Spis treści Wykaz skrótów... 9 Wstęp... 11 Rozdział I Historia szkół salezjańskich w Toruniu... 18 1. Szkoły salezjańskie na tle szkolnictwa katolickiego w Polsce... 18 1.1. Zarys historii szkolnictwa katolickiego w Polsce... 18 1.2. Współczesne spojrzenie na polskie szkolnictwo katolickie... 22 1.3. Kontekst i tworzenie się koncepcji pedagogicznej Jana Bosko... 25 2. Powstanie i działalność Katolickiej Szkoły Podstawowej Towarzystwa Salezjańskiego w Toruniu... 30 2.1. Geneza i początki działalności salezjańskiej szkoły podstawowej... 30 2.2. Charakterystyka pracy wychowawczo-dydaktycznej w latach 1997 2007... 40 2.3. Podstawowe formy szkolnej edukacji religijnej... 46 3. Reforma szkolnictwa i powstanie Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego... 52 3.1. Powstanie gimnazjum i jego założenia statutowe... 56 3.2. Działalność edukacyjna w szkole na Rubinkowie w latach 1999 2006... 62 3.3. Zmiany organizacyjne i rozbudowa gimnazjum w toruńskiej dzielnicy Wrzosy (2004 2006)... 67 3.4. Ogólne kierunki działań edukacyjnych w nowej szkole na toruńskich Wrzosach... 73 4. Analiza historyczno-pedagogiczna wybranych wydarzeń edukacyjnych w latach 2007 2012... 80 4.1. Rozpoczęcie roku szkolnego... 84 4.2. Dzień Edukacji Narodowej... 86 4.3. Ślubowanie uczniów klas pierwszych... 89 4.4. Wychowanie patriotyczne... 90
6 Spis treści 4.5. Wspomnienie ważnych postaci dla edukacji szkolnej... 93 4.6. Szkolne spotkania integracyjno-charytatywne... 99 Rozdział II Podmioty środowiska wychowawczego szkół salezjańskich... 105 1. Kadra zarządzająca i jej rola edukacyjno-organizacyjna... 106 1.1. Dyrektor szkoły wychowawca i menadżer... 106 1.2. Wicedyrektor szkoły ds. wychowawczych... 112 1.3. Wicedyrektor szkoły ds. dydaktycznych... 117 2. Nauczyciel i jego rola w edukacji salezjańskiej... 121 2.1. Przygotowanie i formacja kadry pedagogicznej... 121 2.2. Organizacja i koncepcja doskonalenia zawodowego... 129 2.3. Zadania dydaktyczno-wychowawcze personelu pedagogicznego... 133 3. Uczeń w procesie edukacyjnym... 161 3.1. Uczeń jako podmiot wychowania... 162 3.2. Uczeń w świetle dokumentów szkolnych... 168 3.3. Zaangażowanie społeczne uczniów w Radzie Samorządu Uczniowskiego... 173 4. Rola i miejsce rodziców w szkolnym systemie wychowawczym... 175 4.1. Współpraca z rodzicami w procesie edukacji dziecka... 175 4.2. Funkcje i zadania Rady Rodziców w szkole... 181 4.3. Udział rodziców w życiu i integracji społeczności szkolnej... 183 Rozdział III Formacja religijna... 187 1. Kształtowanie duchowo-religijne dzieci i młodzieży... 188 1.1. Szkolna modlitwa poranna i słówko na dzień dobry... 191 1.2. Lekcja religii w szkole... 194 1.3. Wychowanie religijne wpisane w wydarzenia okresu liturgicznego... 199 1.4. Tydzień misyjny... 212 2. Formacja liturgiczna i sakramentalna... 215 2.1. Sakrament pokuty... 216 2.2. Sakrament Eucharystii... 218 2.3. Sakrament bierzmowania... 225
Spis treści 7 3. Konkursy religijne... 227 3.1. Konkursy biblijne Czytam Pismo Święte... 227 3.2. Konkursy o świętych... 231 3.3. Konkursy o sztuce i religii... 233 4. Pielgrzymki i spotkania jako forma edukacji religijnej... 238 4.1. Pielgrzymki do sanktuariów i miejsc kultury chrześcijańskiej... 238 4.2. Lednica 2000 spotkaniem polskiej młodzieży katolickiej... 240 4.3. Forum młodzieży z salezjańskich instytucji wychowawczych... 242 5. Formacja chrześcijańska w szkolnych grupach młodzieżowych... 244 5.1. Liturgiczna Służba Ołtarza... 244 5.2. Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej... 249 5.3. Szkolne grupy modlitewne... 254 5.4. Grupy o charakterze charytatywnym... 264 Rozdział IV Specyfika wychowawczo-dydaktyczna szkół salezjańskich... 270 1. Kontekst i założenia wychowawcze w środowisku salezjańskim... 270 1.1. Podstawowe kierunki wychowania salezjańskiego... 271 1.2. Charakterystyka działań wychowawczych w szkołach toruńskich... 276 1.3. Funkcjonalność i efektywność metod nauczania i wychowania... 281 2. Wychowanie przez sport... 285 2.1. Działalność sportowa i jej znaczenie w procesie wychowawczo-dydaktycznym... 285 2.2. Kształtowanie postawy etycznej ucznia... 293 2.3. Szkolne działania sportowe... 298 2.4. Cele i zadania inspektorialnych spartakiad sportowych... 307 3. Znaczenie turystyki w wychowaniu szkolnym... 309 3.1. Turystyka jako metoda w pracy dydaktyczno-wychowawczej... 310 3.2. Wybrane formy działań turystycznych... 315 3.3. Zasady i organizacja wolnego czasu w okresie letnim i zimowym... 319 4. Wizerunek szkół salezjańskich w środowisku lokalnym... 324 4.1. Szkoły salezjańskie w Toruniu w świetle informacji medialnych... 325 4.2. Wizja szkół salezjańskich we wspomnieniach uczniów, nauczycieli i praktykantów... 330
8 Spis treści Zakończenie... 335 The Conclusion... 341 Conclusione... 346 Bibliografia... 351 Aneks 1. Św. Jan Bosko Patron Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego w Toruniu... 382 2. Dominik Savio Patron Katolickiej Szkoły Podstawowej Towarzystwa Salezjańskiego w Toruniu... 384 3. Dekalog wychowawczy księdza Bosko... 385 4. Wspomnienia o szkołach salezjańskich w Toruniu... 386 5. Medialny wizerunek szkół salezjańskich... 398 6. Wykazy salezjanów, nauczycieli i uczniów szkół salezjańskich w Toruniu... 417 7. Regulaminy w szkołach salezjańskich w Toruniu... 453 8. Ramowy plan nauczania w Katolickiej Szkole Podstawowej Towarzystwa Salezjańskiego (2009/2012)... 459 9. Szkolny zestaw programów nauczania dla Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego w Toruniu rok szkolny 2008/2009... 459 10. Szkoły salezjańskie w obiektywie... 461
Wykaz skrótów ArGTST ArITSP ArKSPTST ArRSK ArSST CSW DOK Dz.U. GTS insp. ko. K-P KPK KSPTST LSO MB MEN PS PSO Reg. RSK SALOS SDB SKI SST SOM TS UKS WSO ZHR Archiwum Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego w Toruniu Archiwum Inspektorii Towarzystwa Salezjańskiego Piła Archiwum Katolickiej Szkoły Podstawowej Towarzystwa Salezjańskiego w Toruniu Archiwum Rady Szkół Katolickich Archiwum szkół salezjańskich w Toruniu Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu Dyrektorium Ogólne o Katechizacji Dziennik Ustaw Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego inspektor (inaczej Prowincjał) koadiutor (brat zakonny) Kujawsko-Pomorski Kurator Oświaty Kodeks prawa kanonicznego Katolicka Szkoła Podstawowa Towarzystwa Salezjańskiego w Toruniu Liturgiczna Służba Ołtarza Memorie Biografiche di Don Giovanni Bosco Ministerstwo Edukacji Narodowej Pokłosie Salezjańskie Przedmiotowy System Oceniania Regulaminy Towarzystwa św. Franciszka Salezego Rada Szkół Katolickich Salezjańska Organizacja Sportowa Salesiani di Don Bosco (Salezjanie Księdza Bosko) Szkolna Kronika Internetowa szkół salezjańskich w Toruniu Salezjański Ośrodek Misyjny (Warszawa) Towarzystwo Salezjańskie Uczniowski Klub Sportowy Wewnątrzszkolny System Oceniania Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej