Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży: produkcja papieru i wyrobów z papieru.

Transkrypt

1 I. Patyk Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży: produkcja papieru i wyrobów z papieru. JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości przedsiębiorstwa, strategie finansowania aktywów obrotowych Streszczenie: Poniższy raport przedstawia sposób zarządzania ryzykiem w celu zwiększenia wartości przedsiębiorstwa poprzez analizę strategii finansowania aktywów obrotowych na przykładzie przedsiębiorstwa z branży: produkcja papieru i wyrobów z papieru.

2 Większość przedsiębiorstw, aby uzyskać wcześniej zaplanowane wyniki musi się liczyć z pewnym ryzykiem. Jego właściwa identyfikacja oraz odpowiednie zarządzanie może mieć kluczowe znaczenie dla bezpiecznego funkcjonowania. Dlatego wdrażanie działań związanych z zarządzaniem ryzykiem przyczynia się w znacznym stopniu do kreowania i wzrostu wartości przedsiębiorstwa. Jednym ze sposobów, dzięki któremu można tym ryzykiem sterować jest zarządzanie kapitałem obrotowym. 1 Stopień ryzyka bada się poprzez analizę kilku strategii. Zakłada się w nich różne proporcje majątku obrotowego i zobowiązań, a w konsekwencji różny poziom ryzyka. Niezbędne jest uwzględnienie relacji między stałymi i zmiennymi składnikami majątku, wielkości przychodów ze sprzedaży oraz kosztów pozyskania i wykorzystania kapitału. Tryb, jaki przedsiębiorstwo wybierze do pokonania tych problemów, decyduje o przyjętej strategii zarządzania kapitałem obrotowym. Wyróżniamy strategię konserwatywną, która charakteryzuje się utrzymywaniem relatywnie wysokich stanów aktywów obrotowych. Wpływa na spadek ryzyka i wzrost sprzedaży, przy jednoczesnym angażowaniu kapitałów obcych. Strategia agresywna zakłada, że kapitał stały jest mniejszy od aktywów trwałych. Oznacza to, iż przedsiębiorstwo ma ujemny kapitał obrotowy netto, czyli aktywa obrotowe są mniejsze od zobowiązań krótkoterminowych. Przyjęcie tej strategii wiąże się z wysokim ryzykiem, które może doprowadzić nawet do bankructwa firmy. Ostatnią strategią jest strategia umiarkowana, która łączą dwa pozostałe sposoby na finansowanie kapitału obrotowego. Kapitał stały jest równy aktywom trwałym, Jest ona stosunkowo bezpieczną metodą. 2 Omawiane wyżej strategie zostaną zobrazowane na przykładzie firmy z branży papierniczej i wyrobów papierniczych zajmującą się głównie produkcją opakowań papierowych. Tabela 1 przedstawia dane (na II kw r.) potrzebne do obliczania bety, a w konsekwencji kolejnych wartości potrzebnych do oszacowania i wybrania odpowiedniej strategii. Tabela 1 Średnie wartości stóp i bety dla danej branży Branża papiernicza k M = 10,40% k RF = 4,577% β u = 0,89 źródło: Econ Trends Sector Analyses dane na II kw r. dla Manufacture of perfums and toilet preparations oraz Manufacture of articles of paper and paperboard pobrane z portalu EMIS Emerging Markets 1 T. Jachna, M. Sierpińska, Metody podejmowania decyzji finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s B. Pomykalska, P. Pomykalski, Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s.167 1

3 Celem analizy jest znalezienie strategii, która pozwoli osiągnąć największy zysk. Podczas sprawdzania, która metoda działania będzie najbardziej odpowiednia dla przedsiębiorstwa, niektóre dane zostały założone według własnego uznania oraz ze względu na obszerność wyliczeń w raporcie zostały przedstawione jedynie otrzymane wyniki. Tabela 2 Strategia finansowania NWC Strategie finansowania NWC Agresywna Umiarkowana Konserwatywna Przychody ze sprzedaży CR ,00 zł ,00 zł ,00 zł Aktywa trwałe FA ,00 zł ,00 zł ,00 zł Aktywa bieżące CA ,00 zł ,00 zł ,00 zł Aktywa całkowite TA = Pasywa całkowite TL ,00 zł ,00 zł ,00 zł Zobowiązania wobec dostawców AP ,00 zł ,00 zł ,00 zł Kapitał zaangażowany E+D ,00 zł ,00 zł ,00 zł Kapitał własny E ,00 zł ,00 zł ,00 zł Kapitał obcy D ,00 zł ,00 zł ,00 zł Kapitał obcy długoterminowy Dd ,40 zł ,00 zł ,40 zł Kapitał obcy krótkoterminowy Dk ,60 zł ,00 zł ,60 zł Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem EBIT ,00 zł ,00 zł ,00 zł Zysk operacyjny netto po opodatkowaniu NOPAT ,00 zł ,00 zł ,00 zł Wolne przepływy pieniężne od 1 do n (FCF1 n) ,00 zł ,00 zł ,00 zł Wolne przepływy piniężne w 0 (FCFo) ,00 zł ,00 zł ,00 zł korekta premii za ryzyko ɰ 0,2 0,1 0,01 Współczynnik ryzyka βl* -1,54-1,41-1,30 Koszt kapitału własnego ke -4,39% -3,65% -2,97% Koszt kapitału obcego długoterminowego kdd 13,80% 12,65% 11,62% Koszt kapitału obcego krótkoterminowego kdk 10,92% 10,01% 9,19% Koszt kapitału finansującego firmę CC 16,46% 15,54% 14,96% Przyrost wartości przedsiębiorstwa ,31 zł ,43 zł ,63 zł Źródło: wzory potrzebne do obliczeń zaczerpnięte z książek: Pluta W. Zarządzanie wartością w małych i średnich przedsiębiorstwach, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009 oraz Gołębiewski G., Szczepankowski P., Analiza wartości przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2007, sprawozdania finansowe firmy pobrane z bazy internetowej EMIS Emerging Markets Z powyższej tabeli wynika, że najlepszą dla analizowanego przedsiębiorstwa jest strategia konserwatywna.. Zatem zarządzający firmą powinni przyjąć postawę według tej metody, ponieważ wykazuje ona najmniejszą stratę. Następnie rozważane są strategie inwestowania w aktywa bieżące. Wyróżnia się trzy rodzaje takiego inwestowania: restrykcyjną, pośrednią i elastyczną., Za zwiększanie przychodów ze sprzedaży w zależności od realizowanej polityki odpowiada premia za elastyczność popytu. Została zmieniona 2

4 także wartość aktywów bieżących oraz trwałych. Aktywa trwałe zwiększamy o iloczyn premii za elastyczność popytu i procentowy udział aktywów trwałych w całości aktywów. Aktywa bieżące ustala się przez wymnożenie przychodów ze sprzedaży z odpowiednim współczynnikiem. Zostało założone, że kapitał własny stanowi 65% aktywów ogółem. Tabela 3 Strategie inwestowania NWC 0,26 0,46 0,66 STRATEGIE INWESTOWANIA NWC Restrykcyjna Pośrednia Elastyczna premia za elastyczność popytu 0 0,046 0,032 Przychody ze sprzedaży (CR) ,00 zł ,81 zł ,85 zł Aktywa trwałe (FA) ,00 zł ,99 zł ,63 zł Aktywa bieżące (CA) ,72 zł ,85 zł ,20 zł Aktywa całkowite (TA) = Pasywa całkowite (TL) ,72 zł ,84 zł ,84 zł Zobowiązania wobec dostawców (AP) ,05 zł ,52 zł ,46 zł Kapitał zaangażowany (E+D) ,67 zł ,32 zł ,38 zł Kapitał własny (E) ,74 zł ,01 zł ,09 zł Kapitał obcy (D) ,94 zł ,31 zł ,28 zł Kapitał obcy długoterminowy (Dd) ,62 zł ,09 zł ,63 zł Kapitał obcy krótkoterminowy (Dk) ,31 zł ,22 zł ,65 zł udział EBIT w CR 0,65 0,4 0,31 Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) ,30 zł ,52 zł ,50 zł Zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (NOPAT) ,03 zł ,18 zł ,31 zł Wolne przepływy pieniężne od 1 do n (FCF1..n) ,03 zł ,18 zł ,31 zł Wolne przepływy pieniężne w 0 (FCFo) ,67 zł ,32 zł ,38 zł korekta premii za ryzyko µ 0,2 0,1 0,01 Współczynnik ryzyka βl* 1,53 1,41 1,29 Koszt kapitału własnego (ke) 13,51% 12,76% 12,09% Koszt kapitału obcego długoterminowego (kdd) 13,80% 12,65% 11,62% Koszt kapitału obcego krótkoterminowego (kdk) 10,92% 10,01% 9,19% Koszt kapitału finansującego firmę (CC) 12,24% 11,47% 10,78% Przyrost wartości przedsiębiorstwa ( V) ,74 zł ,02 zł ,68 zł Źródło: wzory potrzebne do obliczeń zaczerpnięte z książek: Pluta W. Zarządzanie wartością w małych i średnich przedsiębiorstwach, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009 oraz Gołębiewski G., Szczepankowski P., Analiza wartości przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2007, sprawozdania finansowe firmy pobrane z bazy internetowej EMIS Emerging Markets Z powyższej tabeli można wywnioskować, iż działanie polityki restrykcyjnej będzie najlepszym wyjściem dla firmy, ponieważ wykazuje największy przyrost zysku. Oznacza to, że zarząd powinien skorzystać z bardziej ryzykownego, ale jednocześnie mniej kosztownego w utrzymaniu, najmniejszego poziomu aktywów bieżących w stosunku do zakładanego poziomu sprzedaży. 3

5 Zarządzanie kapitałem pracującym czyli połączenie strategii finansowania i inwestowania NWC Tabela 4 Zarządzanie kapitałem pracującym 0,42 0,42 0,67 0,67 STRATEGIE INWESTOWANIA i FINANSOWANIA NWC Rest-Agres Rest-Kons Elast-Agres Elast-Kons premia za elastyczność popytu 0 0 0,085 0,085 Przychody ze sprzedaży (CR) , , , ,37 Aktywa trwałe (FA) , , , ,43 Aktywa bieżące (CA) , , , ,73 Aktywa całkowite (TA) = Pasywa całkowite (TL) , , , ,16 Zobowiązania wobec dostawców (AP) , , , ,68 Kapitał zaangażowany (E+D) , , , ,48 Kapitał własny (E) , , , ,70 Kapitał obcy (D) , , , ,79 Kapitał obcy długoterminowy (Dd) , , , ,57 Kapitał obcy krótkoterminowy (Dk) , , , ,22 udział EBIT w CR 0,56 0,56 0,30 0,30 Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) , , , ,31 Zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (NOPAT) , , , ,38 Wolne przepływy pieniężne od 1 do n (FCF1..n) , , , ,38 Wolne przepływy pieniężne w 0 (FCFo) , , , ,48 korekta premii za ryzyko ϣ i µ 0,283 0,100 0,200 0,014 Współczynnik ryzyka βl* 4,84 4,15 4,53 3,83 Koszt kapitału własnego (ke) 32,77% 28,76% 30,95% 26,86% Koszt kapitału obcego długoterminowego (kdd) 14,75% 12,66% 13,80% 11,66% Koszt kapitału obcego krótkoterminowego (kdk) 11,67% 10,01% 10,92% 9,23% Koszt kapitału finansującego firmę (CC) 14,82% 13,70% 13,92% 12,69% Przyrost wartości przedsiębiorstwa ( V) , , , ,27 Źródło: wzory potrzebne do obliczeń zaczerpnięte z książek: Pluta W. Zarządzanie wartością w małych i średnich przedsiębiorstwach, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009 oraz Gołębiewski G., Szczepankowski P., Analiza wartości przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2007, sprawozdania finansowe firmy pobrane z bazy internetowej EMIS Emerging Markets W tym przypadku dla przedsiębiorstwa najlepsza będzie polityka restrykcyjno-konserwatywna, ponieważ wykazuje największy przyrost zysku. Chcąc odpowiednio zarządzać kapitałem obrotowym należy uwzględnić wiele czynników, które na niego wpływają. Powinno się podejmować takie decyzje między kilkoma wariantami, aby maksymalnie zwiększać wartość przedsiębiorstwa, uwzględniając przy tym i odpowiednio zarządzając ryzykiem, na które stale firma jest narażona. 4

6 Spis tabel Tabela 1 Średnie wartości stóp i bety dla danej branży...1 Tabela 2 Strategia finansowania NWC...2 Tabela 3 Strategie inwestowania NWC...3 Tabela 4 Zarządzanie kapitałem pracującym...4 Bibliografia: 1. Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague. 2. Gołębiewski G., Szczepankowski P., Analiza wartości przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa Jachna T, Sierpińska M., Metody podejmowania decyzji finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVER- CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 62, 2, Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp , Available at SSRN: 7. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1,

7 11. Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work. Available at SSRN: Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 2012(68(124)): ICID: , Available at SSRN: or Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012 Volume 7, Issue 2. Available at SSRN: or Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp , Available at SSRN: Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc 6

8 Finansowa w Malych i Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, Available at SSRN: Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, Available at SSRN: or Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: or MPB - Dane dla lat , Pluta W. Zarządzanie wartością w małych i średnich przedsiębiorstwach, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, Pomykalska B., Pomykalski P., Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec. 30. Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century - Quest for Configurations in Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1), pp

9 32. Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (2009), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics,