1 GOSPODARKA ZAPASAMI
PODSTAWY LOGISTYKI rok akademicki 2014/2015 Sylwia.Konecka@wsl.com.pl (061) 850 47 86 Dyżury w KPL, pokój 111
TEMATY Gospodarka zapasami Gospodarka magazynowa Transport Logistyka produkcji Logistyka dystrybucji Informacja i komunikacja w systemach logistycznych Outsourcing logistyczny
LITERATURA Cole J.J., Bardi E.J., Langley C.J. Jr, Zarządzanie logistyczne, PWE, Warszawa 2010 Krzyżaniak Stanisław, Podstawy zarządzania zapasami w przykładach, ILiM, Biblioteka Logistyka, P-ń 2008 Fertsch Marek, Podstawy zarządzania przepływem materiałów w przykładach, ILiM, Biblioteka Logistyka, P-ń 2003 Gubała Marek, Popielas Jan, Podstawy zarządzania magazynem w przykładach, ILiM, Biblioteka Logistyka, P-ń 2005 Dembińska-Cyran Izabella, Gubała Marek, Podstawy zarządzania transportem w przykładach, ILiM, Biblioteka Logistyka, P-ń 2005
ZALICZENIE Studia stacjonarne: Każdy temat (7) zakończony kolokwium - 1 pytanie teoretyczne + 1 zadanie Punktacja: pytanie 1 punkt, zadanie 2 punkty 7*3=21pkt Obecność obowiązkowa, jeśli ktoś nie pisał kolokwium, a ma usprawiedliwienie może rozwiązać zaległe testy na ostatnich zajęciach, Na zaliczenie przedmiotu 60% punktów tj.12,5 pkt. + test z wykładów i z tego średnia Studia niestacjonarne: Test zaliczeniowy na ostatnich zajęciach, 60% punktów z quizu w e-learningu trzeba zdobyć, aby dostać wpis z testu zaliczeniowego.
POTENCJALNE MIEJSCA UTRZYMYWANIA ZAPASÓW W KANALE LOGISTYCZNYM DOSTAWCA 1 DOSTAWCA 2 DOSTAWCA 3 DOSTAWCA n MAGAZYN ZAKŁAD/PRODUKCJA ZAKŁAD/ MAGAZYN CENTRUM DYSTRYBUCJI 1 CD 2 CD 3 CD n PUNKT SPRZEDAŻY DETALICZNEJ 1 PSD 2 PDS 3 PDS 4 PDS n
PRZYCZYNY UTRZYMYWANIA ZAPASÓW w zaopatrzeniu możliwość uzyskania oszczędności na zakupach (ekonomia skali), możliwość oszczędności na transporcie, konieczność utrzymywania zapasu bezpieczeństwa, zakupy spekulacyjne, sezonowość podaży, ustalone źródła dostaw w dystrybucji uzyskanie oszczędności na transporcie, oszczędności na skali produkcji, sezonowość popytu, potrzeba zapewnienia pożądanego poziomu obsługi klienta, stabilizacja zatrudnienia i zapewnienie wystarczającej ilości towarów do sprzedaży
PODZIAŁ ZAPASÓW NA: surowce i materiały, produkcję w toku, wyroby gotowe
FUNKCJONALNY PODZIAŁ ZAPASÓW zapas bieżący (cykliczny), zapas w produkcji (produkcja w toku), zapas bezpieczeństwa (zapas buforowy), zapas sezonowy, zapas promocyjny, zapas spekulacyjny, zapas martwy.
PROBLEMY DECYZYJNE ZARZĄDZANIA ZAPASAMI Wybór pozycji, których zapasy powinny być utrzymywane, Określenie wielkości zamówionych partii, Określenie czasu składania zamówień, Opracowanie systemu kontroli zapasów.
80% 15% GOSPODARKA ZAPASAMI ANALIZA ABC Odsetek sprzedaży łącznej (w %) 80 100 95 A B C 0 20 50 100 20% 30% 50% Odsetek danej pozycji w asortymencie (w %)
KLASYCZNE MODELE STEROWANIA ZAPASAMI Dwa modelowe systemy zamawiania: system oparty na poziomie informacyjnym zmienne cykle składania zamówień zapas bezpieczeństwa: kiedy zamawiać? stała wielkość zamówień system przeglądu okresowego zmienne wielkości zamówień zapas bezpieczeństwa: ile zamawiać? stałe cykle składania zamówień
SYSTEM OPARTY NA POZIOMIE INFORMACYJNYM Elementy przeglądu opartego na poziomie informacyjnym: stała wielkość zamówień i dostaw (WD = const) zmienny cykl pomiędzy zamówieniami (t) znajomość stanu zapasu wolnego po każdej transakcji magazynowej (Z) obliczony poziom informacyjny (poziom ponownego zamówienia (ZI) decyzja o zamówieniu jako wynik porównania zapasu wolnego Z z poziomem informacyjnym (ZI); zamówienie następuje w przypadku gdy Z<ZI
Poziom zapasu SYSTEM OPARTY NA POZIOMIE INFORMACYJNYM A - przegląd ciągły (dużo zamówień o stosunkowo małej wielkości) Q Q Q ZI T T T Czas np. w dniach
SYSTEM OPARTY NA POZIOMIE INFORMACYJNYM Normy sterowania: - poziom zapasu informacyjnego (ZI) ZI = P T + ZB (ZB = PT ) - wielkość zamawianej partii (Q) ω współczynnik bezpieczeństwa dla przyjętej wielkości poziomu obsługi klienta, σ odchylenie standardowe
SYSTEM OPARTY NA POZIOMIE INFORMACYJNYM Zapas zabezpieczający: ZB = (POK) PT PT = T2 P 2 + P2 T
SYSTEM OPARTY NA POZIOMIE INFORMACYJNYM Zadanie 1 (przykład 6.1 str.110) Zapotrzebowanie tygodniowe za ostatni rok na pewien typ śrub ma charakter stacjonarny i daje się opisać rozkładem normalnym o wartości średniej P=1250 sztuk, przy odchyleniu standardowym σ P = 325 sztuk. Śruby te są utrzymywane w zapasie uzupełnianym okresowo zakupami u producenta. Zamówienie (zazwyczaj 1000 szt) jest realizowane w przeciągu tygodnia, a termin ten jest na ogół dotrzymywany. Dopuszczalne ryzyko braku w zapasie określono na poziomie 5%. Proszę zaplanować poziom zapasu zabezpieczającego na następny okres.
SYSTEM OPARTY NA POZIOMIE INFORMACYJNYM Jak zmienić ZB dla danych z zadania, jeśli czas cyklu odnowienia zapasu wydłuży się dwukrotnie, do T= 2 tygodni? Jak zmienić ZB dla danych z zadania, jeśli czas cyklu odnawiania zapasu zacznie wykazywać zmienność o odchyleniu standardowym σ T =0,5 tygodnia?
SYSTEM OPARTY NA POZIOMIE INFORMACYJNYM Zadanie 2 Zapotrzebowanie tygodniowe na wieczne pióra można opisać rozkładem normalnym o wartości średniej 60 sztuk i zmienności równej 12 sztuk. Towar utrzymuje się w zapasie uzupełnianym zakupami u hurtownika, który realizuje zamówienia w ciągu 24 dni. Jeżeli wiadomo, że sklep otwarty jest 6 dni w tygodniu, zaplanuj wielkość zapasu, która zabezpieczy sklep przed wahaniami popytu i brakiem zapasu, oraz oblicz poziom zapasu, przy którym wygenerowane zostanie zamówienie do hurtownika, przy założonym poziomie obsługi klienta 95% (współczynnik bezpieczeństwa dla przyjętej wielkości poziomu obsługi klienta wynosi 1,645).
POZIOM OBSŁUGI KLIENTA Poziom obsługi klienta (POK 1) to prawdopodobieństwo, że w danym cyklu uzupełniania zapasów zostaną w pełni i terminowo zrealizowane wszystkie zlecenia klientów na dany artykuł (prawdopodobieństwo nie wystąpienia braku w zapasie w danym cyklu uzupełniania). Poziom obsługi klienta (POK 2) to stopień realizacji zamówień mierzony jako stosunek ilości artykułów wysłanych do wszystkich ilości zamówionych przez klientów (stopień ilościowej realizacji zamówień).
SYSTEM PRZEGLĄDU OKRESOWEGO Elementy przeglądu okresowego: stały cykl przeglądu zapasów i składania zamówień (t= T 0 = const) zmienna wielkość poszczególnych zamówień (WD) znajomość stanu zapasu wolnego w chwili cyklicznego przeglądu (Z) obliczony tzw. poziom maksymalny zapasu (ZMax) wielkość zamawianej dostawy równa: WD = ZMax - Z
SYSTEM PRZEGLĄDU OKRESOWEGO B - przegląd okresowy (stosowany na przykład w supermarketach) ZMax 24 T T T T T T 0 T 0 T 0 T 0 T 0
SYSTEM PRZEGLĄDU OKRESOWEGO Normy sterowania: - poziom zapasu maksymalnego (Z max ) Z Max = P T + T 0 ) + ZB (ZB = PT ) - optymalny cykl zamawiania (T 0 )
SYSTEM PRZEGLĄDU OKRESOWEGO Zapas zabezpieczający: ZB = (POK) PT PT = T2 P 2 + P2 T+ T 0 )
WYZNACZANIE OPTYMALNEJ WIELKOŚCI DOSTAWY (EKONOMICZNEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIEŃ EWZ) Czyli takiej, której łączne koszty zakupu i utrzymania zapasów są najmniejsze. Łączne koszty (K C ) składają się z: rocznych kosztów magazynowania (utrzymania zapasów) K RM = iqc/2 rocznych kosztów dostawy (zamawiania) K RD = PS/Q K C = K RM + K RD K C = ½ iqc + SP/Q Q wielkość zamówienia (dostawy) P popyt roczny (wielkość popytu (zużycia) w roku), C jednostkowy koszt zakupu bądź sprzedaży (koszt jednostki towaru (produktu)), S koszt na zamówienie bądź na dostawę (koszt zamówienia), i stopa określająca relację między kosztami utrzymania zapasów a ich wartością (= współczynnik rocznego kosztu utrzymania zapasu = można podać jako udział procentowy kosztów utrzymania zapasów w rocznej wartości zapasu)
WYZNACZANIE EWZ - WYKRESY K R K C K RM = iqc/2 K RD = PS/Q EWZ Q
KOSZTY ZAPASÓW 1. Koszt zakupu lub wyprodukowania konkretnych pozycji zapasów, 2. Koszt zamówienia lub przestawienia produkcji, 3. Koszty utrzymywania zapasów a) koszt kapitału (alternatywny) ile kosztuje firmę zamrożenie kapitału w zapasach, b) koszt składowania (= koszt utrzymywania magazynów), c) koszty starzenia się, psucia, strat (koszty ryzyka związanego z zapasami), d) koszty obsługi zapasów ubezpieczenia i podatki, 4. Koszt wyczerpania się zapasów.
WYZNACZANIE EWZ - OBLICZENIA Znalezienie wielkości optymalnej zamówienia polega na znalezieniu minimum funkcji K C K C = ½ iqc + PS/Q min = 0 EWZ możemy określić przez zróżniczkowanie funkcji K C względem Q ½ ic + (- PS/Q 2 ) = 0 ½ ic = PS/Q 2 / 2Q 2 icq 2 = 2PS /:ic Q 2 = 2PS/iC / Q = 2PS/iC
WYZNACZANIE EWZ - PRZYKŁAD Przy danych: P = 1000, S = 5, C = 2, i = 0,4 można obliczyć koszty dla Q od 50 do 200 Q P/Q SP/Q K RD icq/2 K RM K C 50 80 100 112 125 145 175 200 20 13 10 9 8 7 6 5 100 63 50 45 40 35 30 25 Aby określić Q trzeba zrównoważyć relacje między kosztami utrzymania zapasów a kosztami zamawiania. 20 32 40 45 50 58 70 80 120 95 90 90 90 93 100 105
Zadanie 1 Tygodniowy popyt na Fiata 126p wynosi 22 sztuki, współczynnik kosztu utrzymania jednostki Fiata wynosi 25%. Cena zakupu wynosi 50 zł. Koszt zakupu jednej partii dostaw wynosi 100 zł. Oblicz EWZ Fiata. Znając optymalne Q (EWZ) można obliczyć optymalny czas między zamówieniami (optymalny cykl dostawy - T 0opt ) i optymalną liczbą dostaw (ld opt ). Ile zakupu mamy dokonać na rok? (optymalna liczba zamówień w ciągu roku) ld opt = P 0 /EWZ Co ile dni? T 0opt =365/ ld opt,
Zadanie 2 Zapotrzebowanie na zapałki wynosi 20 pudełek na miesiąc. Koszt przypadający na zamówienie wynosi 60 zł, a jednostkowy koszt zakupu pudełka zapałek wynosi 18 zł (współczynnik rocznego kosztu utrzymania zapasów został uwzględniony w koszcie zakupu). Ile wynosi EWZ=? Zadanie 3 Zapotrzebowanie na długopisy wynosi w kwartale pierwszym 1200 szt., drugim 1500 szt., trzecim i czwartym łącznie 3000 szt. Cykl produkcyjny determinuje liczbę partii w ciągu roku (ile cykli tyle dostaw tzn. cztery dostaw). Koszt na dostawę wynosi 450 zł. Roczne koszty magazynowania wynoszą 10 000 zł. (współczynnik rocznego kosztu utrzymania zapasów został uwzględniony w koszcie zakupu). Oblicz EWZ. EWZ=?
Zadanie 4 Roczny popyt na czekoladę wynosi 1200 szt. W ciągu roku z fabryki wyjeżdżają comiesięczne dostawy). Koszt każdej z dostaw wynosi 100 zł. W tym roku fabryka planuje 2- miesięczny przestój maszyn (12-2 =10). Roczne koszty magazynowania stanowią sumę kosztów poniesionych w trzech okresach: w I-szym 150 zł, w II-gim 120 zł, w III-cim 100 zł. (współczynnik rocznego kosztu utrzymania zapasów został uwzględniony w koszcie zakupu). EWZ dla czekolady wynosi?
Zadanie 5 Firma dystrybucyjna X planuje dostawy pewnego artykułu, zamawianego u dostawcy w systemie opartym na poziomie informacyjnym. Planowana wielkość zakupu, zgodna z roczną prognozą wynosi 28 500 sztuk. Koszt związany z obsługą (zamówienie, przyjęcie dostawy) jednego zamówienia wynosi 600 złotych. Cena zakupu jednej jednostki wynosi 200 zł, a współczynnik rocznego kosztu utrzymania zapasu jest równy 20% (i = 0,2). Oblicz ekonomiczną wielkość zamówienia.
36 61-755 POZNAŃ UL. E. ESTKOWSKIEGO 6 Rektorat tel. 61 850 47 81 Dziekanat tel. 61 850 47 64 Księgowość tel. 61 850 47 79 Kadry tel. 61 850 47 71 fax 61 850 47 89 rektorat@wsl.com.pl www.wsl.com.pl DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ