Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkcji wyrobów z gumy.

Transkrypt

1 A.Bartnik Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkcji wyrobów z gumy. Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa, zarządzanie ryzykiem, analiza strategii. Streszczenie: Raport przedstawia możliwość zarządzania ryzykiem przedsiębiorstwa przez analizę strategii finansowania i inwestowania w aktywa obrotowe oraz przez zarządzanie kapitałem obrotowym netto.

2 Ryzyko to jedno z podstawowych zjawisk ekonomicznych, każdy uczestnik rynku jest na nie narażony. Ponadto od dziesiątków lat obserwujemy wzrost ryzyka związanego z głównymi zmiennymi rynkowymi: kursem walutowym, stopami procentowymi, cenami surowców. Zmniejszenie przewidywalności tych zmiennych jest skutkiem postępującej deregulacji największych gospodarek światowych. W świecie, w którym ceny i kursy przestały być jawnie kontrolowane przez instytucje rządowe lub międzynarodowe, zarządzanie ryzykiem staje się nieodzownym elementem działalności gospodarczej. Zarządzanie ryzykiem rozumie się jako podejmowanie działań mających na celu rozpoznanie, ocenę i sterowanie ryzykiem oraz kontrolę podjętych działań. Jednym ze sposobów zarządzania ryzykiem jest zarządzanie kapitałem obrotowym. Poprzez analizę kilku strategii bada się stopień ryzyka. Zakłada się w nich różne wartości majątku obrotowego i zobowiązań, co w konsekwencji daje różne poziomy ryzyka. Trzeba przy tym uwzględnić relację między stałymi i zmiennymi składnikami majątku, wielkością przychodów ze sprzedaży oraz kosztem pozyskania i wykorzystania kapitału. O strategii zarządzania ryzykiem decyduje wybrany przez dane przedsiębiorstwo sposób dostosowania się do założeń. Wyróżniamy strategię konserwatywną, charakteryzującą się utrzymywaniem wysokiego poziomu aktywów obrotowych. Wpływa na zmniejszenie się ryzyka i wzrost sprzedaży, przy jednoczesnym angażowaniu kapitałów obcych. Następnie strategia agresywna zakłada, iż kapitał stały jest mniejszy od aktywów trwałych, przez co przedsiębiorstwo ma ujemny kapitał obrotowy netto. Strategia ta wiąże się ze znacznym ryzykiem, które może doprowadzić do bankructwa. Strategia umiarkowana, łączy dwie poprzednie strategie finansowania kapitału obrotowego. Kapitał stały jest równy aktywom trwałym. Jest to teoretycznie najbezpieczniejsza strategia. Opisane powyżej strategie zostaną zobrazowane na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkcji pozostałych wyrobów z gumy. Tabela 1. Sytuacja przedsiębiorstwa dla każdej strategii finansowania aktywów bieżących. Agresywna Umiarkowana Konserwatywna Przychody ze sprzedaży (CR) ,04 zł ,04 zł ,04 zł Aktywa trwałe (FA) ,58 zł ,58 zł ,58 zł Aktywa bieżące (CA) ,92 zł ,92 zł ,92 zł Aktywa całkowite (TA) = Pasywa ,50 zł ,50 zł ,50 zł całkowite (TL) Zobowiązania wobec dostawców ,57 zł ,57 zł ,57 zł (AP) Kapitał zaangażowany ,62 zł ,62 zł ,62 zł (E+D) Kapitał własny (E) ,79 zł ,79 zł ,79 zł Kapitał obcy długoterminowy (Dd) Kpitał obcy krótkoterminowy (Dk) Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem (EBiT) Zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (NOPAT) ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,83 zł ,83 zł ,83 zł ,31 zł ,31 zł ,31 zł ,31 zł ,31 zł ,31 zł

3 Wolne przepływy pieniężne od ,31 zł ,31 zł ,31 zł do n (FCF 1..n) Wolne przepływy pieniężne w ,62 zł ,62 zł ,62 zł (FCF0) Korekta premii za ryzyko ϣ 0,25 0,11 0,01 Współczynnik ryzyka βl 1, , , Koszt kapitału własnego (ke) 0, , , , , , długoterminowego (kdd) -0, , , krótkoterminowego (kdk) Koszt kapitału finansującego 0, , , działalność przedsiębiorstwa (CC) Przyrost wartości przedsiębiorstwa (ΔV) ,65 zł ,76 zł ,18 zł Źródło: opracowanie na podstawie: G. Michalski,, Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość przedsiębiorstwa, [w:] P. Karpuś, Problemy rozwoju rynku finansowego w aspekcie wzrostu Najlepszą strategią dla przedsiębiorstwa będzie w tym przypadku strategia konserwatywna, ponieważ z obliczeń wynika, że koszt kapitały finansującego działalność jest najniższy właśnie dla tej strategii. Dzięki temu wynikowi przyrost wartości przedsiębiorstwa będzie wynosił ,18 złote. Jeżeli chodzi o strategie inwestowania w aktywa bieżące, wyróżniamy trzy rodzaje, a mianowicie strategia restrykcyjna, pośrednia i elastyczna. Na podstawie poniższych obliczeń zostanie dokonany wybór strategii najlepszej dla analizowanego przedsiębiorstwa. Tabela 2. Sytuacja przedsiębiorstwa dla każdej strategii inwestowania w aktywa bieżące. Restrykcyjna Pośrednia Elastyczna Premia za elastyczność popytu 0 0,04 0,03 Przychody ze sprzedaży (CR) ,04 zł ,60 zł ,60 zł Aktywa trwałe (FA) ,58 zł ,88 zł ,02 zł Aktywa bieżące (CA) ,92 zł ,40 zł ,93 zł Aktywa całkowite (TA) = Pasywa ,50 zł ,28 zł ,95 zł całkowite (TL) Zobowiązania wobec dostawców ,57 zł ,47 zł ,24 zł (AP) Kapitał zaangażowany (E+D) ,62 zł ,16 zł ,89 zł Kapitał własny (E) ,79 zł ,82 zł ,21 zł Kapitał obcy długoterminowy ,00 zł ,60 zł ,01 zł (Dd) Kpitał obcy krótkoterminowy ,83 zł ,74 zł ,68 zł (Dk) Udział EBiT w CR 0,45 0,4 0,35 Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem (EBiT) Zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (NOPAT) Wolne przepływy pieniężne od 1 do n (FCF 1..n) ,82 zł ,64 zł ,51 zł ,59 zł ,58 zł ,81 zł ,59 zł ,58 zł ,81 zł

4 Wolne przepływy pieniężne w ,62 zł ,16 zł ,89 zł (FCF0) Korekta premii za ryzyko ϣ 0,2 0,1 0,01 Współczynnik ryzyka βl 1, , , Koszt kapitału własnego (ke) 0, , , , , , długoterminowego (kdd) -0, , , krótkoterminowego (kdk) Koszt kapitału finansującego 0, , , działalność przedsiębiorstwa (CC) Przyrost wartości przedsiębiorstwa (ΔV) ,54 zł ,52 zł ,66 zł Źródło: opracowanie na podstawie: G. Michalski, Wpływ wyboru strategii inwestowania w aktywa bieżące na koszt kapitału i na wartość przedsiębiorstwa, [w:] J. Dziechciarz, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 163, Wrocław 2011, s Według obliczeń przedsiębiorstwo powinno zdecydować się na strategię restrykcyjną, wówczas osiągnie największy przyrost wartości przedsiębiorstwa. Strategia zarządzania kapitałem obrotowym jest wynikiem polityki kształtowania przez przedsiębiorstwo majątku obrotowego, ale również polityki kształtowania źródeł finansowania działalności. W obu tych politykach można przedstawić dwa warianty: konserwatywny i agresywny. W zakresie kształtowania majątku obrotowego strategia konserwatywna polega na utrzymywaniu wysokich stanów środków pieniężnych, zapasów. Z kolei strategia agresywna jest odwrotnością strategii konserwatywnej i zmierza do ograniczenia wielkości majątku obrotowego. Charakteryzuje się więc stosunkowo niskim stanem środków pieniężnych, należności i zapasów. W zakresie zarządzania zobowiązaniami krótkoterminowymi wariant konserwatywny strategii charakteryzuje się dążeniem do minimalizacji udziału krótkoterminowego zadłużenia przedsiębiorstwa. Natomiast polityka agresywna charakteryzuje się maksymalizacją kapitałów krótkoterminowych. Złożenie dwóch strategii: kształtowania majątku obrotowego oraz źródeł finansowania, daje obraz całkowitej polityki zarządzania działalnością bieżącą przedsiębiorstwa. Należy podkreślić, że decyzja o przyjęciu danej strategii związana jest z podejściem przez przedsiębiorstwo do dylematu pomiędzy płynnością a zyskownością. Łącząc dwie wcześniej wybrane strategie, można przejść do zarządzania kapitałem obrotowym, dlatego też przeanalizowane zostały następujące warianty: Tabela 3. Sytuacja przedsiębiorstwa dla każdej strategii zarządzania kapitałem pracującym. Restrykcyjnoagresywnkonserwatywnagresywnkonserwatywna Restrykcyjno- Elastyczno- Elastyczno- Premia za elastyczność popytu 0 0 0,081 0,081 Przychody ze sprzedaży (CR) ,04 zł ,04 zł ,73 zł ,36 zł Aktywa trwałe (FA) ,58 zł ,58 zł ,86 zł ,08 zł Aktywa bieżące (CA) ,92 zł ,92 zł ,19 zł ,19 zł Aktywa całkowite (TA) = Pasywa ,50 zł ,50 zł ,05 zł ,27 zł całkowite (TL) Zobowiązania wobec dostawców (AP) ,57 zł ,57 zł ,32 zł ,32 zł

5 Kapitał zaangażowany (E+D) ,62 zł ,62 zł ,11 zł ,07 zł Kapitał własny (E) ,79 zł ,79 zł ,15 zł ,15 zł Kapitał obcy długoterminowy ,00 zł ,00 zł ,04 zł ,00 zł (Dd) Kpitał obcy krótkoterminowy (Dk) ,83 zł ,83 zł ,92 zł ,92 zł Udział EBiT w CR 0,45 0,45 0,35 0,35 Zysk przed odsetkami i ,82 zł ,82 zł ,10 zł ,18 zł opodatkowaniem (EBiT) Zysk operacyjny netto po ,59 zł ,59 zł ,79 zł ,57 zł opodatkowaniu (NOPAT) Wolne przepływy pieniężne od 1 do n ,59 zł ,59 zł ,79 zł ,57 zł (FCF 1..n) Wolne przepływy pieniężne w 0 (FCF0) ,62 zł ,62 zł ,11 zł ,07 zł Korekta premii za ryzyko ϣ i μ 0,25 0,2 0,2 0,014 Współczynnik ryzyka βl 1, , , , Koszt kapitału własnego (ke) 0, , , , , , , , długoterminowego (kdd) -0, , , , krótkoterminowego (kdk) Koszt kapitału finansującego 0, , , , działalność przedsiębiorstwa (CC) Przyrost wartości przedsiębiorstwa (ΔV) ,23 zł ,49 zł ,67 zł ,51 zł Źródło: opracowanie na podstawie: G. Michalski,, Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość przedsiębiorstwa, [w:] P. Karpuś, Problemy rozwoju rynku finansowego w aspekcie wzrostu Z przeprowadzonych obliczeń wynika, że rozwiązanie najlepsze dla tego przedsiębiorstwa jest połączenie strategii restrykcyjno-agresywnej, ponieważ daje ona największy przyrost wartości przedsiębiorstwa, który w tym przypadku wynosi ,23 złotych. We współczesnej gospodarce niemal wszystkie działania obarczone są ryzykiem, ponieważ jest ono wpisane w każdy aspekt działalności, a co za tym idzie powinno być ono przedmiotem zarządzania. Dlatego też proces zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie powinien być oparty na spójnej strategii.

6 Spis tabel: 1. Tabela 1. Sytuacja przedsiębiorstwa - strategia finansowania aktywów bieżących, Źródło: opracowanie na podstawie: G. Michalski,, Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość przedsiębiorstwa, [w:] P. Karpuś, Problemy rozwoju rynku finansowego w aspekcie wzrostu 2. Tabela 2. Sytuacja przedsiębiorstwa - strategia inwestowania w aktywa bieżące, Źródło: opracowanie na podstawie: G. Michalski, Wpływ wyboru strategii inwestowania w aktywa bieżące na koszt kapitału i na wartość przedsiębiorstwa, [w:] J. Dziechciarz, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 163, Wrocław 2011, s Tabela 3. Sytuacja przedsiębiorstwa - strategia zarządzania kapitałem pracującym, Źródło: opracowanie na podstawie: G. Michalski,, Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość przedsiębiorstwa, [w:] P. Karpuś, Problemy rozwoju rynku finansowego w aspekcie wzrostu Literatura i źródła użyte podczas przygotowania pracy: 1. Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp , Available at SSRN: 3. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: or 7. Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, Available at SSRN: or Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, Available at SSRN: Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp

7 13.. Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 2012(68(124)): ICID: , Available at SSRN: Grzywacz Jacek, Kapitał w przedsiębiorstwie i jego struktura, Oficyna wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw, oddk, Gdańsk Golawska-Witkowska Gabriela, Rzeczycka Anna, Zalewski Henryk, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz Janasz Krzysztof, Janasz Władysław, Wiśniewska Joanna, Zarządzanie kapitałem w przedsiębiorstwie, Difin, Warszawa Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, red. Karpuś Piotr, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin J. Krasodomska, Zarządzanie ryzykiem operacyjnym w banku, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008, s A. Czajkowska, Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkcji maszyn [dostęp: ssrn.com] 22. E. Kozicka, Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży 23. K. Wojciechowska, Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkcyjnej, [dostęp: ssrn.com]