykorzystując pomir strumieni msy gliceryny rejestrowny przez system pomirowy elektrowni. Bdni włściwości fizykochemicznych pobrnych próbek węgl kmiennego i biomsy wykonno w IChPW, stosując procedury kredytowne przez Polskie Centrum Akredytcji orz Polskie Normy. Poboru próbek węgl i biomsy stłej dokonywł obsług instlcji z przenośnik tśmowego podjącego pliwo do zsobnik przykotłowego. Pobór próbek gliceryny zostł przeprowdzony z ukłdu dozowni gliceryny do kotł, poboru próbek popiołu lotnego z elektrofiltru orz poboru próbek żużl z ukłdu odprowdzeni popiołu dokonywno w połowie czsu trwni poszczególnych testów. Oznczenie włściwości fizykochemicznych popiołu lotnego orz żużl wykonno w IChPW. Zwrtość poszczególnych metli ciężkich w próbkch pliw, żużl Tble 3. Industril tests, lod 18 MW Tbel 3. Testy przemysłowe przy obciążeniu 18 MW Numer serii Pliwo Udził gliceryny, % 1 kmienny - 2 kmienny 1,8 3 kmienny + bioms 13,9 % 1, i popiołu lotnego określono metodą ICP OES. W rmch prcy z elektrofiltrem oznczono stężeni znieczyszczeń w splinch. Zwrtość O 2, CO 2, CO, NO 2, NO, N 2 O, NH 3, HF, HCl, SO 2, SO 3, COS, CS 2, CH 4, C 2, C 3 H 8, C 4 H 1, C 2 H 4, C 3, C 6, HCOH i HCN oznczono z pomocą nliztor GASMET DX4 dziłjącego w oprciu o metodę nlizy bsorpcji promieniowni podczerwonego gzów (FTIR) orz nliztor tlenu (z sondą cyrkonową). Zwrtość pyłów, wielopierścieniowych węglowodorów romtycznych w tym benzo()pirenu oznczono z pomocą ukłdu skłdjącego się z sondy połączonej z ogrzewnym seprtorem pyłu, chłodnicy, systemu rurek z mteriłem sorpcyjnym: żywicą XAD-2 orz węglem ktywnym orz spirtor gzu. Zwrtość polichlorownych dibenzodioksyn i dibenzofurnów oznczono metodą filtrcji i kondenscji wg normy 11), przy czym próbki pobierno z pomocą ukłdu pomirowego firmy Zmbelli. S.r.l. Zwrtość chloru oznczono metodą spektrofotometryczną z ornżem metylowym 12). Zwrtość rtęci oznczono wg normy 13). Zwrtość ldehydów (w tym kroleiny) oznczono metodą chromtogrfii gzowej 14). Cłkowitą zwrtość węgl orgnicznego (TOC) oznczono techniką ciągłej detekcji płomieniowo-jonizcyjnej-fid z pomocą przenośnego nliztor ogólnego węgl orgnicznego AWE-PW. Do pomiru prmetrów cieplnych orz przepływowych wykorzystno wskzni systemu pomirowego elektrowni. Produkty uboczne (żużel i popiół lotny) uzyskne podczs przemysłowych testów współsplni poddno bdniom lbortoryjnym, których zkres obejmowł wykonnie wyciągu wodnego, oznczenie zwrtości części plnych i oznczenie zwrtości metli ciężkich (As, Zn, Cr, Cd, Cu, Ni, Pb, Hg). Dl włściwej klsyfikcji orz wyboru drogi dlszego postępowni z ubocznymi produktmi współsplni wżn był przede wszystkim znjomość zwrtości metli ciężkich w tych produktch i ich wymywlność. Skłonność pliw do żużlowni i znieczyszczni powierzchni ogrzewlnych kotł określono wskźnikiem, oprtym n wykorzystniu stosunku udziłów w popiele tlenków zsdowych i kwsowych. Wskźnik ten wyznczono ze wzoru (1). Pondto stosowno również uproszczony skłdnik R (b/), wyrżony zleżnością (2): Im mniejsze były wrtości wskźników c m i R (b/) tym wyższe były tempertury topnieni i płynięci t B i t C i tym mniejsze było niebezpieczeństwo wystąpieni żużlowni. Przy R (/b) <,15 obydwie tempertury przekrczły 16 o C. Skłonność węgl do tworzeni się (i późniejszego spiekni się) znieczyszczeń powierzchni ogrzewlnych określno wskźnikiem F u (fouling index), który możn tkże uznć z wskźnik skłonności do (1) (2) /1(213)

5 tworzeni się osdów inicjujących żużlownie. Wskźnik ten opisny jest wzorem (3). Dl węgl bez skłonności do znieczyszczeń F u,6, dl węgl o dużej skłonności do znieczyszczeń,6 < F u 4, dl węgl o brdzo dużej skłonności do tworzeni i spiekni się znieczyszczeń F u > 4. Przydtny był tkże stosunek S R, informujący o lepkości żużl i określony wzorem (4). Duż wrtość tego wskźnik oznczł dużą lepkość żużl i wskutek tego młą skłonność do żużlowni. Żużel wykzywł młą skłonność do żużlowni gdy S R > 72, średni skłonność do żużlowni gdy 72 S R > 65 orz duż skłonność do żużlowni gdy S R 65. Dodtkowo w celu lepszego schrkteryzowni pliw pod względem skłonności do żużlowni sekcji pleniskowej kotł, wykorzystywno współczynnik R S (Bbcock index) uwzględnijący, oprócz stosunku związków zsdowych do kwśnych, tkże zwrtość sirki w pliwie i opisny wzorem (5). Pliwo wykzywło młą skłonność do żużlowni dl R S <,6, średni skłonność do żużlowni dl R S =,6 2,, dużą skłonność do żużlowni dl R S = 2, 2,6 orz brdzo dużą skłonność do żużlowni 15) dl R S > 2,6. Bilns cieplny kotł Bdni kotł orz obliczeni bilnsowe prowdzono zgodnie z normą 16) orz procedurmi i normmi kredytownego Lbortorium Pliw i Węgli Aktywnych IChPW (w zkresie oznczeń pliw i odpdu pleniskowego). Sprwność kotł brutto określono metodą pośrednią (przez wyznczenie strt) wg zleżności (6). w której Q. ozncz moc cieplną użyteczną, MW, Q. strtę do N RC otoczeni, MW, Q. strty energii niezleżne od strumieni msy L pliw, MW, Q. sumę strumieni energii dodtkowej, sumę Z strt proporcjonlnych do strumieni msy pliw, MW. Do obliczeń przyjęto temperturę odniesieni t o = 25 o C, temperturę żużl t ż = 5 o C, współczynnik odprowni popiołu,5. Wielkość strty do otoczeni zleżł tylko od rodzju pliw zgodnie ze wzorem (7): (7) w którym dl kotłów n kmienny C =,22. Sum strt proporcjonlnych do strumieni msy pliw zostł definiown wg wzoru (8): (8) w którym l GF ozncz strtę wylotową odniesioną do energii doprowdzonej Q., l strtę spowodowną niesplonym CO odniesioną do energii doprowdzone Q., l strtę spowodowną entlpią i zwrtością niesplonych ZF COF ZF SFF części plnych w żużlu i popiele odniesioną do energii doprowdzonej Q.. ZF Niepewność wyznczeni sprwności określno metodą pośrednią wg normy 16). Wyniki bdń 92/1(213) (3) (4) (5) (6) Włściwości fizykochemiczne pliw użytych podczs testów splni przedstwiono w tbelch 4 i 5. W wyniku obliczeń bilnsowych Tble 4. Properties of fuels used in combustion tests Tbel 4. Włściwości pliw użytych podczs testów splni Seri 1 Seri 2 Jedno- Prmetr Symb. stk Anliz techniczn kmienny kmienny gliceryn* Wilgoć cłkowit r W t % 1,6 9, 8,99 Wilgoć nlityczn W % 2,6 2,2 - Popiół A % 28, 22,7 - Popiół A r % 25,7 21,1 8,64 Zw. części lotnych V % 25,23 26,47 - Zw. części lotnych V df % 36,35 35,25 - Węgiel C t % 57,1 63,6 32,69 Wodór H t % 3,62 3,89 7,78 Sirk cłkowit S t %,71,91,7 Sirk popiołow S %,28,29 - Sirk pln S c %,43,62 - Azot N % 1,3 1,5,9 Tlen (obliczony) O d % 7,22 5,94 45,27 Chlor Cl %,241,228 - Fluor F %,22,16 - Ciepło splni Q s kj/kg Wrtość opłow Q i kj/kg Wrtość opłow r Q i kj/kg Anliz elementrn * wrtości w stnie roboczym i zgodne z oznczeniem przedstwionym w tbeli 1 Tble 5. Physicochemicl properties of fuels used in combustion tests Tbel 5. Włściwości fizykochemiczne pliw użytych podczs testów splni Seri 3 Prmetr Symb. Jednostk bioms gliceryn* kmienny stł** Wilgoć cłkowit r W t % 7,9 8,6 8,95 Wilgoć nlityczn W % 1,3 6,3 - Popiół A % 21,7,8 - Popiół A r % 2,2,8 8,62 Zw. części lotnych V % 22,63 78,37 - Zw. części lotnych V df % 29,39 84,36 - Węgiel C t % 66,3 48, 32,73 Wodór H t % 3,87 5,8 7,75 Sirk cłkowit S t %,46,2,6 Sirk popiołow S %,24,2 - Sirk pln S c %,22, - Azot N % 1,2,15,12 Tlen (obliczony) O d % 5,59 38,93 45,69 Chlor Cl %, Fluor F %,15 <,3 - Ciepło splni Q s kj/kg Wrtość opłow Q i kj/kg Wrtość opłow r Q i kj/kg Anliz techniczn Anliz elementrn * wrtości w stnie roboczym i zgodne z oznczeniem przedstwionym w tbeli 1, ** miesznk biomsy leśnej i biomsy pochodzeni rolniczego 115

6 Tble 6. The energy blnce of OP-65 boiler Tbel 6. Wyniki bilnsu energetycznego kotł OP-65 Prmetr Jednostk Węgiel kmienny+ Węgiel Węgiel kmienny+ bioms stł+ kmienny gliceryn gliceryn Wydjność kotł t/h 481,4 483,9 478,6 Moc ciepln kotł MW 372,7 377,4 374,3 Średni strumień węgl t/h 73,2 64,9 54,9 Strumień biomsy stłej t/h - - 9, Strumień biomsy ciekłej t/h - 1,2,6 Strumień energii chemicznej pliw MW 41, 415,9 413,6 wylotow fizyczn splin MW 26,21 26,7 28,94 % 6,39 6,27 7, MW,13,1,16 niesplonego CO w splinch %,3,2,4 Strty entlpii i zwrtości części plnych MW 9,58 1,89 8,88 w popiele lotnym i żużlu % 2,34 2,62 2,15 do otoczeni (promieniowni MW 1,39 1,4 1,39 i konwekcji) %,34,34,34 Sprwność energetyczn kotł (brutto) ± niepewność % 9,9 ±,87 9,75 ±,93 9,48 ±,93 splni węgl z gliceryną ntomist w przypdku testu splni miesznki węgl, biomsy stłej i gliceryny obecności formldehydu nie stwierdzono. Bdni ubocznych produktów splni wykzły, że oznczone poziomy wymywlności dl wszystkich ozncznych substncji, poz dwom przypdkmi, były n zncznie niższym poziomie niż wrtości dopuszczlne (rys. 5-7). Przekroczenie zwrtości selenu w wyciągu wodnym z próbki popiołu lotnego ze splni węgl orz z współsplni węgl z biomsą stłą i gliceryną miło njprwdopodobniej incydentlny chrkter i nie powinno stnowić przeszkody dl trktowni tego mteriłu w przyszłości jko mteriłu obojętnego. Wszystkie bdne mteriły sklsyfikowno do skłdowni n skłdowisku odpdów innych niż niebezpieczne i obojętne. Łączn zwrtość metli ciężkich w bdnych próbkch whł się w zkresie 43,4-777,9 mg/kg s.m., przy czym kotł wyznczono sprwność energetyczną kotł, co wrz z wielkością strt bilnsownych zmieszczono w tbeli 6. Uzyskne sprwności energetyczne kotł, przy podobnych obciążenich podczs testów wspólsplni pozostwły n brdzo zbliżonym poziomie w porównniu ze splniem węgl. Dodtek odpdowej gliceryny techniczn nie wpłynął negtywnie n sprwność bdnego kotł. Grficzne porównnie stężeń znieczyszczeń podczs poszczególnych testów zprezentowno n rys. 3 i 4. Wrtość stężeni SO 2 w splinch był njniższ w przypdku testu splni miesznki kmienny, bioms stł zwrtości i gliceryn, co wynikło z njniższej sirki w tej miesznce w porównniu do zwrtości sirki w pliwch użytych w Serii 1 i 2. Stężenie CO było njwyższe dl testu splni miesznki kmienny, bioms stł i gliceryn, co mogło wynikć z niewłściwie dobrnych ilości powietrz pierwotnego i wtórnego do splni. Stężenie NO x w przypdku splni miesznek węgl i biomsy było niezncznie wyższe w porównniu ze splniem węgl. Wrtość stężeni pyłu dl wszystkich testów pozostwł n zbliżonym poziomie. Stężeni NH 3, HCl, C 6, C 7 H 8, C 4 H 1 i WWA były niższe w przypdku splni miesznek węgl i biomsy w porównniu ze splniem węgl. Nstąpił niewielki wzrost stężeni HCN podczs testów wspólsplni. Stężeni Cl i Hg uległy obniżeniu podczs testu splni miesznki kmienny/bioms stł/gliceryn w porównniu ze splniem węgl. Nie zobserwowno obecności stężeń C 2, C 3 H 8 i C 2 H 4 podczs wszystkich testów. Wrtości stężeń PCDD/DF dl wszystkich testów pozostwły poniżej poziomu oznczlności. Stężenie formldehydu niezncznie wzrosło podczs testu Stężenie, mg/m 3 n w przeliczeniu n 6 proc. O CO NOx SO2/1 Węgiel kmienny Węgiel kmienny + gliceryn Węgiel kmienny+ bioms stł + gliceryn Fig. 3. Comprison of min pollutnt concentrtions in co-firing tests Rys. 3. Porównnie stężeń podstwowych znieczyszczeń podczs testów współsplni Stężenie, mg/m 3 n w przeliczeniu n 6 proc. O NH3 HCN HCl/1 Hg/1 Cl COS CS2 CH4 C2H6 C3H8 C4H1 C2H4 C3H6 C6H6, (benzen) C7H8, (toluen) Pył 16 WWA Węgiel kmienny Węgiel kmienny + gliceryn Węgiel kmienny+ bioms stł + gliceryn Fig. 4. Comprison of concentrtions of contminnts in co-firing tests Rys. 4. Porównnie stężeń znieczyszczeń podczs testów współsplni Formldehyd /1(213)

7 Chrom Nikiel Ołów Miedź Cynk Sumryczn zw rtość metli, mg/kg s.m /1(213) Zw rtość metli, mg/kg s.m. popiół lotny (+1, % m/m gliceryny +13,9 % m/m biomsy stłej) żużel (+1, % m/m gliceryny +13,9 % m/m biomsy stłej) popiół lotny (+1,8 % m/m gliceryny) żużel (+1,8 % m/m gliceryny) popiół lotny () żużel () Fig. 5. Chnges in the totl content of hevy metls in the by-products from co-firing tests depending on the biomss shre in fuel mixture Rys. 5. Zminy sumrycznej zwrtości metli ciężkich w ubocznych produktch współsplni w zleżności od udziłu biomsy w miesznce pliwowej Rtęć Arsen Kdm Zw rtość metli, mg/kg s.m. popiół lotny (+1, % m/m gliceryny +13,9 % m/m biomsy stłej) żużel (+1, % m/m gliceryny +13,9 % m/m biomsy stłej) popiół lotny (+1,8 % m/m gliceryny) żużel (+1,8 % m/m gliceryny) popiół lotny () żużel () Fig. 6. Chnges in the totl content of some hevy metls in the by-products from co-firing tests depending on the biomss shre in fuel mixture Rys. 6. Zminy sumrycznej zwrtości wybrnych metli ciężkich w ubocznych produktch współsplni w zleżności od udziłu biomsy w miesznce pliwowej popiół lotny (+1, % m/m gliceryny +13,9 % m/m biomsy stłej) żużel (+1, % m/m gliceryny +13,9 % m/m biomsy stłej) popiół lotny (+1,8 % m/m gliceryny) żużel (+1,8 % m/m gliceryny) popiół lotny () żużel () Fig. 7. Chnges in the totl content of mercury, rsenic nd cdmium in the by-products from co-firing tests depending on the biomss shre in fuel mixture Rys. 7. Zminy sumrycznej zwrtości rtęci, rsenu i kdmu w ubocznych produktch współsplni w zleżności od udziłu biomsy w miesznce pliwowej był on wyrźnie wyższ w popiołch lotnych w stosunku do żużli. Anlizując wyniki bdń przedstwione n rys. 5 możn stwierdzić, że dl splnych miesznek biomsy i węgl w porównniu do splni węgl mlł sumryczn zwrtość metli ciężkich w popiołch lotnych, ntomist w żużlu tendencj t był zróżnicown. Ogólnie zchowny jest trend wyższych zwrtości metli w popiele lotnym niż w żużlu. Wykonne oznczeni wykzły, że zwrtość niklu i chromu w żużlu dl serii 3 był wyższ w porównniu z testmi n węglu i miesznce węgl i gliceryny (seri 1 i 2), co może wynikć z tego, iż związki niklu i chromu były mniej lotne i pozostły w żużlu. Dl metli tkich jk ołów, miedź, cynk, rsen ich zwrtość w żużlu i popiele lotnym był niższ dl splnych miesznek w porównniu ze splniem smego węgl. Zobserwowno również, że rtęć występowł głównie w popiele lotnym, co wynikło z fktu, że związki rtęci były brdziej lotne i uległy dsorpcji n cząstkch popiołu lotnego. Wrtość wskźników c m i R (b/), mówiących o skłonności pliw do żużlowni dl wszystkich pliw wykorzystnych w trkcie testów w elektrowni zmieszczono n rys. 8. Nieco niższe wrtości tych współczynników występowły dl miesznek węgl i biomsy. Biorąc dodtkowo pod uwgę tempertury topnieni popiołów (rys. 9 i 1) możn przypuszczć, że splne pliw wykzują młe skłonności do żużlowni. Wrtość współczynnik S R dl testownych miesznek przedstwiono n rys. 11. Przyjmowł on wrtości większe od 72, co wskzuje n młą skłonność bdnych pliw do żużlowni. Wrtość wskźnik F U mówiącego o skłonności pliw do znieczyszczeń powierzchni ogrzewlnych zobrzowno n rys. 12. Wrtość tego wskźnik dl pliw użytych do testów przekrczł wrtość,6 i mieścił się w przedzile,6 < Fu 4, co świdczyło o dużej skłonności pliw do tworzeni się osdów n powierzchnich wyminy ciepł. Poniewż zwrtość gliceryny (1 2%) w cłej miesznce pliwowej splnej w kotle był niewielk (co wynikło z wydjności instlcji podwni tego pliw), trudno jednozncznie wskzć jego wpływ n zminę skłonności do żużlowni i tworzeni osdów n powierzchnich ogrzewlnych kotł. W przypdku długoterminowego współsplni tego pliw zsugerowć jednk nleży prowdzenie okresowych inspekcji wewnątrz kotł dl identyfikcji potencjlnych zgrożeń korozyjnych. Podsumownie Gęstość bdnych próbek gliceryny technicznej wynosił kg/m 3, ntomist gęstość czystej gliceryny wynosi 1261 kg/m 3. Wskzuje to n obecność w produktch technicznych innych skłdników (wod, popiół, pozostłości skłdników orgnicznych i nieorgnicznych). Stwierdzono duży rozrzut zwrtości wody (do ok. 18,5%) pomiędzy poszczególnymi próbkmi. Zwrtość oznczonego popiołu wynosił,5-14,7%. Uzyskne wrtości tempertury zpłonu wynosiły o C, co wskzuje n młą zwrtość skłdników łtwoplnych. Jest to cech niekorzystn 117

8 Wrtość wskźników: c m, R b/, R s,35,3,25,2,15,1,5, cm Rb/ Rs Wskźniki żużlowni +1,8 % m/m gliceryny +1, % m/m gliceryny+13,9 % m/m biomsy stłej Fig. 8. Slgging coefficients c m nd R (b/) nd R S for fuels used in combustion tests Rys. 8. Współczynniki żużlowni c m i R (b/) orz R S dl pliw wykorzystnych w testch splni w elektrowni Wrtość tempertury, o C Wrtość tempertury, o C TS(O) TA(O) TB(O) TC(O) TS(Or) TA(Or) TB(Or) TC(Or) kmienny kmienny+1,8 % m/m gliceryny kmienny +1, % m/m gliceryny +13,9 % m/m biomsy stłej Fig. 9. Ash fusibility tempertures (in n oxidizing tmosphere) obtined from the fuels under lbortory conditions Rys. 9. Chrkterystyczne tempertury topnieni popiołu (w tmosferze utlenijącej) uzysknego z pliw w wrunkch lbortoryjnych Wrtość wskźnik Wskźnik S R +1,8 % gliceryny kmienny +1, % m/m gliceryny + 13,9 % m/m biomsy stłej kmienny+1,8 % m/m gliceryny kmienny +1, % m/m gliceryny +13,9 % m/m biomsy stłej Fig. 1. Ash fusibility tempertures (in reducing tmosphere) obtined from the fuels under lbortory conditions Rys. 1. Chrkterystyczne tempertury topnieni popiołu (w tmosferze redukującej) uzysknego z pliw w wrunkch lbortoryjnych Fig. 11. Slgging coefficient S R for fuels used in the combustion tests in the power plnt Rys. 11. Wskźnik skłonności pliw do żużlowni S R dl pliw wykorzystnych w testch splni w elektrowni ze względu n ewentulną możliwość wystąpieni problemów z zpłonem. Odczyn ph dostrczonych próbek gliceryny wynosił 3-5, co wskzuje n obecność skłdników o chrkterze kwśnym. Jest to informcj wżn z punktu widzeni projektowni, przy doborze mteriłów n zbiorniki i n instlcję grzewczą. Ciepło splni bdnych próbek mieściło się w zkresie kj/kg, co wskzuje n możliwość wykorzystni tego pliw jko wysokoenergetycznego pliw biogennego (ciekłej biomsy). Oznczenie msy cząsteczkowej frkcji glicerynowych pozwl n stwierdzenie obecności innych skłdników znjdujących się w bdnej próbce, co już zuwżono n podstwie pomiru gęstości. Im większ jest zwrtość wody i popiołu tym większ jest oznczon ms cząsteczkow. W bdnych próbkch oscylowł on w zkresie g/mol. Dodtkowo zstosownie oznczeni msy cząsteczkowej może uchronić potencjlnych użytkowników od stosowni wzbogconej frkcji glicerynowej pliwmi lub olejmi petrochemicznymi, tym smym błędnym rozliczeniem uzysknej energii pochodzeni wyłącznie odnwilnego. N podstwie przeprowdzonej nlizy istniejącego systemu dozowni biopłynu w rozwżnej elektrowni orz bdń energetyczno-emisyjnych prowdzonych w trkcie procesu współsplni miesznek węgl i biomsy stłej orz gliceryny technicznej w kotle typu OP-65 stwierdzono, że podczs testów wspólsplni ukłd podwni biomsy ciekłej do kotł bdnego kotł dozowł niewielkie ilości gliceryny, której udził msowy stnowił 1-2 % w cłej miesznce pliwowej splnej w kotle. Wrtości opłowe miesznek użyte podczs testów splni były wyższe od wrtości opłowej splnego węgl (seri 1), co wynik z fktu podwni do splni w serii 2 i 3 węgli o wyższych wrtościch opłowych. Splnie dodtkowego pliw, jkim jest odpdow gliceryn techniczn w ilości do 2% ms. nie wpływ negtywnie n sprwność kotł. Podczs współsplni zobserwowno niewielki wzrost stężeni NO x i HCN. Stężeni NH 3, HCl, C 6, C 7 H 8, C 4 H 1 i WWA były niższe w przypdku splni miesznek węgl i biomsy w porównniu do splni węgl. Stężeni pyłu podczs testów współsplni były niskie i pozostwły n podobnym poziomie jk dl testu splni węgl, co wynik z włściwej prcy elektrofiltrów. Stężeni Cl i Hg uległy obniżeniu podczs testu splni miesznki: kmienny, bioms stł i gliceryn w porównniu ze splniem węgl. Oznczone poziomy wymywlności dl wszystkich ozncznych substncji (poz dwom przypdkmi) wykzują dużo niższy poziom od wrtości dopuszczlnych. Dl splnych miesznek biomsy i węgl w porównniu ze splniem węgl mleje sumryczn zwrtość metli ciężkich w popiołch lotnych. W przypdku żużl tendencj /1(213) Wrtość wskźnik 1,4 1,2 1,,8,6,4,2, Wskźnik Fu +1,8 % m/m gliceryny + 1, % m/m gliceryny + 13,9 % biomsy stłej Fig. 12. Fouling index F U for fuels used in combustion tests in the power plnt Rys. 12. Wskźnik skłonności do znieczyszczeń powierzchni ogrzewlnych F U dl pliw wykorzystnych w testch splni w elektrowni

9 jest zróżnicown ntomist zchowny jest trend wyższych zwrtości metli w popiele lotnym niż w żużlu. Zwrtości poszczególnych metli w żużlu i popiele lotnym (ołów, miedź, cynk, rsen) są niższe dl splnych miesznek w porównniu ze splniem smego węgl. N podstwie nlizy współczynników c m i R (b/) orz chrkterystycznych tempertur topnieni popiołów, możn przypuszczć, iż splne pliw wykzują młe skłonności do żużlowni, ntomist dodtek gliceryny do 2% w cłej miesznce pliwowej splnej w kotle jest niewielki i trudno tu wskzć jego znczący wpływ n skłonności do żużlowni i tworzeni osdów n powierzchnich ogrzewlnych kotł. Wyniki bdń przedstwione w prezentownej prcy zostły dofinnsowne przez Nrodowe Centrum Bdń i Rozwoju w rmch Umowy nr NR6-15-1/21 n projekt rozwojowy Oprcownie i wdrożenie technologii energetycznego wykorzystni odpdowej gliceryny technicznej. Otrzymno: LITERATURA 1. M. Kopczyński, K. Głód, J. Zuwł, Chemik 211, 65, Komisj Europejsk, Dyrektyw Prlmentu Europejskiego i Rdy z dni 23 kwietni 29 r. w sprwie promowni stosowni energii ze źródeł odnwilnych zmienijąc i w nstępstwie uchyljąc Dyrektywy 21/77/WE orz 23/3/WE. 3. Rozporządzenie Ministr Gospodrki z dni 14 sierpni 28 r. w sprwie szczegółowego zkresu obowiązków uzyskni i przedstwieni do umorzeni świdectw pochodzeni, uiszczeni opłty zstępczej, zkupu energii elektrycznej i ciepł wytworzonych w odnwilnych źródłch energii orz obowiązku potwierdzni dnych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnwilnym źródle energii (Dz. U. z 28 sierpni 28 r. Nr 156, poz. 969) J. Zuwł, M. Rejdk, Krbo 29, nr 2, M.D. Bohon, B.A. Metzger, W.P. Link, C.J. King, W.L. Roberts, Proc. Combust. Inst. 211, 33, PN-ISO Dokłdność (poprwność i precyzj) metod pomirowych i wyników pomirów. 8. R. Muzyk, A. Plis, T. Topolnick, Chemik 212, 66, M. Kotyczk-Morńsk, R. Muzyk, T. Topolnick, Ogrzewnictwo, Ciepłownictwo, Wentylcj, 212, 3, PN-EN ISO 3219:2 Ozncznie lepkości z pomocą wiskozymetru rotcyjnego przy określonej szybkości ścinni. 11. Polsk Norm PN-EN :26 Emisj ze źródeł stcjonrnych. Ozncznie stężeni msowego PCDD/PCDF orz PCB typu dioksyn. Część 1: Pobiernie próbek. 12. Polsk Norm PN-87/Z-437.1: Ochron czystości powietrz. Bdni zwrtości chloru. Ozncznie chloru w powietrzu tmosferycznym (imisj) metodą spektrofotometryczną z ornżem metylowym. 13. Polsk Norm PN-EN 13211:26: Jkość powietrz: Emisj ze źródeł stcjonrnych Mnuln metod oznczni stężeni rtęci ogólnej. 14. Polsk Norm PN-Z-43-7 Ochron czystości powietrz. Bdni zwrtości pyłu. Pomir stężeni i strumieni msy pyły w gzch odlotowych metodą grwimetryczną. 15. M. Pronobis, Modernizcj kotłów energetycznych, WNT, Wrszw Polsk Norm PN-EN Kotły wodnorurowe i urządzeni pomocnicze. Bdni odbiorowe. Zchodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie orz Zkłdy Chemiczne Police SA zprszją n IX konferencję TECHNOLOGIE BEZODPADOWE I ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW W PRZEMYŚLE I ROLNICTWIE któr odbędzie się czerwc 213 r. w Hotelu Amber w Międzyzdrojch Cel konferencji W celu poprwy społecznego odbioru wizerunku nowoczesnego przemysłu chemicznego i rolnictw konieczne jest propgownie rzeczywistej dbłości o środowisko nturlne, m.in. przez zgospodrownie odpdów i rozwijnie młoodpdowych technologii przemysłowych. Polskie zkłdy chemiczne wykzują troskę o zrównowżony rozwój, uwzględnijąc w swojej dziłlności tzw. zsdę 3E Economy, Environment, Equity. Skutkiem jest znczny wzrost inwestycji związnych z ochroną środowisk orz przystępownie zkłdów do progrmów Responsible Cre (Odpowiedzilność i Trosk). W rmch IX konferencji, orgnizownych od pond 3 lt przez Instytut Technologii Chemicznej Nieorgnicznej i Inżynierii Środowisk ZUT i ZCh Police SA będą prezentowne bdni relizowne w tej dziedzinie w Polsce. Zgłoszeni Udził w konferencji nleży zgłosić n stronie internetowej pod dresem w nieprzekrczlnym terminie do 15 styczni 213 r. Teksty wystąpień do publikcji w mteriłch konferencyjnych, zgodnie z zmieszczonym wzorem nleży zgłszć do 15 styczni 21 r. Pełne teksty wystąpień (w postci 1-stronicowych rtykułów łącznie z tbel i rysunkmi) nleży wysłć drogą elektroniczną do 15 mrc 213 r. pod dres mri.tomszewsk@zut.edu.pl i będą one opublikowne w Polish Journl of Chemicl Technology (IF =,33). Koszt konferencji Wysokość opłty konferencyjnej wynosi 155 zł (pokój 1-os.) lub 135 zł (pokój 2-os.), 115 zł studenci i doktornci, 15 zł z osobę towrzyszącą, i obejmuje noclegi, wyżywienie, mteriły konferencyjne, imprezy towrzyszące orz druk 4-stronicowych wystąpień w mteriłch konferencyjnych i rtykułów w Polish J. Chem. Technol. Konto Opłtę konferencyjną nleży przelć do 15 lutego 213 r. n konto: Zchodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Bnk Zchodni WBK SA 3 Oddził Szczecin z obowiązkowym dopiskiem: Technologie Bezodpdowe orz imię i nzwisko uczestnik. Opłt wniesion po 15 lutym 213 r. wynoszą odpowiednio 18 zł, 16 zł i 14 zł. Adres do korespondencji: Biuro IX Konferencji Technologie bezodpdowe i zgospodrownie odpdów w przemyśle i rolnictwie Instytut Technologii Chemicznej Nieorgnicznej i Inżynierii Środowisk Zchodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie ul. Pułskiego 1, Szczecin Tel.: (91) , , fx: (91) ; e-mil: techbez@zut.edu.pl Szczegółowe informcje znjdują się n stronie Orgniztorzy serdecznie zprszją do udziłu w konferencji 92/1(213) 119