Informacje ogólne o wywrotkach Informacje ogólne o wywrotkach Wywrotki stosowane są głównie do transportu materiałów sypkich. Platforma ładunkowa wywrotki jest połączona z ramą, a zrzucanie realizowane jest za pomocą siłowników wywrotki. Zabudowa wywrotki jest skrętnie podatna. Konstrukcja Wywrotka tylna: Wywrotka z platformą ładunkową, która może odchylać się tylko w tył. Wywrotka 3-stronna: Wywrotka z platformą ładunkową, która może przechylać się w tył i na boki. Siłownik wywrotki jest zamontowany na środku pod platformą. Rama pomocnicza wyposażona jest w przednią i tylną oś wywrotki, które pełnią funkcję przegubu wywrotki w każdym z kierunków wywrotu. Bezpieczeństwo Podczas zrzutu tylnozsypowego sworzeń obrotu wywrotki z mocowaniami, ramy i tylne zawieszenie przejmują dynamicznie zmieniające się naprężenia. W szczególnych przypadkach może to spowodować przewrócenie się pojazdu. Zamontuj czujnik pochylenia, aby pomóc zapobiec przewróceniu się pojazdu. W niektórych krajach wywrotki muszą być poddawane próbom stateczności. Przykład wywrotki 353 933 OSTRZEŻENIE! Jeżeli podczas zrzutu nastąpi osunięcie gruntu lub jeżeli jedna strona ładunku przymarznie, istnieje bardzo duże ryzyko przewrócenia się pojazdu i odniesienia obrażeń ciała. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 1 (23)
Bezpieczeństwo W przypadku częstego przymarzania ładunku pojazd można wyposażyć w podgrzewacz platformy lub wibrator, co pozwoli zmniejszyć ryzyko przewrócenia. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 2 (23)
Bezpieczeństwo Poniższe podzespoły zwiększają bezpieczeństwo eksploatacji pojazdu w trudnych warunkach: Zawieszenie sztywne/opróżnione miechy powietrzne Drążek stabilizatora (jeśli można go zastosować w danej konfiguracji) Stabilizator wywrotu Blokada wózka napędowego Zawsze przestrzegaj instrukcji producenta odnośnie do sposobu używania pojazdu. Poniższe czynniki minimalizują ryzyko uszkodzenia pojazdu i obrażeń ciała: Scania może fabrycznie przygotować pojazd do zabudowy. Więcej informacji zamieszczono w części pt. Montowane fabrycznie pakiety wyposażenia opcjonalnego. Więcej informacji na temat testów stabilności i sposobów ich przeprowadzania zamieszczono w dokumencie pt. Stateczność przechyłu w bok. Więcej informacji na temat konstrukcji ram pomocniczych można znaleźć w dokumencie pt. Konstrukcja ramy pomocniczej. Prawidłowo zaprojektowana rama wywrotki Krótki rozstaw osi Sworzeń obrotu wywrotki jak najbliżej ostatniej osi tylnej Krótkie i skrętnie sztywne platformy Krótki i skrętnie sztywny tylny zwis ramy wykorzystujący np. belkę końcową o profilu czworokątnym. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 3 (23)
Bezpieczeństwo Ważne informacje dotyczące zrzutu w przypadku pojazdów z zawieszeniem pneumatycznym Podczas zrzutu miechy powietrzne wózka napędowego zawsze muszą być opróżnione. W przypadku wszystkich osi tylnych oś i zderzak gumowy muszą stykać się w celu uniknięcia nadmiernego obciążenia ostatniej tylnej osi. Sprawdź odległość między osią a zderzakiem gumowym na wszystkich tylnych osiach. Kontrolę należy przeprowadzić na poziomym podłożu i podczas zrzutu. Upewnij się, że miechy powietrzne są całkowicie opróżnione, a następnie sprawdź, czy wszystkie gumowe zderzaki stykają się z odpowiednimi osiami tylnymi. Przykład dobrego rozłożenia obciążenia podczas zrzutu. Podczas zrzutu obciążenie powinno być równomiernie rozłożone na wszystkich osiach tylnych. Jeśli obciążenie nie jest rozłożone równomiernie, należy zabezpieczyć ostatnią tylną oś przed nadmiernym obciążeniem (patrz następna strona). OSTRZEŻENIE! Jeśli podczas zrzutu całe obciążenie jest przenoszone przez tylną oś, występuje ryzyko uszkodzenia. Przykład geometrii skutkującej niekorzystnym rozłożeniem obciążenia. Więcej informacji dotyczących podłączenia układu automatycznego opróżniania miechów powietrznych znaleźć można w dokumencie pt. Obniżanie podwozia. Więcej informacji na temat zwiększania prędkości obrotowej silnika podczas zrzutu zamieszczono w dokumencie Sterowanie prędkością obrotową silnika podczas zrzutu. Jeśli pojazd jest wyposażony w całkowicie zautomatyzowany układ Opticruise: Patrz dokument pt. Sterowanie prędkością obrotową silnika podczas zrzutu, aby uzyskać informacje na temat opróżniania miechów powietrznych. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 4 (23)
Bezpieczeństwo Wkładka dystansowa w przypadku niedopuszczalnego rozłożenia obciążenia podczas zrzutu Wykonaj i umieść wykładki dystansowe (patrz rysunek) pomiędzy podłużnicą a zderzakiem gumowym, jeśli podczas zrzutu dla ostatniej osi występuje zbyt duża odległość między osią a zderzakiem gumowym w porównaniu z innymi osiami. Wkładki dystansowe zmniejszają obciążenie ostatniej osi w przypadku dużego obciążenia. Wkładki dystansowe są mocowane do zderzaka gumowego za pomocą nakrętek i śrub z łbem zagłębianym. Wymiary muszą być takie same jak w przypadku oryginalnego mocowania. Zamocuj wkładki dystansowe do ramy w oryginalnych otworach mocowania w czole belki. WAŻNE! Nie wolno wykonywać wpodłużnicy nowych otworów mocowania dla wkładek dystansowych i zderzaków gumowych. Jest to zakazane. Wkładki dystansowe. 303 015 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 5 (23)
firmy Scania stanowią najlepsze rozwiązanie całościowe, biorąc pod uwagę następujące czynniki: Wrażliwość na drgania ramy Podział obciążenia Komfort jazdy Platforma ładunkowa wywrotki powinna spoczywać na ramie pomocniczej lub być wsparta na całej długości ramy podwozia. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 6 (23)
Wymiary ramy pomocniczej W tabeli podano zalecane wymiary podłużnic ramy pomocniczej dla różnych ram podwozia. Samochody ciężarowe z ramą podwozia F950: Eksploatacja WxSzxG (mm) I x (cm 4 ) Bardzo lekkie 110x80x6 290 Lekkie 110x80x8 380 Samochody ciężarowe z ramą podwozia F957 lub F958: Eksploatacja WxSzxG (mm) I x (cm 4 ) Średnie 140x80x6 800 Duże 160x80x8 900 I x = Minimalny powierzchniowy moment bezwładności na belkę. HxWxT = wysokość, szerokość i grubość (dla ramy pomocniczej o profilu U). Wartość powierzchniowego momentu bezwładności podano przy założeniu, że rama pomocnicza jest ze stali, a minimalna granica plastyczności wynosi 310 N/mm2. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 7 (23)
Tylny zwis ramy Podczas zrzutu tylnozsypowego na tylnym zwisie występują bardzo wysokie naprężenia. Duże siły oddziałują na sztywność ramy pomocniczej i konstrukcję tej części. Montaż Przednią część ramy pomocniczej należy zamontować za pomocą wsporników podatnych, natomiast przy osi tylnej w tylnym zwisie należy zamontować wsporniki stałe. Liczba wsporników podatnych zależy od warunków eksploatacji. Powinno ich być co najmniej trzy. Jednak wykorzystanie czterech lub więcej jest korzystniejsze. Nad osią napędową i wózkiem napędowym należy zamontować wsporniki stałe. Przednia część ramy pomocniczej musi mieć możliwość ruchu wzdłużnego, gdy na ramę oddziałują ruchy skrętne. Informacje dotyczące wyboru mocowań dla określonego pojazdu zamieszczono w dokumencie pt. Wybieranie ramy pomocniczej i mocowania. Informacje ogólne dotyczące wsporników elementów nadwozia zamieszczono w dokumencie pt. Mocowanie zabudowy. WAŻNE! Rama pomocnicza powinna spoczywać na ramie podwozia, ponieważ tarcie tłumi efekt drgania. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 8 (23)
Odległość między środkiem osi przedniej a przednią krawędzią ramy pomocniczej Aby wytłumić wszelkie drgania ramy, należy przesunąć do przodu ramę pomocniczą i przymocować ją do ramy podwozia jak najbliżej przedniej osi. Jest to szczególnie ważne w pojazdach z przednią osią z zawieszeniem pneumatycznym. Maksymalna dopuszczalna odległość między środkiem przedniej osi a przednią krawędzią ramy pomocniczej: Przednie osie z zawieszeniem pneumatycznym: 600 mm Przednie osie z zawieszeniem na resorach piórowych: 800 mm Odległość pomiędzy osią przednią awspornikiem przednim Oś przednia z zawieszeniem pneumatycznym: jak najdalej do przodu w zakresie 550-700 mm. Oś przednia z resorem piórowym: jak najdalej do przodu w zakresie 550-875 mm. 600 800 Przednia część pojazdu z zawieszeniem pneumatycznym lub na resorach piórowych. 327 097 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 9 (23)
Przykłady Wywrotki Wymiar A w przykładowych rysunkach nie może być większy niż 900 mm. Wymiary przedstawione na rysunkach służą wyłącznie jako przykład i różnią się wzależności od pojazdu. Więcej informacji na temat miejsca mocowania wsporników zamieszczono w dokumentach pt. Wybieranie ramy pomocniczej i mocowania oraz Mocowanie zabudowy. 875 A A A A 300 350 1 030 875 A A 650 600 200 850 1 870 875 A A A 650 600 200 850 1 870 353 896 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 10 (23)
Nośnik ładunku Platformy Platforma ładunkowa wywrotki musi być wystarczająco sztywna, aby nie zginała się w kierunku poprzecznym ani nie wyginała na boki w przypadku, gdy zrzucany ładunek przyklei się do jej przedniej części. Wywrotki tylnozsypowe Upewnij się, że platforma ładunkowa wywrotki jest oparta o ramę pomocniczą na całej jej długości. Jeśli nie jest to możliwe, zamontuj podpory. Zmniejsz obciążenie platformy w pozycji obniżonej, montując przednią i środkową podporę. Upewnij się, że elementy sterujące są dostępne, tak aby platforma obniżyła się do prawidłowej pozycji. Obciążenie musi być równomiernie rozłożone na podporach, aby uniknąć nieprzyjemnych drgań ramy. W przypadku wywrotek użytkowanych w trudnych warunkach przednią podporę należy umieścić pośrodku między poprzecznymi belkami podwozia. Takie rozwiązanie redukuje ruchy skrętne z ramy podwozia do platformy. Wywrotka trójstronna W przypadku wywrotki trójstronnej na platformie należy zawsze zamontować co najmniej jedną podporę platformy na belkę podłużną ramy oprócz punktów podparcia zapewnianych przez sworzeń obrotu wywrotki. Podporę platformy należy także usytuować między przednim a tylnym sworzniem obrotu wywrotki. Łożyska sworznia obrotu wywrotki Łożyska platformy w sworzniu obrotu wywrotki powinny mieć jak najmniejszy luz. Nadmierny luz łożysk podporowych zwiększa ryzyko przewrócenia. Przykład prowadzenia i podparcia między platformą i ramą pomocniczą. 347 728 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 11 (23)
Siłownik wywrotki Usytuowanie siłownika wywrotki Siłownik wywrotki musi być umieszczony przed środkiem ciężkości platformy ładunkowej wywrotki. Umieszczenie go za środkiem spowoduje podnoszenie przez siłownik wywrotki tylnego końca platformy ładunkowej wywrotki. Usytuowanie wzdłużne siłowników wywrotki zależy od następujących czynników: długość platformy, obciążenie, rodzaj wywrotki. Stateczność zrzutu w przypadku wywrotki tylnozsypowej jest tym większa, im bliżej przodu pojazdu znajduje się siłownik (albo siłowniki) wywrotki. Siłowniki stabilizujące zamocowane z przodu z łożyskami pozwalającymi wyłącznie na ruch wzdłuż pojazdu zapewniają o wiele lepszą stateczność podczas zrzutu. 347 736 347 735 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 12 (23)
Mocowanie pojedynczego siłownika wywrotki Zabezpiecz siłownik wywrotki za pomocą elementów mocujących w ramie pomocniczej. Mocowanie podwójnych zewnętrznych siłowników wywrotki Przykręć wsporniki siłownika do czoła podłużnicy. Między obydwoma wspornikami siłownika wywrotki należy zamontować poprzeczkę z profilu U o dużej wytrzymałości. Zapobiega to ruchowi skrętnemu i występowaniu asymetrycznego obciążenia. Uwaga: Siłowników wywrotki nie wolno mocować do półek podłużnicy. 347 745 Mocowanie w ramie pomocniczej. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 13 (23)
Centralnie mocowany siłownik wywrotki Wzmocnienie ramy W przypadku centralnie mocowanych siłowników wywrotki (1) odpowiednie jest zewnętrzne wzmocnienie ramy (2). W niektórych przypadkach mogą być niezbędne dodatkowe belki poprzeczne na ramie, aby zapobiec odginaniu się dolnej części ramy do zewnątrz przy dużym obciążeniu siłownika wywrotki. 2 1 Przemieszczanie belek poprzecznych W przypadku zabudowy z centralnie mocowanymi siłownikami wywrotki konieczne może być przesunięcie belek poprzecznych w ramie podwozia. 304 871 Uwaga: Przed przemieszczeniem jakichkolwiek belek poprzecznych zawsze kontaktuj się z firmą Scania lub z warsztatem firmy Scania. Sprawdź, czy belka poprzeczna nie koliduje z wałem napędowym. Rozstaw belek poprzecznych ramy nie może być większy niż 1500 mm. Nie wolno przemieszczać belek poprzecznych zamontowanych do wsporników resoru i łożysk wału napędowego. Więcej informacji o rozmieszczeniu belek poprzecznych można znaleźć w publikacji Wymontowanie i zamontowanie belek poprzecznych. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 14 (23)
Pozycja sworznia obrotu wywrotki B Usytuowanie sworznia obrotu wywrotki określa się jako odległość pierwszej tylnej osi napędowej od środka sworznia obrotu wywrotki platformy (B). Zalecane maksymalne wymiary dla pozycji sworznia obrotu wywrotki dotyczą pojazdów wyposażonych w następujące elementy: Rama pomocnicza o zalecanych wymiarach wykonana z zalecanych materiałów i wzmocniona poprzecznie przy tylnym zwisie. Rama podwozia typu F950, F957 lub F958. Patrz tabela na następnej stronie. 304 872 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 15 (23)
Usytuowanie sworznia obrotu wywrotki określa się jako odległość pierwszej tylnej osi napędowej od środka sworznia obrotu wywrotki platformy (B). Podwozie Zawieszenie Zalecane wymiary dla pozycji sworznia obrotu wywrotki 4x2 A/B Maks. 1000 mm 6x2/2 6x2/4 8x2/4 4x2 Z Maks. 1230 mm (1730 mm w przypadku dobrej 4x4 stateczności) 6x2 A/B Maks. 2230 mm 6x2*4 6x4 8x2*6 8x2 8x4 6x2 Z Maks. 2190 mm 8x2 6x4 Z Maks. 2120 mm z wózkiem napędowym wodległości 1350/1355 (2350 mm w przypadku dobrej stateczności) 6x6 8x4 Maks. 2170 mm z wózkiem napędowym wodległości 1445/1450 8x6 8x8 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 16 (23)
Podwozie Zawieszenie 8x4*4 A/B Maks. 3530 mm 10x4*6 Zalecane wymiary dla pozycji sworznia obrotu wywrotki W celu uzyskania szczegółowych informacji w zakresie innych konfiguracji należy skontaktować się z dealerem firmy Scania. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 17 (23)
Poprawa stateczności Poprawa stateczności Blokada wózka napędowego Wywrotki z resorami piórowymi można wyposażyć w hydrauliczną blokadę wózka napędowego w celu poprawy statyczności podczas obsługi ładunku. Zamontuj siłowniki hydrauliczne po prawej i lewej stronie, tak by tłoczysko blokowało resor tylny jak najbliżej środka osi. Zamontuj lampkę ostrzegawczą w tablicy rozdzielczej. Lampka musi informować, kiedy blokada wózka napędowego jest włączona. Uwaga: Blokada wózka napędowego nie działa w pojazdach o konfiguracji kół 6x2. 1 2 304 873 Położenie siłownika hydraulicznego względem resorów w wywrotkach, odpowiednio bez obciążenia i przy maksymalnym ściśnięciu zawieszenia. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 18 (23)
Poprawa stateczności Stabilizator wywrotu W celu dalszej poprawy stateczności podczas zrzutu należy zamontować stabilizator wywrotu. Stabilizator wywrotu zapobiega przed wygięciem w płaszczyźnie bocznej, przenosząc siły poprzeczne platformy w dół na ramę podwozia. Stabilizator wywrotu składa się z dwóch cięgieł połączonych ze sobą za pomocą złącza, które jest przymocowane do platformy oraz ramy pomocniczej (patrz rysunek). Stabilizator działa najskuteczniej, gdy jest zamocowany bezpośrednio nad środkiem osi tylnej lub środkiem wózka napędowego. Firma Scania zaleca stosowanie stabilizatora wywrotu w wywrotkach wykorzystywanych w kamieniołomach oraz innych wywrotkach dokonujących zrzutu na nawierzchniach o bardzo złej jakości. 304 874 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 19 (23)
Wywrotki bez ramy pomocniczej Wywrotki bez ramy pomocniczej W sprzyjających warunkach takich jak dobry stan nawierzchni i brak przeciążeń wywrotki nie muszą mieć ramy pomocniczej. Przygotowanie do wywrotki bez ramy pomocniczej można zamówić fabrycznie. Więcej informacji dotyczących przygotowania do wywrotki zamieszczono w części pt. Montowane fabrycznie pakiety wyposażenia opcjonalnego. Min 10 mm Położenie poprzeczne gumowego klocka Aby ograniczyć ryzyko powstania pęknięć w górnym kołnierzu podłużnicy ramy, należy stosować się do poniższych zaleceń: Zamontuj gumowy klocek o rozmiarach 75x45 i minimalnej długości 300 mm w sposób pokazany w przykładach. Zamocuj je do podłużnic ramy pod spodem platformy. Liczba gumowych klocków po każdej stronie powinna być następująca: 8 gumowych klocków w pojazdach o rozstawie osi > 4500 mm 4 gumowe klocki w pojazdach o rozstawie osi < 4500 mm Powierzchnia styku gumowych klocków musi się znajdować co najmniej 10 mm od wewnętrznej krawędzi kołnierza. Min 610 mm Min 10 mm Min 75 mm 329 838 WAŻNE! Platforma ładunkowa wywrotki powinna spoczywać na całej długości gumowego klocka. Min 610 mm 330 237 Min 75 mm Min 10 mm 330 238 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 20 (23)
Wywrotki bez ramy pomocniczej Położenie wzdłużne gumowego klocka W obszarze 150-400 mm przed i za środkiem wózka napędowego nie powinno być żadnego gumowego klocka. Jednak gumowe klocki mogą rozciągać się nad obszar oznaczony liniami, np. zaczynać się 50 mm przed i kończyć się 50 mm za obszarem oznaczonym liniami. 400 150 150 400 Patrz obszar oznaczony liniami na rysunku. 330 240 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 21 (23)
Wywrotki bez ramy pomocniczej W pojazdach z konfiguracją kół CB8x4Z lub CB6x4Z zaleca się następujące usytuowanie gumowych klocków (wszystkie wymiary w mm): AD A B C AD A B 5100 5712 5092 4207 D = co najmniej 300 mm 3900 4550 3700 5300 5912 5292 4407 4100 4750 3900 5500 6112 5492 4607 4300 4950 64 100 2 267 1 257 1 305 A B C 2 707 1 807 707 A B 2 755 1 855 755 AD AD Dx75x45 Dx75x45 353 925 353 934 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 22 (23)
Wywrotki bez ramy pomocniczej Konserwacja i modyfikacja W celu ograniczenia nadmiernego zużycia kołnierza belki należy wykonywać regularne prace konserwacyjne. Konserwacja obejmuje następujące czynności: Regularne sprawdzanie gumowych klocków i ramy Wymiana zużytych gumowych klocków Smarowanie sworznia obrotu wywrotki Usuwanie nadmiernego luzu w sworzniu wywrotki WAŻNE! Jeśli zewnętrzna część kołnierza belki zacznie się zużywać, dokonaj modyfikacji położenia i typu podpory platformy zgodnie z powyższymi zaleceniami. W przypadku nadmiernego zużycia należy wzmocnić podłużnice ramy. 06:30-01 Wydanie 10 pl-pl 23 (23)