OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim Metodyka resocjalizacji 2. Nazwa przedmiotu / modułu w języku angielskim Methods of social rehabilitation 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Zakład Resocjalizacji 4. Kod przedmiotu / modułu 5. Rodzaj przedmiotu / modułu (obowiązkowy lub fakultatywny) Obowiązkowy 6. Kierunek studiów Pedagogika 7. Poziom studiów (I lub II stopień) II stopień 8. Rok studiów II rok 9. Semestr (zimowy lub letni) semestr zimowy, semestr letni 10. Forma zajęć i liczba godzin 15 godzin wykładów, 13 godzin ćwiczeń (w semestrze zimowym) 15 godzin wykładów, 13 godzin ćwiczeń (w semestrze letnim) 11. Imię, nazwisko, tytuł / stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia dr Arkadiusz Kamiński 12. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla przedmiotu / modułu oraz zrealizowanych przedmiotów Brak wymagań 13. Cele przedmiotu: 1. Ukazanie interdyscyplinarnego, optymalnego postępowania resocjalizacyjnego z uwzględnieniem działań opiekuńczych, wychowawczych, terapeutycznych wobec osób niedostosowanych społecznie 2. Wdrażanie do korzystania z uzasadnionych naukowo metod, form, technik i środków eliminujących postawy i zachowania nieakceptowane społecznie. 3.Zastosowanie wiedzy i zakresu pojęciowego z podstaw pedagogicznych, psychologicznych, filozoficznych, etyczno-aksjologicznych do prakseologicznej triady: diagnoza-prognozaterapia. 4. Wyposażenie w wiedzę umożliwiającą odpowiedź na pytanie czym powinien charakteryzować się i dysponować organizator procesu resocjalizacyjnego a także w których instytucjach i w jakim zakresie prowadzone są oddziaływania profilaktyczne, resocjalizujące, penitencjarne.
5. Uświadomienie granic własnych kompetencji w postępowaniu resocjalizacyjnym i uwrażliwienie na skutki ich przekraczania lub popełniania błędów metodycznych na obszarze diagnostyczno-terapeutycznym. 6. Kształtowanie refleksyjności w oddziaływaniach resocjalizacyjnych optymalizujących osiąganie celów resocjalizacyjnych oraz autokrytycznej analizy sukcesu i porażki w ujęciu interdyscyplinarnym. 14. EK_01 EK_02 EK_03 EK_05 EK_06 EK_07 Zakładane efekty kształcenia: student: ma podstawową wiedzę teoretyczną w zakresie obowiązującej procedury postępowania resocjalizującego i poszczególnych etapów resocjalizacji w różnych typach placówek resocjalizacyjnopenitencjarnych posiada wiedzę umożliwiającą ze zrozumieniem przeanalizować materiał diagnostyczny i na jego podstawie sklasyfikować symptomy zaburzeń w poszczególnych sferach osobowości potrafi opracować zespołowo i samodzielnie teleologię oddziaływań resocjalizacyjnych, wytyczającą celowość i kierunki wszechstronnej ingerencji resocjalizacyjnej potrafi opracować scenariusz zajęć resocjalizujących z uwzględnieniem racjonalnego doboru treści tematycznych, metod, form i środków realizacji adekwatnych do wytyczonych celów zajęć i cech psychofizycznych wychowanków. posiada umiejętność rozwiązywania konkretnych problemów wychowawczych o charakterze antagonistycznodestruktywnym i projektowania programów oddziaływań w grupie wychowawczej oraz optymalnych scenariuszy zajęć dostrzega i analizuje w aspekcie pedagogicznym czynniki prowadzące do sukcesu i porażki w postępowaniu resocjalizującym, optymalizuje działania pedagogiczne Symbole kierunkowych efektów kształcenia: K_W 07 K_W08 K_W10 K_W12, K_W15, K_W16 K_W15 K_U02 K_U03 K_U04 K_U08 K_U05 K_U06 K_K03 K_K06 K_K05 K_K02 15. Treści programowe: Istota metodyki resocjalizacji, jej cele i zadania. Powiązania metodyki z innymi dyscyplinami: pedagogika resocjalizacyjna, psychologia, socjologia, patologia, kryminologia, aksjologia, prawo, medycyna i inne. Rozwój metod wychowania resocjalizującego w dziejach opieki nad dzieckiem zaburzonym w zachowaniu. Wybitni teoretycy i praktycy wychowania resocjalizującego. Profilizacja placówek resocjalizacyjnych, charakterystyka ich specyfiki i
struktury organizacyjnej. Symptomy niedostosowania społecznego i ich klasyfikacja według zaburzonych sfer osobowości. Teleologia oddziaływań resocjalizacyjnych. Konstrukcja scenariuszy zajęć resocjalizujących. Systemy wychowawcze wspierające i inspirujące oddziaływania resocjalizacyjne - dyscyplinarny, progresywny, socjopedagogiczny, indywidualny, homogeniczny, heterogeniczny. Walory i wady systemów wychowawczych, jako źródło refleksji nad organizacją metod pracy resocjalizacyjnej ze społecznie niedostosowanymi. System komplementarny jako eklektyczna koncepcja optymalnej strategii resocjalizacji. Etapy i zasady resocjalizacji. Metody, formy i środki oddziaływań resocjalizujących: metoda wpływu osobistego, przykładu własnego, przekonywania, doradzania wychowawczego, oddziaływań sytuacyjnych, organizowania doświadczeń. Programowanie pracy resocjalizacyjnej, indywidualny program resocjalizacji (IPR), program oddziaływań resocjalizacyjnych w grupie wychowawczej (POR). Uwarunkowania uczniów niedostosowanych społecznie: poziom inteligencji, uwarunkowania temperamentalne, poziom zaniedbania dydaktycznego w zakresie czytania, pisania, operacji arytmetycznych, opóźnienia szkolne (organizacyjne), aspekty behawioralne, poznawczo-intelektualne, emocjonalne, wolicjonalno-normatywne. Resocjalizująca funkcja nauki szkolnej. Ortodydaktyczne zasady wspierające kształcenie uczniów niedostosowanych społecznie. Organizacja i przebieg nauki własnej w placówkach resocjalizacyjnych. Funkcjonowanie zespołów korekcyjno-wyrównawczych i dokumentowanie pracy. Studenckie wolontariaty w zakresie pomocy wychowankom zaniedbanym dydaktycznie. Sposoby podnoszenia aspiracji edukacyjnych wśród nieletnich. Istota oraz zasady funkcjonowania grup antagonistycznodestruktywnych w placówkach resocjalizacyjnych: nieformalne struktury społeczne, przejawy (język podkulturowy, symbolika tatuaży, twórczość artystyczna o tematyce podkultury przestępczej). Sposoby eliminowania podkultury przestępczej. Wypadki nadzwyczajne placówkach resocjalizacyjnych i sposoby przeciwdziałania. Możliwości wspierania resocjalizacji elementami technik psychokorekcyjnych, (trening autogenny, psychodrama, arteterapia, muzykoterapia, psychogimnastyka, pantomima, choreoterapia, masaże terapeutyczne, fotodram, biblioterapia. Metodyczne aspekty przyjmowania pensjonariuszy do placówek resocjalizacyjnych. Pedagogiczno-prawne podstawy zwalniania wychowanków placówek resocjalizacyjnych. Pomoc postpenitencjarna i opieka następcza. Pedagogicznopsychologiczna analiza porażek i sukcesów w pracy resocjalizacyjnej. 16. Zalecana literatura (podręczniki) Bałandynowicz A. (2006) Rodzinne domy terapeutyczne resocjalizacją w środowisku otwartym. Warszawa: Wyd. Polskiego Towarzystwa Higieny Psychicznej. Bartkowicz Z., Węgliński A. red. (2008) Skuteczna resocjalizacja. Lublin: Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Czapów Cz. (1978) Wychowanie resocjalizujące. Warszawa: Wyd. PWN. Górski S. (1985) Metodyka resocjalizacji. Warszawa: Wyd. IWZZ Kalinowski M., Pełka J. (2003) Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich. Warszawa: Wyd. WSiP. Kalinowski M. (2005) Resocjalizacja nieletnich w państwach europejskich i pozaeuropejskich. Warszawa: Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej Lipkowski O. (1987) Resocjalizacja. Warszawa: Wyd. WSiP. Ostrowska K. (2008) Psychologia resocjalizacyjna. Warszawa: Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna Pospiszyl K. (1998) Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań. Warszawa: Wyd. Wydawnictwo Akademickie Żak. Pytka L. (2005) Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodyczne. Warszawa: Wyd. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej. Raś D, (2007) O poprawie winowajców w więzieniach i zakładach dla nieletnich. Katowce:
Wydawnictwo UŚl. Rejzner A. Szczepaniak P. red. (2009) Terapia w resocjalizacji t. 1 i 2. Warszawa: Wyd. Akademickie Żak Szczęsny W.W. (2003) Zarys resocjalizacji z elementami patologii społecznej i profilaktyki. Warszawa: Wyd. Wydawnictwo Akademickie Żak. Szecówka A. (2009) Przestępcza podkultura. W: T. Pilch (red.) Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak. Szecówka A. (2004) Teleologiczne podstawy przeciwdziałania dewiacjom uczniów niedostosowanych społecznie. W: M. Prokosz (red.) Dewiacyjne aspekty współczesnego świata. Przejawy zapobieganie terapia. Toruń: Wyd. Adam Marszałek Szecówka A. (1994) Programowanie i realizacja oddziaływań resocjalizacyjnych w grupie wychowawczej Opieka-Wychowanie-Terapia 1. Urban B. Stanik J. red. (2007) Resocjalizacja. T. 1,2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Urban (red) Adekwatność polskiego systemu penitencjarnego i resocjalizacyjnego do współczesnych rozmiarów i rodzajów przestępczości. Mysłowice: Wyd. Górnośląskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej s.179-194. Węgliński A. (2004) Mikrosystemy wychowawcze w resocjalizacji nieletnich. Analiza pedagogiczna. Lublin: Wyd. Wydawnictwo UMCS. oraz bieżący przegląd i lektura wskazanych pism fachowych 17. Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu / modułu, sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: wykład: praca kontrolna, egzamin ćwiczenia: prace zaliczeniowe (scenariusze zajęć, dokumentacja przeczytanej literatury (20 artykułów, rozdziałów), relacja z prowadzonych zajęć w placówce, analiza psychopedagogiczna własnego sukcesu i porażki pedagogicznej), sprawdziany, aktywność w toku zajęć Egzamin pisemny: sprawdza wiedzę oraz umiejętności jej wykorzystania w rozwiązywaniu problemów. Kryteria oceny: ocena dostateczna student rozumie znaczenie kluczowych pojęć, potrafi opisać teorie stanowiące podstawy przedmiotu, potrafi wskazać wynikające z teorii zalecenia praktyczne; ocena dobra jak wyżej oraz potrafi wnikliwie porównać ze sobą różne koncepcje, wskazać walory i ograniczenia różnych ujęć, wskazać praktyczne zastosowania wiedzy teoretycznej, uzasadniać naukowo projektowane działania); ocena bardzo dobra student rozumie znaczenie kluczowych pojęć, potrafi opisać podstawy teoretyczne przedmiotu, porównać ze sobą różne koncepcje, wskazać ich walory i ograniczenia, opisać ich źródła intelektualne i wkład różnych autorów, wskazać zastosowania praktyczne wiedzy teoretycznej a jego wiedza wykracza poza treści zawarte w obowiązkowej lekturze. Egzamin obejmuje treści wykładów oraz wskazane przez egzaminatora treści z ćwiczeń. Zaliczenie ćwiczeń na ocenę. Ocena odzwierciedla pracę studenta w ramach zajęć oraz samodzielną pracę nad literaturą przedmiotu. Kryteria oceny: Prowadzący wylicza cztery odrębne oceny cząstkowe. Ostateczna ocena jest średnią ważoną z tych czterech kryteriów wg wzoru: 0,20 x (ocena za udział w zajęciach czyli za frekwencję i aktywność) + 0,20 x (średnia z prac pisemnych lub(i) odpowiedzi ustnych z bieżącego materiału) + 0, x (średnia z ocen ze sprawdzianów) + 0,20 x (ocena za wykonanie zadań dodatkowych). Zaokrąglenie następuje do połowy stopnia wg reguł arytmetyki. Liczba sprawdzianów i domowych prac pisemnych jest ustalona na początku semestru, natomiast zadania dodatkowe są przedstawiane w trakcie kolejnych zajęć przez prowadzącego, który wyznaczając ich temat może uwzględnić propozycje studenta). Praca kontrolna: sprawdza wiedzę oraz umiejętności jej wykorzystywania do rozwiązywania problemów, jak również umiejętności posługiwania się zasadami konstruowania tekstu naukowego. Kryteria oceny: ocena dostateczna student posługuje się poprawnie zasadami konstrukcji i edycji tekstu naukowego, poprawnie powołuje się na źródła cytując lub parafrazując, odnosi swoje rozważania do zaleconych ujęć teoretycznych i korzysta jedynie z zaleconej literatury podstawowej;
ocena dobra jak wyżej, lecz student rozszerza swoje rozważania o treści zawarte w zalecanej literaturze uzupełniającej); ocena bardzo dobra jak wyżej, lecz autor rozszerza swoje rozważania o samodzielnie dobraną literaturę uzupełniającą, poza tym tekst jest perfekcyjny w warstwie językowej i edytorskiej. W przypadkach wątpliwych wykładowca może zażądać wyjaśnień od autora pracy lub sprawdzić ją w systemie antyplagiacyjnym. Student ma obowiązek specjalnie oznaczyć w tekście wszelkie fragmenty cytowane dosłownie o objętości powyżej 25 słów lub zawierające więcej niż 3 zdania, niezależnie od ich opatrzenia przypisem. 18. Język wykładowy polski 19. Obciążenie pracą studenta Forma aktywności studenta Godziny zajęć (według planu studiów) z nauczycielem: - wykład: - ćwiczenia: Praca własna studenta: - czytanie wskazanej literatury, - przygotowanie prac do pakietu metodycznego - przygotowanie pracy kontrolnej - przygotowanie do egzaminu 20 Suma godzin 200 Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności 30 (15/15) 30 (15/15) Liczba punktów ECTS 8 (3/5) *objaśnienie symboli: K (przed podkreśleniem) - kierunkowe efekty kształcenia W - kategoria wiedzy U - kategoria umiejętności K (po podkreśleniu) - kategoria kompetencji społecznych 01, 02, 03 i kolejne - numer efektu kształcenia