B. Gabinet M. Zawadzka Wroclaw University of Economic Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na podstawie przedsiębiorstw z branży uprawy rolne, chów i hodowla zwierząt, łowiectwo Słowa kluczowe: zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa, ekonomiczna wartość dodana (EVA). Streszczenie: Raport przedstawia zastosowanie metody ekonomicznej wartości dodanej (EVA) w realizacji celów przedsiębiorstwa. Wykonane obliczenia obrazują możliwą wartość firmy w przypadku zastosowania wcześniej wspomnianej metody. 1
WSTĘP Przedmiotem prowadzonej analizy jest ustalenie wartości przedsiębiorstw z zastosowaniem metody ekonomicznej wartości dodanej (EVA). Pierwsze z badanych przedsiębiorstw zajmuje się uprawą warzyw i kwiatów, druga z kolei skupia swoją działalność na hodowli zwierząt oraz uprawą zbóż. OPIS TEORETYCZNY METODY Ekonomiczna wartość dodana jest koncepcją, wykorzystywaną do mierzenia wyników osiąganych przez przedsiębiorstwo, opracowaną przez Stern Stewart Management Services. Ma za zadanie zarówno mierzyć przyrost wartości firmy w przeciągu roku obrotowego, jak i efektywność gospodarowania firmy w perspektywie jednego roku. Opiera się na twierdzeniu, że firma powinna osiągnąć stopę zwrotu z zainwestowanego kapitału większą niż jego koszt. Wartość ekonomicznej wartości dodanej można wyznaczyć za pomocą poniższego wzoru. Wzór 1. EVA = NOPAT - WACC * IC 1 gdzie: EVA ekonomiczna wartość dodana, NOPAT wynik z działalności operacyjnej po opodatkowaniu, WACC średni ważony koszt kapitału, IC zainwestowany kapitał. Stosując koncepcję EVA należy wyznaczyć cel, którym jest osiągnięcie jak największego zysku operacyjnego netto pomniejszonego o koszt kapitału. W zasadzie nie istotna jest sama wartość zysku ekonomicznego, ale jego wzrost z roku na rok. 1 Maćkowiak Ewa, Ekonomiczna wartość dodana. Mierniki oceny kondycji finansowej i wartości przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009, s. 99 2
Ekonomiczna wartość dodana nie zniekształca obrazu finansowania przedsiębiorstwa, ponieważ uwzględnia zarówno kapitały obce jak i własne. Jej poziom zależy głównie od decyzji podjętych przez zarząd firmy, ponieważ to właśnie zarząd decyduje o strukturze kapitałów. Obliczanie ekonomicznej wartości dodanej można sprowadzić do sześciu etapów: 1) obliczanie zysku operacyjnego EBIT, 2) obliczanie kapitału zainwestowanego IC, 3) skorygowanie wartości kapitału zainwestowanego i zysku operacyjnego, 4) obliczanie zysku operacyjnego po opodatkowaniu NOPAT, 5) obliczanie kosztu kapitału, 6) obliczanie EVA. PRZYKŁAD 1. PRZEDSIĘBIORSTWO ROLNICZO - HODOWLANE Tabela 1. Przedsiębiorstwo 1 2011 2010 wynik z działalności operacyjnej (EBIT) 1 992 021,33 zł 981 764,11 zł podatek - 19% 378 484,05 zł 186 535,18 zł NOPAT 1 613 537,28 zł 795 228,93 zł kapitał zainwestowany IC 27 313 261,94 zł 25 531 669,25 zł kapitał własny 26 851 918,20 zł 24 793 705,47 zł + zobowiązania długoterminowe 461 343,74 zł 737 963,78 zł średni ważony koszt kapitału WACC 0,069057354 0,069183491 wielkość kapitału własnego E 26 851 918,20 zł 24 793 705,47 zł wielkość kapitału obcego D 461 343,74 zł 737 963,78 zł stopa podatku dochodowego T 19% 19% koszt kapitału własnego Kw 6,95% 7,00% koszt kapitału obcego Kd 5% 5% koszt kapitału własnego Kw 6,95% 7,00% stopa wolna od ryzyka 3% 3% 3
beta lewarowana 0,659133 0,667287 Oczekiwana premia za ryzyko 6% 6% beta 0,8 0,8 Indywidualny współczynnik wrażliwości na ryzyko 0,2 0,2 ekonomiczna wartość dodana EVA - 272 644,31 zł - 971 141,07 zł Δ EVA 698 496,75 zł - Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa rolniczo hodowlanego za lata 2010-2011, obliczenia na podstawie: Maćkowiak Ewa, Ekonomiczna wartość dodana. Mierniki oceny kondycji finansowej i wartości przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009 Po dokonaniu obliczeń ekonomicznej wartości dodanej, można zauważyć, że w przypadku przedsiębiorstwa rolniczo - hodowlanego zyski osiągane przez przedsiębiorstwo nie były wystarczająco wysokie, aby pokryć koszt kapitału. Samo zjawisko ujemnej EVA, w przypadku tego przedsiębiorstwa, nie jest bardzo niepokojące z powodu dodatniego przyrostu. PRZYKŁAD 2. PRZEDSIĘBIORSTWO OGRODNICZO HODOWLANE Tabela. 2 Przedsiębiorstwo 2 2011 2010 wynik z działalności operacyjnej (EBIT) - 2 863 272,59 zł 8 514 467,25 zł podatek - 19% - 544 021,79 zł 1 617 748,78 zł NOPAT - 2 319 250,80 zł 6 896 718,47 zł kapitał zainwestowany IC 39 739 080,92 zł 43 557 387,93 zł kapitał własny 38 933 361,21 zł 42 366 808,34 zł + zobowiązania długoterminowe 805 719,71 zł 1 190 579,59 zł średni ważony koszt kapitału WACC 0,06909289 0,069167003 wielkość kapitału własnego E 38 933 361,21 zł 42 366 808,34 zł 4
wielkość kapitału obcego D 805 719,71 zł 1 190 579,59 zł stopa podatku dochodowego T 19% 19% koszt kapitału własnego Kw 6,97% 7,00% koszt kapitału obcego Kd 5% 5% koszt kapitału własnego Kw 6,97% 7,00% stopa wolna od ryzyka 3% 3% beta lewarowana 0,661410 0,666210 Oczekiwana premia za ryzyko ERP 6% 6% beta 0,8 0,8 Indywidualny współczynnik wrażliwości na ryzyko 0,2 0,2 ekonomiczna wartość dodana EVA - 5 064 938,75 zł 3 883 984,51 zł Δ EVA - 8 948 923,25 zł - Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa ogrodniczo hodowlanego za lata 2010-2011, obliczenia na podstawie: Maćkowiak Ewa, Ekonomiczna wartość dodana. Mierniki oceny kondycji finansowej i wartości przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009 Po dokonaniu obliczeń EVA dla przedsiębiorstwa ogrodniczo hodowlanego można zauważyć, że w roku 2010 przedsiębiorstwo osiągnęło zysk, który wystarczył, aby pokryć koszt kapitału. W kolejnym roku zysk osiągnięty przez przedsiębiorstwo nie wystarcza, aby pokryć koszt kapitału. Niepokojący jest ujemny przyrost ekonomicznej wartości dodanej. Chcąc ją zwiększyć, należy dokonać analizy części składowych EVA, głównie struktury kapitałów oraz zysku operacyjnego netto po opodatkowaniu. W przypadku ujemnej ekonomicznej wartości dodanej można podjąć próby jej zwiększenia poprzez: zwiększenie kapitałów własnych lub obcych zwiększenie kapitałów obcych w większym stopniu podnosi wartość EVA niż zwiększenie kapitałów własnych (dźwignia finansowa); zwiększenie zysku operacyjnego netto. Dzięki zastosowaniu metody ekonomicznej wartości dodanej przy ustalaniu wartości przedsiębiorstwa możemy określić faktyczny stan kondycji finansowej danego przedsiębiorstwa. Wpływa na to fakt, że EVA uwzględnia w obliczeniach nie tylko udział kapitałów obcych przy finansowaniu działalności przedsiębiorstwa, ale również udział kapitałów własnych. 5
Bibliografia: 1. Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk 2009. 2. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk 2008. 3. Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1934041 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1934041 4. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp. 42-53, 2007. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1081269 5. Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, 12 19 6. Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, 187-192. 7. Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, 213-222. 8. Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1839367, 177-262. 9. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, 42-53. 10. Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, 82-90. 11. Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, 141-160. 12. Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, 130-137. 13. Dudycz Tadeusz, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne 14. Michalski Grzegorz (2010) Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment. Romanian Journal of Economic Forecasting vol. 13 iss 1 pp 198-214 6
15. Maćkowiak Ewa, Ekonomiczna wartość dodana. Mierniki oceny kondycji finansowej i wartości przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009. 7