Harmonizacja podatkowa w Unii Europejskiej Pojęcie harmonizacji podatkowej Zbliżanie ustawodawstw poszczególnych państw w celu regulacji regulacji dotyczących: - całego systemu podatkowego - poszczególnego podatku lub kilku podatków - elementu konstrukcyjnego poszczególnego podatku ( stawki podatku, powstanie obowiązku podatkowego, ulgi i zwolenianie itp.. )
Rodzaje harmonizacji podatkowej Harmonizacja niezorganizowana: wynika z samodzielnie podjętych przez państwo działań i służy np. eliminacji odpływu inwestycji z gospodarki krajowej w wyniku zbytnich restrykcji podatkowych Harmonizacja zorganizowana: przebiega w ramach zorganizowanych struktur międzynarodowych ( np.. Unia Europejska ) lub w ramach dwu lub wielostronnych umów międzynarodowych np.. w sprawie unikania podwójnego opodatkowania Zob. szerzej S. Dolata, Podstawy wiedzy o polskim systemie podatkowym, Wolters Kluwer Polska- LEX, Warszawa 2011, Rozdział III.
Cele harmonizacji podatkowej w ramach UE Realizacja idei wspólnego rynku opartego na 4 swobodach: - przepływu osób - przepływu towarów - przepływu usług - przepływu kapitału Wyeliminowaniu zjawisk dyskryminacyjnych wynikających z nakładania dodatkowych obciążeń podatkowych na podmioty zagraniczne w ramach Unii Europejskiej
Traktatowe podstawy harmonizacji podatkowej Art. 113 TfUE: Przepis kompetencyjny upoważniający instytucje unijne do wydawania aktów prawnych w celu harmonizacji podatków obrotowych Art. 115 TfUE: Przepis kompetencyjny upoważniający instytucje UE do wydawania dyrektyw mających wpływ na ustanowienie lub funkcjonowanie rynku wewnętrznego Art. 116 TfUE: Przepis kompetencyjny upoważniający instytucje UE do wydawania dyrektyw w celu eliminowania różnić w ustawodawstwach państw członkowskich skutkujących naruszeniem warunków konkurencji
Traktatowy zakaz dyskryminacji podatkowej Art. 110, 111, 112 TfUE: Ustanawiają zakaz jakiejkolwiek ( pośredniej lub bezpośredniej ) dyskryminacji podatkowej produktów pochodzących z innych państw członkowskich jak również preferencyjnego traktowania podmiotów krajowych poprzez stosowanie specjalnych odliczeń czy zwrotów podatkowych.
Dyrektywa jako podstawowe narzędzie harmonizacji podatkowej w Unii Europejskiej Dyrektywa: akt prawa wtórnego wydawany na podstawie art. 288 TfUE. Jego adresatami są państwa/państwo członkowskie. Wiąże ona co do celu pozostawiając swobodę co do formy i środków realizacji. Wymaga implementacji czyli wprowadzenia jej do krajowego porządku prawnego.
Zasady zapewniające efektywność implementacji dyrektyw podatkowych Zasada skutku blokującego Reguła powstrzymywania się Nakaz effet utile
Kanony stosowania prawa podatkowego Unii Europejskiej Zasada prymatu: w wypadku sprzeczności przepisów prawa krajowego z przepisami prawa unijnego pierwszeństwo stosowania mają przepisy unijne. Zasada ta została wywiedziona z orzecznictwa TSUE ( Van Gend en Loos, Flaminio Costa ) Zasada skutku bezpośredniego: w wypadku braku implementacji lub wadliwej implementacji dyrektywy jednostka może powołać się bezpośrednio na jej postanowienia. Warunki: precyzyjność i bezwarunkowość, przyznanie praw jednostkom, związek między nieimplementowaniem dyrektywy a stratą u jednostki
Harmonizacja podatków posrednich VAT Obecnie najbardziej zharmonizowany podatek w ramach UE. Początek harmonizacji VAT przypadł na końcówkę lat 60 ( 1967 rok ). Kluczowe znaczenie Szóstej Dyrektywy 77/388/EWG z 1977 roku.
Szósta dyrektywa uregulowała - podmiot podatku - przedmiot podatku - powstanie obowiązku podatkowego - podstawę opodatkowania - zwolnienia podatkowe - zasady odliczeń podatku naliczonego
Dyrektywa 2006/112/WE Zastąpiła Szóstą Dyrektywę zachowując jej podstawowe założenia. Ustanawia ona następujące zasady w podatku VAT: - powszechności - opodatkowania konsumpcji - proporcjonalności - neutralności - zasada jednokrotności poboru podatku - zasadę unikania zakłócania warunków konkurencji
VAT Stawki: - podstawowa min. 15 % - obniżona min. 5% - 0% dla transakcji wewnątrzunijnych i eksportu
Akcyza Dyrektywa 2008/118/WE- Dyrektywa horyzontalna normująca przede wszystkim kwestie proceduralno-formalne dotyczące harmonizacji podatku akcyzowego, np. zasady funkcjonowania składów podatkowych. Pozostałe dyrektywy dotyczą spraw związanych z opodatkowaniem konkretnych produktów objętych harmonizacją podatkiem akcyzowym: - alkohol i napoje alkoholowe ( 92/83EWG ) - wyroby tytoniowe ( 2011/64/UE ) - wyroby energetyczne i energia elektryczna ( 2003/96/WE )
Podatki bezpośrednie Harmonizacja podatków bezpośrednich ma dużo mniejszy zakres niż podatków pośrednich. Nie ma również bezpośrednich traktatowych przepisów kompetencyjnych dających instytucjom unijnym prawo do harmonizowania tych podatków.
Podatek dochodowy od osób prawnych Dyrektywy dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych: 1. 2009/133/WE- dotyczy transgranicznych przekształceń spółek, wniesienia wkładów majątkowych i udziałów w odniesieniu do spółek różnych państw członkowskich oraz przeniesienia siedziby SE oraz SCE pomiędzy państwami członkowskimi 2. 90/435/ECC- dotyczy systemu opodatkowania spółek zależnych i dominujących państw członkowskich 3 2003/49/EC- dotyczy opodatkowania odsetek i należności licencyjnych między spółkami powiązanymi różnych państw członkowskich
Współpraca administracyjna w sprawach podatkowych Celem współpracy administracyjnej w sprawach podatkowych jest walka z unikaniem bądź uchylaniem się od opodatkowania. Wykorzystywane przy tym mechanizmy mają często charakter zorganizowanej działalności grup przestępczych i wiążą się z wielomilionowymi stratami dla budżetu państwa.
Współpraca administracyjna w sprawach podatkowych Bazy danych wykorzystywane we współpracy administracyjnej w sprawach podatkowych w ramach UE: VIES- baza informacji, w której znajdują się dane podatników zarejestrowanych w danym Państwie jako podatnicy VAT CCN/CSI- wspólna sieć łączności, przy pomocy której Państwa wymieniają się informacjami podatkowymi SEED- system wymiany danych dotyczących akcyzy MVS i EWSE- niezależne od SEED systemy dotyczące wymiany informacji na temat przesyłek towarów akcyzowych
Współpraca administracyjna w sprawach podatkowych Program Fiscalis: - Inicjatywa powołana w 1998 roku na podstawie decyzji PE i Rady - Celem programu Fiscalis jest rozwój sieci wymiany informacji podatkowych między państwami członkowskimi, rozwój kooperacji państw członkowskich w sprawach podatkowych oraz podnoszenie kompetencji pracowników administracji podatkowych krajów UE w dziedzinie podatków i prawa wspólnotowego - Obecnie trwa trzecia edycja programu Fiscalis, której podstawą jest decyzja Rady i PE 1482/2007/WE. ( od 1 stycznia 2008 do 31 grudnia 2013 )