Opracowanie COBO 34/2012 n. 400
WSTĘP Prezentowane opracowanie wyników Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych i Rolniczych (PDOiR) z roślinami strączkowymi obejmuje pięć gatunków bobik, groch siewny (dwie serie), łubin wąskolistny, łubin żółty i soję. W grochu siewnym odrębnie badano odmiany jadalne i ogólnoużytkowe o większych wymaganiach glebowych oraz odmiany pastewne na glebach słabszych. Tak też publikowane są wyniki doświadczeń. Sposób przedstawienia wyników zorientowany jest na odbiorców znających problematykę odmianową. Publikacja ta, obok Listy Opisowej Odmian (LOO), stanowi główne źródło informacji o wartości gospodarczej zarejestrowanych odmian, badanych w danym roku w ramach programu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego. Celem badań jest systematyczne sprawdzanie wartości gospodarczej większości odmian z krajowego rejestru (KR), w doświadczeniach lokalizowanych w różnych rejonach Polski. Oprócz wyników doświadczeń z doborami odmian ustalonymi w COBORU, do opracowania włączono wyniki doświadczeń z zestawami odmian ustalanymi przez Zespoły Wojewódzkie PDOiR. Stosunkowo większym zainteresowaniem cieszą się doświadczenia regionalne z jadalnymi odmianami grochu siewnego. Wyniki tych doświadczeń publikowane są w wydawnictwach regionalnych. Pięć doświadczeń z bobikiem realizowano w porozumieniu z Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB. W roku 2011 założono łącznie 70 doświadczeń. W 10 doświadczeniach dobory odmian ustalono regionalnie. Do pełnej syntezy przyjęto wyniki 67 doświadczeń. Doświadczenia polowe, których wyniki zamieszczono w niniejszym opracowaniu, prowadzono według ramowych metodyk 1). Doświadczenia z grochem siewnym odmianami jadalnymi i ogólnoużytkowymi założono w układzie 1-rozkładalnym. Doświadczenia z soją założono w układzie losowanych bloków kompletnych, na- tomiast z bobikiem, grochem siewnym odmianami pastewnymi oraz łubinem wąskolistnym i łubinem żółtym w układzie z grupowaniem odmian. W zależności od gatunku, powierzchnia pojedynczego poletka wynosiła 13,86 m 2 (groch siewny), 16,50 m 2 (bobik, łubin wąskolistny, łubin żółty, soja). Ilość wysiewu poszczególnych odmian obliczono w oparciu o zalecaną dla odmiany obsadę nasion, masę 1000 nasion i zdolność kiełkowania nasion. Plon nasion i masę 1000 nasion podano przy wilgotności 15%. Dla wszystkich badanych gatunków, poza bobikiem, wykonano analizy cech jakościowych nasion. Zawartość białka i włókna określano dla odmian wszystkich czterech gatunków, natomiast zawartość tłuszczu oznaczono w nasionach odmian łubinów i soi. Substancje swoiste (alkaloidy) badano w nasionach łubinów. Oznaczono także intensywność pobierania wody przez nasiona jadalnych i ogólnoużytkowych odmian grochu, przydatnych do uprawy na glebach żyznych. Szczegółowe informacje dotyczące warunków meteorologicznych w stacjach i zakładach doświadczalnych oceny odmian są corocznie publikowane w opracowaniu COBORU Przegląd warunków meteorologicznych. Natomiast w niniejszym opracowaniu wskazano na szczególne zjawiska pogodowe, mające wpływ na wzrost i rozwój roślin. Lokalizację doświadczeń w obrębie poszczególnych gatunków ilustrują mapki. ------------------ 1) Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO) roślin uprawnych. 1. Rośliny rolnicze. 1.2. Strączkowe, COBORU, Słupia Wielka 1998 oraz Uzupełnienie do obowiązujących wskazówek.., Słupia Wielka 2006. Objaśnienia: skala 9-stopniowa: 9 oznacza stan rolniczo najlepszy (najkorzystniejszy), 1 oznacza stan rolniczo najgorszy (najmniej korzystny).
BOBIK Doświadczenia w roku 2011 założono w 9 miejscowościach (rys. 1). Do opracowania włączono wyniki wszystkich założonych doświadczeń. Zbadano 8 odmian, wśród których najliczniej (5) reprezentowane były odmiany niesamokończące niskotaninowe. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń PDOiR z bobikiem w roku 2011 W większości miejscowości doświadczenia założono pod koniec trzeciej dekady marca, natomiast najpóźniej w Radostowie (9 kwietnia). Wschody roślin były dobre. Najdłuższy okres od siewu do wschodów odnotowano we Wrócikowie (prawie miesiąc), chociaż warunki pogodowe były korzystne. Przymrozki w pierwszej dekadzie maja nie miały większego wpływu na rozwój roślin. Średni początek kwitnienia przypadł tydzień wcześniej w porównaniu do roku 2010. Najdłużej kwitły rośliny w Karzniczce, natomiast dwa tygodnie krócej w południowo-zachodniej części kraju (Zybiszów, Pawłowice). Częste deszcze podczas kwitnienia źle wpłynęły na wiązanie strąków w niektórych miejscowościach (Karzniczka). Odbiło się to na mniejszych plonach nasion. Najpóźniej dojrzewały rośliny w Karzniczce i Radostowie (chłodno i częste opady deszczu). Skutkowało to także najpóźniejszymi zbiorami w pierwszej dekadzie września (w Karzniczce odmiany niesamokończące). Silniejsze wyleganie przed zbiorem nasion wystąpiło w Przecławiu, gdzie już w okresie początku dojrzewania zdarzały się silne ulewy. Średni plon nasion, który uzyskano w 2011 r. był zdecydowanie większy od zebranego w roku 2010 (o 47%). Średnio największe plony uzyskano w Zybiszowie, Głubczycach i Przecławiu (ponad 63 dt z ha).
- 5 - Tabela 1 BOBIK. Odmiany i doświadczenia. Lata zbioru 2011, 2010 Odmiany Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny Ilość zdolność masa 1000 Obsada wysiewu kiełkowania nasion nasion % g (szt./m 2 ) kg/ha 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 niesamokończące wysokotaninowe 1 Bobas 2002 DANKO HR Choryń 95 98 500 525 50 263 268 niesamokończące niskotaninowe 2 Albus 2002 HR Strzelce 80 95 485 573 50 303 302 3 Amulet 2008 HR Strzelce 80 92 507 484 50 317 263 4 Kasztelan 2006 HR Strzelce 87 95 420 473 50 241 249 5 Leo 2004 HR Strzelce 92 93 427 416 50 232 224 6 Olga 2003 HR Strzelce 87 92 410 440 50 236 239 samokończące wysokotaninowe 7 Granit 2006 HR Strzelce 80 91 466 557 70 408 428 8 Optimal 1996 DANKO HR Choryń 98 91 405 401 70 289 308 Bilans doświadczeń: - założone 9 9 - wcześniej zakończone - 2 - przyjęte do syntezy 9 7 Kol. 3: DANKO HR Choryń DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń, HR Strzelce Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR
- 6 - Tabela 2 BOBIK. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń. Lata zbioru 2011, 2010 Wyszczególnienie 2011 2010 1 2 3 Średnia rolnicza wartość gleb w 100º skali IUNG 84 87 Kompleks przydatności rolniczej gleb: % doświadczeń - 1 45 57-2 33 29-4 22 14 Odczyn gleby (ph w KCl): - powyżej 7,2-14 - 6,6 7,2 56 14-5,6 6,5 44 72 Przedplon: - zboża 89 72 - kukurydza - 14 - gorczyca 11 14 Wapnowanie: - po przedplonie 45 - - pod przedplon 11 29 - pod przedprzedplon - 13 - wcześniej 33 29 - nie stosowano 11 29 Nawożenie mineralne: kg czystego składnika na 1 ha - P 2 O 5 - średnio 77 65 - K 2 O - średnio 128 116 - N - średnio 29 23 - N - zakres 12-50 12-32 % doświadczeń Zaprawianie nasion 100 100 Zastosowanie nitraginy 100 100 data Siew średnio 1.04 2.04 najwcześniejszy 25.03 25.03 najpóźniejszy 9.04 8.04 Wschody 23.04 25.04 Początek kwitnienia 2.06 10.06 Koniec kwitnienia 22.06 3.07 Początek dojrzewania 29.07 26.07 Dojrzałość techniczna 6.08 4.08 Zbiór średnio 21.08 19.08 najwcześniejszy 10.08 5.08 najpóźniejszy 5.09 13.09 Liczba doświadczeń 9 7
- 7 - Tabela 3 BOBIK. Plon nasion odmian. Lata zbioru 2011, 2010 Plon nasion Liczba doświadczeń (dt z ha) Odmiany odchylenia od wzorca 2011 2010 2011 2010 1 2 3 Wzorzec 9 7 55,2 37,0 niesamokończące wysokotaninowe 1 Bobas 9 7 2,2-1,1 niesamokończące niskotaninowe 2 Albus 9 7-2,1-1,0 3 Amulet 9 7 1,4 0,8 4 Kasztelan 9 7 0,3 1,6 5 Leo 9 7 0,2-1,2 6 Olga 9 7-3,2-3,5 samokończące wysokotaninowe 7 Granit 9 7-0,5 0,5 8 Optimal 9 7-4,2-3,0 Kol. 1: wzorzec: 2011, 2010 Albus, Bobas, Granit, Kasztelan Tabela 4 BOBIK. Porażenie przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca, skala 9º). Lata zbioru 2011, 2010 Odmiany Askochytoza bobiku Czekoladowa plamistość bobiku Rdza bobiku 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 Wzorzec 7,2 7,2 6,8 7,2 7,1 7,4 niesamokończące wysokotaninowe 1 Bobas 0,1 0,2 0,1-0,5 0,4 0,2 niesamokończące niskotaninowe 2 Albus 0,1-0,1 0,1-0,1-0,3 0,2 3 Amulet 0,2 0,2 0,4-0,1 0,0-0,2 4 Kasztelan -0,1 0,1 0,0 0,1-0,3-0,2 5 Leo 0,1 0,3 0,6 0,1 0,4-0,1 6 Olga 0,4 0,2 0,2-0,1 0,2-0,4 samokończące wysokotaninowe 7 Granit -0,1 0,0-0,2-0,9 0,3-0,3 8 Optimal 0,0-0,2 0,0-0,8 0,7-0,1 Liczba doświadczeń 8 5 8 7 8 5 Kol. 1: wzorzec: 2011 Albus, Bobas, Granit, Kasztelan; 2010 Albus, Kasztelan
Tabela 5 BOBIK. Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2011, 2010 Odmiany Ocena wschodów Liczba roślin po wschodach Ocena stanu Długość okresu od siewu do: ogólnego w fazie początku kwitnienia początku kwitnienia początku dojrzewania dojrzałości technicznej skala 9º szt./m 2 skala 9º liczba dni 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 Wzorzec 8,6 8,1 xx xx 8,4 8,0 62 69 119 117 127 125 niesamokończące wysokotaninowe 1 Bobas -0,1-0,6 5 0 0,1-0,6 0 1 1 0 1 1 niesamokończące niskotaninowe 2 Albus -0,1-0,2 6 3-0,3-0,1 0 0 1 0 1 0 3 Amulet -0,3-0,1 4 3-0,4-0,1 0 0 2 0 2 0 4 Kasztelan -0,1 0,2 7 3-0,1 0,1 1 0 1 0 1 0 5 Leo -0,3 0,1 5 3-0,3-0,1 1 2 2 1 2 1 6 Olga -0,1 0,2 5 2-0,4-0,4 0 0 1 1 0 0 samokończące wysokotaninowe - 8-7 Granit 0,2 0,6 1-1 0,2 0,4-1 0-3 -4-3 -5 8 Optimal 0,1 0,6 2 0 0,2 0,5 1 1-4 -5-4 -4 Liczba doświadczeń 8 7 9 7 7 7 9 7 9 7 9 7 Kol. 1: wzorzec: 2011 Albus, Bobas, Granit, Kasztelan; 2010 Albus, Kasztelan Kol. 3: xx wielkości zalecane dla odmian podane w tabeli 1 kol. 6
cd. tabeli 5 Wyleganie w fazie Długość fazy Łamliwość łodyg Wysokość roślin kwitnienia Odmiany początku kwitnienia końca kwitnienia przed zbiorem liczba dni skala 9º cm 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 8 9 10 11 12 13 Wzorzec 21 25 8,9 8,7 8,6 7,8 7,4 7,2 7,4 6,2 102 122 niesamokończące wysokotaninowe 1 Bobas 0-3 0,0 0,2-0,1-0,2-0,1 0,0-0,5 0,2 8 2 niesamokończące niskotaninowe 2 Albus 0 0 0,0 0,2-0,1-0,2 0,3 0,1 0,4 0,3 0-4 3 Amulet 1 0-0,1 0,2-0,1 0,4-0,1 0,2-0,1 0,3 5-2 4 Kasztelan 1 0 0,1-0,2 0,0 0,2-0,5-0,1-0,4-0,3 3 4 5 Leo 2-1 -0,1 0,4-0,1 0,0-0,5 0,0-0,5 0,4 10 6 6 Olga 1 0-0,4 0,2-0,3 0,0 0,4 0,1-0,1-1,0 2-7 samokończące wysokotaninowe 7 Granit -1-4 -0,1 0,4 0,1 0,0 0,3-0,4 0,5 0,3-11 -11 8 Optimal -4-7 -0,4 0,4 0,0-1,4 0,0-1,2 0,1-0,4-18 -18-9 - Liczba doświadczeń 9 7 2 1 3 2 6 7 3 2 9 6 Kol. 1: wzorzec: 2011 Albus, Bobas, Granit, Kasztelan; 2010 Albus, Kasztelan Kol. 9,10: po osiągnięciu fazy przez najpóźniejszą odmianę
cd. tabeli 5 Odmiany Równomierność dojrzewania Udział roślin zielonych przed zbiorem jednofazowym Pękanie strąków Osypywanie nasion Masa 1000 nasion Uszkodzenia nasion przez strąkowce skala 9º % skala 9º g % 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 14 15 16 17 18 19 Wzorzec 8,0 8,2 10,1 7,0 8,6 9,0 8,3 8,8 524 436 10,4 6,2 niesamokończące wysokotaninowe 1 Bobas -0,5-0,3 9,2 8,8 0,0-0,2-0,1 0,0 31 32-1,6 0,9 niesamokończące niskotaninowe 2 Albus 0,1 0,0-5,1 0,0 0,1 0,0 0,4 0,1-17 10 0,2 1,0 3 Amulet -0,2-0,5 2,1 10,6-0,1-0,3-0,3-0,3-5 5 1,9 1,8 4 Kasztelan 0,1 0,0-5,3 0,0 0,0 0,0 0,2-0,1-26 -10-0,9-1,0 5 Leo -0,2-0,3-2,4 9,9 0,0-0,2 0,1-0,6-85 -53-2,5-4,1 6 Olga -0,2-0,1-2,2-1,7 0,0-0,2 0,2-0,5-33 -12 0,6 0,5 samokończące wysokotaninowe - 10-7 Granit 0,3 0,2 1,2 3,3-0,1-0,3-0,5-0,4 12 16 2,4 3,1 8 Optimal 0,3 0,4 2,0-4,2-0,4-0,2-0,7-0,1-37 -44-1,2-0,8 Liczba doświadczeń 7 7 8 6 4 3 4 4 9 7 7 2 Kol. 1: wzorzec: 2011 Albus, Bobas, Granit, Kasztelan; 2010 Albus, Kasztelan
GROCH SIEWNY ODMIANY JADALNE I OGÓLNOUŻYTKOWE O WIĘKSZYCH WYMAGANIACH GLEBOWYCH W roku 2011 doświadczenia założono w 17 miejscowościach (rys. 1). Do opracowania przyjęto wyniki 16 doświadczeń. Przebadano 15 odmian. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń PDOiR z grochem siewnym jadalnym i ogólnoużytkowym w roku 2011 Warunki pogodowe przy siewie były dobre. Najwcześniej założono doświadczenie w Słupi, a prawie trzy tygodnie później, w końcu drugiej dekady kwietnia, w Ciciborze Dużym. Wschody roślin były dobre i wyrównane. Na ogół pogoda sprzyjała rozwojowi roślin. Jednak już w końcu kwietnia niskie temperatury, zwłaszcza nocami, przyhamowały wzrost roślin. Silne przymrozki (od -7ºC do -10ºC) w pierwszej dekadzie maja spowodowały uszkodzenia stożków wzrostu niektórych odmian (w Chrząstowie). W dalszym okresie wegetacji warunki pogodowe poprawiły się i w pierwszej dekadzie czerwca rośliny rozpoczęły kwitnienie. Okres kwitnienia był szcze- gólnie krótki w Chrząstowie i Białogardzie (tydzień), a najdłuższy w Bezku, Głębokiem i Kochcicach (15 16 dni). W większości miejscowości długość fazy kwitnienia w porównaniu do roku 2010 była krótsza. W rejonach o dużej ilości opadów w lipcu odnotowano silne wyleganie roślin (Pawłowice, Cicibór Duży, Krzyżewo, Słupia, Kochcice, Modzurów). Dojrzewanie roślin było zakłócone przez dość obfite opady. Najszybciej odmiany grochu zaczęły dojrzewać w Falęcinie, Modzurowie i Kościelnej Wsi, najpóźniej w Radostowie i Ciciborze Dużym. Różnica w terminie dojrzewania wynosiła około dwóch tygodni. W niektórych miejscowościach dojrzewanie było bardzo szybkie (Pawłowice, Bezek), spowodowane dużymi opadami i wysokimi temperaturami. Wobec długo utrzymującego się okresu nadmiernego uwilgotnienia gleby wystąpiły na roślinach objawy porażenia chorobami. Silniejsze porażenie fuzaryjnym więdnięciem i zgorzelową plamistością grochu odnotowano w Radostowie i Krzyżewie. Warunki meteorologiczne w trakcie zbioru były zróżnicowane w miejscowościach. Obfite deszcze opóźniły i utrudniały zbiór w Krzyżewie, Sulejowie, Ciciborze Dużym i Karzniczce. Plony nasion zbierano różnie najczęściej jednoetapowo, rzadziej dwuetapowo. Poziom plonowania odmian w roku 2011 był o 9% mniejszy od uzyskanego w roku 2010. Rozpiętość plonowania w poszczególnych doświadczeniach była bardzo duża. Jeżeli uwzględni się plony w Radostowie, to w Słupi i Kochcicach odmiany plonowały dwukrotnie lepiej. Duże plony zebrano także w Krzyżewie i w Pawłowicach. W Kościelnej Wsi doświadczenie zostało silnie porażone fuzariozą, a plony były bardzo niskie. Błąd doświadczalny był zbyt duży, stąd wyniki tego doświadczenia pominięto w syntezie.
- 12 - Tabela 1 GROCH SIEWNY odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Odmiany i doświadczenia. Lata zbioru 2011, 2010 Odmiana Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania masa 1000 nasion Ilość wysiewu Obsada nasion % g (szt./m 2 ) kg/ha 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 1 Batuta 2009 DANKO HR Choryń 97 222 110 252 2 Bohun 2005 PHR Tulce 97 96 201 202 110 228 231 3 Boruta 2007 DANKO HR Choryń 97 98 245 299 110 278 336 4 Brylant 2002 DANKO HR Choryń 98 291 110 327 5 Cysterski 2008 PHR Tulce 98 97 219 240 110 246 272 6 Ezop 2004 DANKO HR Choryń 93 90 279 259 110 330 317 7 Kavalir 2007 Selgen a.s. CZ 91 91 255 250 110 308 302 8 Lasso 2008 Limagrain Belgium N.V. BE 94 86 228 237 110 267 303 9 Medal 2007 HR Smolice 91 85 286 290 110 346 375 10 Mentor 2011 HR Smolice 95 236 110 273 11 Santana 2005 KWS Lochow GmbH DE 94 91 242 281 110 283 340 12 Tarchalska 2004 DANKO HR Choryń 82 95 224 279 120 328 352 13 Terno 2006 Selgen a.s. CZ 90 90 277 300 110 339 367 14 Wenus 2003 DANKO HR Choryń 98 100 230 203 110 258 223 15 Zekon 2005 Selgen a.s. CZ 90 98 221 227 110 270 255 Bilans doświadczeń: - założone 17 14 - wcześniej zakończone 1 1 - przyjęte do syntezy 16 13 Kol. 3: DANKO HR Choryń DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń, PHR Tulce Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. Tulce, HR Smolice Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, BE Belgia, CZ Czechy, DE - Niemcy
- 13 - Tabela 2 GROCH SIEWNY odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń. Lata zbioru 2011, 2010 Wyszczególnienie 2011 2010 1 2 3 Średnia rolnicza wartość gleb w 100º skali IUNG 79 79 Kompleks przydatności rolniczej gleb: % doświadczeń - 1 13 15-2 62 54-4 25 31 Odczyn gleby (ph w KCl): - 6,6 7,2 38 23-5,6 6,5 62 69-4,6 5,5-8 Przedplon: - zboża 75 92 - rzepak - 8 - buraki 25 - Wapnowanie: - po przedplonie 19 - - pod przedplon 13 31 - pod przed przedplon 6 8 - wcześniej 19 15 - nie stosowano 43 46 Nawożenie mineralne: kg czystego składnika na 1 ha - P 2 O 5 - średnio 52 44 - K 2 O - średnio 91 84 - N - średnio 29 26 - N - zakres 18-45 15-32 % doświadczeń Zaprawianie nasion 100 100 Zastosowanie nitraginy 100 100 data Siew średnio 4.04 6.04 najwcześniejszy 25.03 29.03 najpóźniejszy 19.04 17.04 Wschody 22.04 26.04 Początek kwitnienia 4.06 11.06 Koniec kwitnienia 15.06 26.06 Początek dojrzewania 6.07 13.07 Dojrzałość techniczna 12.07 17.07 Zbiór średnio 27.07 27.07 najwcześniejszy 11.07 16.07 najpóźniejszy 28.08 15.08 Liczba doświadczeń 16 13
Tabela 3 GROCH SIEWNY odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Plon oraz cechy jakościowe nasion (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2011, 2010 Plon Zawartość Liczba doświadczeń nasion białka ogólnego białka ogólnego włókna surowego Odmiana (dla plonu nasion) dt z ha kg z ha % suchej masy 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 Wzorzec 16 13 47,4 52,3 873 1017 21,7 22,9 6,1 5,7 1 Batuta 14 5,9 99-0,2-0,1 2 Bohun 14 13-0,8-0,6-38 -31-0,6-0,5 0,5 0,4 3 Boruta 14 13 0,7-1,0 3-29 -0,3-0,2-0,3-0,2 4 Brylant 14-1,3-36 -0,3 0,0 5 Cysterski 14 13-1,4 1,3-44 -10-0,5-0,8 0,1 0,4 6 Ezop 16 13-0,3-1,3 3 3 0,2 0,6 0,0-0,3 7 Kavalir 15 13 0,7-0,7 31 17 0,4 0,7-0,6 0,0 8 Lasso 15 13 2,4 1,2 25 5-0,4-0,4-0,3 0,0 9 Medal 15 13 1,0-1,4 10-44 -0,2-0,4 0,0-0,1 10 Mentor 16-0,5-7 0,1-0,2 11 Santana 16 13-2,0-1,9-22 -46 0,4-0,2 0,2 0,2 12 Tarchalska 16 13 1,5 3,5 9 27-0,5-0,9 0,1 0,1 13 Terno 16 13 0,8-0,3 11 16-0,1 0,5-0,2 0,0 14 Wenus 15 13-0,9-1,4-21 -58-0,1-0,7-0,1 0,1 15 Zekon 14 13-2,2-2,2-34 -35 0,2 0,2 0,4-0,1-14 - Liczba doświadczeń 16 13 10 11 5 5 Kol. 1: wzorzec: 2011, 2010 Ezop, Santana, Tarchalska, Terno
Tabela 4 GROCH SIEWNY odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Porażenie przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca, skala 9º). Lata zbioru 2011, 2010 Fuzaryjne Zgorzelowa plamistość Mączniak Mączniak Rdza grochu Odmiana więdnięcie grochu grochu prawdziwy grochu rzekomy grochu 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 Wzorzec 7,5 8,5 8,2 8,2 8,3 7,6 7,8 7,4 8,3 6,9 1 Batuta 1,1-0,2 0,1 0,6-0,1 2 Bohun 0,8 0,0 0,0 0,0 0,0 0,4 0,1-0,4-0,1 0,1 3 Boruta -0,1-0,1-0,2 0,0-0,3 0,2-0,6-0,3 0,3 0,1 4 Brylant -0,1-0,4-0,4-0,6-0,5 5 Cysterski -0,2-0,3 0,0-0,2 0,0-0,1-0,1 0,1-0,1 0,1 6 Ezop 0,3 0,2 0,2 0,2 0,2-0,1 0,1 0,0 0,2 0,4 7 Kavalir -0,1-0,1 0,0 0,1 0,0 0,4 0,2-0,2 0,1 0,1 8 Lasso -0,5-0,1-0,1 0,2 0,3 0,2 0,3 0,7 0,3 0,4 9 Medal -0,2 0,1-0,1-0,3-0,1-0,1-0,8-0,8 0,0-0,9 10 Mentor 0,6 0,1 0,1 0,5 0,3 11 Santana -0,6-0,3-0,2-0,2 0,0-0,1-0,1-0,4-0,3 0,1 12 Tarchalska -0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,2-0,3 0,1 0,3-0,6 13 Terno 0,3-0,1-0,1 0,0-0,2-0,1 0,3 0,4-0,1 0,1 14 Wenus -0,3-0,2-0,3-0,1-0,1 0,2-0,4-0,4 0,3-0,6 15 Zekon 0,3 0,0-0,1 0,0 0,1 0,2-0,4 0,4 0,2 0,1-15 - Liczba doświadczeń 6 7 6 6 4 1 4 3 3 1 Kol. 1: wzorzec: 2011, 2010 Ezop, Santana, Tarchalska, Terno
Tabela 5 GROCH SIEWNY odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2011, 2010 Odmiana Liczba Ocena stanu Długość okresu od siewu do: Ocena Długość fazy roślin po ogólnego w fazie wschodów początku początku dojrzałości kwitnienia wschodach początku kwitnienia kwitnienia dojrzewania technicznej skala 9º szt./m 2 skala 9º liczba dni 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 8 Wzorzec 8,5 8,3 xx xx 7,9 8,3 61 65 94 97 101 102 12 16 1 Batuta 0,0-5 0,2 3 2 2 1 2 Bohun -0,2 0,1-4 -2-0,5-0,3 1 1 0 0 0 0 0 0 3 Boruta 0,0 0,2-7 -4-0,2 0,0 1 0 1 1 1 1 0 0 4 Brylant 0,0-4 -0,4-2 -1 0 1 5 Cysterski 0,1 0,1-3 -2-0,2 0,0-2 -3-3 -3-3 -3 1 0 6 Ezop -0,2 0,1-6 -3-0,2 0,0 1 2 2 1 2 1 0 0 7 Kavalir 0,1 0,0-5 -1 0,0 0,0-1 0 0 0 0 0-1 -1 8 Lasso 0,1-0,1-2 -6 0,3 0,0-1 0-1 1-1 1 1 2 9 Medal 0,2 0,3-1 1 0,0 0,1-1 -1-2 -1-2 -1 0-1 10 Mentor 0,1-3 0,3 1 0 0 0 11 Santana -0,1 0,0-6 -5-0,3-0,2-2 -3-2 -3-2 -2 0 0 12 Tarchalska 0,1 0,1-7 -7 0,0 0,2-1 0 0 1 0 1 1 0 13 Terno 0,2-0,2-2 -5 0,4 0,0 1 1 0 1 0 0-1 -1 14 Wenus -0,1 0,1-6 -3-0,3-0,2-1 -1-1 -1-1 -1 0 0 15 Zekon 0,1 0,0-3 -4 0,0-0,2 2 2 0 0-1 -1-2 -2-16 - Liczba doświadczeń 15 13 16 13 12 13 16 13 16 13 16 13 16 13 Kol. 1: wzorzec: 2011, 2010 Ezop, Santana, Tarchalska, Terno Kol. 3: xx wielkości zalecane dla odmiany podane w tabeli 1 kol. 6
cd. tabeli 5 Odmiana Wyleganie Udział roślin Wysokość Równomierność zielonych przed Pękanie Osypywanie w fazie początku w fazie końca przed roślin dojrzewania zbiorem strąków nasion kwitnienia kwitnienia zbiorem jednofazowym skala 9º cm skala 9º % skala 9º 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 9 10 11 12 13 14 15 16 Wzorzec 8,9 8,9 8,2 7,9 5,1 4,9 75 91 7,8 8,0 2,9 0,5 8,5 8,5 8,5 8,0 1 Batuta 0,1 0,0 0,4 5-0,1 0,7 0,4 0,4 2 Bohun -0,1 0,1 0,0 0,1 0,7-0,4-8 -8 0,0-0,2-0,2 0,0-0,7-0,5-0,5-0,1 3 Boruta 0,1 0,1-0,2 0,1 0,3 0,0 3 5-0,6-0,4 0,6 0,7 0,1 0,5-0,1 0,0 4 Brylant 0,1-0,2-0,5 0-0,3-0,6-0,2-0,1 5 Cysterski 0,1 0,0 0,0-0,4-0,9-1,6-12 -14 0,8 0,4-1,1-0,5-0,8-1,2-0,8-0,8 6 Ezop 0,1 0,1 0,4 0,2 0,6 0,3 4 7-0,2-0,1 1,3 0,4 0,4 0,5 0,4 0,1 7 Kavalir -0,1-0,1-0,2-0,4-0,6-0,8-3 -6 0,0 0,1 0,3-0,3-0,1 0,7-0,2-0,1 8 Lasso -0,1 0,1-0,3-0,1-0,2-0,1 2 3 0,1-0,4-0,7 0,2-0,1 0,3-0,1 0,2 9 Medal 0,1-0,1 0,1-0,4 0,5-0,5-3 -3 0,7 0,2-0,9-0,2-0,1-0,2 0,1-0,1 10 Mentor -0,3-0,4-0,2 7 0,1-0,5 0,1 0,0 11 Santana -0,1 0,0 0,2-0,1 0,4-0,3-9 -14 0,5 0,4-0,8-0,5-0,4-0,5-0,4-0,4 12 Tarchalska 0,0-0,2-0,1 0,2 0,1 0,4 0 0-0,2-0,1-0,5 0,4 0,4-0,5 0,2 0,1 13 Terno 0,0 0,0-0,4-0,4-1,1-0,3 5 6 0,0-0,2 0,0 0,4-0,4 0,5-0,3 0,2 14 Wenus -0,1 0,0 0,0 0,2-0,2-0,1-4 -7-0,1 0,1-0,5-0,4-0,3-0,5-0,1-0,1 15 Zekon 0,1 0,1-0,4-0,5-0,9-0,8 0-2 0,4-0,2-0,5-0,4 0,1-0,5 0,1-0,3-17 - Liczba doświadczeń 3 3 5 9 14 11 16 13 13 11 9 4 6 1 8 4 Kol. 1: wzorzec: 2011, 2010 Ezop, Santana, Tarchalska, Terno Kol. 9,10: po osiągnięciu fazy przez najpóźniejszą odmianę
cd. tabeli 5 Odmiana Masa 1000 nasion Frakcje nasion pozostałość nasion na sicie o średnicy oczek 7 mm 6 mm 5 mm Udział nasion o średnicy mniejszej od 5 mm Uszkodzenia nasion przez: pachówkę strąkóweczkę strąkowca g % 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 17 18 19 20 21 22 23 Wzorzec 286 277 24,7 20,4 66,4 68,5 7,8 10,6 1,2 0,5 0,6 0,8 2,4 2,4 1 Batuta -12-10,1 5,1 5,0-0,2 0,3-0,7 2 Bohun -48-53 -18,3-14,1-0,7-10,5 17,9 23,6 1,0 1,0 0,4-0,2-1,7-0,4 3 Boruta 5 27 12,9 18,6-10,0-13,7-2,6-4,9-0,4-0,1 0,0 0,5-0,4-0,8 4 Brylant 31 19,9-16,0-4,0 0,0 0,2 1,2 5 Cysterski -44-43 -18,3-14,8-5,8-12,0 23,2 26,3 0,8 0,5-0,1-0,2-0,5-0,2 6 Ezop -4 8 0,7 6,6 0,4-2,7-1,0-3,7-0,1-0,2-0,2 0,6 0,0 0,0 7 Kavalir 6-14 -3,1-7,5 3,6 2,3-0,6 5,3 0,0 0,0 0,0 0,3-1,1 1,0 8 Lasso -32-40 -15,7-12,5 2,6-9,4 12,3 20,5 0,6 1,3 0,9 0,1-0,8-0,2 9 Medal -1-15 12,9 0,1-8,0 5,7-4,6-5,5-0,3-0,3-0,2-0,2 0,3-0,5 10 Mentor -54-15,4-1,5 15,3 1,5-0,3-0,4 11 Santana -5-6 -7,7-7,3 6,0 6,4 1,8 1,0-0,2-0,1 0,2-0,5 0,5 0,5 12 Tarchalska -10-15 -3,9-4,4 2,3 0,6 1,6 3,5 0,2 0,3 0,3 0,1-0,1-0,8 13 Terno 19 13 10,9 5,2-8,7-4,3-2,3-0,8 0,1-0,1-0,2-0,2-0,5 0,3 14 Wenus -26-24 -7,5-6,5 3,2 1,3 4,1 5,1 0,1 0,1-0,2-0,2-0,1-1,2 15 Zekon -27-31 -11,0-9,8 4,1 3,5 6,7 6,3 0,1 0,0 0,0-0,2-1,7-2,1-18 - Liczba doświadczeń 16 13 13 11 13 11 13 11 13 11 8 8 10 7 Kol. 1: wzorzec: 2011, 2010 Ezop, Santana, Tarchalska, Terno
Tabela 6 GROCH SIEWNY odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Intensywność pobierania wody (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2011, 2010 Intensywność pobierania wody przyrost wagi nasion po określonym czasie moczenia (w godzinach) Odmiana 1 3 5 7 24 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 % suchej masy 1 2 3 4 5 6 Wzorzec 12,1 24,4 35,1 56,4 55,8 76,0 68,4 86,2 100,2 108,9 1 Batuta -2,6-5,6-9,0-9,5-8,4 2 Bohun 0,0-9,3-1,3-13,5-1,6-12,8-2,2-10,0 1,6 2,0 3 Boruta -0,3-1,0-4,7-1,1-4,7-0,8-3,8-0,2-2,8-1,0 4 Brylant 16,9 19,9 15,9 13,5 4,1 5 Cysterski 0,1 2,7 3,9 0,3 3,1-0,1 3,0-0,4 1,7-0,1 6 Ezop -0,3 3,2 2,6 2,6 3,2 1,5 2,8-0,3-0,1-2,9 7 Kavalir 5,0 6,7 8,6 10,5 8,6 8,8 7,2 7,8 2,1 1,9 8 Lasso -3,2-1,1-3,4-4,6-3,2-1,4-1,5 2,2 1,8 5,9 9 Medal -2,6-2,3-5,8-7,0-8,8-5,1-8,5-4,7-5,2-2,9 10 Mentor -1,9 1,0 1,6 2,6-2,8 11 Santana 0,2 1,6 2,4 1,7 4,7 0,5 4,9 0,1 2,5 0,7 12 Tarchalska 1,7-4,0-0,5-5,7-2,3-5,3-3,0-5,0-3,9-2,5 13 Terno -1,6-0,8-4,5 1,4-5,7 3,3-4,7 5,2 1,5 4,7 14 Wenus 1,5 4,1-0,1 1,7-3,0 0,4-4,4-1,3-5,5-2,9 15 Zekon 6,3 3,4 8,8 4,5 7,3 3,3 5,6 3,3 2,9 1,3-19 - Liczba doświadczeń 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 Kol. 1: wzorzec: 2011, 2010 Ezop, Santana, Tarchalska, Terno
GROCH SIEWNY ODMIANY PASTEWNE O MNIEJSZYCH WYMAGANIACH GLEBOWYCH Doświadczenia w roku 2011 założono w 13 miejscowościach (rys. 1). Do opracowania przyjęto wyniki wszystkich doświadczeń. Zbadano 13 odmian, wśród których 7 stanowiły odmiany wąsolistne. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń PDOiR z grochem siewnym pastewnym w roku 2011 W czterech miejscowościach doświadczenia założono w ostatnich dniach marca. Najpóźniej odmiany wysiano w Marianowie i Ciciborze Dużym (pod koniec drugiej dekady kwietnia). W doświadczeniu w Rumejkach wystąpiło wymycie części nasion w rzędach przez inten- sywny deszcz. Wschody roślin były na ogół dobre i wyrównane. Na początku maja znacznie ochłodziło się. W Tomaszowie Bolesławieckim wystąpił duży opad mokrego śniegu 2 i 3 maja. W wielu miejscowościach pod koniec pierwszej dekady maja odnotowano znaczne przygruntowe przymrozki (do -10ºC). Młode rośliny zostały częściowo uszkodzone, zwłaszcza w Wyczechach, Głodowie, Bobrownikach i Rumejkach. Od połowy maja pogoda poprawiła się. W większości miejscowości rośliny zaczęły zakwitać w pierwszej dekadzie czerwca. Okres kwitnienia był krótki w Białogardzie i Bobrownikach (tydzień), a szczególnie wydłużył się w Szepietowie i Rumejkach (ponad 3 tygodnie). W większości miejscowości faza kwitnienia trwała krócej w porównaniu do roku 2010. Dojrzewanie nasion w większości doświadczeń utrudniły częste i obfite opady. W północno-wschodniej części Polski (Marianowo, Szepietowo, Rumejki, Cicibór Duży) dopiero w trzeciej dekadzie lipca nasiona uzyskały dojrzałość techniczną, a zbiór nastąpił w pierszej dekadzie sierpnia. Wskutek nadmiernego uwilgotnienia nasiona zaczęły porastać. W południowo-zachodniej części kraju (Tomaszów Bolesławiecki, Pawłowice) zbiór nieznacznie opóźniono, oczekując poprawy pogody. W roku 2011 średni plon nasion praktycznie nie różnił się od plonu w roku 2010. Rozpiętość plonowania w miejscowościach była bardzo duża. Plony nasion powyżej 40 dt z ha zebrano w Tomaszowie Bolesławieckim, Ciciborze Dużym i w Szepietowie. Bardzo słabe plony odnotowano w Świebodzinie (15 dt z ha).
- 21 - Tabela 1 GROCH SIEWNY odmiany pastewne. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2011 Odmiany Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność masa Ilość Obsada kiełko- 1000 wysiewu nasion wania nasion (szt./m 2 ) % g kg/ha 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 wysokie 1 Marych* N 2003 HR Smolice 92 92 190 201 100 207 218 2 Muza* N 2009 HR Smolice 92 81 218 206 100 237 254 3 Roch NZ 2000 PHR Tulce 91 93 197 179 80 173 154 średniowysokie 4 Eureka N 2003 PHR Tulce 92 91 255 237 100 277 260 5 Gwarek N 2004 PHR Tulce 95 96 245 230 100 258 240 6 Hubal N 2005 DANKO HR 97 91 233 246 100 240 270 7 Klif N 2008 PHR Tulce 84 80 235 227 100 280 284 8 Milwa* N 2005 HR Smolice 92 87 235 250 110 281 316 9 Model* N 2011 HR Smolice 95 250 110 289 10 Pomorska* N 2000 PHR Tulce 99 83 208 231 110 231 306 11 Sokolik* N 2001 PHR Tulce 98 94 218 232 110 245 271 12 Turnia* N 2011 PHR Tulce 94 217 110 254 13 Wiato N 1998 PHR Tulce 97 84 184 203 100 190 242 Bilans doświadczeń: - założone 13 11 - wcześniej zakończone - 2 - przyjęte do syntezy 13 9 Kol. 1: * odmiana wąsolistna (typ afila); N odmiana nasienna, NZ odmiana nasienno-zielonkowa; Kol. 3: DANKO HR Choryń DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń, PHR Tulce Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. Tulce, HR Smolice Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR
- 22 - Tabela 2 GROCH SIEWNY odmiany pastewne. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń. Lata zbioru 2011, 2010 Wyszczególnienie 2011 2010 1 2 3 Średnia rolnicza wartość gleb w 100º skali IUNG 68 64 Kompleks przydatności rolniczej gleb: % doświadczeń - 2 8 - - 4 77 67-5 15 33 Odczyn gleby (ph w KCl): - powyżej 7,2 8 - - 6,6 7,2 15 11-5,6 6,5 77 67-4,6 5,5-22 Przedplon: - zboża 100 89 - rzepak - 11 Wapnowanie: - pod przedplon 38 22 - pod przedprzedplon 9 22 - wcześniej 38 33 - nie stosowano 15 22 Nawożenie mineralne: kg czystego składnika na 1 ha - P 2 O 5 - średnio 38 41 - K 2 O - średnio 87 100 - N - średnio 23 23 - N - zakres 0-47 0-32 % doświadczeń Zaprawianie nasion 100 100 Zastosowanie nitraginy 100 100 data Siew średnio 4.04 5.04 najwcześniejszy 29.03 26.03 najpóźniejszy 19.04 15.04 Wschody 23.04 24.04 Początek kwitnienia 6.06 12.06 Koniec kwitnienia 19.06 27.06 Początek dojrzewania 10.07 13.07 Dojrzałość techniczna 16.07 18.07 Zbiór średnio 27.07 1.08 najwcześniejszy 16.07 16.07 najpóźniejszy 6.08 8.08 Liczba doświadczeń 13 9
Tabela 3 GROCH SIEWNY odmiany pastewne. Plon oraz cechy jakościowe nasion (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2011, 2010 Plon Zawartość Liczba doświadczeń nasion białka ogólnego białka ogólnego włókna surowego Odmiany (dla plonu nasion) dt z ha kg z ha % suchej masy 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 Wzorzec 13 9 35,3 34,9 669 762 22,3 25,7 6,4 6,1 wysokie 1 Marych 13 9-6,0-7,8-78 -157 1,4 0,5-0,4-0,4 2 Muza 13 9 0,5-3,1 13-93 0,1-1,0-0,2-0,5 3 Roch 13 9-2,4-6,6-26 -147 0,7-0,2 0,0 0,1 średniowysokie 4 Eureka 13 9-1,0 1,0-12 -2 0,3-0,8-0,3-0,2 5 Gwarek 11 9 4,1-2,7 87-53 0,3 0,2-0,6-0,5 6 Hubal 13 9 3,9 3,5 84 68 0,3-0,3 0,0-0,3 7 Klif 13 9 0,8-3,6 35-53 0,7 0,9-0,6-0,1 8 Milwa 13 9-0,3-0,1-6 -22 0,0-0,7 0,4 0,6 9 Model 13-0,3-1 0,2-0,3 10 Pomorska 13 9-3,2-1,7-64 -58-0,1-0,8 0,7 0,4 11 Sokolik 13 9 1,0-1,8 6-62 -0,4-0,8 0,2 0,3 12 Turnia 13-0,9-42 -0,8-0,1 13 Wiato 13 9-6,7-1,7-114 -5 0,6 1,1-0,1 0,0-23 - Liczba doświadczeń 13 9 11 9 5 5 Kol. 3-6: wzorzec: 2011 Eureka, Hubal, Klif, Milwa, Model, Pomorska, Sokolik, Turnia; 2010 Hubal, Sokolik, Wiato
Tabela 4 GROCH SIEWNY - odmiany pastewne. Porażenie przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca, skala 9º). Lata zbioru 2011, 2010 Fuzaryjne więdnięcie grochu Zgorzelowa plamistość grochu Mączniak prawdziwy grochu Mączniak rzekomy grochu Odmiany 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 Wzorzec 8,1 8,6 8,3 7,8 8,3 8,1 7,3 8,1 wysokie 1 Marych 0,9-0,8-0,1 0,1-0,1 0,0 0,8-0,2 2 Muza 0,9 0,1 0,1 0,0 0,2 0,4 0,0-0,3 3 Roch -0,1-0,8 0,2 0,3 0,1 0,1-0,5 0,1 średniowysokie 4 Eureka 0,9-0,8-0,6-0,2 0,1 0,0 0,3-0,6 5 Gwarek 0,0-0,1 0,2 0,1-0,1-0,3-0,2 6 Hubal -0,1 0,2-0,2-0,1-0,3-0,2 0,0 0,2 7 Klif 0,9-0,4 0,3-0,1 0,2-0,3 0,0-0,6 8 Milwa -1,1-0,8-0,1 0,6-0,1 0,7 0,0-0,1 9 Model -0,1-0,1-0,3-0,3 10 Pomorska -0,1-0,4 0,2 0,2 0,2 0,4 0,3 0,1 11 Sokolik 0,9 0,1 0,3 0,1 0,1 0,3-0,5-0,2 12 Turnia -1,1 0,3 0,2 0,3 13 Wiato -0,1-0,3-0,7 0,1 0,2-0,1-0,3-0,1-24 - Liczba doświadczeń 1 5 4 5 2 3 1 2 Kol. 1: wzorzec: 2011 Eureka, Hubal, Klif, Milwa, Model, Pomorska, Sokolik, Turnia; 2010 Hubal, Sokolik, Wiato Kol. 2: brak danych
Tabela 5 GROCH SIEWNY odmiany pastewne. Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2011, 2010 Ocena stanu ogólnego Długość okresu od siewu do: Liczba roślin Ocena wschodów w fazie początku początku początku dojrzałości (po wschodach) Odmiany kwitnienia kwitnienia dojrzewania technicznej skala 9º szt./m 2 skala 9º liczba dni 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 Wzorzec 8,5 8,6 xx xx 8,3 8,5 62 68 95 99 101 103 wysokie 1 Marych 0,2 0,3-2 6 0,0 0,2 0-1 1-1 1-1 2 Muza 0,2 0,2 1 6 0,2 0,2 4 3 4 1 5 1 3 Roch -0,2 0,0 2 6-0,4-0,3 0-3 2 0 1 0 średniowysokie 4 Eureka -0,1 0,0-2 1 0,0 0,0 0 0-1 -1-1 0 5 Gwarek 0,1 0,0 3 0 0,1-0,1 1 2 3 1 3 1 6 Hubal 0,2 0,0-2 -2 0,1 0,0 0 0 0 0 0 0 7 Klif -0,3-0,4-9 -7-0,3-0,5 1 1 2 0 2 1 8 Milwa 0,1 0,2-3 1 0,2 0,1-2 -3-3 -2-2 -2 9 Model 0,3-3 0,1-2 0 0 10 Pomorska -0,1 0,0-9 -4-0,1 0,1 2 1 2 1 2 1 11 Sokolik 0,0 0,1-3 -1 0,1 0,1 1 0 1-1 1 0 12 Turnia -0,1-6 -0,1-2 -1-1 13 Wiato -0,1-0,2-6 -3-0,2-0,2-3 0-2 0-2 0-25 - Liczba doświadczeń 10 9 13 9 10 9 13 9 13 9 13 9 Kol.1: wzorzec: 2011 Eureka, Hubal, Klif, Milwa, Model, Pomorska, Sokolik, Turnia; 2010 Hubal, Sokolik, Wiato Kol. 3: xx - wielkości zalecane dla odmian podane w tabeli 1 kol. 6
cd. tabeli 5 Odmiany Długość fazy kwitnienia w fazie początku kwitnienia Wyleganie w fazie końca kwitnienia przed zbiorem Wysokość roślin Równomierność dojrzewania liczba dni skala 9º cm skala 9º 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 8 9 10 11 12 13 Wzorzec 12 14 8,7 8,2 7,8 6,1 4,7 2,8 69 98 8,0 7,9 wysokie 1 Marych 2 2-0,6-0,6-2,2-0,7-1,9-0,2 38 35-0,3 0,4 2 Muza 5 0 0,3 0,4 0,7 1,5 1,2 1,2 32 20-0,5 0,1 3 Roch 4 3-2,2-1,8-3,1-1,2-2,4-0,2 30 37-0,4 0,0 średniowysokie 4 Eureka 0 1-0,1-0,1-0,7 0,7-0,1 0,4 2 7 0,0 0,1 5 Gwarek 2 0-0,6 0,4-0,8 0,0-0,5 0,3 13 8-0,7-0,3 6 Hubal -1 0-0,2 0,2-0,5 0,2 0,3 0,5 3 4 0,1 0,3 7 Klif -1-1 -0,4-0,2-1,3-0,5-1,7-0,2 2-1 -0,9-0,2 8 Milwa 0 1 0,0-0,3 0,4 1,1 0,7 1,1-10 -15 0,6 0,6 9 Model 1 0,1 0,9 1,8 1 0,2 10 Pomorska 1 0 0,2-0,1 0,6 0,9-0,2 0,3 1-2 -0,3 0,2 11 Sokolik 0-1 0,3 0,6 0,4 0,6-0,9 0,1-2 -2 0,2-0,1 12 Turnia 1 0,0 0,2 0,2 2 0,1 13 Wiato 2 1-0,3-0,5-2,0-0,8-2,5-0,6-5 -3 0,1-0,1-26 - Liczba doświadczeń 13 9 9 9 11 9 13 8 13 9 11 6 Kol. 1: wzorzec: 2011 Eureka, Hubal, Klif, Milwa, Model, Pomorska, Sokolik, Turnia; 2010 Hubal, Sokolik, Wiato Kol. 9,10: po osiągnięciu fazy przez najpóźniejszą odmianę
cd. tabeli 5 Odmiany Udział roślin zielonych przed zbiorem jednofazowym Pękanie strąków Osypywanie nasion Masa 1000 nasion Uszkodzenia nasion przez strąkowce % skala 9º g % 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 14 15 16 17 18 Wzorzec 1,5 1,3 7,6 7,5 8,0 6,9 217 203 1,4 1,5 wysokie 1 Marych 0,9-1,3 0,4-0,7 0,2 0,0-50 -28 0,6 0,3 2 Muza 4,3-1,3 0,9-1,2 0,5-0,2-31 -18 0,4 1,8 3 Roch 1,1 0,0 0,4 0,0 0,2 0,8-37 -38-0,5 0,0 średniowysokie 4 Eureka -0,9-1,3-0,3 0,3-0,3-0,3 15 39 0,1-0,2 5 Gwarek 0,5-0,3-0,6 0,0-0,2-0,4 15 17-0,3 0,7 6 Hubal 0,2-1,0-0,2 0,0-0,1 0,0 13 29 0,1 0,2 7 Klif 2,2 2,0-0,5 0,3-0,4 0,0-3 1-0,1 0,1 8 Milwa -1,1-1,3 0,2 0,3 0,0-0,4-6 16-1,1 0,2 9 Model -0,6 0,2 0,3 0 1,8 10 Pomorska 0,6-1,0 0,4 0,3 0,2 0,0-10 3-0,1 0,6 11 Sokolik -0,3 0,0 0,1 0,0 0,0-0,1-5 7-0,2 0,6 12 Turnia 0,0 0,2 0,4-5 -0,5 13 Wiato -0,8 1,0-0,7 0,0-1,2 0,0-27 -36-0,6-0,3-27 - Liczba doświadczeń 8 1 5 1 7 2 13 9 4 4 Kol. 1: wzorzec: 2011 Eureka, Hubal, Klif, Milwa, Model, Pomorska, Sokolik, Turnia; 2010 Hubal, Sokolik, Wiato
ŁUBIN WĄSKOLISTNY Doświadczenia w roku 2011 zlokalizowano w 12 miejscowościach (rys.1). Do opracowania wykorzystano wyniki 11 doświadczeń. Przebadano 14 odmian, wśród których 11 stanowiły odmiany niesamokończące. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń PDOiR z łubinem wąskolistnym w roku 2011 Doświadczenia założono w dobrych warunkach agrometeorologicznych. W Marianowie i Ciciborze Dużym siew doświadczeń nieznacznie opóźniono ze względu na zbyt duże uwilgotnienie gleby. W większości miejscowości wschody roślin przebiegały w korzystnych warunkach i były wyrównane. W Głodowie, Bobrownikach, Wyczechach, Marianowie i Nowym Lublińcu silne przymrozki w pierwszej dekadzie maja (przy gruncie od -7ºC do -10ºC) przyhamowały wzrost roślin wszystkich odmian. W niektórych miejscowościach bardzo małe opady w maju (Rarwino, Białogard, Nowy Lubliniec) niekorzystnie wpłynęły na rozwój roślin. Najszybciej zaczęły kwitnąć rośliny w Bobrownikach i Kościelcu (w końcu maja). Przebieg pogody sprzyjał na ogół kwitnieniu, chociaż długość tej fazy była wydłużona na północy kraju. Najdłużej kwitły rośliny we Wrócikowie i Marianowie (ponad trzy tygodnie), najkrócej w Głodowie i Białogardzie (10 dni). W Głodowie już przed kwitnieniem obserwowano wystąpienie Fusarium sp., które najsilniej poraziło odmiany Karo, Sonet i Neptun. W północno-wschodniej części kraju (Ruska Wieś, Marianowo) wystąpiła brunatna plamistość liści. Wiązanie strąków i dojrzewanie nasion w większości doświadczeń przebiegało normalnie. Przy sprzyjającej pogodzie obserwowano dobre wiązanie strąków na pędach bocznych (Nowy Lubliniec, Wyczechy). W trudniejszych warunkach, np. przy bardzo wysokich temperaturach, w drugiej połowie czerwca występowało słabe zawiązywanie strąków oraz ich zrzucanie. W większości miejscowości nasiona uzyskały dojrzałość techniczną w trzeciej dekadzie lipca. Najwcześniej dojrzałość osiągnęły odmiany w Bobrownikach (pod koniec pierwszej dekady lipca). W przeciwieństwie do silnego wylegania w latach 2009 i 2010, w roku 2011 nie odnotowano wylegania łubinu przed zbiorem. Najwcześniej zebrano plony w Ciciborze Dużym, Kościelcu, Ruskiej Wsi i Wrócikowie. Warunki przy zbiorach były dość dobre, jednak w niektórych miejscowościach opady utrudniły zbiór (Cicibór Duży, Nowy Lubliniec). Średni plon uzyskany w 2011 roku był dwukrotnie mniejszy od plonu nasion w roku 2010. Stosunkowo największe plony nasion zebrano w Rarwinie i w Kawęczynie (powyżej 40 dt z ha). Szczególnie niskie plony zebrano w Bobrownikach i Ruskiej Wsi, a zdyskwalifikowano doświadczenie w Głodowie. Bezpośrednią przyczyną dyskwalifikacji było bardzo silne porażenie wszystkich odmian fuzaryjnym więdnięciem roślin, obniżającym plon nasion do około 5 dt z ha.
- 29 - Tabela 1 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Odmiany i doświadczenia. Lata zbioru 2011, 2010 Odmiany Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny Ilość zdolność masa 1000 Obsada wysiewu kiełkowania nasion nasion (szt./m 2 ) % g kg/ha 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 niesamokończące 1 Baron 2002 HR Smolice 85 83 125 131 100 147 158 2 Bojar 2007 HR Smolice 84 90 141 161 100 168 168 3 Dalbor 2011 HR Smolice 90 133 100 148 4 Graf 2004 HR Smolice 86 89 113 123 100 131 138 5 Heros 2011 HR Smolice 92 120 100 130 6 Kadryl 2010 PHR Tulce 98 92 132 134 100 135 146 7 Kalif 2006 HR Smolice 92 98 125 136 100 136 139 8 Karo * 2001 PHR Tulce 92 94 151 164 100 164 175 9 Mirela * 1981 HR Smolice 77 87 125 130 100 162 149 10 Neptun 2009 HR Smolice 90 85 139 156 100 154 184 11 Zeus 2002 HR Smolice 88 95 136 128 100 155 135 samokończące 12 Boruta 2002 Saatzucht Steinach DE 95 86 155 145 120 196 202 13 Regent 2009 HR Smolice 85 79 139 125 120 196 190 14 Sonet 1999 PHR Tulce 88 99 176 176 130 260 231 Bilans doświadczeń: - założone 12 12 - wcześniej zakończone 1 - - przyjęte do syntezy 11 12 Kol. 1: * odmiana o wysokiej zawartości alkaloidów Kol. 3: HR Smolice "Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR", PHR Tulce Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. Tulce, Saatzucht Steinach Saatzucht Steinach GmbH & Co KG, DE Niemcy
- 30 - Tabela 2 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń. Lata zbioru 2011, 2010 Wyszczególnienie 2011 2010 1 2 3 Średnia rolnicza wartość gleb w 100º skali IUNG 65 67 Kompleks przydatności rolniczej gleb: % doświadczeń - 4 73 75-5 27 25 Odczyn gleby (ph w KCl): - powyżej 7,2-8 - 6,6 7,2 27 17-5,6 6,5 73 58-4,6 5,5-17 Przedplon: - zboża 100 92 - rzepak - 8 Wapnowanie: - pod przedplon 9 17 - pod przedprzedplon 9 42 - wcześniej 64 17 - nie stosowano 18 25 Nawożenie mineralne: kg czystego składnika na 1 ha - P 2 O 5 - średnio 36 32 - K 2 O - średnio 71 66 - N - średnio 20 16 - N - zakres 0-30 0-20 % doświadczeń Zaprawianie nasion 100 100 Zastosowanie nitraginy 100 100 data Siew średnio 7.04 9.04 najwcześniejszy 29.03 29.03 najpóźniejszy 18.04 28.04 Wschody 24.04 23.04 Początek kwitnienia 3.06 9.06 Koniec kwitnienia 19.06 29.06 Początek dojrzewania 14.07 19.07 Dojrzałość techniczna 21.07 25.07 Zbiór średnio 4.08 6.08 najwcześniejszy 19.07 20.07 najpóźniejszy 17.08 20.08 Liczba doświadczeń 11 12
Tabela 3 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Plon oraz cechy jakościowe nasion (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2011, 2010 Plon Zawartość Liczba białka włókna tłuszczu alkaloidów doświadczeń nasion białka ogólnego Odmiany ogólnego surowego surowego (suma) (dla plonu nasion) dt z ha kg z ha % suchej masy 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 8 Wzorzec 11 12 27,9 30,2 733 837 30,9 32,5 15,9 17,5 7,2 7,3 0,020 0,014 niesamokończące 1 Baron 11 12-0,4 0,7 19 47 1,3 1,1-0,2 0,2 0,0-0,5 0,004 0,011 2 Bojar 11 12-1,4-0,1-54 -50-0,7-1,9 0,1 0,1 0,3-0,2-0,003-0,005 3 Dalbor 11 1,2 25-0,3 0,0-0,1-0,003 4 Graf 11 12 1,3 0,2 78 24 1,8 0,8 0,3 0,7-0,2 0,0 0,002-0,002 5 Heros 11 1,3 24-0,4-0,6-0,2 0,006 6 Kadryl 11 12 2,3-0,6 77-22 0,7-0,2 0,3 0,5 0,0-0,4 0,011 0,004 7 Kalif 11 12 0,2-0,2-22 -24-1,1-0,8-0,1-0,7 0,1 0,0 0,000 0,002 8 Karo * 11 12-1,0-0,2-53 11-1,2 0,7-0,1 0,1-0,5-0,3 0,973 0,955 9 Mirela * 11 12-3,7-2,2-81 -14 0,8 2,1-0,1 0,0 0,2-0,2 1,017 1,019 10 Neptun 11 12-0,2-1,0 16 16 0,9 1,8-0,9-1,4 0,1-0,6-0,001 0,002 11 Zeus 11 12 1,1-1,9 47-46 0,8 0,3-1,0-0,7 0,5 0,3 0,004 0,001 samokończące 12 Boruta 11 12-0,6 0,1-10 17 0,2 0,6 0,0-0,1-0,4-0,5 0,007 0,003 13 Regent 11 12-0,9-0,1-46 -42-0,9-1,5-0,1 0,3 0,5-0,1-0,009-0,003 14 Sonet 11 12-2,3-4,8-114 -191-2,4-2,6-0,4-0,3 0,1-0,6 0,008 0,012-31 - Liczba doświadczeń 11 12 10 11 5 5 7 7 5 5 Kol. 1: * odmiana o wysokiej zawartości alkaloidów Kol. 3,4: wzorzec: 2011, 2010 Boruta, Graf, Kalif, Regent Kol. 5-8: wzorzec: 2011 Boruta, Graf, Kalif, Regent; 2010 Graf, Kalif
Tabela 4 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Porażenie przez ważniejsze choroby oraz ocena stanu roślin (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2011, 2010 Odmiany Fuzaryjne więdnięcie łubinu Brunatna plamistość liści łubinu Szara plamistość liściu łubinu (opadzina) Ocena wschodów Liczba roślin po wschodach Ocena stanu ogólnego w fazie początku kwitnienia skala 9º szt./m 2 skala 9º 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 Wzorzec 8,2 7,3 8,4 8,3 8,9 8,6 8,2 8,3 xx xx 7,6 7,4 niesamokończące 1 Baron 0,1-0,1-0,4-0,3-0,4-0,2-0,1 0,0-10 0-0,2 0,1 2 Bojar -0,7-0,5 0,1-0,6-0,1-0,1-0,2 0,3-11 7 0,0 0,5 3 Dalbor -0,5-0,3-0,4 0,2-7 0,2 4 Graf 0,2 0,1 0,1-0,1-0,1 0,0-0,2-0,2-10 -1-0,1-0,1 5 Heros -0,8-0,3-0,3 0,2-4 0,1 6 Kadryl 0,2-0,1 0,0-0,5-0,3-0,1 0,3 0,2-8 -1 0,3 0,3 7 Kalif -0,1-0,2 0,1 0,0 0,1 0,0-0,1 0,2-8 4-0,2 0,1 8 Karo * -0,7-0,3-0,3-0,1-0,6-0,1 0,0 0,1-8 -1 0,0 0,4 9 Mirela * -1,2-0,8-0,6-0,2-1,2-0,6 0,1-0,3-6 -5 0,3 0,3 10 Neptun -0,8-0,7-0,1-0,2-0,4-0,1 0,1 0,0-5 0 0,2 0,2 11 Zeus -0,7-0,1-0,3-0,1 0,0-0,3 0,1-0,1-5 -1 0,2 0,3-32 - samokończące 12 Boruta 0,0 0,5 0,0-0,2 0,1 0,0 0,1 0,4-15 1 0,1 0,5 13 Regent -0,1-0,1-0,3-0,3 0,0 0,0 0,2 0,4-11 4 0,2 0,5 14 Sonet -0,9-0,4-0,4-0,1-0,7-0,5 0,5 0,3-11 6 0,6 0,8 Liczba doświadczeń 3 10 3 3 3 3 11 12 11 12 10 11 Kol. 1: wzorzec: 2011 Boruta, Graf, Kalif, Regent; 2010 Graf, Kalif; * odmiana o wysokiej zawartości alkaloidów Kol. 6: xx wielkości zalecane dla odmian podane w tabeli 1 kol. 6
Tabela 5 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2011, 2010 Odmiany Długość okresu od siewu do: Długość okresu od początku do końca kwitnienia pędu łanu głównego w fazie końca kwitnienia Wyleganie początku kwitnienia początku dojrzewania dojrzałości technicznej przed zbiorem liczba dni 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 8 Wzorzec 58 64 100 104 106 110 12 13 15 21 8,9 8,6 8,9 7,5 niesamokończące 1 Baron -1-2 -1-1 -1-1 -1 1 1 1 0,0-0,1 0,0 0,2 2 Bojar -1-1 0-3 -1-2 -1-1 1-1 0,1 0,0 0,1 0,3 3 Dalbor -3-3 -4-1 1 0,0 0,0 4 Graf 1 0 1-1 1-1 -1 0 1-1 0,1 0,1 0,1 0,0 5 Heros -2-2 -3-1 0 0,0 0,0 6 Kadryl -1-1 0 0 1 0-1 0 1 0-0,4 0,0-0,2-0,1 7 Kalif 0-1 1 1 1 1-1 0 2 0-0,4-0,1-0,2 0,0 8 Karo * 0 0-2 -1-1 -1-1 0 0-1 -0,2 0,3-0,1 0,2 9 Mirela * -2-3 -3-3 -3-3 -3-2 0-2 -0,4 0,0-0,3 0,1 10 Neptun -3-4 -4-3 -4-3 -1-1 1-1 0,1 0,0 0,1 0,0 11 Zeus -2-2 -1-3 -1-3 -1-1 1 0-1,4 0,2-0,7 0,1-33 - samokończące 12 Boruta 1 0 1-1 1-1 2 6-1 -2 0,1 0,1 0,1 0,1 13 Regent -2-3 -3-5 -3-6 -1 3-2 -4 0,1 0,2 0,1 0,4 14 Sonet -3-4 -6-7 -7-7 0 4-3 -4 0,1 0,1 0,1 0,1 Liczba doświadczeń 11 12 11 12 11 12 11 12 11 12 1 3 2 9 Kol. 1: wzorzec: 2011 Boruta, Graf, Kalif, Regent; 2010 Graf, Kalif; * odmiana o wysokiej zawartości alkaloidów Kol. 7: po osiągnięciu fazy przez odmianę najpóźniejszą
cd. tabeli 5 Odmiany Wysokość roślin Równomierność dojrzewania Udział roślin zielonych przed zbiorem jednofazowym Pękanie strąków Osypywanie nasion po 10 dniach po 20 dniach po 10 dniach po 20 dniach od dojrzałości technicznej Masa 100 nasion cm skala 9º % g 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 9 10 11 12 13 14 15 16 Wzorzec 50 67 7,9 7,8 4,3 3,4 0,8 0,4 1,9 1,5 0,5 0,3 1,5 1,2 156 132 niesamokończące 1 Baron -5-4 0,3 0,1-1,3-0,5-0,4 0,3-0,9 0,5-0,4 0,0-0,9 0,3 3 1 2 Bojar 0-4 0,1 0,2 0,0-0,7 0,4 0,0 0,7 0,2 0,5 0,0 0,7 0,3 19 22 3 Dalbor -3 0,5-2,1-0,1-0,4-0,3-0,6-7 4 Graf 1 1-0,5 0,1 3,5 0,1-0,1 0,1-0,6-0,6-0,4 0,0-0,8-0,6-7 -7 5 Heros -6 0,6-2,1-0,2 0,0-0,4 0,1-18 6 Kadryl 7 3-0,5 0,1 4,4 0,2-0,5-0,1-0,4-0,5-0,4 0,0-1,1-0,6 9 13 7 Kalif 1-1 -0,5-0,1 1,2-0,1 0,2-0,1 0,1 0,6 0,4 0,0-0,1 0,6 8 7 8 Karo -2 2 0,4 0,2-1,2-0,8-0,2 0,0 0,4 0,4-0,4-0,1 0,3-0,4 35 40 9 Mirela 1 3 0,3 0,2-2,0-1,4 13,6 21,4 25,1 40,8 5,7 19,0 21,7 38,6-3 5 10 Neptun -4-4 0,7 0,3-2,7-1,2 0,0 0,0-0,1 0,5 0,0 0,3-0,5 0,2 11 17 11 Zeus 4 4 0,1 0,2-0,7-0,8 0,4 0,6 1,1 1,4-0,2 0,8 0,5 1,3 5 10-34 - samokończące 12 Boruta 2 0 0,3 0,2-1,9-0,5-0,3 0,7-0,3 0,5-0,4 0,1 0,5-0,7-4 13 13 Regent -3-13 0,6 0,9-2,8-2,1 0,2 0,6 0,8 1,6 0,5 0,6 0,3 0,5 3 2 14 Sonet -1-9 1,0 1,2-3,8-2,7 0,5 0,6-0,2 0,6 0,1 0,7-0,1 0,7 4 20 Liczba doświadczeń 11 12 9 9 8 9 10 9 11 9 10 9 11 9 11 12 Kol. 1: wzorzec: 2011 Boruta, Graf, Kalif, Regent; 2010 Graf, Kalif; * odmiana o wysokiej zawartości alkaloidów
ŁUBIN ŻÓŁTY W roku 2011 założono 12 doświadczeń, z których jedno zdyskwalifikowano polowo (rys. 1). Opracowano wyniki 11 doświadczeń. Przebadano 8 odmian, a wśród nich 6 odmian niesamokończących i 2 samokończące. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń PDOiR z łubinem żółtym w roku 2011 Doświadczenia założono w korzystnych warunkach agrometeorologicznych. Najwcześniej wysiano odmiany w Bobrownikach, Głodowie, Sulejowie i Świebodzinie w końcu marca. Opóźniono siewy w Marianowie i Ciciborze Dużym ze względu na suchą i chłodną pogodę. Wschody roślin na ogół przebiegały w korzystnych warunkach i były wyrównane (poza Marianowem i Nowym Lublińcem). Silne spadki temperatury na początku maja wpłynęły ujemnie na wzrost i rozwój roślin. W Tomaszowie Bolesła- wieckim odnotowano nawet opady śniegu. Utworzona pokrywa śnieżna miała grubość 10 cm. W Nowym Lublińcu niskie temperatury (do -7,5ºC) w połączeniu z niedoborem opadów osłabiły wschodzące siewki. Zaobserwowano również pierwsze objawy porażenia zgorzelą fuzaryjną. W dalszym okresie wegetacji od połowy maja i na początku czerwca zasadniczo brakowało opadów. Najszybciej zaczęły kwitnąć rośliny w Bobrownikach i w Świebodzinie (na początku lipca), a najpóźniej w Marianowie (12 dni później). Tam też faza kwitnienia trwała najkrócej, tylko 7 dni. Różnice w początku dojrzewania nasion między miejscowościami były znaczne. Najwcześniej w Świebodzinie, a trzy tygodnie później zaczęły dojrzewać odmiany w Białogardzie. Ze względu na nadmierną ilość opadów szczególnie trudne warunki dojrzewania odnotowano w Marianowie, Ciciborze Dużym, Białogardzie i Tomaszowie Bolesławieckim. Toteż w miejscowościach tych zbiory nasion były opóźnione. Najpóźniej zbierano nasiona w Białogardzie, gdzie mimo ochrony chemicznej, na początku dojrzewania odmiany zostały porażone antraknozą. Silniejsze wyleganie przed zbiorem odnotowano w Tomaszowie Bolesławieckim, Ciciborze Dużym i Uhninie (oceny 6,5-7º). W Ciciborze Dużym zaobserwowano porażenie odmiany Parys antraknozą, postępujące już od połowy czerwca. Silne porażenie chorobą spowodowało, że nie wydała ona plonu nasion. Średni plon uzyskany w 2011 roku był o 25% większy od plonu nasion w roku 2010. Największy plon uzyskano w Białogardzie (ponad 38 dt z ha), najmniejszy w Bobrownikach (11 dt z ha). Ze względu na drastycznie małą obsadę roślin na poletkach we wszystkich powtórzeniach zdyskwalifikowano polowo doświadczenie w Nowym Lublińcu.
- 36 - Tabela 1 ŁUBIN ŻÓŁTY. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2011 Odmiany Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny Ilość zdolność masa 1000 Obsada wysiewu kiełkowania nasion nasion 2011 2010 2011 2010 (szt./m 2 ) 2011 2010 % g kg/ha 1 2 3 4 5 6 7 niesamokończące 1 Baryt 2011 PHR Tulce 83 120 90 130 2 Dukat 2006 PHR Tulce 89 90 105 115 90 106 115 3 Lord 2006 HR Smolice 90 87 130 129 90 130 133 4 Mister 2003 PHR Tulce 84 89 136 135 90 146 137 5 Parys 1988 HR Smolice 91 90 129 141 90 128 141 6 Talar 2008 PHR Tulce 90 92 129 124 90 129 121 samokończące 7 Perkoz 2008 HR Smolice 87 80 135 138 120 186 207 8 Taper 2002 PHR Tulce 90 72 121 124 120 161 207 Bilans doświadczeń: - założone 12 12 - wcześniej zakończone 1 - - przyjęte do syntezy 11 12 Kol. 3: HR Smolice Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, PHR Tulce Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. Tulce
- 37 - Tabela 2 ŁUBIN ŻÓŁTY. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń. Lata zbioru 2011, 2010 Wyszczególnienie 2011 2010 1 2 3 Średnia rolnicza wartość gleb w 100º skali IUNG 64 60 Kompleks przydatności rolniczej gleb: % doświadczeń - 2 9 - - 4 55 58-5 36 33-7 - 8 Odczyn gleby (ph w KCl): - 6,6 7,2 27 8-5,6 6,5 73 58-4,6 5,5-33 Przedplon: - zboża 100 92 - rzepak - 8 Wapnowanie: - pod przedplon 36 33 - pod przedprzedplon 9 25 - wcześniej 27 8 - nie stosowano 27 33 Nawożenie mineralne: kg czystego składnika na 1 ha - P 2 O 5 - średnio 32 28 - K 2 O - średnio 62 64 - N - średnio 14 16 - N - zakres 0-30 0-20 % doświadczeń Zaprawianie nasion 100 100 Zastosowanie nitraginy 100 100 data Siew średnio 6.04 8.04 najwcześniejszy 29.03 26.03 najpóźniejszy 18.04 28.04 Wschody 25.04 27.04 Początek kwitnienia 8.06 7.06 Koniec kwitnienia 25.06 2.07 Początek dojrzewania 20.07 18.07 Dojrzałość techniczna 26.07 23.07 Zbiór średnio 10.08 14.08 najwcześniejszy 21.07 4.08 najpóźniejszy 24.08 21.08 Liczba doświadczeń 11 12
Tabela 3 ŁUBIN ŻÓŁTY. Plon oraz cechy jakościowe nasion (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2011, 2010 Liczba Zawartość Plon doświadczeń białka włókna tłuszczu alkaloidów Odmiany (dla plonu nasion białka ogólnego ogólnego surowego surowego suma granina nasion) dt z ha kg z ha % suchej masy 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec 11 12 22,9 16,9 829 628 42,6 43,8 15,3 15,9 6,7 5,9 0,014 0,023 0,000 0,000 niesamokończące 1 Baryt 11-0,2 17 1,3-0,1-0,3-0,001 0,000 2 Dukat 11 12-0,8-0,2-26 -9 0,1-0,1-0,8-0,5 0,3 0,2 0,005 0,001 0,000 0,000 3 Lord 11 12-1,1-0,5-43 -16-0,2 0,3 0,4-0,4-0,3-0,3 0,000-0,003 0,000 0,000 4 Mister 11 12-0,4 0,3-19 5-0,2-0,4-0,1 0,4-0,1 0,2 0,002 0,001 0,000 0,000 5 Parys 11 12-5,3-1,5-198 -65-0,3-0,5-1,3-0,8 0,2 0,3-0,001-0,005 0,002 0,007 6 Talar 11 12 0,4-0,3 19-6 0,2 0,4 0,1-0,4 0,1-0,2-0,002-0,001 0,000 0,000 samokończące - 38-7 Perkoz 11 12-2,8-0,5-151 -87-2,9-2,0 0,6 1,1 1,0 1,0 0,001 0,004 0,000 0,000 8 Taper 11 12-3,1-2,0-133 -46-1,3-0,9-0,2-0,2 0,4 0,1 0,002-0,003 0,000 0,001 Liczba doświadczeń 11 12 10 11 5 5 7 7 5 5 5 5 Kol. 1: wzorzec: 2011, 2010 Mister, Talar