91-008 Łódź ul. Drewnowska 88 tel./fax 654-03-71, 654-27-75 Szkolny program profilaktyki Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5 w Łodzi
Podstawy prawne szkolnego programu profilaktyki 1. Konwencja o prawach dziecka. 2. Art. 33. (aneks): Państwa Strony będą podejmowały wszelkie odpowiednie kroki, w tym ustawodawcze, administracyjne, socjalne oraz środki w dziedzinie oświaty, w celu zapewnienia ochrony dzieci przed nielegalnym używaniem środków narkotycznych i substancji psychotropowych, zgodnie z ich zdefiniowaniem w odpowiednich umowach międzynarodowych oraz w celu zapobiegania wykorzystywaniu dzieci do nielegalnej produkcji tego typu substancji i handlu nimi. 3. Konstytucja Rzeczpospolitej. Art. 72. 4. Kodeks postępowania karnego z dnia 6 kwietnia 1997 r. Art. 304. 5. Kodeksie postępowania cywilnego, Art. 572 (Dział II, rozdział 2). 6. Ustawy i rozporządzenia Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 19991 r. z późn. zmianami (tekst jednolity Dz.U. Nr 256 z 2004 r., poz. 2572; obowiązuje od 17 grudnia 2004 r.) Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. nowelizacja z dnia 28 marca 2005 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 719) Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 179, poz. 1485) Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. (tekst jednolity: Dz.U. Nr 11 z 2002 r., poz. 109 ze zm. Dz.U. z 2002 r. Nr 58, poz. 542; Dz.U. z 2003 r. Nr 137, poz. 1304; Dz.U. z 2003 r. Nr 223, poz. 2217) Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z dnia 9 listopada 1995 r. (- tekst jednolity Dz.U. Nr 10. z 1996 r., poz. 55 z późniejszymi zmianami: 1997r. Nr 88, poz. 554 i Nr 121, poz. 770; 1999 r. Nr 96, poz.1107; 2003 r. Nr 229, poz. 2274) Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz.U. Nr 111, poz. 535; z późniejszymi zmianami - Dz.U. Nr 113, poz. 731 z 1997 r., Dz.U. Nr 141, poz. 1183 z 2005 r.) Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 180, poz. 1493) Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 r., w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2002 r. Nr 51, poz. 458; zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 210, poz. 2041). Rozporządzenie MENiS w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-icznych i innych publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 5, poz. 46). Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-icznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r., Nr 11, poz. 114). Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz.U. Nr 26. z 2003 r., poz. 226). Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletniego w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych oraz młodzieżowych ośrodkach socjoterapii (Dz.U. Nr 178 z 2004 r., poz. 1833) Rozporządzenie MENiS z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz.U. Nr 19 z 2005 r., poz. 167). 7. Programy narodowe i krajowe Narodowy Program Zdrowia Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV(...) Krajowy Program Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości wśród Dzieci i Młodzieży Narodowy Plan Działań Na Rzecz Dzieci (2004 2012) 2
Wychowawczy kontekst profilaktyki LEPIEJ ZAPOBIEGAĆ NIŻ LECZYĆ Wychowanie - jest to proces wspomagania dziecka w rozwoju, ukierunkowanym na osiągnięcie pełnej dojrzałości w czterech obszarach: fizycznym psychicznym społecznym duchowym Profilaktyka - jest to proces wspomagania człowieka, w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie czynników, które blokują prawidłowy rozwój i zaburzają zdrowy styl życia. PROFILAKTYKA PIERWSZORZĘDOWA (realizowana w szkołach i placówkach na zasadzie np.: szczepionki, człowiek jest zdrowy, a my mu dajemy wiedzę) to działania mające na celu: z jednej strony promocję zdrowia i przedłużanie życia człowieka, zaś z drugiej zapobieganie pojawianiu się problemów związanych z zachowaniami dysfunkcyjnymi. Szczególnie wyraźnie akcentuje się tutaj budowanie i rozwijanie różnorodnych umiejętności radzenia sobie z wymogami życia, albowiem deficyty w tym zakresie są powszechnie spotykane w populacji osób dysfunkcjonalnych. Równie ważne jest dostarczanie rzetelnych informacji, dostosowanych do specyfiki odbiorców. PROFILAKTYKA DRUGORZĘDOWA (może wyrastać ze świadomości zagrożeń w środowisku szkolnym i pozaszkolnym. obowiązuje tu metoda przesiewowa, obejmuje niektóre dzieci z grupy ryzyka - zastosowanie wczesnych programów profilaktycznych) ma na celu: ujawnianie osób o najwyższym ryzyku dysfunkcyjności oraz pomaganie im w redukcji tego ryzyka (a więc zapobieganie rozwojowi zaburzeń). PROFILAKTYKA TRZECIORZĘDOWA (prowadzona tylko przez instytucje specjalistyczne) rozumiana jest jako interwencja po wystąpieniu dysfunkcji. Ma ona na celu: z jednej strony przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego, zaś z drugiej umożliwienie osobie objętej terapią i rehabilitacją powrotu do społeczeństwa, prowadzenia z nim satysfakcjonującego i społecznie akceptowanego trybu życia, wolnego od patologii. 3
Diagnoza problemów zagrożenia dla młodzieży i ich rodzin: bezrobocie, bieda, marginalizacja, zacofanie kulturowe, alkoholizm w rodzinach, przemoc i zaniedbania wychowawcze wobec dzieci, brak reguł, problemy emocjonalne młodzieży, niska samoocena młodzieży i rodziców ( np. szczególnie po utracie pracy przez rodziców), zaburzenia analizy i syntezy (problemy logopedyczne, dysleksja, dysgrafia, zaburzenia słuchu, wzroku), kontakty z alkoholem i papierosami, narkotykami, konflikty z prawem, brak motywacji do nauki i wszelkich działań, wysoka absencja na zajęciach szkolnych, wczesne podejmowanie kontaktów seksualnych i nieplanowane ciąże, zachowania agresywne, w tym agresja elektroniczna. Cele: systematyczne diagnozowanie środowiska ucznia jako podstawa oddziaływań profilaktycznych, wzmocnienie poczucia własnej wartości uczniów i ich rodziców, wspomaganie wychowawczej funkcji rodziny, uczenie zachowań dotyczących kultury życia codziennego, wyrównywanie braków kulturowych (organizowanie wyjazdów, imprez kulturalnych, dbanie o czytelnictwo), rozwijanie umiejętności społecznych, wzrost wiedzy wśród uczniów i rodziców na temat przemocy, uzależnień oraz przeciwdziałanie im, zmniejszenie, eliminowanie oraz zapobieganie zjawiskom przemocy i agresji w szkole, propagowanie edukacji prozdrowotnej jako podstawa oddziaływań profilaktycznych, wyposażenie uczniów w umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zetknięcia się z przemocą, nietolerancją i uzależnieniami, kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów i konfliktów, kształtowanie wśród uczniów umiejętności dokonywania pozytywnych i wartościowych wyborów, podejmowania mądrych decyzji oraz ponoszenia za nie odpowiedzialności, uczenie umiejętności gospodarowania czasem, przygotowanie do świadomego wejścia na rynek pracy. 4
Plan realizacji działań szkolnej profilaktyki Zadania Sposób realizacji Odpowiedzialni 1. Diagnoza środowiska szkolnego 2. Wyrównywanie braków kulturowych 3. Uczenie zachowań dotyczących kultury życia codziennego 4. Wspomaganie wychowawczej funkcji rodziny 5. Rozwijanie umiejętności społecznych 6. Ograniczenie zachowań agresywnych, zapobieganie zjawiskom przemocy i agresji 1. Badanie stanu bezpieczeństwa w szkole przegląd pracowni przegląd budynku szkolnego aktualizacja regulaminów 2. Przegląd dokumentacji uczniów klas I 3. Ankiety wśród uczniów 4. Zajęcia integracyjne dla uczniów klas I 1. Zajęcia wyrównawcze 2. Organizowanie wyjazdów, wyjść do kina, teatru, na wystawy 3. Dbanie o czytelnictwo 1. Tematyka godzin wychowawczych 2. Indywidualna praca z uczniami 3. Zwracanie uwagi na stosowność stroju i zachowania w szkole oraz poza szkołą 1. Systematyczna współpraca z rodzicami i opiekunami 2. Pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych 3. Informowanie i zachęcanie do korzystania z pomocy specjalistów 4. Zajęcia warsztatowe dla rodziców prowadzone przez specjalistów 1. Podejmowanie działań mających integrować zespół klasowy ( zajęcia integracyjne, godziny wychowawcze, podejmowanie przez młodzież wspólnych działań imprezy klasowe, wspólne wyjścia, wycieczki ) 2. Uczenie komunikacji interpersonalnej zajęcia warsztatowe, godziny wychowawcze 3. Kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów i konfliktów-tematyka godzin wychowawczych, zajęcia warsztatowe prowadzone przez specjalistów, wspólne rozwiązywanie pojawiających się problemów 4. Kształtowanie umiejętności dokonywania pozytywnych i wartościowych wyborów, podejmowania mądrych decyzji oraz ponoszenia za nie odpowiedzialności-zauważanie i promowanie zachowań pozytywnych, rozliczanie z podjętych zobowiązań 1. Systematyczna obserwacja uczniów w czasie zajęć oraz podczas dyżurów w czasie przerw i natychmiastowe reagowanie na najmniejsze objawy agresji i przemocy 2. Uczenie wrażliwości na potrzeby drugiego człowieka godziny wychowawcze, lekcje religii, zajęcia warsztatowe prowadzone przez specjalistów 3. Uczenie sposobów właściwego radzenia sobie z emocjami - godziny wychowawcze, lekcje religii, zajęcia warsztatowe prowadzone przez specjalistów 4. Zobowiązanie do naprawienia wyrządzonej 5 Dyrektor SIP klas języka polskiego wiedzy o kulturze bibliotekarz wszyscy dyrekcja wychowawcz przedsiębiorczości wszyscy i pracownicy szkoły wychowania fizycznego biologii pielęgniarka
7. Propagowanie edukacji prozdrowotnej 8. Profilaktyka uzależnień 9. Uczenie umiejętności gospodarowania czasem 10. Przygotowanie do świadomego wejścia na rynek pracy 11. Systematyczne samodoskonalenie się kadry do pracy wychowawczej i profilaktycznej szkody naprawienie wyrządzonych zniszczeń, przeproszenie i zadośćuczynienie pokrzywdzonym osobom 1. Propagowanie zdrowego stylu życia, dbania o swoje zdrowie, zagrożenia ( HIV, AIDS ) zajęcia ze studentami UM, lekcje biologii 2. Problemy okresu dojrzewania odpowiedzialne rodzicielstwo zajęcia ze specjalistami, zajęcia wychowania do życia w rodzinie, lekcje religii, godziny z wychowawcą 1. Wzrost wiedzy wśród uczniów i rodziców na temat uzależnień ( szczególnie papierosy, alkohol, narkotyki, dopalacze) oraz przeciwdziałanie im - Zajęcia dla młodzieży oraz dla rodziców prowadzone przez specjalistów, realizacja programów profilaktycznych( NOE, Bliżej siebie, TAK czy NIE ), lekcje biologii, religii, godziny wychowawcze 2. Wypracowanie przez szkołę zasad reagowania na przypadki łamania prawa oraz regulaminów i zasad obowiązujących w szkole 3. Informowanie oraz zachęcanie do korzystania z pomocy specjalistów, m.in. Poradnia Pedagogiczna, tel. zaufania, systematyczne uzupełnianie bazy potrzebnych adresów i kontaktów 4. Indywidualna praca z uczniami eksperymentującymi z narkotykami oraz z ich rodzicami 5. Współpraca z innymi instytucjami i osobami zajmującymi się młodzieżą i rodziną ( policja, straż miejska, opieka społeczna, kuratorzy) 1. Uczenie umiejętności uczenia się lekcje wychowawcze, zajęcia warsztatowe ze specjalistami 2. Bogata oferta zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, zajęć sportowych zachęcanie do aktywnego korzystania z tych zajęć 1. Uczenie samooceny, znajomości swoich słabych i mocnych stron godziny wychowawcze, lekcje przedsiębiorczości, SZOK, zajęcia ze specjalistami 2. Kształtowanie postawy przedsiębiorczej godziny wychowawcze, SZOK, lekcje przedsiębiorczości, wycieczki do instytucji publicznych, m.in. banki, urzędy 3. Uczenie umiejętności potrzebnych podczas poszukiwania pracy (autoprezentacja, pisanie CV, listu motywacyjnego, wypełnianie dokumentów) - godziny wychowawcze, SZOK, lekcje przedsiębiorczości 1. Zajęcia warsztatowe dla nauczycieli prowadzone przez specjalistów 2. Gromadzenie pomocnej literatury fachowej 3. Wzajemne dzielenie się wiedzą i doświadczeniem przedsiębiorczości dyrekcja wszyscy 6