WSTĘP. gatunkami ilustrują mapki.

Transkrypt

1

2

3 WSTĘP Prezentowane opracowanie wyników Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych z roślinami strączkowymi obejmuje pięć gatunków groch siewny, bobik, łubin wąskolistny, łubin żółty i soję. W doświadczeniach porejestrowych w roku 2009 badano większość odmian bobiku (75%) i grochu siewnego odmian przydatnych do uprawy na glebach żyznych (71%) spośród wpisanych do krajowego rejestru (KR) i wszystkie zarejestrowane odmiany grochu siewnego przeznaczone do uprawy na glebach lekkich oraz łubinu wąskolistnego i łubinu żółtego. Ponadto przebadano połowę spośród zarejestrowanych odmian soi. Sposób przedstawienia wyników zorientowany jest na odbiorców znających problematykę odmianową. Publikacja ta, obok Listy Opisowej Odmian (LOO), stanowi główne źródło informacji o wartości gospodarczej zarejestrowanych odmian, badanych w danym roku w ramach programu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. Celem badań jest sprawdzanie wartości gospodarczej odmian nowo zarejestrowanych na tle większości odmian wpisanych wcześniej do KR, w doświadczeniach lokalizowanych w różnych rejonach Polski. Oprócz doświadczeń z doborami odmian ustalonymi w COBORU, których wyniki zamieszczono w opracowaniu, prowadzone są też doświadczenia (nieliczne) z zestawami odmian ustalanymi przez Zespoły Wojewódzkie PDO. Wyniki tych doświadczeń publikowane są w wydawnictwach regionalnych. W roku 2009 założono i zrealizowano łącznie 67 doświadczeń. W 66 doświadczeniach dobory odmian opracowano w Pracowni WGO Roślin Motylkowatych i Traw COBORU. W jednym z grochem siewnym badano zestaw odmian ustalony regionalnie. W Nowej Wsi Ujskiej po wschodach pojawiły się przymrozki, które w połączeniu z reakcją po zastosowaniu herbicydu przyczyniły się do masowych wypadów roślin łubinu żółtego na poletkach. W związku z tym doświadczenie to zakończono wcześniej. Gradobicie w Tomaszowie Bolesławieckim i Głubczycach spowodowało silne uszkodzenia roślin w doświadczeniach z odmianami grochu siewnego o mniejszych wymaganiach glebowych i bobiku. W związku z tym podjęto decyzję o ich wcześniejszym zakończeniu. Z opracowania wyłączono wyniki plonowania odmian w doświadczeniu z bobikiem w Jeleniej Górze. W stacji tej, w następstwie bardzo wczesnego wylegania roślin, plony nasion były bardzo niskie w szczególności odmian niskotaninowych. W sezonie wegetacyjnym 2009 po raz pierwszy założono łączone doświadczenia dla odmian grochu siewnego o większych wymaganiach glebowych, w których obok odmian zarejestrowanych badano także kandydujące do KR. Począwszy od roku 2009 wszystkie doświadczenia z roślinami strączkowymi są realizowane w ten sam sposób. Dla wszystkich badanych gatunków wykonano analizy cech jakościowych nasion. Zawartość białka i włókna określano dla odmian wszystkich pięciu gatunków. Zawartość tłuszczu oznaczono w nasionach odmian łubinów i soi. Substancje swoiste badano w nasionach bobiku taniny, i łubinów alkaloidy. Oznaczono także intensywność pobierania wody przez nasiona ogólnoużytkowych odmian grochu przydatnych do uprawy na glebach żyznych. Lokalizację doświadczeń z poszczególnymi gatunkami ilustrują mapki. W 2009 roku, w trzeciej dekadzie marca założono jedynie kilka doświadczeń z odmianami łubinu żółtego. Zdecydowaną większość doświadczeń, z odmianami wszystkich badanych gatunków, założono w pierwszej dekadzie kwietnia. Niektóre założono w drugiej dekadzie tego miesiąca, a doświadczenia z odmianami soi w trzeciej dekadzie kwietnia i pierwszej dekadzie maja (tab. 1). Choć wszystkie doświadczenia z roślinami strączkowymi, poza soją, założono do 17 kwietnia, to przebieg wegetacji był charakterystyczny dla poszczególnych gatunków. Większość doświadczeń zebrano do końca sierpnia, a soję do końca września. W wielu miejscowościach w czasie siewów wystąpiła susza, która w części przypadków utrzymywała się także w późniejszym okresie. W części stacji podczas siewów i po wschodach wystąpiły niskie temperatury. Regionalnie w kwietniu i maju susza wiosenna przedłużała się, nie sprzyjając rozwojowi wegetatywnemu roślin. W czerwcu i lipcu w przypadku większości doświadczeń notowano znaczne ilości opadów, które zazwyczaj sprzyjały fazie kwitnienia. Niekiedy jednak, gdy były szczególnie obfite, powodowały jej nadmierne wydłużenie, co w konsekwencji skutkowało nierównomiernym i opóźnionym dojrzewaniem. Dość częste ulewy o charakterze burzowym, a nawet gradobicia przyczyniały się do nasilenia zjawiska wylegania roślin. Podobnie jak w przypadku poprzedniego opracowania, dla cech bonitowanych z wyniku średniego wyłączono te oceny, które nie różnicowały odmian. Wyjątek stanowi ocena wschodów i stanu ogólnego. Najistotniejsze informacje dotyczące przebiegu wegetacji opracowano dla poszczególnych gatunków.

4 - 4 - GROCH SIEWNY Warunki do siewu doświadczeń, w których badano odmiany o większych wymaganiach glebowych, pogarszała susza występująca w wielu miejscowościach. Dla doświadczeń z odmianami o mniejszych wymaganiach glebowych aura była bardziej sprzyjająca, choć sporadycznie notowano niedobór opadów bądź przymrozki. W nielicznych doświadczeniach wschody były opóźnione lub niewyrównane, choć generalnie oceniano je jako dobre. W przypadku blisko połowy założonych doświadczeń niedostatek opadów utrzymywał się także w późniejszym okresie, dlatego wzrost roślin był spowolniony lub przyhamowany. Mimo że w części doświadczeń po wschodach pojawiły się przygruntowe przymrozki, uszkodzeń roślin grochu nie odnotowano. Poprawa rozwoju wegetatywnego roślin była związana z poprawą warunków i pojawieniem się opadów w końcu maja, które towarzyszyły także kolejnym fazom rozwoju. Rośliny grochu generalnie były wysokie, a końcowy etap ich rozwoju wegetatywnego określano zazwyczaj jako intensywny. Kwitnienie przebiegało w zdecydowanie bardziej korzystnych warunkach pogodowych, ze względu na dostatek wilgoci. Umiarkowane i częste opady sprzyjały obfitemu kwitnieniu roślin. Często jednak pojawiały się obfite i długotrwałe opady deszczu powodujące nadmierne wydłużenie fazy kwitnienia i rozwój chorób grzybowych na roślinach oraz sporadycznie ich podgniwanie (Wyczechy, Głębokie). Opady o charakterze burzowym powodowały silne wylegnięcie roślin. W Sulejowie, Krzyżewie i Głodowie wystąpiło gradobicie, które spowodowało wylegnięcie roślin, a także nieznaczne ich uszkodzenia. Tam wyleganie roślin wystąpiło dość wcześnie i utrzymywało się w kolejnych fazach wegetacji. Nawałnica z gradem, która wystąpiła w Tomaszowie Bolesławieckim, uszkodziła rośliny grochu na tyle mocno, że podjęto decyzję o wcześniejszym zakończeniu tego doświadczenia. W części doświadczeń pomimo obfitego kwitnienia obserwowano słabe wiązanie strąków, a w pozostałych faza ta dzięki sprzyjającej pogodzie przebiegała prawidłowo i bez zakłóceń. Rośliny grochu dojrzewały w różnych warunkach. Tam, gdzie opadów było bardzo dużo, a rośliny wyległy, dojrzewanie określono jako niewyrównane i opóźnione. Niekiedy badane odmiany różniły się wyraźnie pod względem udziału na poletkach roślin zielonych przed zbiorem. W części miejscowości natomiast słoneczna i ciepła aura przyczyniała się do równomiernego dojrzewania roślin. W Karżniczce i Ruskiej Wsi przed zbiorem przeprowadzono desykację roślin. W związku z długo utrzymującą się wilgotną aurą w trakcie wegetacji, na roślinach obserwo- objawy porażenia patogenami pochodzenia wano grzybowego, które częściej pojawiały się na odmianach grochu o większych wymaganiach glebowych. W Świebodzinie placowo wystąpiły objawy chorób fuzaryjnych. Warunki atmosferyczne w trakcie zbioru generalnie były sprzyjające ciepło i bez opadów. Des zcze utrudniły zbiór w Radostowie, Głębokim i Chrząstowie. Doświadczenia z odmianami grochu o większych wymaganiach glebowych zazwyczaj zbierano jednofazowo. Tylko w niektórych stacjach doświadczalnych podjęto decyzję o przeprowadzeniu zbioru dwufazowego. W przypadku doświadczeń z grochem o mniejszych wymaganiach glebowych w większości również zastosowano technikę jednofazową. Natomiast cztery doświadczenia zebrano dwufazowo. W odniesieniu do wartości średniej czterech odmian wchodzących w obu latach (2008, 2009) w skład wzorca, poziom plonowania grochu o większych wymaganiach glebowych był o 7% wyższy od uzyskanego w roku Rozpiętość plonowania w poszczególnych miejscowościach była znaczna. Między skrajnymi wartościami plonów średnich różnica ta wynosiła 35,5 dt z ha. Porównując wartości wzorca dla odmian grochu o mniejszych wymaganiach glebowych stwierdzono, że względem roku 2008 był on o 7% niższy. Różnica skrajnych wartości plonów średnich w tej grupie odmian była mniejsza i wynosiła 26,5 dt z ha. BOBIK Większość doświadczeń zakładano w pierwszej dekadzie kwietnia w sprzyjających warunkach. Ogólnie wschody roślin oceniono jako bardzo dobre i dobre. W części stacji niedobór wody w glebie wpłynął ujemnie na tę fazę. Rośliny wschodziły nierównomiernie. Wiosną w wielu rejonach kraju notowano suszę trwającą w kwietniu i początku maja. W Karżniczce wystąpiły także przygruntowe przymrozki. Warunki takie powodowały niewyrównanie roślin, a nawet przyhamowanie ich wzrostu. Jedynie w Kochcicach i Pawłowicach faza ta przebiegała bez zakłóceń. Pojawienie się majowych opadów wyraźnie poprawiło kondycję roślin, a ich wegetatywny wzrost określano jako intensywny. W większości stacji notowano dostatek opadów, a fazy kwitnienia i wiązania strąków przeały prawidłowo. Rośliny intensywnie kwitły bieg i wiązały dużo strąków. W przypadku części doświadczeń opady letnie były zbyt obfite i bardzo intensywne. W wyniku tego obserwowano występowanie zjawisk niekorzystnych. W wielu stacjach wystąpiło znaczne wyleganie roślin. Mocniej wylegały odmiany niesamokończące bobiku.

5 - 5 - W Pawłowicach wylegnięte rośliny łamały się, a wiązanie strąków było słabe. W Karżniczce i Radostowie kwitnienie przedłużało się. W Jeleniej Górze obserwowano zrzucanie kwiatów i opadanie zawiązków strąków z powodu nadmiaru wody. Wyleganie roślin było tak duże, że przeprowadzanie dalszych obserwacji stało się niemożliwe. Wyniki tego doświadczenia opracowano indywidualnie ze względu na zróżnicowane plonowanie poszczególnych grup odmian. W stacji tej średni plon bobiku był najniższy choć stwierdzono, że odmiany samokończące plonowały tam lepiej w stosunku do pozostałych form. Z powodu nadmiaru wilgoci w większości stacji występowały choroby bobiku, a natężenie ich objawów było zróżnicowane. Dojrzewanie roślin przebiegało w zróżnicowanych warunkach. W części stacji było ono równomierne, w innych opady opóźniały przebieg tej fazy. W Pawłowicach i Wrócikowie obserwowano zjawisko łamliwości łodyg. W Głubczycach przez większą część wegetacji opadów było bardzo dużo. W połowie sierpnia wystąpiło tam gradobicie, powodując znaczne uszkodzenia roślin. Zespół niekorzystnych zjawisk tak bardzo pogorszył stan doświadczenia, że konieczne było jego wcześniejsze zakończenie. Warunki do przeprowadzenia zbioru były generalnie korzystne. Wszystkie doświadczenia zebrano jednofazowo. Średni poziom plonowania w odniesieniu do wartości tych samych odmian, które w 2008 roku wchodziły w skład wzorca był wyższy o 5%. Różnica między skrajnymi plonami średnimi uzyskanymi w poszczególnych stacjach była bardzo duża i wynosiła 45,5 dt z ha. ŁUBIN WĄSKOLISTNY Większość doświadczeń z odmianami łubinu wąskolistnego założono w sprzyjających warunkach. Gleba do siewu była dobrze przygotowana i właściwie uwilgotniona. Jedynie w Marianowie z powodu wystąpienia niskich temperatur (także przymrozków) siew był opóźniony. W części doświadczeń faza wschodów przypadała w czasie niedoboru opadów. We Wrócikowie ulewa, która wystąpiła po siewie spowodowała zaskorupienie gleby. W efekcie tego rośliny wschodziły długo i nierówno. Jednak mimo niekorzystnych warunków wschody roślin oceniano jako dobre i bardzo dobre. W zdecydowanej większości doświadczeń początkowy rozwój roślin przebiegał w warunkach suszy wiosennej, która niekorzystnie wpływała na wzrost wegetatywny roślin. Był on powolny i niewyrównany. Występowały okresy spadków temperatur, a nawet przymrozki (Bobrowniki), które pogarszały jeszcze stan roślin. Kondycja roślin uległa poprawie dopiero przed kwitnieniem, po wystąpieniu opadów. Kwitnienie łubinu wąskolistnego przebiegało w warunkach dostatku wilgoci, a nawet jej nadmiaru. Tam, gdzie pogoda była ciepła i przekropna, rośliny kwitły obficie. Przedłużające się opady często powodowały wydłużenie fazy kwitnienia. Pojawiające się ulewy połączone z silnym wiatrem lub gradobicia były przyczyną wylegnięcia roślin. W ponad połowie doświadczeń było ono znaczne i pojawiało się stosunkowo wcześnie. Wiązanie strąków przebiegało bez większych zakłóceń. Niekiedy obserwowano intensywne wiązanie strąków na pędach bocznych. Fazie dojrzewania towarzyszyły zróżnicowane warunki, zależnie od lokalizacji doświadczeń. Najczęściej było ono równomierne. Sporadycznie, gdy notowano niedostatek opadów w tym okresie, było ono przyspieszone. W przypadku kilku doświadczeń znaczne ilości opadów wydłużały dojrzewanie łanu. Rośliny nierównomiernie dojrzewały zwłaszcza na pędach bocznych. W Marianowie z tego powodu przeprowadzono desykację roślin. Duża wilgotność powietrza sprzyjała rozwojowi niektórych chorób powodowanych przez grzyby. W Głodowie i Ciciborze Dużym nasilenie objawów chorób fuzaryjnych było znaczne, w Wyczechach w dużym nasileniu na roślinach wystąpiła zgnilizna twardzikowa. Objawy antraknozy pojawiały się w końcu wegetacji, obserwowano ją w Kawęczynie i Ciciborze Dużym. Nasilenie pękania strąków i osypywania nasion było niewielkie. Warunki do przeprowadzenia zbiorów były na ogół korzystne. Zdecydowaną większość doświadczeń zebrano jednofazowo. W Marianowie pojedyncze odmiany, które dojrzewały szczególnie nierównomiernie, zebrano dwufazowo. Celem dokonania porównań wykorzystano średni poziom plonowania tych samych odmian łubinu wąskolistnego badanych w latach 2008 i 2009, a stanowiących wzorzec w 2009 roku. Plon, uzyskany w 2009 roku był o 7% niższy niż w roku Plonowanie odmian w poszczególnych doświadczeniach było bardzo zróżnicowane, a różnica między skrajnymi wartościami plonu średniego wynosiła 28,8 dt z ha. ŁUBIN ŻÓŁTY Korzystne warunki atmosferyczne pozwoliły na terminowe założenie doświadczeń z odmianami łubinu żółtego. Na ogół wschody roślin były dobre i wyrównane. W niektórych stacjach susza wiosenna powodowała ich opóźnienie, a rośliny wschodziły nierównomiernie (Sulejów, Uhnin, Pokój). W Sulejowie dodatkowo wystąpiły przygruntowe przymrozki i obserwowano różnice we wschodach między grupą odmian niesamokoń-

6 - 6 - czących i samokończących. Odmiany samokończące mimo niekorzystnych warunków pogody wschodziły bardziej równomiernie. W fazie początkowego rozwoju roślin najczęściej notowano niedostatek wody w glebie. Generalnie z tego powodu rośliny przyrastały wolno. W Sulejowie, Pokoju i Białogardzie dodatkowo występowały przymrozki, niejednokrotnie przyhamowując rozwój roślin. W fazie wzrostu wegetatywnego tylko w Uhninie notowano nadmiar opadów, ale i on nie zapewniał roślinom sprzyjających warunków wzrostu. Kwitnienie przebiegało w znacznie korzystniejszych warunkach. Pojawienie się opadów zdecydowanie poprawiło kondycję roślin oraz pozwoliło na ich obfite i długie kwitnienie. W niektórych doświadczeniach faza kwitnienia trwała krótko. W kilku miejscowościach zwrócono uwagę na małą liczbę zawiązanych strąków mimo tego, że faza kwitnienia przebiegała prawidłowo. W czterech miejscowościach wystąpiły gradobicia, które spowodowały wylegnięcie roślin lub ich uszkodzenia. Natężenie tego zjawiska było różne, jednak w żadnym przypadku nie było na tyle duże, by doświadczenie zdyskwalifikować. We wszystkich doświadczeniach wystąpiło zjawisko wylegania roślin, które w kilku miejscowościach pojawiło się już fazie ich kwitnienia. Warunki dojrzewania nasion były raczej sprzyjające. W Sulejowie i Pokoju częste i obfite opady spowodowały wydłużenie i utrudniały jego przebieg. W jednym doświadczeniu (Pokój) wykonano desykację wszystkich odmian, a w Głodowie tylko odmiany Parys, która dojrzewała nierównomiernie. Objawy chorób pojawiały się rzadko, a ich natężenie było niewielkie. Antraknoza wystąpiła w niewielkim nasileniu w czterech miejscowościach. W trzech z nich objawy porażenia pojawiały się już w fazie zawiązanych strąków na pędzie głównym. Większość doświadczeń zebrano jednofazowo. Tylko w Sulejowie i Uhninie plony zbierano techniką dwufazową. Średni poziom plonowania w odniesieniu do wartości tych samych odmian, które w 2008 roku wchodziły w skład wzorca, był wyraźnie wyższy, aż o 42%. Różnica między skrajnymi plonami średnimi uzyskanymi w poszczególnych stacjach wynosiła 22,3 dt z ha. opóźnione, a w Naroczycach niewyrównane. Dodatkowo w Naroczycach po wschodach roślin wystąpił przymrozek, który jednak nie spowodował uszkodzeń młodych siewek. W większości doświadczeń początkowy rozwój roślin był bardzo dobry. Główną przyczyną słabszej kondycji młodych roślin były chłody i duże ilości opadów (Sulejów i Naroczyce), tylko wyjątkowo ich niedostatek (Zadąbrowie). W większości doświadczeń wysokie temperatury i dostatek wody sprzyjał kwitnieniu soi. Stosunkowo wysokie rośliny kwitły obficie. W Sulejowie kwitnienie było znacznie wydłużone. W Naroczycach i Tarnowie gradobicie spowodowało niewielkie uszkodzenia roślin. W Naroczycach grad spadł w końcu maja, w Tarnowie natomiast w fazie kwitnienia roślin. W Przecławiu, Zadąbrowiu i Naroczycach opady o charakterze burzowym połączone z wiatrem spowodowały znaczne wylegnięcie roślin. W innych stacjach, choć zjawisko to również wystąpiło, jego natężenie było mniejsze. Mimo ogólnie sprzyjających warunków do wiązania strąków, w Naroczycach stwierdzono, że rośliny wykształciły ich mało, a dodatkowo często były one puste, natomiast w Pawłowicach były one drobne. Ustabilizowana pogoda (ciepło i mało opadów) sprzyjała równomiernemu dojrzewaniu soi. Jedynie w Sulejowie duże zmiany temperatur powodowały, że rośliny początkowo dojrzewały wolno. Ustabilizowanie się pogody pozwoliło na poprawę równomierności dojrzewania. Występowanie chorób było niewielkie. W Sulejowie z powodu chłodów obserwowano objawy zgorzeli roślin, a w Naroczycach, w pełni wegetacji, placowo wystąpiła askochytoza. Pozostałe choroby pochodzenia grzybowego nie różnicowały znacząco badanych odmian. Warunki sprzętu doświadczeń były korzystne. Nasiona w czterech miejscowościach zebrano techniką dwufazową, w pozostałych jednofazową. W doświadczeniach odmiany soi plonowały lepiej w 2009 roku niż w roku Pod względem średniego plonu wzorca był on o 18% wyższy. Rozpiętość plonów skrajnych wynosiła 10 dt z ha. SOJA Doświadczenia z odmianami soi zakładano w optymalnym terminie. Nieco później wysiano ją tylko w Zadąbrowiu. Korzystny przebieg pogody w tym czasie odnotowano w części stacji, w niektórych natomiast nasiona wysiano w glebę zbyt suchą. Wschody roślin generalnie były dobre i wyrównane. Jedynie w Pawłowicach były one

7 - 7 - Tabela 1 ROŚLINY STRĄCZKOWE. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń na nasiona. Rok zbioru 2009 Wyszczególnienie Groch siewny odmiany jadalne i ogólnoużytkowe pastewne Bobik Łubin wąskolistny Łubin żółty Soja Średnia rolnicza wartość gleb w 100 o skali IUNG Kompleks przydatności rolniczej gleb: % doświadczeń Odczyn gleby (ph w KCl): - powyżej 7, ,6 7, ,6 6, ,6 5, Przedplon: - zboża rzepak ziemniak gorczyca gryka 13 - burak cukrowy 13 Wapnowanie: - po przedplonie pod przedplon pod przed przedplon wcześniej nie stosowano Nawożenie mineralne: kg czystego składnika na 1 ha - P 2 O 5 średnio K 2 O średnio N zakres % doświadczeń Zaprawianie nasion Zastosowanie nitraginy Termin siewu: - 1 dek. IV dek. IV dek. IV 43-1 dek. V 57 Kol. 2-6: dokładność niektórych danych przybliżona

8

9 - 9 - Tabela 1 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe oraz doświadczenia. Rok zbioru 2009 Materiał siewny Planowana obsada Rok zarejestro- zdolność masa roślin do Ilość Odmiana Hodowca kiełko obliczenia wysiewu wania wania nasion ilości wysiewu % g szt./m 2 kg/ha Bohun* 2005 PHR Tulce Brylant* 2002 DANKO HR Cysterski* 2008 PHR Tulce Ezop* 2004 DANKO HR Goplik* 2007 DANKO HR Kavalir* 2007 Selgen a. s. CZ Lasso* 2008 Clovis Matton NV BE Medal* 2007 HR Smolice Merlin* 2001 HR Smolice Ramrod*/** 1995 DANKO HR Santana* 2005 KWS Lochow GmbH DE Set** 2000 PHR Tulce Tarchalska* 2004 DANKO HR Terno* 2006 Selgen a. s. CZ Turkus* 2001 DANKO HR Wenus* 2003 DANKO HR Zekon* 2005 Selgen a. s. CZ Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy 15 Kol. 1: * typ afila, ** odmiana skreślona z KR w 2010 roku Kol. 3: PHR Poznańska Hodowla Roślin, HR Hodowla Roślin Kol. 1, 3: nazwy odmian i ich hodowców podano zgodnie ze stanem aktualnym w momencie przekazania publikacji do druku (dotyczy wszystkich gatunków)

10 Tabela 2 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Daty siewu i omłotu oraz średnia długość okresów. Rok zbioru 2009 Miejscowość Data siewu wschodów Długość okresu od siewu do początku kwitnienia początku dojrzewania dojrzałości technicznej Długość okresu od początku do końca kwitnienia Data omłotu dz./m-c liczba dni dz./m-c Słupia Kawęczyn i Kościelna Wieś 4 Sulejów Cicibór Duży Pawłowice Chrząstowo Bezek Kochcice Radostowo Karżniczka Głębokie Zybiszów Krzyżewo i Białogard Kol. 3, 4: wyniki dla wzorca (Ezop, Santana, Tarchalska, Terno)

11 Tabela 3 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Ważniejsze cechy użytkowe wyniki średnie z poszczególnych doświadczeń. Rok zbioru 2009 Miejscowość wszystkich odmian Plon nasion wzorca Równomierność dojrzewania Masa 1000 nasion Wysokość roślin dt z ha skala 9 0 g cm Słupia 64,8 67,2 8, Kawęczyn 57,5 61,2 8, Kościelna Wieś 55,7 59,1 8, Sulejów 52,1 56,5 7, Cicibór Duży 51,7 59,0 8, Pawłowice 49,0 53,9 7, Chrząstowo 47,5 52,4 8, Bezek 44,9 48,7 9, Kochcice 43,4 44,7 7, Radostowo 42,7 44,9 7, Karżniczka 42,2 45,4 8, Głębokie 40,5 46,1 8, Zybiszów 30,7 35,9 7, Krzyżewo 30,5 33,9 7, Białogard 29,3 29,0 9, Średnia ,5 49,2 8, ,4 49,5 8, Kol. 3-6: wyniki dla wzorca 2009: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno; 2008: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno, Turkus cd. tabeli 3 Miejscowość w fazie początku kwitnienia odmiany najwcześniejszej najpóźniejszej Wyleganie w fazie końca kwitnienia odmiany najwcześ- najpóźniejniejszej szej skala 9 o przed zbiorem NRI przy α = 0,05 dla plonu nasion w % średniej Słupia 9,0 9,0 9,0 7,0 3,6 4,34 2 Kawęczyn 9,0 9,0 9,0 8,6 4,7 5,50 3 Kościelna Wieś 9,0 9,0 9,0 9,0 3,9 10,07 4 Sulejów 9,0 8,8 7,9 6,9 3,7 5,67 5 Cicibór Duży 8,9 8,5 7,9 6,0 2,7 6,11 6 Pawłowice 9,0 8,8 8,3 7,8 2,0 9,47 7 Chrząstowo 9,0 9,0 8,5 8,0 2,5 10,46 8 Bezek 9,0 9,0 8,7 7,5 3,5 5,12 9 Kochcice 9,0 8,9 8,4 8,1 5,7 9,22 10 Radostowo 9,0 9,0 8,8 8,6 2,8 9,31 11 Karżniczka 9,0 9,0 9,0 8,7 7,8 9,92 12 Głębokie 8,8 8,2 7,9 6,9 3,2 10,71 13 Zybiszów 9,0 9,0 9,0 7,5 4,7 11,40 14 Krzyżewo 9,0 8,6 8,0 7,9 5,2 12,20 15 Białogard 9,0 9,0 9,0 9,0 8,0 8,25 Średnia ,0 8,9 8,6 7,8 4, ,0 9,0 8,9 8,5 5,8 Kol. 7: wyniki dla wzorca 2009: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno; 2008: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno, Turkus

12 Tabela 4 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Cechy rolniczo-użytkowe. Lata zbioru 2009, 2008 Plon Udział doświad- Cechy jakościowe - zawartość nasion białka ogólnego czeń, w których Masa Wysokość białka włókna odmiana plono roślin Odmiana ogólnego surowego procent dt z ha procent kg z ha wała co najmniej nasion wzorca wzorca 5% lepiej od % suchej masy g cm odchylenia odchylenia średniej ogólnej odchylenia od wzorca od wzorca od wzorca % Wzorzec 49,2 49, ,7 22,3 5,8 5, Bohun* 88-6,1-0, ,9-0,7 0,7 0, Brylant* 87-6,6-0, ,1-0,4 0,1 0, Cysterski* 91-4,3-0, ,7-0,9 0,6 0, Ezop* 95-2,5 0, ,1 0,3-0,3-0, Goplik* 87-6,2 2, ,5-0,9-0,1 0, Kavalir* 93-3,3 1, ,5 0,2-0,1-0, Lasso* 96-1,8 2, ,9-0,5 0,0 0, Medal* 96-1,9-0, ,4-0,8 0,1 0, Merlin* 84-7,7-3, ,5 0,3 0,0 0, Ramrod* 88-5,8-2, ,3-0,7 0,4-0, Santana* 98-0,9 0, ,6 0,3 0,3 0, Set 89-5,2-1, ,5-0,5 0,1 0, Tarchalska* 101 0,7 0, ,4-1,3 0,2 0, Terno* 106 2,8 2, ,3 0,3-0,2 0, Turkus* 89-5,4-3, ,5 0,3 0,2-0, Wenus* 96-2,0 0, ,5-1,2 0,3 0, Zekon* 88-6,0-0, ,2 0,0 0,2 0, Liczba doświadczeń Wzorzec: kol. 2, 3, : Ezop, Santana, Tarchalska, Terno; 2008: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno, Turkus; Kol. 1: * - typ afila, Kol. 2: wartość NRI przy α = 0,05 wynosiła: w roku ,66 dt z ha, w roku ,69 dt z ha,

13 cd. tabeli 4 Ocena stanu Długość okresu Ocena ogólnego w Pękanie Osypywanie od siewu do od początku do wschodów fazie początku strąków nasion początku początku dojrzałości końca Odmiana kwitnienia kwitnienia dojrzewania technicznej kwitnienia skala 9 o liczba dni odchylenia od wzorca Wzorzec 8,3 8,1 8,5 7,9 8,7 8,7 8,4 8, Bohun* -0,2-0,2-0,3 0,0-0,2-0,1-0,1-0, Brylant* -0,1 0,1-0,3 0,1-0,2-0,6-0,4 0, Cysterski* -0,1-0,1-0,1 0,0-0,9-0,3-0,6-0, Ezop* -0,2 0,1-0,3 0,0 0,2 0,2 0,1 0, Goplik* 0,1 0,2-0,1 0,3 0,2-0,3 0,0-0, Kavalir* 0,2 0,2 0,1 0,2 0,1-0,6 0,0-0, Lasso* 0,1 0,1 0,2 0,1 0,2-0,2-0,3 0, Medal* 0,3 0,2 0,1 0,2-0,2-0,2-0,2-0, Merlin* 0,0 0,1-0,1-0,2 0,2-0,1 0,0 0, Ramrod* 0,0 0,1-0,3-0,1 0,2-0,2-0,1 0, Santana* 0,1 0,0 0,0 0,0-0,3-0,1 0,0-0, Set -0,2-0,1-0,3 0,0 0,3 0,2 0,1 0, Tarchalska* 0,2 0,3 0,1 0,1 0,1-0,1 0,0 0, Terno* -0,1-0,1 0,1 0,1 0,0-0,3-0,1 0, Turkus* -0,2-0,3-0,2-0,2 0,2 0,3-0,1 0, Wenus* 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1-0,2-0,2 0, Zekon* -0,6 0,2-0,6 0,1-0,2 0,2-0,1-0, Liczba doświadczeń Wzorzec: 2009: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno; 2008: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno, Turkus; Kol. 1: * typ afila,

14 cd. tabeli 4 Odmiana Wyleganie w fazie początku w fazie końca kwitnienia odmiany kwitnienia odmiany przed najwcześ- najpóźniej- najwcześ- najpóźniej- zbiorem niejszej szej niejszej szej fuzaryjnego więdnięcia grochu skala 9 o odchylenia od wzorca zgorzelowej plamistości grochu Występowanie chorób mączniaka prawdziwego grochu rdzy grochu mączniaka rzekomego grochu Wzorzec 8,9 9,0 8,6 8,9 8,3 8,7 7,7 8,1 4,1 5,8 7,7 8,1 8,1 8,0 7,3 8,3 8,1 8,7 6,9 6,6 1 Bohun* 0,1 0,0 0,3-0,1-0,3-0,1-0,8 0,3-1,0 0,3 0,1 0,1 0,1-0,2 0,3-0,5 0,4-0,4 0,0 0,0 2 Brylant* 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 0,0-0,4-0,1-0,8 0,1-0,4-0,2 0,0 0,1 0,2-0,3-0,2-0,9-0,3-0,3 3 Cysterski* -0,1 0,0 0,2-0,1 0,1 0,0-0,9-0,1-1,5-0,7-0,4 0,3-0,2-0,1-0,4-0,3-0,2 0,1 0,0 0,2 4 Ezop* 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 0,1 0,4 0,3 0,5 0,0 0,1-0,2-0,2-0,3-0,4-0,1 0,5 5 Goplik* -0,3-0,4-0,7-0,1-1,1-0,6-0,8-0,7-0,1 0,1 0,0 0,3 0,0 0,5 0,4 0,2-0,2-0,7 0,0 0,2 6 Kavalir* 0,1 0,0 0,3-0,1-0,3-0,1-0,8 0,1-0,7 0,0-0,4 0,2-0,1-0,1 0,5 0,1-0,7 0,1 0,8 0,5 7 Lasso* -0,1 0,0-0,1-0,1-0,8-0,1-0,9-0,2-0,3-0,4-0,2 0,3 0,0-0,2 0,1 0,2-0,4-0,9 0,4 0,7 8 Medal* -0,1 0,0 0,2 0,0 0,0 0,0-0,5 0,1-1,0 0,1-0,8 0,0-0,3-0,3-0,5-0,5 0,1 0,3-0,5 0,1 9 Merlin* -0,1 0,0 0,1 0,0-0,8-0,2-1,5-0,6-1,9-1,4-0,3-0,3-0,1 0,0 0,1-0,2-0,1 0,1 0,0 0,1 10 Ramrod* 0,0 0,0 0,1 0,0-0,1 0,0-0,3 0,0-1,0-0,2-0,3-0,1-0,3-0,2 0,0-0,1-0,3 0,3-0,2 0,0 11 Santana* 0,0 0,0 0,3 0,0 0,4 0,0 0,3 0,1 0,4 0,2-0,4-0,2 0,1-0,2-0,2 0,4 0,2 0,3-0,1-0,3 12 Set -0,5 0,0-1,2 0,0-1,7-0,4-2,4-1,2-1,2-0,9 0,0 0,1-0,1-0,3 0,5 0,0 0,3-0,2 0,0 0,1 13 Tarchalska* 0,1 0,0 0,2 0,0 0,1 0,1 0,2 0,1 0,0 0,3-0,1-0,1-0,1-0,1 0,2 0,0 0,1 0,1 0,0 0,0 14 Terno* -0,1 0,0-0,6-0,1-0,5-0,1-0,6-0,2-0,5-0,6 0,1 0,2 0,0 0,3 0,1-0,4 0,1-0,4 0,2 0,3 15 Turkus* 0,0 0,0-0,1 0,0-0,4 0,0-0,9 0,0-1,2-0,3-0,5-0,3 0,0 0,0 0,1 0,2 0,2 0,3-0,1-0,5 16 Wenus* 0,0 0,0 0,2 0,1 0,1 0,1-0,2 0,0-0,3 0,3-0,5-0,1-0,2 0,1 0,3 0,4 0,3 0,1-0,3-0,4 17 Zekon* 0,0 0,0 0,0 0,1-0,2 0,0-1,0-0,5-1,2-0,5-0,3 0,3 0,1-0,2 0,5 0,1 0,4 0,3 0,3 0,4 Liczba doświadczeń Wzorzec: 2009: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno; 2008: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno, Turkus Kol. 1: * typ afila,

15 cd. tabeli 4 Udział roślin Uszkodzenia nasion przez Równomierność zielonych przed Liczba pachówkę dojrzewania zbiorem roślin strąkowca strąkóweczkę Odmiana jednofazowym skala 9 o % szt./m 2 % odchylenia od wzorca Wzorzec 8,0 8,4 1,4 0,5 xx xx 0,9 0,8 0,5 0,6 1 Bohun* -0,3-0,2-0,2-0, ,7-0,2-0,2 0,0 2 Brylant* -0,1 0,1 2,0-0, ,1-0,5 0,2 0,1 3 Cysterski* 0,4 0,4-1,0-0, ,2 0,2 0,2-0,1 4 Ezop* -0,4-0,1 1,5 0, ,0-0,3 0,3 0,1 5 Goplik* -0,9-0,5 7,3 0, ,0-0,4 0,7-0,1 6 Kavalir* -0,1 0,1-0,5-0, ,1 1,3 0,0-0,2 7 Lasso* 0,1 0,0-0,8-0, ,1-0,4 0,1-0,5 8 Medal* 0,4 0,4-0,7-0, ,1 0,2-0,1-0,1 9 Merlin* -0,2-0,4-0,5 0, ,3-0,2-0,2-0,2 10 Ramrod* 0,1-0,1-1,0-0, ,3 0,1 0,0-0,2 11 Santana* 0,5 0,5-1,0-0, ,5 0,5-0,1 0,0 12 Set -0,4-0,1 2,0-0, ,1-0,2-0,2 0,0 13 Tarchalska* -0,1-0,2 0,3-0, ,2-0,2 0,0-0,1 14 Terno* 0,0-0,3-0,8 0, ,3 0,2-0,1 0,1 15 Turkus* -0,1 0,1-0,1-0, ,2-0,3 0,2-0,1 16 Wenus* 0,2 0,3-0,5-0, ,1-0,2 0,0-0,1 17 Zekon* 0,2 0,5-0,9-0, ,4-0,2-0,4-0,3 Liczba doświadczeń Wzorzec: 2009: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno; 2008: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno, Turkus Kol. 1: * typ afila Kol. 19: xx wielkości zalecane dla odmian podane w tabeli 1

16 Tabela 5 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Frakcje nasion w procentach (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2009, 2008 Pozostałość nasion na sicie o średnicy oczek Udział nasion o średnicy mniejszej Odmiana 7 mm 6 mm 5 mm od 5 mm Wzorzec 20,1 20,6 65,0 66,2 13,5 11,6 1,4 1,6 1 Bohun* -13,9-15,0-7,1-10,4 19,5 24,0 1,5 1,4 2 Brylant* 4,6 9,6-5,2-6,4 0,2-2,8 0,4-0,4 3 Cysterski* -15,5-13,2-23,2-11,1 35,2 23,7 3,5 0,6 4 Ezop* 0,9 0,9 2,2 1,6-2,7-2,3-0,4-0,2 5 Goplik* -10,5-10,0 1,1 9,5 9,0 1,3 0,4-0,8 6 Kavalir* -5,5-5,6-1,6 5,6 6,7-0,7 0,4 0,7 7 Lasso* -9,5-12,5-4,3-2,7 12,7 13,9 1,1 1,3 8 Medal* 5,2 8,7-1,9-3,1-3,1-5,3-0,2-0,3 9 Merlin* -6,2-7,9 0,9 5,9 4,7 1,6 0,6 0,4 10 Ramrod* -0,2 9,2-0,8-5,0 0,9-3,8 0,1-0,4 11 Santana* -8,5-9,9 2,8 5,3 5,2 4,5 0,5 0,1 12 Set -3,5-7,9-0,5 6,9 3,3 1,4 0,7-0,4 13 Tarchalska* -4,5-5,2 2,4 3,2 1,8 2,1 0,3-0,1 14 Terno* 12,0 8,0-7,3-7,5-4,3-0,5-0,4 0,0 15 Turkus* 2,8 6,2-2,8-2,8-0,1-3,7 0,1 0,3 16 Wenus* -7,1-7,1 5,2 1,8 1,7 4,7 0,2 0,6 17 Zekon* -8,2-11,0 1,7 5,5 6,6 6,1-0,1-0,6 Liczba doświadczeń Wzorzec: 2009: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno; 2008: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno, Turkus Kol. 1: * typ afila,

17 Tabela 6 GROCH SIEWNY. Odmiany jadalne i ogólnoużytkowe. Intensywność pobierania wody (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2009, 2008 Odmiana Intensywność pobierania wody przyrost wagi nasion po określonym czasie moczenia (w godzinach) % suchej masy Wzorzec 17,6 14,1 48,0 47,7 67,6 69,4 79,6 81,8 107,1 106,6 1 Bohun* 0,0 0,1-5,2-1,7-8,2-1,9-8,3-1,3 1,3 1,1 2 Brylant* 13,9 17,9 12,6 13,8 8,1 7,7 5,6 5,0 1,3 0,2 3 Cysterski* 2,5 3,3 7,8 8,9 5,2 5,3 4,0 4,0 2,4 2,2 4 Ezop* 1,6 3,6 3,3 7,1 2,4 4,8 1,1 2,7-1,3-1,3 5 Goplik* 1,7-2,9-1,1-4,6-2,2-2,4-1,6-0,3 2,5 3,3 6 Kavalir* 1,7 0,9 8,0 5,3 8,2 6,1 7,9 5,7 2,7 2,2 7 Lasso* 3,6 5,4 4,1 8,8 3,4 5,9 4,3 6,8 5,1 4,6 8 Medal* -2,5-1,6-9,4-5,6-11,3-6,5-11,0-5,8-4,2-5,0 9 Merlin* -0,6 0,3-5,6-3,5-8,0-4,4-8,3-4,6-3,2-4,2 10 Ramrod* 2,3-2,2 2,1-6,4 1,2-4,4-0,2-3,4-2,7-4,7 11 Santana* 0,5-1,9 1,6-1,0 1,6 1,1 1,5 1,4 1,7 2,8 12 Set -1,1-3,2-3,8-6,1-5,1-5,4-4,0-4,4 1,7 1,8 13 Tarchalska* 0,2 0,8-3,3-3,5-5,1-4,2-6,7-4,0-4,1-4,1 14 Terno* -2,3-2,6-1,6-2,5 1,0-1,6 4,0-0,1 3,7 2,6 15 Turkus* 15,4 17,1 12,6 14,4 7,9 8,7 5,3 5,8 0,9 1,6 16 Wenus* 2,8 2,7 1,1 1,4-1,6-1,7-3,1-3,2-2,6-5,6 17 Zekon* -2,2 0,8-4,2-0,3-5,8-0,3-5,5 0,3-1,4 0,6 Liczba doświadczeń Wzorzec: Ezop, Santana, Tarchalska, Terno Kol. 1: * typ afila,

18 Tabela 7 GROCH SIEWNY. Odmiany pastewne i doświadczenia. Rok zbioru 2009 Rok Odmiany zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania masa 1000 nasion Planowana obsada roślin do obliczenia ilości wysiewu Ilość wysiewu % g szt./m 2 kg/ha wysokie 1 Fidelia** NZ 1980 PHR Tulce Marych* N 2003 HR Smolice Muza* N 2009 HR Smolice Roch NZ 2000 PHR Tulce średniowysokie 5 Eureka N 2003 PHR Tulce Gwarek N 2004 PHR Tulce Hubal N 2005 DANKO HR Klif N 2008 PHR Tulce Milwa* N 2005 HR Smolice Pomorska* N 2000 PHR Tulce Sokolik* N 2001 PHR Tulce Wiato N 1998 PHR Tulce Bilans doświadczeń: założone 12 wcześniej zakończone 1 przyjęte do syntezy 11 Kol. 1: * typ afila; ** odmiana skreślona z KR w 2010 roku; N odmiana nasienna, NZ odmiana nasienno - zielonkowa Kol. 3: PHR Poznańska Hodowla Roślin, HR Hodowla Roślin Tabela 8 GROCH SIEWNY. Odmiany pastewne. Daty siewu i omłotu oraz średnia długość okresów. Rok zbioru 2009 Miejscowość Data siewu wschodów Długość okresu od siewu do początku kwitnienia początku dojrzewania dojrzałości technicznej Długość okresu od początku do końca kwitnienia Data omłotu dz./m-c liczba dni dz./m-c Pawłowice Cicibór Duży Przecław Marianowo Ruska Wieś Wyczechy Bobrowniki Głodowo , Kościelec Białogard i Świebodzin i Kol. 3, 4: wyniki dla wzorca (Hubal, Sokolik, Wiato),

19 Tabela 9 GROCH SIEWNY. Odmiany pastewne. Ważniejsze cechy użytkowe wyniki średnie z poszczególnych doświadczeń. Rok zbioru 2009 Plon nasion odmian Masa Wysokość średnio Miejscowość wszystkich wysokich wzorcowych roślin wysokich nasion dt z ha g cm Pawłowice 50,6 45,8 53,0 55, Cicibór Duży 49,4 44,4 51,9 53, Przecław 42,6 34,3 46,7 50, Marianowo 39,3 31,5 43,3 43, Ruska Wieś 37,5 35,0 38,7 39, Wyczechy 33,3 26,8 36,6 37, Bobrowniki 32,2 30,8 33,0 33, Głodowo 31,1 24,7 34,3 36, Kościelec 30,7 24,3 33,9 35, Białogard 24,5 22,3 25,6 25, Świebodzin 23,7 19,5 25,7 29, Średnia ,9 30,9 38,4 40, ,4 35,2 41,0 42, Kol. 5, 6, 7: wyniki dla wzorca (Hubal, Sokolik, Wiato) cd. tabeli 9 Wyleganie NRI przy w fazie początku w fazie końca α = 0,05 Miejscowość kwitnienia odmiany kwitnienia odmiany przed dla plonu najwcześ- najpóźniej- najwcześ- najpóźniej- zbiorem nasion niejszej szej niejszej szej w % skala 9 o średniej Pawłowice 8,9 8,6 7,3 5,6 2,0 10,0 2 Cicibór Duży 8,9 8,3 5,0 4,0 1,7 5,8 3 Przecław 9,0 8,9 8,6 7,8 5,0 7,9 4 Marianowo 9,0 8,5 6,3 3,4 1,5 9,6 5 Ruska Wieś 9,0 6,8 5,0 3,8 2,7 8,3 6 Wyczechy 8,4 7,8 6,0 5,8 1,0 4,6 7 Bobrowniki 9,0 8,8 8,2 7,0 2,4 12,1 8 Głodowo 9,0 9,0 8,3 6,7 3,0 14,0 9 Kościelec 9,0 9,0 6,9 3,9 3,9 7,7 10 Białogard 9,0 9,0 9,0 7,9 3,9 8,2 11 Świebodzin 8,9 8,7 8,1 7,8 3,4 19,8 Średnia ,9 8,5 7,2 5,8 2, ,9 8,7 8,2 7,0 4,4 Kol. 8: wyniki dla wzorca (Hubal, Sokolik, Wiato)

20 Tabela 10 GROCH SIEWNY. Odmiany pastewne. Cechy rolniczo-użytkowe. Lata zbioru 2009, 2008 Plon Udział doświad- Cechy jakościowe - zawartość Masa nasion białka ogólnego czeń, w których Wysokość białka włókna 1000 odmiana plono- roślin Odmiany ogólnego surowego nasion procent dt z ha procent kg z ha wała co najmniej wzorca wzorca 5% lepiej od % suchej masy g cm odchylenia odchylenia średniej ogólnej odchylenia od wzorca od wzorca od wzorca % Wzorzec 40,1 42, ,4 23,6 6,7 6, wysokie 1 Fidelia 65-14,0-9, ,8 0,2 0,6 0, Marych* 73-10,7-8, ,5 1,9-0,3 0, Muza* 90-4, ,6-0, Roch 79-8,3-4, ,1 0,7 0,0 0, średniowysokie 5 Eureka 103 1,1-4, ,3-0,7-0,2-0, Gwarek 97-1,3 0, ,2 0,1-0,2-0, Hubal 105 2,1 1, ,9 0,3 0,0-0, Klif 97-1,4-3, ,8 0,5-0,5-0, Milwa* 85-6,2-2, ,5-0,9 0,3 0, Pomorska* 86-5,5-3, ,0-0,4 0,6 0, Sokolik* 96-1,6-1, ,6-1,1 0,1 0, Wiato 99-0,5-0, ,3 0,8-0,1-0, Liczba doświadczeń Wzorzec: kol. 2, 3; 5-8 Hubal, Sokolik, Wiato Kol. 1: * typ afila Kol. 2: wartość NRI przy α = 0,05 wynosiła: w roku ,89 dt z ha, w roku ,43 dt z ha

21 cd. tabeli 10 Ocena stanu Długość okresu Ocena ogólnego w Pękanie Osypywanie od siewu do od początku wschodów fazie początku strąków nasion początku początku dojrzałości do końca Odmiany kwitnienia kwitnienia dojrzewania technicznej kwitnienia skala 9 o liczba dni odchylenia od wzorca Wzorzec 8,7 8,7 8,5 8,0 8,3 8,7 8,5 8, wysokie 1 Fidelia -0,5-0,4-0,2-0,3 0,7-0,2 0,1-1, Marych* 0,3-0,2 0,3-0,3 0,5 0,1 0,1-0, Muza* 0,2 0,3-0,3 0, Roch -0,2-0,2-0,2-0,3 0,7 0,3 0,1 0, średniowysokie 5 Eureka 0,1 0,1 0,1 0,2 0,7-0,5 0,1-0, Gwarek 0,1 0,1 0,1 0,1 0,2-0,5 0,1-0, Hubal 0,0 0,2 0,0 0,2-0,5 0,1-0,1 0, Klif 0,0-0,2-0,2-0,3 0,2 0,3 0,3 0, Milwa* 0,1 0,2 0,1 0,3 0,2 0,3-0,3 0, Pomorska* 0,0 0,0 0,0 0,0-0,1-0,7 0,1-0, Sokolik* 0,1 0,1 0,2 0,1-0,1-0,5 0,2-0, Wiato -0,1-0,3-0,2-0,3 0,7 0,3-0,1 0, Liczba doświadczeń Wzorzec: Hubal, Sokolik, Wiato Kol. 1: * typ afila

22 cd. tabeli 10 Wyleganie Występowanie chorób w fazie początku w fazie końca kwitnienia odmiany kwitnienia odmiany przed Odmiany najwcześ- najpóźniej- najwcześ- najpóźniej- zbiorem niejszej szej niejszej szej 2009 skala 9 o odchylenia od wzorca fuzaryjnego więdnięcia grochu zgorzelowej plamistości grochu mączniaka rzekomego grochu mączniaka prawdziwego grochu Wzorzec 8,9 8,8 8,4 8,5 7,2 8,0 5,8 6,9 2,9 4,4 8,1 8,4 7,3 7,6 5,6 6,8 7,0 7,5 wysokie 1 Fidelia -0,7-1,2-1,7-1,2-1,6-2,2-1,4-2,6-0,6-2,4 0,0-0,2-0,2-0,3 1,4-0,2-0,3-0,6 2 Marych* -0,6-0,9-1,0-0,8-0,8-1,0-0,8-1,3 0,0-1,7-0,5-0,4 0,0 0,1 0,4 0,4 0,2 0,5 3 Muza* 0,0 0,1 0,6 1,0 1,6-0,5 0,2 0,4 0,2 4 Roch -1,2-1,1-2,1-1,2-1,6-1,7-0,9-2,5-0,3-2,0-0,1-0,4 0,1 0,1 0,9 1,4-0,1 0,0 średniowysokie 5 Eureka 0,0 0,1 0,0 0,1-0,3 0,2-0,6 0,1 0,1 0,5-0,4-0,6-0,1-0,1 0,2-1,3-0,5-0,2 6 Gwarek -0,4-0,5-0,5-0,5-0,3-0,4-0,1-0,5 0,3-0,2-0,3-0,3 0,1-0,2 0,4 0,2-0,1 0,6 7 Hubal -0,6-0,2 0,0-0,1-0,2 0,0 0,0 0,2 0,2 0,9-0,1-0,1-0,1 0,1-0,1-0,3-0,2 0,1 8 Klif -0,1-0,3-0,2-0,1-0,6-0,1-0,7-0,8-0,7-0,9 0,3-0,1 0,0 0,1-0,1-0,3-0,1 0,6 9 Milwa* 0,1 0,2 0,4 0,5 0,8 0,7 0,6 1,5 0,0 1,9 0,0-0,1 0,0 0,2 0,7 0,2 0,2 0,6 10 Pomorska* 0,1 0,1 0,4 0,4 0,9 0,8 0,8 1,2-0,2 0,5 0,0 0,0 0,0 0,2 0,7 0,8 0,2 0,5 11 Sokolik* 0,1 0,2 0,3 0,0 0,7 0,2 0,6 0,9 0,2 0,4 0,1 0,0-0,2 0,1 0,4 0,7 0,0 0,0 12 Wiato -0,1 0,0-0,3 0,0-0,5-0,2-0,6-1,0-0,3-1,4 0,0 0,1 0,2-0,1-0,3-0,3 0,2-0,1 Liczba doświadczeń Wzorzec: Hubal, Sokolik, Wiato Kol. 1: * typ afila

23 cd. tabeli 10 Odmiany Równomierność dojrzewania Udział roślin zielonych przed zbiorem jednofazowym Liczba roślin Uszkodzenia nasion przez strąkowca skala 9 o % szt./m 2 % odchylenia od wzorca Wzorzec 8,0 7,7 1,9 2,8 xx xx 0,3 0,4 wysokie 1 Fidelia 0,1 0,5 0,0-2, ,3-0,1 2 Marych* 0,3-0,2-0,9 0, ,2 0,4 3 Muza* 0,0 0,1 6 0,4 4 Roch -0,4-0,3 1,7-0, ,2 0,2 średniowysokie 5 Eureka 0,1-0,5-0,4-0, ,0 0,0 6 Gwarek -0,7-0,7 3,5 1, ,2 1,2 7 Hubal 0,1 0,4-0,7-1, ,1 0,1 8 Klif -0,8-0,6 5,4 6, ,1 0,5 9 Milwa* 0,1 0,7 0,6-1, ,1 0,7 10 Pomorska* 0,0 0,0-1,2-1, ,1 0,2 11 Sokolik* 0,1 0,0-1,4-1, ,0 0,1 12 Wiato -0,2-0,3 2,1 3, ,1-0,2 Liczba doświadczeń Wzorzec: kol. 17, 18 i 20 Hubal, Sokolik, Wiato Kol. 1: * typ afila Kol. 19: xx wielkości zalecane dla odmian podane w tabeli 7

24

25 Tabela 1 BOBIK. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2009 Odmiany Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania masa 1000 nasion Ilość wysiewu % g szt./m 2 kg/ha niesamokończące wysokotaninowe 1 Bobas 2002 DANKO HR Neptun 1995 PHR Tulce Sonet 1995 IHAR Radzików niesamokończące niskotaninowe 4 Albus 2002 HR Strzelce Amulet 2008 HR Strzelce Kasztelan 2006 HR Strzelce Leo 2004 HR Strzelce Olga 2003 HR Strzelce samokończące wysokotaninowe 9 Granit 2006 HR Strzelce Martin 1994 HR Szelejewo Optimal 1996 DANKO HR Titus 1998 HR Strzelce Bilans doświadczeń: założone 8 wcześniej zakończone 1 wyłączone z obliczeń plonowania 1 przyjęte do obliczeń 6 Kol. 3: HR Hodowla Roślin, IHAR Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin; PHR Poznańska Hodowla Roślin Tabela 2 BOBIK. Daty siewu i omłotu oraz średnia długość okresów dla wzorca. Rok zbioru 2009 Miejscowość Data siewu Długość okresu od siewu do Planowana obsada roślin do obliczenia ilości wysiewu wschodów początku kwitnienia początku dojrzewania dojrzałości technicznej Długość okresu od początku do końca kwitnienia Data omłotu dz./m-c liczba dni dz./m-c Przecław i Karżniczka i Radostowo Pawłowice b.d Wrócikowo Kochcice Jelenia Góra i 1.09 Kol. 3: b.d. brak danych Kol. 3, 4: wyniki dla wzorca: Albus, Kasztelan

26 Tabela 3 BOBIK. Plon nasion wyniki średnie z poszczególnych doświadczeń. Rok zbioru 2009 Miejscowość wszystkich Plon nasion odmi an niesamokończących, wysokotaninowych samokończących wzorcowych Przecław 62,0 71,3 57,5 60,5 63,6 3,99 2 Karżniczka 56,1 61,1 54,1 54,9 57,4 7,81 3 Radostowo 54,7 69,1 48,9 51,1 55,8 6,79 4 Pawłowice 53,4 57,4 50,5 54,1 55,6 7,89 5 Wrócikowo 49,5 54,6 47,9 47,7 50,4 5,19 6 Kochcice 45,5 45,5 42,7 48,9 47,2 7,60 7 Jelenia Góra 16,5 18,0 9,6 23,9 18,3 17,94 Średnia ,5 59,8 50,3 52,9 55, ,2 53,7 52,0 49,3 52,0 Kol. 6: wzorzec 2009: Bobas, Neptun, Albus, Kasztelan, Granit, Martin; 2008: Bobas, Neptun, Albus, Kasztelan, Martin, Titus Ze średniej 2009 wyłączono wyniki z SDOO Jelenia Góra Tabela 4 BOBIK. Ważniejsze cechy użytkowe wyniki średnie z poszczególnych doświadczeń. Rok zbioru 2009 Miejscowość Wysokość r oślin cm Masa 1000 nasion g niesamokoń- niskotanino- wych dt z czących, ha NRI przy α = 0,05 dla plonu n asion w % średniej Wyleganie w fazie końca kwitnienia odmiany najwcześniejszej szej najpóźniej- skala 9 o przed zbiorem 1 Przecław ,0 7,6 6,2 2 Karżniczka ,0 9,0 8,9 3 Radostowo ,0 9,0 7,8 4 Pawłowice ,0 9,0 3,7 5 Wrócikowo ,0 8,9 8,8 6 Kochcice ,2 8,2 7,0 7 Jelenia Góra b.d ,9 3,8 2,2 Średnia ,7 7,9 6, ,0 9,0 7,8 Kol. 2-4: wyniki dla wzorca: Albus, Kasztelan

27 Tabela 5 BOBIK. Cechy rolniczo-użytkowe. Lata zbioru 2009, 2008 Odmiany procent wzorca Plon Udział do świad- Cechy jako ściowe - zawa rtość nasion białka ogólnego cz eń, w któr ych tanin skon denodmiana pl ono- białka włókn a sowanych wała co najiej 5% lepiej z okrywą ogólnego surowego w nasionach dt z ha kg z ha procent mn wzorca od średniej % suchej masy mg/g s.m. g dchyle o ylenia o gó lnej odchy lenia od w z orca o nia od wzorca dch od wzorca % Masa 1000 nasion Wzorzec 55,0 52, ,0 29,7 8,7 8,8 0,039 0, niesamok ończ ące wys o kotaninowe 1 Bobas 112 6, 8-0, ,3 0,4-1,0-1,0 0,44 3 0, Neptun 103 1,6 2, ,3-0,5-0,4-0,3 0,52 6 0, Sonet 111 6,1 2, , 8-1,4-0,3-0,7 0,449 0, niesamok ońc zące niskotaninowe 4 Albus 96-2, 3 1, , 3 0,0-0,1 0,1 0,000 0, Amulet 100 0,2 3, , 9 0,5-0,3-0,4-0,00 3-0, Kasztelan 93-4, 1 2, ,3 0,0 0, 1-0,1 0,000-0, Leo 84-9, 0-1, ,9 0, 5-0,3-0,8-0,00 1-0, Olga 85-8,4-1, ,7-0,1 0,0-0,2-0,003-0, samokończące wysokotaninowe 9 Granit 102 1, ,1-0,6 0, Martin 94-3,1-3, ,2-0,5-0,9-1,1 0,547 0, Optimal 88-6, ,9-0,7 0, Titus , 1-2, ,2-1,0-0,9-1,3 0,594 0, Liczba doświadczeń Wzorzec: kol. 2, : Bo K ol. 2 wartość NRI przy α = bas Neptun, Albus, Kasztelan, Martin, Granit, 2008: Bobas Neptun, Albus, Kasztelan, Martin, Titus; kol. 5-8 Albus, Kasztelan; 0,05 wynosiła : w roku ,12 dt z ha, w roku ,68 dt z ha

28 cd. tabeli 5 O dmiany Oce wschodó na o w Ocena stanu gólnego fazie początku kwitnienia w Pękanie strąkó w początku nienia Długość okresu od siewu do Osypywanie nasion kwit- tku doj- dojrz począ rzewania skala 9 o liczba dni odchylenia od wzorca ałości technicznej od początku do końca kwitnienia Wzorze c 8,2 8, 1 8,5 7,9 8,8 8, 7 8,4 8, niesamokończące wysokotanino we 1 Bobas -0,1-0,4 0,1-0,1 0,0-0,4 0,1-0, Neptun -0,7-0,1-0,4 0,3-0,2-0,3-0,1-0, Sonet -0,3-0,1-0,1 0,1-0,1-0,2 0,0-0, niesamokończące niskotaninowe 4 Albus 0,1 0,0 0,0 0,1 0,1 0, 0 0,4 0, Amulet -0,1 0,2-0,1 0,3-0,3-0,2-0,6-0, Kasztelan -0,1 0,0 0,0-0,1-0,1 0,0-0,4-0, Leo 0,0 0,0-0,1-0,1-0,2-0,2-0,9-0, Olga 0,2 0,0-0,2 0,0 0,2-0,1-0,4-0, sa m okończ ące wysok o tanino we 9 Granit 0,4 0,0 0,2 0, Martin 0,3 0,3 0, 2 0,5 0,0-0,6 0,4-0, Optimal -0,4-0,2 0,2-0, Titus 0,4 0,4 0,2 0,3 0,1-0,6 0,0-0, Liczba doświadczeń Wzorzec: Albus, Kasztelan

29 cd. tabeli 5 Odmiany Wyleganie Występowanie chorób w fazie końca kwitnienia odmiany przed najwcześniejszej najpóźniejszej zbiorem askochytozy bobiku skala 9 o czekoladowej plamistości bobiku rdzy bobiku Łamliwość łodyg odchylenia od wzorca Wzorzec 8,4 9,0 7,5 9,0 6,5 8,0 6,9 7,5 6,1 7,2 6,5 7,1 8,1 7,4 niesamokończące wysokotaninowe 1 Bobas -0,4 0,0-0,8 0,0-1,2-0,7 0,1-0,1 0,5 0,2 0,7 0,0-1,4 0,2 2 Neptun -0,3 0,0-0,4 0,0-0,4-0,6 0,2 0,0 0,7 0,4 0,3 0,2-0,9-0,2 3 Sonet 0,0 0,0-0,3 0,0-0,9-0,6 0,2-0,1 0,6 0,1 0,5 0,0-0,8-0,5 niesamokończące niskotaninowe 4 Albus 0,4 0,0 0,2 0,0 0,1 0,2 0,0 0,1 0,0 0,2 0,2 0,1-0,2 0,4 5 Amulet -0,3 0,0-0,3 0,0-0,4-0,8 0,0-0,1 0,2 0,2 0,2 0,0-0,5-0,6 6 Kasztelan -0,4 0,0-0,2 0,0-0,1-0,2 0,0-0,1 0,0-0,2-0,2-0,1 0,2-0,4 7 Leo -1,4 0,0-1,2 0,0-0,7-0,6 0,1 0,1-0,1 0,3 0,2 0,0-0,8-0,4 8 Olga 0,2 0,0 0,1 0,0 0,0 0,2 0,3 0,0 0,3 0,0 0,3 0,2-0,2 0,3 samokończące wysokotaninowe 9 Granit 0,5 1,0 1,3-0,5-0,5 0,3 0,5 10 Martin 0,3 0,0 1,1 0,0 1,2 0,2-0,2-0,2-0,1-0,5-0,3-0,4 0,1-0,2 11 Optimal 0,4 1,2 1,4-0,4-0,2 0,0 0,4 12 Titus 0,3 0,0 0,3 0,0 0,9 0,0-0,6-0,2-0,5-0,4 0,2-0,3 0,0-0,4 Liczba doświadczeń Wzorzec: Albus, Kasztelan