Zespół Szkół Sióstr Salezjanek w Jastrzębiu-Zdroju SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY
I Wprowadzenie Pierwszym i podstawowym faktem kulturalnym jest sam człowiek duchowo dojrzały czyli człowiek w pełni wychowany, zdolny wychowywać siebie i drugich.. Obecnie w wychowaniu zauważa się tendencję do jednostronnego przesunięcia w kierunku samego wykształcenia, co w następstwie manipulacji może prowadzić do całkowitej alienacji wychowania. Wobec tego pierwszym i zasadniczym zadaniem kultury w ogóle jest wychowanie. W wychowaniu bowiem chodzi właśnie o to, ażeby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem o to, ażeby bardziej był a nie tylko więcej miał aby więc poprzez wszystko co ma, co posiada, umiał bardziej i pełniej być człowiekiem. (Jan Paweł II) 1. Tożsamość i misja szkoły Zespół Szkół Sióstr Salezjanek w Jastrzębiu Zdroju, w którego skład wchodzą Publiczne Liceum Ogólnokształcące Sióstr Salezjanek im. Maryi Wspomożycielki oraz Publiczne Gimnazjum Sióstr Salezjanek im. Maryi Wspomożycielki (zwany dalej szkołą) jest miejscem integralnej formacji człowieka w oparciu o zasadę personalizmu chrześcijańskiego do odpowiedzialności za siebie i za innych oraz za dobro wspólne w życiu rodzinnym i społecznym. Szkoła jest : katolicka, ponieważ przedstawia w Osobie Jezusa Chrystusa pełnię prawdy o człowieku i znajduje w nauczaniu Kościoła punkt odniesienia do różnorakich problemów ludzkich salezjańska ponieważ w stylu działania przyjmuje założenia wychowawcze św. Jana Bosko i wskazany przez niego system prewencyjny 1, który karze wierzyć w potęgę 1 W systemie prewencyjnym (ks. Jan Bosko, System prewencyjny w wychowaniu młodzieży, Turyn 1877r.) wyróżniamy następujące elementy: - stała obecność wychowawcy wśród wychowanków, - dążenie do jasno określonego ideału: uczciwy obywatel i dobry chrześcijanin - nieustanna troska o ducha rodzinnego, o radość i o wzajemne zaufanie - zapoznanie wszystkich wychowanków z obowiązującym regulaminem i konsekwentne przestrzeganie go - oparcie się na trzech filarach: rozumu, religii i miłości. Rozum podkreśla, zgodnie z autentyczną wizją chrześcijańskiego humanizmu, godność osoby, sumienia, natury ludzkiej, kultury, świata pracy, życia społecznego, czyli całego zespołu wartości, które stanowią niezbędne wyposażenie człowieka w jego życiu rodzinnym, obywatelskim i społecznym. Pozwala zaspokoić dwie potrzeby fundamentalne: działanie z wolnego wyboru i potwierdzenie własnej osobowości. Oznacza też zdrowy rozsądek i prostotę, uczciwość w poszukiwaniu prawdy własnego istnienia; umiejętność krytycznego wyboru i uzasadniania własnych decyzji; harmonię między czynem a myślą; spokojne i mądre działanie. Religia wymaga uznania istnienia Absolutu, pogłębiania wiedzy o Absolucie i uległości wobec działań spowodowanych obecnością Osoby, która pociąga ku nieskończoności, pomaga przekraczać samych siebie na drodze do świętości. Ponadto, religia przypomina, że życie człowieka na ziemi jest przemijające i dzięki Chrystusowi może mieć kontynuację w wieczności. Wymiar ten ma także prowadzić młodego człowieka do umiejętności odważnego głoszenia swej wiary. Miłość czyni z wychowawcy osobę bez reszty oddaną dobru wychowanków, przebywającą wśród nich, gotową do poświęceń, do trudów związanych z misją wychowania. Miłość przybiera tu formę przeżywanego i okazywanego zaufania oraz 2
dobra ukrytego w każdym młodym człowieku i dążyć do stworzenia środowiska wychowawczego nacechowanego atmosferą zaufania i rodzinności. 2. Cel Celem naszych oddziaływań wychowawczych jest ukształtowanie w młodym człowieku postaw dobrego chrześcijanina i uczciwego obywatela. Wymaga to podjęcia oddziaływań wychowawczych na dwóch płaszczyznach: - wychowywać do wiary umacniając tożsamość chrześcijańską i łącząc wiarę i kulturę - wychowywać do twórczego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społecznym II Propozycja wychowawcza szkoły Metodą pracy wychowawczej jest System Prewencyjny, który jest inspiracją dla naszego sposobu przeżywania posłannictwa wśród młodzieży, wymaga od wychowawców bezwarunkowego przyjęcia ludzi młodych; zdolności dialogu i uważnego wsłuchiwania się w ich prawdziwe potrzeby i aspiracje; stwarzania środowiska ożywionego obecnością bogatą w wartości ludzkie i chrześcijańskie. 1. Wspólnota wychowawcza Waga i skuteczność wychowania realizowanego przez szkołę dla dobra każdego wychowanka domaga się współpracy: uczniów, rodziców, nauczycieli i innych pracowników szkoły. szczerości jako poszukiwania prawdy, która pozwala niekiedy ranić drugiego, by umocnić go w jego autentycznych możliwościach. Wszystko to wymaga prawdziwego zaangażowania i bycia do dyspozycji młodzieży, szczerej życzliwości i umiejętności dialogu według słów św. Jan Bosko: «Młodzież nie tylko trzeba kochać, ale ona sama musi poznać, że jest kochana», i na innym miejscu: «Każdy niech się stara by był kochany, jeżeli chce, by się go bano», bo jedynie miłość jest zdolna otworzyć serca młodzieży: «ta twierdza zawsze zatrzaskuje drzwi przed surowością i szorstkością». 3
uczniowie Wychowankowie, którzy są podmiotem procesu wychowawczego, mogą oczekiwać ze strony wychowawców obecności akceptującej, otwartej i przyjaznej, a jednocześnie wymagającej i wskazującej jasne cele na drodze ku dojrzałości. W tym procesie uczniowie mają stać się protagonistami. Uczeń Zespołu Szkół Sióstr Salezjanek: akceptuje tożsamość i misję szkoły chętnie podejmuje pracę nad sobą sumiennie wypełnia własne obowiązki swoje przyszłe życie buduje opierając się ma wartościach chrześcijańskich (miłość, miłosierdzie, prawda, piękno, dobro, uczciwość, odpowiedzialność, sprawiedliwość, posłuszeństwo, radość, męstwo, przebaczenie) jest aktywny i odpowiedzialny na forum szkoły dba o kulturę osobistą buduje zdrowe, oparte na wzajemności i szacunku relacje rówieśnicze szanuje osoby starsze rodzice Podstawowym prawem rodziny wynikającym z jej natury i powołania jest jej pierwszeństwo w wychowaniu swoich dzieci. Powyższe zdanie stanowi priorytet szkoły we współpracy z rodzicami. W związku z tym, od rodziców oczekuje się akceptacji systemu wartości, dla których źródłem jest Ewangelia i nauczanie Kościoła Katolickiego oraz systemu wychowawczego św. Jana Bosko. Rodzice - wyrażając swoje spostrzeżenia są niezastąpionym źródłem informacji na temat potrzeb, trudności czy oczekiwań ludzi młodych - współpracują w tworzeniu pozytywnego środowiska wychowawczego oraz inicjują i kreatywnie uczestniczą w wydarzeniach szkolnych. Dlatego Rodzice zobowiązują się do aktywnego i systematycznego udziału w zebraniach rodziców i innych. 4
nauczyciele Każdy nauczyciel podejmując autoformację staje się wychowawcą i w relacji z uczniem zobowiązany jest wspierać go w jego rozwoju: jest prostym i autentycznym świadkiem wiary katolickiej i wartości, dla których ta wiara jest źródłem troszczy się o wszechstronny rozwój osobowy wychowanków; rozwija w nim dociekliwość poznawczą, ukierunkowaną na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna; uczy go samodzielności i odpowiedzialności w dążeniu do dobra; zachęca do poszukiwania, odkrywania i realizowania życiowych celów; uczy szacunku dla dobra wspólnego, dziedzictwa kultury i narodowej tradycji; uczy sztuki dialogu, umiejętności słuchania i współpracy w klimacie szacunku, rodzinności i zaufania; bierze udział w spotkaniach formacyjnych. pracownicy szkoły Na jakość propozycji wychowawczej mają wpływ wszystkie osoby, które są odpowiedzialne za funkcjonowanie szkoły, dlatego każdy pracownik szkoły jest postrzegany jako wychowawca. 5
2. Kierunki oddziaływań wychowawczych Mając na celu integralną formację osoby i jej harmonijny rozwój zwracamy uwagę na wszystkie wymiary życia ludzkiego: troszczymy się o sferę duchową, fizyczną, intelektualną, psychiczną oraz społeczną. W oparciu o pewne wartości nakreślamy cele szczegółowe oraz dostępne nam środki i narzędzia pomocne w osiąganiu ich. Ogół zadań grupujemy w dwa bloki odpowiadające płaszczyznom pracy wychowawczej określonym przez obrany cel główny: Aby być: dobrym chrześcijaninem.. ukazywać Ewangelię ściśle związaną z egzystencją; odkrywać wartość modlitwy; podkreślać znaczenie liturgii i życia sakramentalnego w budowaniu więzi z Bogiem; popierać rozwój praktycznej wiary (kultura solidarności i daru z siebie); troszczyć się o klimat radości i chrześcijański optymizm; kształcić umiejętność samooceny oraz pracy nad przemianą własnego charakteru. Środki pomocne w osiągnięciu tych celów: Katecheza; Modlitwa poranna (codzienne słówko ); Promowanie wartości życia sakramentalnego (Eucharystia, sakrament pojednania i pokuty); Przygotowywanie i oprawa świąt i uroczystości szkolnych; Tydzień duchowości salezjańskiej; Rekolekcje wielkopostne; Adopcja na odległość; Okolicznościowe akcje charytatywne; Udział w wolontariacie; Dialog i towarzyszenie ze strony wychowawców (pomoc w pracy nad sobą) i ich aktywna obecność wśród młodzieży. 6
Aby być uczciwym obywatelem Wychowywać do uczciwości i samodzielności w zdobywaniu wiedzy; Pomagać w odkrywaniu indywidualnych predyspozycji i pasji; Przygotować absolwentów pod względem merytorycznym; Pobudzać do własnych twórczych poszukiwań; Ukazywać możliwości i jednocześnie ograniczenia rozumu ludzkiego; Pomagać w odkrywaniu własnej tożsamości; Kształtować umiejętności emocjonalne; Wychowywać do przyjaźni i czystej miłości; Pielęgnować wrażliwość artystyczną; Troszczyć się o estetykę najbliższego otoczenia; Uwrażliwiać na potrzeby innych; Kształtować postawę szacunku wobec życia i zdrowia ludzkiego; Uczyć umiejętności współpracy w grupie i odpowiedzialności; Pielęgnować autentyczny patriotyzm. Środki pomocne w osiągnięciu tych celów: Koła zainteresowań; Poradnictwo zawodowe; Lekcje wychowania do życia w rodzinie; Wspólne świętowanie, wyjazdy integracyjne, wycieczki, pielgrzymki; Przygotowywanie, udział w imprezach kulturalnych (teatr, koncerty, wystawy); Kultura słowa i gestów; Formacja liderów (animatorów); Działalność SU; Redagowanie gazetki szkolnej; Prowadzenie strony internetowej szkoły; Święta narodowe, ważne wydarzenia, tradycje narodowe; Warsztaty z zakresu profilaktyki; Pozalekcyjne zajęcia sportowe. 7
Realizacja programu i jego ewaluacja Za realizację Szkolnego Programu Wychowawczego są odpowiedzialni wszyscy pracownicy szkoły. Szczegółowe zadania, forma, sposoby i terminy ich realizacji oraz osoby odpowiedzialne są zawarte w Harmonogramie działań wychowawczych, który wytycza roczny zakres działań wychowawczych. Kontrola realizacji poszczególnych założeń będzie dokonywana poprzez okresowy monitoring w formie obserwacji, wywiadu bądź ankiet przeprowadzanych wśród wychowawców, wychowanków i rodziców w ciągu lub przed zakończeniem roku szkolnego. Ewaluacja końcoworoczna, przedstawiona w formie pisemnego sprawozdania, będzie dotyczyła działań wychowawczych podjętych w analizowanym roku szkolnym i jej wyniki mogą wpłynąć na ponowną redakcję Szkolnego Programu Wychowania. Za ewaluację końcoworoczną jest odpowiedzialny nauczyciel wyznaczony przez Dyrektora szkoły. 8