CONTROLLING LOGISTYCZNY

Transkrypt

1 CONTROLLING LOGISTYCZNY Ćwiczenia 2 mgr Dawid Doliński Dawid.Dolinski@edu.wsl.com.pl Tel. 0(61) lub Dawid.Dolinski@ilim.poznan.pl

2 Koszty logistyczne Zadanie na rozgrzewkę W analizowanym miesiącu koszty działu transportu przedstawia tabela Rodzaj Kosztu Wynagrodzenia Paliwo Materiały eksploatacyjne Delegacje Szkolenia Energia elektryczna Usługi telefoniczne Inne Amortyzacja Wartość [PLN] Obliczyć koszt 1 tonokilometra jeżeli w analizowanym miesiącu przewieziono łącznie 845 ton ładunku, a łączna przebyta trasa wyniosła 3650 km.

3 Koszty logistyczne Zużycie zasobów logistyki celowe i powodujące efekt gospodarczy niecelowe Koszty logistyki Straty logistyki Czy wszystkie koszty związane są z wydatkami? NIE można ponosić koszty, które nie są wydatkami. Poznanie procesów powstawania kosztów logistyki a także relacji w ciągu ekonomicznym nakład wydatek - koszt, jest warunkiem racjonalności zarządzania logistyką.

4 Koszty logistyczne Koszty logistyki to wyrażone w jednostkach pieniężnych celowe zużycie zasobów przedsiębiorstwa oraz wydatki finansowe powodowane: przepływem dóbr materialnych, utrzymaniem zapasów, przetwarzaniem informacji związanych z działaniami logistycznymi, w przedsiębiorstwie i jego łańcuchach dostaw.

5 Całkowite koszty logistyczne K c = K pf + K zp + K pi K c całkowite koszty logistyczne, gdzie: K pf koszty przepływu fizycznego, K zp koszty zapasów, K pi koszty procesów informacyjnych

6 Rachunek Kosztów Działań Model Rachunku Kosztów Działań (ABC - Activity Base Costing) określa strukturę i zasady rozliczania kosztów pośrednich na produkty, w przekroju działań i procesów generujących te koszty Wydatki Zasoby gospodarcze personel, obiekty, urządzenia Działania zużywające zasoby w realizacji celu działanie 1 działanie 2 działanie 3 Poziom działań Działania dotyczące łańcucha dostaw Działania dotyczące rodzaju produktu Działania dotyczące partii dostaw Zużywane zasoby, wykonywane czynności Zarządzanie łańcuchem dostaw Budynki i grunty Magazynowanie produktów Transportowanie produktów Obsługa techniczna procesu Opis techniczny produktu Podwyższenie użyteczności produktu Harmonogramowanie dostaw Zakup materiałów opakowania, etykiety Przemieszczenie ładunku koszty działania 1 koszty działania 2 koszty działania 3 Działania dotyczące jednego wyrobu Robocizna bezpośrednia Materiały Koszty utrzymania maszyn

7 Rachunek Kosztów Działań Zadanie Ocena rentowności klienta wg tradycyjnego podziału kosztów oraz wg rachunki kosztów działań. Przedsiębiorstwo dystrybucyjne obsługuje 4 klientów. Działania logistyczne obejmują obsługę zamówień, kompletację oraz transport do klienta. Tradycyjne metody oceny kosztochłonności Przychód ze sprzedaży Klient A B C D RAZEM zł % 56,8% 15,9% 15,9% 11,4% 100,0%

8 Rachunek Kosztów Działań Tradycyjne metody oceny kosztochłonności Klient Przychód ze sprzedaży zł % Marża Brutto zł % Koszty Logistyki zł % A ,8% ,0% B ,9% ,0% C ,9% ,0% D ,4% ,0% RAZEM ,0% ,9% ,0% % przychodów ze sprzedaży Koszty klienta Obliczyć KOSZTY LOGISTYKI

9 Rachunek Kosztów Działań Tradycyjne metody oceny kosztochłonności Klient Przychód ze sprzedaży zł % Marża Brutto zł % Koszty Logistyki zł % Marża Netto zł % A ,8% ,0% ,0% ,0% B ,9% ,0% ,0% ,0% C ,9% ,0% ,0% ,0% D ,4% ,0% ,0% ,0% RAZEM ,0% ,9% ,0% ,8%

10 Rachunek Kosztów Działań Rachunek Kosztów Działań Źródło: ABC Akademia Sp. z o.o. Materiały Konferencyjne

11 Rachunek Kosztów Działań 1,5 mln [zł] 2,5 mln [zł] 3,5 mln [zł] A B C D Źródło: Opracowane na podstawie Materiały Konferencyjne ABC Akademia Sp. z o.o.

12 Rachunek Kosztów Działań Raporty przedstawione przez analityka DZIAŁU LOGISTYKI Przetwarzanie zamówień Kompletacja Transport KOSZTY LOGISTYKI PLN Klient Liczba zamówień Liczba % Liczba kompletacja Liczba % Liczba dostaw Liczba % A ,5% ,6% ,1% B ,5% ,7% ,4% C ,9% 416 7,8% 416 7,2% D 260 9,1% 416 7,8% 364 6,3% RAZEM ,0% ,0% ,0%

13 Rachunek Kosztów Działań Klient Przychód ze sprzedaży zł % Marża Brutto zł % Koszty Logistyki zł % A ,8% ,0% ,1% B ,9% ,0% ,2% C ,9% ,0% ,7% D ,4% ,0% ,1% RAZEM ,0% ,9% ,0%

14 Rachunek Kosztów Działań Klient Przychód ze sprzedaży zł % Marża Brutto zł % Koszty Logistyki zł % Marża Netto zł % A ,8% ,0% ,1% ,1% B ,9% ,0% ,2% ,8% C ,9% ,0% ,7% ,3% D ,4% ,0% ,1% ,9% RAZEM ,0% ,9% ,0% ,8%

15 Rachunek Kosztów Działań

16 Całkowite koszty logistyczne K c = K pf + K zp + K pi K c całkowite koszty logistyczne, gdzie: K pf koszty przepływu fizycznego, K zp koszty zapasów, K pi koszty procesów informacyjnych

17 Koszty fizycznego przepływu Są to koszty transportu zewnętrznego i wewnętrznego oraz procesów manipulacyjnych związanych z przepływem: K = K + K + K + K + pf a p m in K uf K pf koszty fizycznego przepływu, gdzie: K a koszty amortyzacji majątku trwałego, K p koszty pracy, K m koszty zużycia materiałów, paliw i energii (suma kosztów zużycia poszczególnych rodzajów czynników), K in inne koszty przepływu, koszty z tytułu podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych, K uf koszty usług zewnętrznych, zwłaszcza transportowych.

18 Koszty fizycznego przepływu K = K + K + K + K + pf a p m in K uf Koszty amortyzacji majątku trwałego K = M a t S a K a koszty amortyzacji majątku trwałego, gdzie: M t wartość początkowa majątku trwałego S a Przeciętna stopa amortyzacji majątku

19 Koszty fizycznego przepływu K = K + K + K + K + pf a p m in K uf Koszty pracy K p = L p K p koszt pracy, gdzie: L liczba zatrudnionych w procesie logistycznym, p przeciętne wynagrodzenie wraz z narzutami

20 Koszty fizycznego przepływu - zadanie ZADANIE W danym przedsiębiorstwie wartość początkowa majątku trwałego wynosi PLN, a przeciętna roczna stopa amortyzacji majątku 2 %. W procesie przepływu materiałów pracuje pięciu pracowników przez 5 dni w tygodniu w systemie jednozmianowym. Stawka wynagrodzenia wynosi 3,5 PLN/h. Biorąc pod uwagę ilość zużytego paliwa, cenę paliwa, ilość przebytych kilometrów oszacowano wielkość kosztów zużycia i wynoszą one PLN na miesiąc. Oszacowana wielkość pozostałych, innych kosztów przepływu wynosi 1155 PLN na miesiąc. Ponadto dystrybuując swoje wyroby Firma korzysta dodatkowo z usług Firmy transportowej. W miesiącu realizowanych jest 12 kursów, z czego opłata za każdy z nich wynosi 600 PLN. Obliczyć koszty fizycznego przepływu w ujęciu miesięcznym.

21 Całkowite koszty logistyczne K c = K pf + K zp + K pi Koszty zapasów K = K + K + zp z u K wz K z koszty zamówień i lub przestawienia produkcji K u koszty utrzymania zapasów K wz koszty wyczerpania zapasów

22 Koszty zapasów K = K + K + zp z u K wz Kz koszty zamówień i lub przestawienia produkcji Koszty Kz obejmują wszystkie wydatki związane ze składaniem i realizacją zamówień u dostawców zewnętrznych i/lub kosztów przestawienia produkcji na własne potrzeby. A zatem są to koszty fizycznego tworzenia zapasów oraz koszty procesów informacyjnych, związanych zwłaszcza z zakupem materiałów. Ustalanie kosztów Kz jest na ogół dość kłopotliwe, dlatego najprostszym sposobem ich oszacowania jest podzielenie łącznych rocznych kosztów odnoszonych do zamówień, przez liczbę złożonych w danym roku zamówień.

23 Koszty zapasów K = K + K + zp z u K wz K u - koszty utrzymania zapasów Koszty K u obejmują: koszty kapitałowe (K k ), koszty magazynowania (składowania) (K m ), koszty obsługi zapasów (K o ), koszty ryzyka (K r ). Każdy rodzaj kosztów ma swoją własną specyfikę i sposób kalkulacji

24 Składowe kosztów utrzymania zapasów Koszty kapitałowe (K k ) Koszty kapitału zaangażowanego w wytworzenie zapasów można potraktować jako straty, które ponosi przedsiębiorstwo w wyniku zamrożenia kapitału w zapasach. Koszty kapitałowe K k można określić ze wzoru: K k = Z sm *S o gdzie: Z sm - średni stan zapasów w danym okresie (wartość), S o - średnia stopa oprocentowania.

25 Składowe kosztów utrzymania zapasów Koszty magazynowania (składowania) (K m ) Koszty Km obejmują takie składniki, jak: koszty wynagrodzeń i ubezpieczenia personelu, dzierżawy, ogrzewania, oświetlenia, ubezpieczeń i podatku od nierucho-mości, prowadzenia ewidencji magazynowej, remontów, a także koszt amortyzacji środków trwałych, które związane są z prowadzeniem gospodarki magazynowej. Część tych kosztów jest zmienna w czasie, część stała, a cześć quasi-stała.

26 Składowe kosztów utrzymania zapasów Koszty obsługi zapasów (K o ) Koszty Ko obejmują wydatki związane z ubezpieczeniem (od ognia, powodzi, kradzieży i innych zdarzeń losowych) oraz podatki od wartości utrzymywanych zapasów. Kalkulując koszty utrzymania zapasów i podejmując decyzje o zmianie ich poziomu, należy pamiętać, iż wydatki ubezpieczeniowe i podatki zależą od wolumenu, rodzaju i wartości składowanych produktów. Koszty obsługi zapasów w żadnym przypadku nie mogą być pomijane.

27 Składowe kosztów utrzymania zapasów Koszty ryzyka (K r ) Koszty ryzyka mogą powstawać, kiedy produkt wychodzi z użycia, psuje się, zostanie uszkodzony lub skradziony. Przyczyny tego bywają różne, ale należy je ustalać w zależności od rodzaju produktu i od czasu. Ubytki zapasów i straty poniesione z jakiegokolwiek powodu stanowią ważny składnik kosztów o tendencjach do wzrostu. Straty powstałe w wyniku nadprodukcji (towar wyprodukowany i nie sprzedany uległ zepsuciu) można określić ze wzoru: K st = k 1 * (x-z) gdzie: K st - koszt starzenia się zapasów, k 1 - koszt produkcji jednostki towaru, x - przygotowany zapas, z - zapotrzebowanie, zachodzi, gdy: x >= z, tzn. przygotowany zapas jest większy lub równy zapotrzebowaniu.

28 Składowe kosztów utrzymania zapasów Cztery wymienione kategorie kosztów utrzymania zapasów zestawione razem reprezentują 20% do 40 % przyrostu wartości zapasów, mając w obecnych czasach tendencję wzrostową. Wykorzystując tę zależność, można oszacować koszty utrzymania zapasów, posługując się wzorem: K u = Z śr * u * C gdzie: Z śr - średni stan zapasów w badanym okresie, u - empirycznie ustalony wskaźnik kosztów (0,2 do 0,4), C - cena jednostkowa zapasu. Na podstawie przeprowadzonych badań typowe przedsiębiorstwo przemysłowe ma koszty zapasów na poziomie nawet 40% wartości utrzymywanych zapasów. Zestawienie kosztów utrzymywania zapasów podano poniżej.

29 Koszty zapasów K = K + K + zp z u K wz K wz - koszty wyczerpania zapasów Koszty K wz występują wtedy, gdy brak jest zapasów odpowiednich produktów we właściwym miejscu, właściwym czasie i we właściwej ilości, co może wywoływać ujemne skutki niezaspokojenia popytu na dany wyrób. Niezaspokojenie popytu powoduje spadek sprzedaży, utratę, renomy firmy i ewentualnie koszty awaryjnego zamówienia. W przypadku braku zapasów dla celów produkcji wystąpić mogą koszty zmiany planu produkcji, przestojów, złożenia awaryjnego zamówienia u dostawców.

30 Koszty wyczerpania zapasów Koszty wyczerpania się zapasów (K wz ) można określić ze wzoru: K wz = (k 2 -k 1 ) * (z-x), gdzie: k 2 - koszt jednostkowy zakupu brakującej ilości towaru wg aktualnych cen (brak powstaje, gdy popyt przewyższa podaż w danym okresie), k 1 - koszt jednostkowy zakupu towaru, x - przygotowany zapas, z - zapotrzebowanie, zachodzi, gdy: x < z, tzn. przygotowany zapas jest mniejszy niż faktyczne zapotrzebowanie.

31 Koszty zapasów - zadanie ZADANIE W przedsiębiorstwie roczne koszty związane ze składaniem i realizacją zamówień u dostawców wyniosły PLN. Łączna wartość średniego zapasu w ciągu miesiąca kształtowała się na poziomie PLN. Ustalono wskaźnik kosztu utrzymania zapasu 0,25. Przedsiębiorstwo otrzymało zamówienia do zrealizowania w wielkości 165 palet wyrobu gotowego w ciągu miesiąca. Przygotowany zapas w przedsiębiorstwie wynosi 115 palet, którego jednostkowy koszt zakupu wynosi 800 PLN/paletę. Koszt jednostkowy zakupu awaryjnego wynosi 980 PLN/paletę. Obliczyć miesięczne koszty zapasów uwzględniając trzy grupy kosztów.

32 Całkowite koszty logistyczne K c = K pf + K zp + K pi Koszty procesów informacyjnych Koszty tych procesów pod względem rodzajowym są ułożone tak, jak koszty procesów fizycznego przepływu produktów (K pf ). Należy wziąć pod uwagę potencjał osobowy, a także znaczące środki techniczne przetwarzania informacji. Koszty te w układzie rodzajowym obejmują następujące grupy kosztów : amortyzacja sprzętu informatycznego, oprogramowanie, zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia wraz z narzutami, usługi obce (np. telekomunikacyjne), inne (np. opłaty dzierżawne i leasingowe wynajmu sprzętu informatycznego).

33 Całkowite koszty logistyczne ZADANIE Oszacowana wielkość kosztów procesów informacyjnych wynosi PLN/miesiąc. Wykorzystując obliczone koszty fizycznego przepływu oraz kosztów zapasów obliczyć strukturę całkowitych kosztów logistycznych. K c = K pf + K z + K pi Kc = = PLN/mc

34 Analiza i interpretacja wyników W oparciu o uzyskane wyniki obliczeń struktura kosztów logistycznych przedstawia się następująco:

35 Wskaźniki oceniające poziom i kształtowanie się kosztów logistyki Wskaźnik kosztów logistyki (W KL ) określa udział kosztów logistyki w całkowitych kosztach przedsiębiorstwa w danym okresie. W kl = K K L C 100% gdzie: K L koszty logistyki w danym okresie, K C całkowite koszty w danym okresie.