Olejrn Ktrzynki K skch Pń rsk ul.p K D k Motł w eln ❸ hmi ❷ nic z lebnic C rn gi T rg tłw ług z nic ❶ Łw Og rzeże gie Pob Dłu rsk ck lesz z nic let Dłu edm roź iejs kie C ick zeźn Podw le P rzed miej skie O Ls td Żb i ik ruk R wsi cy ❹ h mi ❷ ej T rój ❶ T oru n W spo ❸ ńsk owocnych poszukiwń życzą: iewn NOWA MOTŁAWA Prz rn eln le Stąg Po w Pod w Og ❺ J z prtnermi: rnik ow gl ul ptroni medilni: Dofinnsowno.T or ze środków Ministr Kultury u i Dziedzictw Nrodowego ńs k ie. ul m Ch ln n l ob A W nn r G Szopy go ri ❹ K M Ch Poc z kie Trg Ry b ny det e n zeż Piw Mo krs L ekty ni sł ws k h b tow G rb ług ❺ św. Duc le k ck Tk ry D ńsk Tn zero Podkrm Min ogi II Grobl III Gr S Ołowink Szfrni gu iętoj ie P obr WĘ TARG GLO WY Bo Św Tok ch K ozi św. Du I k Złotników zero Str gni obl Świętojńsk k obl k r s Style rchitektoniczne w Gdńsku rokoko irsklsycyzm k S Tobisz Gr rn c zero sk G S ndow Lwe Lwendow lsk Kow u l. le w d Po TARG DRZEWNY e mi ro ie jsk jskie tromie Gro bl IV wle S Pod St kie romiejs le St w Pod Pi N zk Grod Motł w nki zy tr icz ienn fe Su k n u so l. Trtczn rzen ro l. P
2 QUIZ 1. Szczyt kmienicy przy Długim Trgu 12 zdobią postcie ze słynnego obrzu Rfel. Zostły tu umieszczone w czsie osttniej konserwcji fsdy. Są to:. średniowieczni rycerze b. renesnsowe dmy dworu c. strożytni filozofowie 2. W którym roku powstło mlowidło n kmienicy przy Długim Trgu 35?. 1955 b. 1945 c. 1947 3. Podcień domu przy Chlebnickiej 20 nie m innych ozdób poz portretmi twórców. Inczej jest w kmienicy przy Długim Trgu 25, znjdującej się po drugiej stronie podwórz. Sklepienie (czyli konstrukcj zmykjąc od góry pomieszczenie) tego podcieni zostło pokryte wielobrwną polichromią ze zwierzętmi. Jkie to zwierzęt?. jelenie i ptki b. lwy i motyle c. jednorożce i słonie 4. Kmienic pod numerem 12 m jedno z njmłodszych, le i njciekwszych przedproży n ulicy Mrickiej. Pochodzi ono z 1940 roku, n jego płytch umieszczono morskie stworzeni z gdńskich monet. Jkie to stworzeni?. meduz i śledź b. delfin i homr c. flądr i dorsz 5. Obok Brmy Świętojńskiej znjduje się czterogwizdkowy hotel, zbudowny w 1997 roku. Jego nzw odwołuje się do historii mist. Jk brzmi?. Hnz b. Heweliusz c. Królewski
Style rchitektoniczne w Gdńsku rokoko i klsycyzm kludiusz grbowski Jk zpewne zuwżyliście w trkcie poprzednich spcerów z cyklu Gdńskie Minitury, liczb i wielkość budynków, które powstwły w mieście, był ściśle związn z zmożnością jego mieszkńców i mieszknek. Njwspnilsze obiekty w Gdńsku wzniesiono pod koniec XV wieku orz w ciągu dwóch nstępnych stuleci. W tym czsie Polsk był pństwem bezpiecznym i stosunkowo zmożnym, Gdńsk stnowił jej główny port. Niestety w XVIII wieku okres ten zkończył się bezpowrotnie. Polsk uwikłł się w liczne wojny, dodtkowo osłbiły ją spory wewnętrzne. Tymczsem krje, z którymi grniczył: Rosj, Austri i Prusy, dzięki reformom orz dobremu zrządzniu rosły w siłę i corz mniej liczyły się ze swoim sąsidem. Doprowdziło to pod koniec XVIII wieku do trzech rozbiorów Polski, w wyniku których nsze pństwo zostło wymzne z mpy Europy n 123 lt. N początku XVIII stuleci w rchitekturze i sztuce dominowł brok, który poznliście podczs nszej osttniej Miniturowej wędrówki. Styl ten mił zskkiwć, wręcz oszłmić odbiorców. Dltego brokowe dekorcje są obfite i przełdowne. Z czsem ciężki styl brokowy uznno z zbyt przytłczjący. Do zmin w sztuce doszło we Frncji w okresie rządów król Ludwik XV (1715 1774). To n jego dworze uksztłtowł się nowy styl, rokoko. Zczęto budowć mniejsze płcyki, które w przeciwieństwie do dużych płców brokowych miły być przede wszystkim wygodne. Tkże dekorcj zewnętrzn stł się dużo skromniejsz i deliktniejsz. Architekci skupili się n wnętrzch, tworzyli kmerlne pomieszczeni, sprzyjjące przyjcielskim spotkniom i rozmowom. Jko elementy zdobnicze wykorzystywno motywy kwitowe, w które wpltno ptki, młpki, owdy i owoce. Chrkterystyczny był ornment rocille, który przypominł muszlę połączoną z kogucim grzebieniem. Rocille stosowno n meblch, ścinch, sufitch, rmch luster i obrzów. Artyści inspirowli się nie tylko kulturą europejską, le tkże czerpli wzory ze sztuki chińskiej czy tureckiej. We wnętrzch rokokowych chętnie wieszno lustr, które oprócz tego, że służyły do przeglądni się, pozwlły również osiągć ciekwe efekty poprzez wielokrotne odbici. N ścinch miejsce ogromnych obrzów w ciężkich złotych rmch zjęły nieduże obrzki o różnorodnej temtyce, często mlowne pstelmi. We wcześniejszych epokch rtyści uwiecznili ludzi w oficjlnych pozch i strojch. W dobie rokok zczęto tworzyć portrety osób w strojch codziennych i w trkcie wykonywni zwyczjnych czynności, tkich jk czytnie czy zbw z dzieckiem. Jk określił to jeden z bdczy epoki, jeśli brok z jego efektownymi rozwiąznimi możn porównć do gry ktorskiej, to deliktne rokoko przypomin sztukę tńc. Tk jk w wypdku wcześniejszych epok, rokoko w zleżności od regionu wyglądło różnie. We Frncji, gdzie styl powstł, wznoszone budynki nie miły zbyt wielu dekorcji zewnętrznych. Inczej w pństwch niemieckich. Tu płce chętnie ozdbino licznymi rzeźbmi, które przypominły jeszcze dzieł brokowe. Do słynnych obiektów tego typu nleży Snssouci w Poczdmie pod Berlinem (zdjęcie nr 1). 1 2
3 4 5 W połowie XVIII wieku zczął się ksztłtowć styl, który cłkowicie zrywł ze sztuką brokową, z to odwoływł się do ntyku (podobnie jk renesns). Klsycyzm, bo o nim mow, stł się populrny pod koniec XVIII i n początku XIX wieku. Pozostwił po sobie wiele gmchów użyteczności publicznej n kilku kontynentch. Wśród nich wymienić możn choćby Biły Dom (zdjęcie nr 2) siedzibę prezydent Stnów Zjednoczonych, czy też Kpitol (zdjęcie nr 3) siedzibę Kongresu USA w Wszyngtonie. W stylu klsycystycznym budowno tkże kościoły, n przykłd kościół św. Mgdleny w Pryżu (zdjęcie nr 4) czy Sobór Kzński w Petersburgu w Rosji (zdjęcie nr 5). Wiek XVIII w dziejch Gdńsk był brdzo burzliwy i upłynął pod znkiem wojen. W tym czsie w mieście nie powstł żden kościół ni duży gmch użyteczności publicznej. Przebudowywno ntomist kmienice, n przedmieścich wznoszono dworki rezydencje, w których spędzli letnie miesiące njbogtsi gdńszcznie. Również pierwsz połow XIX stuleci nie był dl mist łskw. W wyniku drugiego rozbioru Polski w 1793 roku Gdńsk znlzł się w grnicch Prus. Odtąd nie był już głównym portem dużego pństw, le jednym z wielu prowincjonlnych mist pruskich. Przełom XVIII i XIX wieku to tkże epok wojen npoleońskich, które przetoczyły się przez nieml cłą Europę. 6 7
5 8 9 10 W Gdńsku do njbrdziej znnych budowli rokokowych nleży Płc Optów w Oliwie (zdjęcie nr 6; Oliw nie był jeszcze wtedy dzielnicą Gdńsk, lecz smodzielną osdą). Rokokowe wnętrz możn ntomist podziwić w Domu Uphgen (zdjęcie nr 7). Jego włściciel, Jn Uphgen, kupił kmienicę przy ulicy Długiej w 1775 roku. W swoim testmencie zkzł zminy wyposżeni domu, dzięki czemu wiele lt później (w 1911 roku) możn tu było otworzyć muzeum. Dom Uphgen jest jedyną osiemnstowieczną kmienicą w Polsce i jedną z nielicznych w Europie, którą możn zwiedzć. Klsycystycznymi budowlmi są z kolei wzniesiony w ltch 1818 1819 kościół menonicki n Zroślku (zdjęcie nr 8) orz Dworek Uphgenów n Dolnym Mieście (zdjęcie nr 9). Ciekwe zestwienie obu stylów rchitektonicznych przedstwi V Dwór w Oliwie przy ulicy Polnki (zdjęcie nr 10), któr był kiedyś główną drogą z Gdńsk do Oliwy. Ze względu n piękną okolicę to tutj gdńscy ptrycjusze (czyli njbogtsi mieszcznie) stwili swoje letnie rezydencje. Wybudowno ich łącznie osiem, kilk zchowło się do dzisij. V Dwór, nzywny Jutrzenką lbo Anielskim Dworem, skłd się z dwóch budynków rokokowego z połowy XVIII wieku i klsycystycznego z około 1800 roku. Podczs siódmego już spceru w rmch tegorocznej edycji Gdńskich Minitur zwiedzimy Główne Misto, gdzie znjduje się wiele rokokowych i klsycystycznych kmienic. ❶ Kmienice, Długi Trg 11 13 W trkcie II wojny świtowej zbudow Gdńsk zostł powżnie uszkodzon. Zniszczeni były n tyle duże, że nie pozwlły n pełną odbudowę. Postnowiono więc zrekonstruowć ulice wokół njcenniejszych zbytków. Wymgło to ogromnego nkłdu prcy. Większość kmienic nie mił dokumentcji, n podstwie której możn by było przywrócić im dwny wygląd.. W dodtku znczn ich część był przebudowywn w XIX wieku. Architekci nie mieli łtwego zdni. Ich projekty nwiązywły do dwnych stylów w sztuce, le nie późniejszych niż klsycyzm. Nstępne uznno z niewrte odtwrzni. Przykłdmi domów odbudownych w stylu klsycystycznym są trzy kmienice przy Długim Trgu 11 13. Pierwsz z nich jest zwieńczon frontonem, czyli trójkątnym elementem umieszcznym n szczycie głównej ściny budynku, chrkterystycznym dl świątyń strożytnych Greków i Rzymin. Fronton obrmowny jest gzymsem, jego wewnętrzne pole nzywmy tympnonem. W tympnonch często umieszczno płskorzeźby. Fronton domu przy Długim Trgu 11 udekorowno kmienną szyszką. W czsch ntyku frontony zdobione były kroterionmi elementmi z kmieni lub terkoty, które przybierły formę plmety (liści plmy), woluty (spirli), mski bądź liści kntu. Aby zobczyć kroterion, wystrczy spojrzeć n szczyt kmienicy przy Długi Trg 1. Znjdują się tm trzy kroteriony w formie plmet położonych n wolutch. Inczej wygląd szczyt kmienicy przy Długi Trg 12, który zwieńczono gzymsem spoczywjącym n dwóch pilstrch (czyli płskich filrch). N gzymsie pojwił się inny często stosowny w epoce klsycyzmu motyw, minowicie kmienn rzeźb wzy udekorownej girlndmi. Kmienice mją ciekwą historię. Dom pod numerem 11 nzywny jest zygmuntowskim, poniewż w 1552 roku rezydowł w nim w trkcie swojego pobytu w mieście król Zygmunt August. Jk pmiętcie
6 z poprzednich Minitur, od czsu rozebrni zmku krzyżckiego w nszym mieście nie było żdnej oficjlnej rezydencji, w której mógł ztrzymć się włdc. Polskich królów goszczono w domch njbogtszych gdńszczn. Zygmunt August podjął burmistrz Johnn von Werden, wierny poddny ojc August król Zygmunt Strego, od którego w 1525 roku otrzymł tytuł szlchecki. N życzenie tego włdcy Johnn von Werden zczął w 1526 roku pełnić funkcję burmistrz. Jko njwżniejszy urzędnik pilnowł przywilejów Gdńsk podczs licznych misji dyplomtycznych. Werden był jednym z njzmożniejszych mieszczn, udzielł pożyczek polskim i zgrnicznym włdcom. Król podejmowł z wielkim przepychem. N przedprożu kmienicy pod numerem 11 znjdziemy herb. Nie nleży on jednk do Werden, lecz do rodziny Brndesów, późniejszych włścicieli kmienicy. Około 1700 roku kzli oni wykonć płytę z herbem podtrzymywnym przez lwy i ozdobną obudowę zejści do piwnicy. Kmienic numer 13 nleżł do innego znmienitego rodu ptrycjuszy. W 1793 roku jej współwłścicielem zostł Krl Friedrich, syn burmistrz Dniel Grlth strszego. Krl Friedrich Grlth tkże pełnił funkcje burmistrz, le zncznie krócej niż ojciec. Jego brt, Dniel młodszy, był znnym historykiem. Npisł pierwszą nukową historię swojego rodzinnego mist, której dw tomy zostły wydne w 1789 roku w Królewcu (dzisiejszy Kmienice, Długi Trg 11 13 rosyjski Kliningrd), osttni, trzeci tom w 1791 w Berlinie. N fsdch trzech kmienic przy Długim Trgu 11 13 zwrc uwgę mlrsk dekorcj. Odbudow mist po 1945 roku był wielkim przedsięwzięciem, w którym wzięli udził przedstwiciele różnych zwodów: rchitekci, urbniści, historycy rchitektury i sztuki, kmienirze, ślusrze, snycerze, budowniczowie i wielu innych. Swój wkłd w odbudowę chcieli mieć również rtyści i rtystki, którzy zgłosili chęć ozdobieni odbudowywnych fsd gdńskich budowli. Nd prcmi mlrskimi czuwł profesor Jcek Żułwski, nd rzeźbirskimi Stnisłw Horno-Popłwski. Ulice Długą i Długi Trg podzielono n odcinki i oddno pod opiekę doświdczonym mlrzom, którzy wrz ze swoimi studentmi i ucznimi mieli je odpowiednio ozdobić. Kmienice przy Długim Trgu 11 13 zostły udekorowne przez profesor Akdemii Sztuk Pięknych w Krkowie Czesłw Rzepińskiego i jego zespół. Rzepiński zprojektowł polichromie (mlowidł), nwiązujące do epoki renesnsu i broku. Kmienicę numer 11 zdobią bwiące się putt, czyli mli, ndzy chłopcy. N kmienicy pod numerem 12 zobczymy medliony z wizerunkmi słynnych twórców: włoskiego rzeźbirz Dontell (1386 1466), włoskiego mlrz Rfel (1483 1520), włoskiego rchitekt Dont Brmntego (1444 1514), ngielskiego drmturg Willim Szekspir (1564 1616), polskiego poety Jn Kochnowskiego (1530 1584) orz włoskiego poety Dntego (1265 1321). Kmienicę numer 13 zdobią gryfy, wieńce i girlndy, wykonne w technice sgrffit. Sgrffito poleg n pokryciu ściny dwiem (lub więcej) wrstwmi tynków o różnych kolorch, nstępnie wydrpywniu tynku ż do uzyskni zmierzonego efektu. Technik t znn był już w strożytności. Możemy ją podziwić n wielu gdńskich budynkch.
7 ❷ Kmienice, Długi Trg 36 37 Kmienice pod numermi 36 i 37 to przykłdy stylu rokokowego. Ich smukłe szczyty, nzywne szyjowymi, zostły ujęte pilstrmi i zwieńczone flistymi gzymsmi. W kmienicy numer 36 szczyt wykończony jest dodtkowo wolutmi. N obu fsdch możemy odnleźć motyw rocille, chrkterystyczny dl rokok. Finezyjny rocille zdobi portl, czyli obrmownie głównego wejści. A w kmienicy numer 37 pojwi się dodtkowo n szczycie, i to w dwóch miejscch. Jeden umieszczono nd okienkiem poddsz i ujęto dwiem wolutmi, które tworzą rodzj przerwnego gzymsu. Drugi znjduje się powyżej, n gzymsie wieńczącym fsdę. Obie kmienice mją piękne rokokowe portle, wyposżone w ndświetl, czyli okn nd drzwimi, które wpuszczją świtło do sieni. Ndświetle w pierwszym portlu wyróżni się wspniłą oprwą w postci snycerskiej (czyli rzeźbionej w drewnie) krty, ozdobionej złoconymi kwitmi i pwiem. W portlu obok zstosowno inne rozwiąznie. Ndświetle zostło udekorowne sttuetką przedstwijącą dmę w rokokowej, rozwinej szcie, trzymjącą w dłonich gołąbk. Większą rzeźbę postci kobiecej znjdziemy n szczycie kmienicy pod numerem 36. Wykonł ją jedn z njbrdziej znnych polskich rzeźbirek, Alin Szpocznikow. Alin Szpocznikow przyjechł do odbudowującego się mist jesienią 1953 roku jko młod, Kmienice, Długi Trg 36 37 nieznn jeszcze rtystk. Mił tu wykonć blisko dwumetrową rzeźbę. Efekty swojej prcy opisł w liście do rodziny. Z smego dzieł był brdzo zdowolon, le skrżył się n ciężkie wrunki w prcowni rzeźbirskiej i tęsknotę z mężem i synkiem. Z czsem jej twórczość stł się brdzo znn. Szpocznikow wykorzystywł mteriły niekojrzone ze sztuką, n przykłd różne rodzje tworzyw sztucznych. Wykonywł z nich przejmujące przestrzenne prce. Rzeźbirk ciężko chorowł, wlczył z nowotworem piersi. Chorob znlzł odbicie w jej dziełch, których główną temtyką było ludzkie ciło. Od 1963 roku Alin Szpocznikow mieszkł i tworzył w Pryżu. Zmrł w 1973 roku w wieku zledwie 47 lt. Z swoje nowtorskie dzieł otrzymł wiele ngród. Dziś możn je podziwić w muzech n cłym świecie, le mieszkńcy i mieszknki Gdńsk mją ułtwione zdnie wystrczy, że przyjdą n ulicę Długi Trg. Przyglądjąc się rokokowym kmienicom, wrto zwrócić uwgę n dom, który z nimi sąsiduje. Kmienic przy Długim Trgu 35 zostł odbudown w stylu klsycystycznym. Nd wejściem i oknmi prteru znjduje się wielobrwn scen dworskiego przyjęci w płcu. Liczne grono młodych ludzi miło spędz czs przy stole. Wokół kręcą się psy. Kilk osób trzym egzotyczne ptki, bżnty i ppugi. Służb donosi tce i półmiski z jdłem. Zebrni piją wino, dyskutują, słuchją muzyki. Jedn z dm trzym krtę, n której widć dtę powstni dzieł i imię. To imię utorki znnej mlrki Teresy Pągowskiej.
8 ❸ Kmienic, Chlebnick 20 Kmienic przy ulicy Chlebnickiej 20 zostł odbudown w stylu rokokowym. Wyróżni ją podcień, czyli otwrte, zewnętrzne pomieszczenie w dolnej kondygncji budynku. W Gdńsku nie stosowno wcześniej tego rozwiązni, dopiero przy odbudowie w kilku miejscch powstły kmienice z podcienimi. Jeśli przejści w podcieniu są zkończone łukiem, to mmy do czynieni z podcieniem rkdowym. Podcień jest elementem kojrzącym się z polskimi mistmi i misteczkmi. Przed rokiem 1945 większość mieszkńców i mieszknek Gdńsk Kmienic, Chlebnick 20 stnowili Niemcy, po II wojnie świtowej nstąpił prwie cłkowit wymin ludności. Niemcy wyjechli n zchód, w ich miejsce przyjechli Polcy z Polski centrlnej i wschodniej. Zstosownie podcieni n terenie Głównego Mist miło upodobnić Gdńsk do miejsc, skąd przybyli nowi mieszkńcy. Dodtkowo podcienie ułtwiły przejście n wąskich uliczkch. Rekonstrukcj zbudowy ulicy Chlebnickiej rozpoczęł się w 1959 roku, czyli w kilk lt po odbudowniu Długiej i Długiego Trgu, prce wykończeniowe fsd trwły ż do 1970. N zkończenie robót postnowiono upmiętnić osoby, które położyły szczególne zsługi podczs przywrcni ulicy dwnego blsku. Wykorzystno do tego pięć rkd podcieni kmienicy pod numerem 20. W zworniki (czyli njwyższe punkty) łuków rkd wmurowno podobizny twórców. Od frontu umieszczono wizerunek Ryszrd Msslskiego, miejskiego konserwtor zbytków konsultnt do sprw historii rchitektury, z boku: Zdzisłw Bry generlnego projektnt wystroju Głównego Mist, Brbry Roll wojewódzkiego konserwtor zbytków, Adm Smolny rzeźbirz, dordcy plstycznego w dziedzinie rzeźby, od tyłu Jn Klincewicz inspektor ndzoru budowlnego. ❹ Kmienic, Mrick 14 Kmienic pod numerem 14 nie wyróżni się niczym wyjątkowym. M skromną klsycystyczną fsdę i jest jednym z mniejszych domów przy ulicy Mrickiej. Również jej przedproże nie wydje się nzbyt okzłe: schody nie wybiegją przed trs, lecz są wciągnięte w jego obręb. Trsu nie ozdbiją kmienne płyty, tylko drewnin blustrd. Kmienic m jedno piętro z ndstwką, czyli węższą od smego obiektu ndbudówką, w której mieszczą się dodtkowe pomieszczeni. Szczyt zkończony jest prostym gzymsem, n którym spoczyw niski fronton. Po bokch ndstwki znjdują się rzeźbione w kmieniu rogi obfitości. To populrny w sztuce motyw związny z mitologią grecką. Według niej Zeus, njpotężniejszy z bogów, Kmienic, Mrick 14
9 w dzieciństwie musił ukrywć się przed swoim ojcem Kronosem. Wychowywł go koz o imieniu Amltej. W czsie zbwy Zeus nieumyślnie złmł jej róg, potem, nie chcąc, żeby się zmrnowł, sprwił, że róg wypełnił się wszystkim, czego zprgnęł osob, któr go trzymł. Tym, co wyróżni kmienicę pod numerem 14, jest nzwisko jej włściciel. W 1787 roku zkupił ją Krl Friedrich Conrdi, syn Edurd Friedrich, który przez wiele lt sprwowł funkcję burmistrz. Rodzin Conrdi nie był njbogtsz, le z to świetnie wyksztłcon. Dzidkiem Edurd był Isrel, który studiowł medycynę w Lejdzie (misto w Holndii) i uzyskł tytuł doktor. Po powrocie do Gdńsk zostł oficjlnym lekrzem miejskim. Był nukowcem, npisł kilk prc poświęconych medycynie i fizyce, tworzył tkże poezje. Jego wnuk również odebrł strnne wyksztłcenie, le sukcesy życiowe osiągł głównie dzięki korzystnemu młżeństwu. Edurd ożenił się w 1741 roku z Anną Elżbietą Schwrtzwld, dziedziczką olbrzymiej fortuny, spokrewnioną z wielom zmożnymi i wpływowymi gdńskimi rodmi. Edurd w 1761 roku zostł burmistrzem i urząd ten sprwowł ż do czsu zjęci mist przez Prusy. Conrdi był ktywnym urzędnikiem, broniącym przywilejów Gdńsk. Dokonł reformy tutejszego szkolnictw. W szkołch miejskich zczęto wprowdzć język niemiecki jko wykłdowy (zmist łciny) orz nowe przedmioty. Edurd i Ann Elżbiet doczekli się dwóch synów młodszy, Frnz Edurd, zmrł brdzo młodo, ntomist strszy, Krl Friedrich, odziedziczył po swojej mtce wielki mjątek. Ze względów zdrowotnych nie złożył rodziny. Aby utrwlić nzwisko rodowe, zdecydowł, że po śmierci jego mjątek zostnie przeznczony n złożenie szkoły. Plcówk zczęł dziłć w nleżącej do Conrdiego wsi Jnkowo trzy lt po jego śmierci w 1801 roku. W 1900 roku szkołę przeniesiono do Gdńsk Wrzeszcz, gdzie dził do dziś. Jest njstrszą szkołą średnią w mieście. Zgodnie z wolą fundtor Conrdinum bo tką nzwę nosi t plcówk upmiętniło Krl Friedrich i jego rodzinę. Obecnie Conrdinum to zespół Szkół Okrętowych i Ogólnoksztłcących. ❺ Brm Świętojńsk, Świętojńsk 43/44 W poprzedniej edycji Gdńskich Minitur poznliście obiekt, który łączył w sobie cechy dwóch odległych stylów: gotyku i broku. Był to kmienic nzywn Sienią Gdńską. Brm Świętojńsk tkże jest przykłdem zbytku niejednorodnego. Możn w niej odnleźć elementy gotyku i klsycyzmu. Brmy wodne, do których zlicz się Brm Świętojńsk, powstły jeszcze w średniowieczu (okres w Europie od V do XV wieku). Większość z nich ztem to obiekty gotyckie, z wyjątkiem Brmy Zielonej, którą zbudowno w XVI wieku i któr jest wspniłym przykłdem budowli mnierystycznej. Ich wspóln nzw odnosi się do ich lok- Brm Świętojńsk, Świętojńsk 43/44 lizcji brmy broniły mist od strony Motłwy. W XVI wieku nie obwino się już zgrożeni od strony rzeki, dltego brmy utrciły swój militrny chrkter. Zostły przeksztłcone w mieszkni, mgzyny i wrsztty. Zminy te nie ominęły Brmy Świętojńskiej, któr doczekł się gruntownej przebudowy w XVII wieku. Później, około roku 1800, ndno budynkowi formę klsycystyczną. W czsie II wojny świtowej zbytek zostł powżnie uszkodzony, oclł jedynie przejzd, czyli przejście umożliwijące dotrcie z ulicy Świętojńskiej nd Motłwę. Odbudow przeprowdzon w ltch 1976 1978 przywrócił brmie wygląd z początku XIX wieku. Formę gotycką m przejzd, którego górną część wieńczy ostry łuk. Gotyckie są tkże szczyty bocznych elewcji (ścin). Kżd z nich ozdobion jest trzem ostrołukowymi blendmi, czyli płytkimi wnękmi, które zkończono niskimi, podwójnymi sterczynmi. Klsycystyczny chrkter m fsd wschodni od Motłwy. Od strony północnej (tej bliżej Żurwi) zwieńczon zostł frontonem z chrkterystycznym półokrągłym oknem. Brm Świętojńsk jest siedzibą Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictw orz Fundcji Gdńskiej.
10 Czy wiesz, że: Muzeum w Domu Uphgen otworzono w 1911 roku. Funkcjonowło do 1944 roku, kiedy to z powodu dziłń wojennych wyposżenie zdemontowno i wywieziono z Gdńsk. Kmienicę odbudowno po wojnie, w 1998 roku, wykorzystując urtowne elementy wystroju, ponownie uruchomiono muzeum. Z inicjtywy burmistrz Dniel Grlth strszego powstł okzł lej lipow, łącząc dzisiejszą dzielnicę Wrzeszcz z Gdńskiem, znn obecnie jko Alej Zwycięstw. Pomnik upmiętnijący włodrz znjduje się przy Alei Zwycięstw pomiędzy wylotmi ulic Mrii Skłodowskiej-Curie i Mrin Smoluchowskiego. Ojcem chrzestnym pierworodnego syn Krl Friedrich Grlth był polski król Stnisłw August Ponitowski, po którym chłopiec otrzymł imię. Król był tkże jedną z pierwszych osób, które obdrowno książką poświęconą historii Gdńsk, npisną przez brt Krl Friedrich, Dniel Grlth młodszego. Podobizny osób odbudowujących Główne Misto znjdują się tkże n zwornikch rkd podcieni kmienicy przy Długim Trgu 25. Kmienicę odbudowno w 1954 roku. Autor dekorcji, Tdeusz Godziszewski, umieścił tu siedem portretów: rchitekt Wojciech Zleskiego, rzeźbirz Stnisłw Horno-Popłwskiego, mlrz Jck Żułwskiego, rchitekt Lech Kdłubowskiego (wszystkie od ulicy Pończoszników), rchitekt Michł Bojkowskiego (od ulicy Chlebnickiej), mlrki Józefy Wnukowej orz historyk sztuki Bronisłw Mieszkowskiego, któremu ze względu n pociągłą twrz dodno po bokch dw lwy (ob wizerunki od Długiego Trgu). Ze Stnisłwem Augustem Ponitowskim związny był również Krl Friedrich Conrdi, który otrzymł tytuł szmbeln n królewskim dworze. Zdjęci: Wikipedi, Kludiusz Grbowski, Michł Szymończyk Redkcj, korekt: Ann Mckiewicz Oprcownie grficzne: Tomsz Pwluczuk Pomysłodwczyni projektu: Młgorzt Kmicińsk Koncepcj cyklu: Kludiusz Grbowski, Ryszrd Kopittke Koordyncj projektu: Ann Urbńczyk Bibliogrfi: Encyklopedi Gdńsk, red. B. Śliwiński, Gdńsk 2012. Ktlog zbytków sztuki Gdńsk Główne Misto, red. B. Roll, I. Strzeleck, Wrszw 2006. Koch W., Style w rchitekturze, Wrszw 2000. Kroją mi się piękne sprwy. Listy Aliny Szpocznikow i Ryszrd Stnisłwskiego 1948 1971, Wrszw 2012. Mmuszk F., Drog Królewsk w Gdńsku, Gdńsk 1972. Poczet sołtysów, burmistrzów, ndburmistrzów, przewodniczących Miejskiej Rdy Nrodowej i prezydentów Gdńsk od XIII do XXI wieku, red. B. Możejko, Gdńsk 2015. Smp J., Bedeker gdński, Gdńsk 1994. Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wrszw 1996. Tomkiewicz W., Rokoko, Wrszw 1988. Publikcj udostępnin jest n licencji Cretive Commons: Uznnie Autorstw, N Tych Smych Wrunkch 3.0 Polsk. Zezwl się n dowolne wykorzystnie treści pod wrunkiem wskzni utorów/ek Kludiusz Grbowski, Instytut Kultury Miejskiej, jko utorów/ek orz zchowni niniejszej informcji licencyjnej tk długo, jk tylko n utwory zleżne będzie udzieln tk sm licencj. Tekst licencji dostępny jest n stronie http://cretivecommons.org/licenses/by-s/3.0/pl/