Rola diagnozy kompetencji i motywacji osiągnięć w tworzeniu Indywidualnego Planu Działania dla osób z doświadczeniem Włodzimierz Trzeciak Narodowe Forum Doradztwa Kariery Tarnobrzeg, 4-5.I.2014
Potrzeba doradztwa dla osób z doświadczeniem zawodowym 50+ niesienie pomocy, ułatwiającej zrozumienie własnej kariery zawodowej w związku ze zmianami rozwojowymi a także w sytuacji utraty pracy, wsparcie klientów bezrobotnych w sytuacji zmiany, wywołanie refleksji nad swoim dotychczasowym życiem zawodowym i przeanalizowanie osiągnięć oraz zdefiniowanie na nowo indywidualnych możliwości i zawodowego ja (Bańka, 1995). 2014-01-22 2
Osoby te cechuje; Charakterystyka osób 50+ o pełna dojrzałość życiowa, o rozbudowane Portfolio Kariery, zawierające wielorakie doświadczenia, o zweryfikowanie kompetencji w życiu zawodowym, o stabilność i rozwaga. Znaczenia nabierają doświadczenia osobiste, rodzinne. Osoby te często mogą dzielić się doświadczeniami i być ekspertami w swojej dziedzinie (Suchar, 2003). 2014-01-22 3 W.T.
Charakterystyka osób 50+ większość zdolności intelektualnych utrzymuje się na ustabilizowanym poziomie, obserwuje się spadek szybkości przetwarzania informacji i reagowania na bodźce oraz u niektórych ludzi, spowolnienie zapamiętywania, osoby te zachowują zdolność uczenia się pod warunkiem dostosowania metod szkolenia do poziomu i właściwości ich sprawności intelektualnych, najszybciej i najsprawniej dorośli uczą się tego, co jest związane z ich działaniem celowym, a więc z pracą zawodową, która stawia wysokie wymagania. 2014-01-22 4 W.T.
Osoby 50+ w sytuacji zmiany sytuacja zmiany w karierze wiąże się bezpośrednio z przystosowaniem zawodowym. Oznacza ono przejście klienta ze statusu obecnego (poprzedniego miejsca pracy lub sytuacji bezrobotnego) do statusu nowozatrudnionego w nowej organizacji. na ogół w procesie włączania się jednostki do organizacji stosowana jest technika nakłonienia jednostki do podporządkowania się celom firmy. 2014-01-22 5 W.T.
Osoby 50 + w sytuacji zmiany Każda zmiana kariery wymaga analizowania: różnic i podobieństw: odnośnie cech środowiska pracy, z którego klient dokonuje zmiany do środowiska pracy w którym zamierza pracować; zmiany; zawodu, statusu, sektora branżowego, kategorii społecznozawodowej, regionu itp. warunków mobilności (czy mobilność była pożądana, jest odwracalna, czy ją doradzono, czy jest indywidualna, czy grupowa), cech charakterystycznych jednostki (moment cyklu życia przypadający na zmianę, perspektywa czasowa, samoocena i ocena sytuacji itp.). 2014-01-22 6 W.T.
Osoby 50 + w sytuacji zmiany plany, jakie wdraża klient w sytuacji rzeczywistej zmiany kariery, z jednej strony są jeszcze zakotwiczone w jego przeszłości, a z drugiej strony związane są z wyobrażeniami nowej sytuacji dotyczącej pracy zawodowej, której może towarzyszyć obawa lub nadzieja. z problemem zmian w karierze łączy się proaktywność, która oznacza postawę polegającą na świadomym i ukierunkowanym wpływaniu na swoją przyszłą sytuację i środowisko społeczne. 2014-01-22 7 W.T.
Osoby 50 + w sytuacji zmiany osoby proaktywne poszukują możliwości zmiany a poprzez własną aktywność - możliwości zrealizowania celów, dążąc do maksymalizowania własnych osiągnięć, ponadto przewidują problemy, zagrożenia. są ludźmi czynu, ich cechą jest wytrwałość i elastyczność w drodze do realizacji obranego celu. osobowość proaktywną cechuje; poszukiwanie zmiany, dostrzeganie możliwości, kreowanie sytuacji, inicjatywa, podejmowanie działania (Bańka,2005). 2014-01-22 8 W.T.
W doradztwie ważną rolę odgrywają cztery czynniki: 1. przydatność jednostki do wykonywania określonego zawodu (adekwatność pomiędzy sprawnością zawodową klienta a wymaganiami zawodowymi), 2. skłonności i dążenia do opanowania zawodu sprzyjające uzyskaniu sprawności zawodowej i pozwalające na wykonywanie pracy, 3. obiektywne wymagania zawodu (warunki pracy, zadania i sytuacje zawodowe), 4. zapotrzebowanie gospodarcze na różnych specjalistów i pracowników ( Nowacki,2001). 2014-01-22 9
Indywidualny Plan Działania (IPD) definicja; zaplanowana aktywność klienta w kierunku zmiany sytuacji zawodowej umożliwiającej uzyskanie zatrudnienia. doradca jako animator zmiany. 2014-01-22 10 W.T.
Cel i rola doradców -pomoc klientom w: identyfikacji własnych zasobów: mocnych i słabszych stron, ograniczeń i możliwości, nabyciu umiejętności poszukiwania i uzyskiwania zatrudnienia, nabyciu nowych kompetencji (szkolenie zawodowe, doświadczenie zawodowe - staże), podejmowaniu działań przedsiębiorczych związanych z utworzeniem własnej firmy (samozatrudnienie). 2014-01-22 11 W.T.
Model procesu doradczego 3 sesje indywidualne 2014-01-22 12 W.T.
Rozpoznanie i analiza kapitału kariery oraz potrzeb klienta Przebieg mojej dotychczasowej kariery zawodowej Rozmowa doradcza Opracowanie i podpisanie kontraktu Diagnoza zawodowa Skala Motywacji Osiągnięć Repertorium Kompetencji Miasteczko Zainteresowań Zawodowych Kwestionariusz Uzdolnień Przedsiębiorczych (standard) Skala Proaktywności Kwestionariusz Poczucia Kontroli Kwestionariusz Wartości i Preferencji Kwestionariusz Uzdolnień Praktycznych Kwestionariusz Uzdolnień Społecznych Kwestionariusz Objawów Zdrowotnych Ocena zawodowa i opracowanie IPD Ocena zawodowa Perspektywy-zmiana Ocena doradcy, podsumowanie-klient wypełnia dokument IPD
Klasyfikacja Klienta Klient wymagający pełnego procesu doradczego (3 sesje) np. Klient bezrobotny z doświadczeniem zawodowym i kwalifikacjami nieprzystającymi do wymagań rynku pracy (wymagający przekwalifikowania, szkolenia). 2014-01-22 14 W.T.
Klasyfikacja Klienta Klient wymagający pełnego procesu doradczego (3 sesje) oraz innych działań wsparcia np. Klient bezrobotny wymagający opieki, u którego występują poważne przeszkody w uzyskaniu szybkiego zatrudnienia (niewystarczające kwalifikacje, niski poziom motywacji, zagrożenie wykluczeniem społecznym itp.) 2014-01-22 15 W.T.
Klasyfikacja Klienta Klient deklarujący gotowość założenia własnej firmy (samo zatrudnienie) - wymaga pełnego procesu doradczego (3 sesje), w szczególności zalecaną diagnozę uzdolnień przedsiębiorczych (KUP). 2014-01-22 16 W.T.
Sesja I - Rozpoznanie i analiza kapitału kariery oraz potrzeb klienta (1godz) Rozmowa doradcza, pełna. Cele: nawiązanie dobrego kontaktu z klientem, rozpoznanie trudności zawodowych, rozpoznanie wstępnych celów zawodowych, opracowanie i podpisanie kontraktu psychologicznego. 17
Sesja I - Rozpoznanie i analiza kapitału kariery oraz potrzeb klienta (1godz) rozmowa doradcza wybrane elementy 1. analiza oczekiwań klienta, 2. uzyskanie pełnego obrazu doświadczeń zawodowych i zasobów klienta, 3. ustalenie ram pracy, 4. sporządzenie kontraktu pomiędzy klientem i doradcą. 2014-01-22 18 W.T.
Sesja I - Rozpoznanie i analiza kapitału kariery oraz potrzeb klienta (1godz) Osobista historia struktura (doradca tworzy ramy do swobodnych wypowiedzi klienta) Przebieg kariery edukacyjnej i zawodowejanaliza doświadczeń zawodowych. Sytuacja osobista i społeczna, Stan fizyczny i zdrowotny, Zainteresowania i hobby, Oczekiwania i cele zawodowe. 2014-01-22 19 W.T.
W.T. Edukacyjna droga zawodowa: jest zbiorem zdarzeń o charakterze edukacyjnym, które zostały potwierdzone za pomocą: świadectwa, dyplomu, zaświadczenia, opinii lub przyrostu wiedzy, czy umiejętności wykorzystywanych w działalności zawodowej klienta (E. Drogosz- Zabłocka). 2014-01-22 20
Edukacyjna droga zawodowa: Edukacyjną drogą zawodową klienta będzie zdobycie: zawodu w systemie szkolnym, kolejnego stopnia specjalizacji z zawodzie dzięki szkoleniu w firmie lub w formie kursu, dodatkowych uprawnień zawodowych pod nadzorem instruktora, kształcenie na odległość oraz zmiany stanowisk pracy i pełnionych funkcji. 2014-01-22 21 W.T.
Edukacyjna droga zawodowa: Rolą doradcy jest stworzenie takich sytuacji, aby klient przedstawił pełną informację biograficzną dotyczącą; edukacji poprzez zbiory uzyskanych dotychczas dokumentów. Zebrane informacje autobiograficzne np. w formie inwentarza edukacyjnej drogi zawodowej, tworzą podstawę określenia doświadczeń klienta. 2014-01-22 22 W.T.
Edukacja i szkolenia zawodowe -KODE Wpisz do poniższej tabeli szkoły, kursy, szkolenia, które ukończyłeś w kolejności chronologicznej, zaczynając od najnowszych. Każdą szkołę/kurs/szkolenie wpisz w osobny wiersz. 2014-01-22 23 W.T.
Data (od do) Nazwa, rodzaj i lokalizacja szkół/jednostek szkolących Specjalizacja, tematy szkoleń, uzyskane kwalifikacje Uzyskany certyfikat (stopień naukowy) Dodatkowo nabyte umiejętności 2014-01-22 24 W.T.
Analiza doświadczeń zawodowych Doświadczenie zawodowe jest zbiorem kompetencji zdobytych przez klienta w środowisku pracy. Kompetencje określa się mianem ustalonych zbiorów wiedzy i umiejętności, typowych zachowań, standardowych procedur, sposobów rozumowania, które można zastosować bez nowego uczenia się (Montmolin,1984). 2014-01-22 25 W.T.
Analiza doświadczeń zawodowych Wymień swoje miejsca pracy zaczynając od najnowszego. Każdą istotną posadę wpisz w osobny wiersz. 2014-01-22 26 W.T.
Data (od do) Nazwa i adres pracodawcy Sektor Stanowisko Najważni ejsze zadania i obowiązki Dodatkowo wymagane umiejętności 2014-01-22 27 W.T.
Cel: Sesja 2. Diagnoza zawodowa, czas około 4 godz. rozwinięcie i wzmocnienie spostrzegania własnych atutów, poszerzenie wiedzy na temat kompetencji, motywacji, uzdolnień przedsiębiorczych, zainteresowań, wartości, objawów zdrowotnych itp. 28
Diagnoza zawodowa-narzędzia Skala Motywacji Osiągnięć Repertorium Kompetencji Miasteczko Zainteresowań Zawodowych Kwestionariusz Uzdolnień Przedsiębiorczych (standard) narzędzia do wyboru: Skala Proaktywności Kwestionariusz Poczucia Kontroli Kwestionariusz Wartości i Preferencji Kwestionariusz Uzdolnień Praktycznych Kwestionariusz Uzdolnień Społecznych Kwestionariusz Objawów Zdrowotnych
Skala Motywacji Osiągnięć (SMO) Definicja: Motywacja osiągnięć do zespół dążeń, celów, ambicji i aspiracji opartych na wartościach stanowiących podstawowy mechanizm napędowy życia i rozwoju ludzi. 2014-01-22 30 W.T.
Skala Proaktywności Definicja: Proaktywność to postawa, zdolność i cecha osobowości związana ze świadomym oraz ukierunkowanym wpływaniem przez jednostkę na swoją aktualną sytuację życiową po to, by w przyszłości mogła ona zrealizować swoje najbardziej żywotne cele życiowe. 2014-01-22 31 W.T.
Kwestionariusz Poczucia Kontroli + Definicja: Poczucie Kontroli stanowi indywidualną własność jednostki i można ją traktować jako wymiar osobowości (Bańka,2005). Poczucie Kontroli związane jest ze sposobem wyjaśniania zdarzeń i rzeczywistości, z poglądami na rolę przypadku, losu, szczęścia i przeznaczenia w życiu. Z przekonaniami i opiniami na temat własnej skuteczności czy możliwości znajdowania rozwiązań, radzenia sobie z problemami i przeszkodami, jakie spotykamy w życiu. 2014-01-22 32 W.T.
Kwestionariusz Wartości i Preferencji + Definicja: Wartości i Preferencje są silnie skorelowane z zainteresowaniami zawodowymi, które określić można jako względnie trwałe skłonności do poznawania określonych zawodów. Wyznaczają więc kierunki naszej drogi zawodowej. Zainteresowania ułatwiają prawidłowy wybór zawodu, wzbogacają motywy wyboru zawodu, wpływają na rezultaty uczenia się, a później na wyniki pracy zawodowej oraz sprzyjają stabilizacji zawodowej. Są sumą tego, co jest dla nas ważne (wartości), ciekawe (zainteresowania) oraz przyjemne (preferencje). 2014-01-22 33
Kwestionariusz Uzdolnień Praktycznych Definicja: Uzdolnienia praktyczne są sumą specyficznych zdolności fachowych, pozwalających na satysfakcjonujące wykonywanie określonego zawodu. Ich rola jest szczególnie istotna w zawodach ginących dla osób powyżej 50 roku życia. 2014-01-22 34 W.T.
Kwestionariusz Uzdolnień Społecznych Definicja: Uzdolnienia społeczne są sumą specyficznych zdolności, określonych poprzez odpowiednie cechy i umiejętności, które pozwalają na satysfakcjonujące relacje z innymi ludźmi, a w szczególności w relacji pracy, ze współpracownikami, podwładnymi, przełożonymi oraz klientami czy partnerami. Uzdolnienia społeczne są wysoko skorelowane z inteligencją emocjonalną. 2014-01-22 35
Kwestionariusz Objawów Zdrowotnych Definicja: Kwestionariusz zawiera kilkadziesiąt wybranych objawów odchyleń od stanu pełnego zdrowia. Pozwoli na wstępną ocenę Twoich możliwości i ograniczeń odnośnie wykonywania pracy. Może wskazać kierunki działań o charakterze diagnostycznym. 2014-01-22 36 W.T.
Cel, Sesja 3. Ocena zawodowa i opracowanie Indywidualnego Planu Działania (IPD) w pierwszej części sesji: podsumowanie dotychczasowych działań doradczych, dokonanie indywidualnej oceny zawodowej wynikającej z diagnozy ( Schemat oceny zawodowej klienta), sporządzenie opinii referencyjnej (opcja). 37
Ocena zawodowa klienta - schemat: Dane osobiste; Kariera edukacyjna: Wykształcenie formalne i nieformalne: poziom i nazwa szkoły, uzyskane dyplomy, uzupełnianie kwalifikacji formy; 2014-01-22 38 W.T.
Ocena zawodowa klienta schemat cd. Kariera zawodowa: doświadczenie zawodowe, nazwy zakładu pracy zajmowane stanowiska, zbiory kompetencji, uzyskane uprawnienia zawodowe; Dane dotyczące ewentualnego bezrobocia; Stan fizyczny i zdrowotny oraz ograniczenia zdrowotne i związane z nimi przeciwwskazania zawodowe; Zainteresowania i hobby deklarowane czy też zdiagnozowane MZZ; 2014-01-22 39 W.T.
Ocena zawodowa klienta schemat cd. Wartości; Motywacja osiągnięć SMO; Uzdolnienia przedsiębiorcze KUP; Kompetencje RP; Oczekiwania i cele zawodowe; Czynniki społeczno - ekonomiczne (czy są niesprzyjające warunki rozwoju kariery klienta?, jakie są szanse przezwyciężenia barier rozwoju kariery?); Modele życia (czy klient pragnie pracować w ramach pracy najemnej, czy chciałby założyć własną firmę?). 2014-01-22 40 W.T.
Ocena zawodowa klienta - schemat: Pierwsze wrażenie Doradcy: znajomość języka polskiego (np. dobra), umiejętność komunikowania się (np. rzeczowo, łatwe nawiązywanie kontaktu), atmosfera rozmowy (np. przyjazna, konstruktywna), wrażenie (np. pozytywne, negatywne) itp.. 2014-01-22 41 W.T.
Sesja 3. Ocena zawodowa i opracowanie IPD Analiza dostępnych źródeł: informacji pozyskanej z rozmowy doradczej, obserwacji, oraz wyników badań metodami i technikami zastosowanymi w procesie diagnozy, Wytworzenie pełnego obrazu klienta jako osoby. 42
Sesja 3. Ocena zawodowa i opracowanie IPD - czas 2 godz. Cel, w drugiej części sesji-konstruowanie spójnego planu działania z wykorzystaniem oceny zawodowej klientapraca nad określeniem celów, Wypełnienie dokumentu IPD w wersji: praca najemna lub samozatrudnienie. 43
Ćwiczenie: Opracowanie IPD Moje najważniejsze cele długookresowe i średniookresowe Wpisz do tabeli swoje długookresowe i średniookresowe cele. Po wpisaniu oceń ich istotność. Najważniejszemu przypisz 1, mniej ważnemu 2 itd. osobno dla 1 i 2... 2014-01-22 44 W.T.
1. Długookresowe cele i aspiracje Ocena 2. Średniookresowe cele zawodowe i prywatne Ocena 2014-01-22 45 W.T.
Świadomość celów i nastawienie Najpewniej zaangażujesz się najbardziej w realizowanie tych celów, przy których ustalaniu miałeś/miałaś udział lub te, które sam/sama zdefiniowałaś, jest też bardziej prawdopodobne, że te cele uda Ci się osiągnąć. Odpowiedz na niżej podane pytania. Być może będziesz zmuszony/a dokładniej sprecyzować swój cel, upewnić się co do niego, zmienić go a nawet porzucić. W każdym przypadku staraj się odpowiadać zgodnie z prawdą. 2014-01-22 46 W.T.
Zapisz w skrócie jeden ze swoich najważniejszych celów zawodowych: 2014-01-22 47
Pytanie nr 1 Czy na pewno chcę to osiągnąć? (Czy jest to coś, czego sam/sama naprawdę pragnę, czy po prostu zaakceptowałem/am to jako zadanie?) 2014-01-22 48 W.T.
Pytanie nr 2 Co będzie potrzebne do osiągnięcia tego celu? (czas, cierpliwość, szczęście, znajomości, pieniądze, znajomość języków, specjalny trening, zmiana pracy, zmiana miejsca zamieszkania?) 2014-01-22 49 W.T.
Jeśli po odpowiedzeniu na to pytanie nadal upierasz się przy tym celu, przejdź do pytania nr 3, w przeciwnym przypadku wybierz inny cel i zacznij od początku. 2014-01-22 50 W.T.
Pytanie nr 3 Gdzie zdobędę rzeczy konieczne do osiągnięcia celu? Wpisz konkretnie, ze szczegółami, co będzie Ci potrzebne, na przykład: zapisać się na kurs językowy w szkole X, zapisać się na szkolenie w przeciągu najbliższych 3 dni, nawiązać kontakt z Y i Z itp. 2014-01-22 51 W.T.
Nadal chcesz do tego dążyć? Czy wolisz zrezygnować? Jeśli chcesz osiągnąć ten cel za wszelką cenę, przejdź do pytania nr 4, w przeciwnym przypadku wybierz inny cel i wróć do pytania nr 1. Pytanie nr 4 Ile będzie mnie kosztować dojście do tego celu? (Co należy poświęcić? Wymień ewentualne wyrzeczenia i ponumeruj je!) 2014-01-22 52 W.T.
Które ze swoich kluczowych umiejętności chciałbyś/chciałabyś poprawić w zakresie wymagań zawodowych lub chęci samodoskonalenia się (dalsza edukacja, szkolenia, nauka przez praktykę, coaching )?: Kluczowe kompetencje i sposoby ich rozwijania 2014-01-22 53 W.T.
Cel Termin osiągnięcia celu Działanie bezpośrednie 1 Termin realizacji Działanie bezpośrednie 2 Termin realizacji Działanie bezpośrednie 3 Termin realizacji Działanie bezpośrednie 4 Termin realizacji Działanie bezpośrednie 5 Termin realizacji Działanie pośrednie 1 (sieć wsparcia) Termin realizacji Działanie pośrednie 2 (sieć wsparcia) Termin realizacji Działanie pośrednie 3 (sieć wsparcia) Termin realizacji Indywidualny Plan Działania Podpis Klienta 2014-01-22 Data: 54 W.T. Podpis Doradcy
Dziękuję za uwagę www.doradztwokariery.pl 2014-01-22 55 W.T. 55