PROGRAM WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA 6-LETNIEGO (wspomaganie rozwoju i zapobieganie powstawania dysharmonii w róŝnych sferach rozwoju) PROGRAM OPRACOWAŁA MRG KATARZYNA WADOWSKA - SMYCZYŃSKA
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka jest pomocą, ukierunkowaną na usprawnianie funkcjonowania dziecka o nieprawidłowym rozwoju we wszystkich sferach jego Ŝycia, jak równieŝ działaniem zapobiegającym pogarszaniu się aktualnego stanu funkcjonowania dziecka. Za podjęciem, jak najwcześniejszych działań wspomagających rozwój przemawiają: - duŝa plastyczność centralnego układu nerwowego we wczesnym okresie rozwoju dziecka i związana z tym moŝliwość usprawniania zaburzonych funkcji, - moŝliwość zahamowania rozwoju zaburzeń i niekorzystnych zmian, - mniejsze dzieci szybciej się uczą, są bardziej podatne na stosowane róŝnorodne techniki, - rodzice małych dzieci mają więcej sił i zapału do pracy z nimi, są bardziej zaangaŝowani we współpracę ze specjalistami, jak równieŝ we własny udział w zajęciach stymulujących rozwój, terapii. Im wcześniejsza diagnoza i podjęcie działań mających na celu wspomaganie i usprawnianie rozwoju zaburzonych funkcji, tym większe są szanse na ich zahamowanie oraz lepsze rokowania na przyszłość. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Program Wczesnego Wspomagania Dziecka 6-letniego jest przeznaczony do dodatkowej pracy dydaktyczno wychowawczej z chłopcem cechującym się dysharmonią rozwojową (wspomaganie rozwoju i zapobieganie powstawania dysharmonii w róŝnych sferach rozwoju). Praca z dzieckiem koncentruje się nie tylko na poszerzaniu wiadomości, kształtowaniu niezbędnych umiejętności, lecz równieŝ na wyrabianiu postaw społecznych i przezwycięŝenia trudności adaptacyjnych. Systematyczna i intensywna pomoc wpłynie korzystnie na jego samopoczucie, wzmocni samoakceptację, zmotywuje go do samodzielnej
pracy. Program opracowano z uwzględnieniem opinii Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i wskazań do dalszej pracy. CHARAKTERYSTYKA DZIECKA Chłopiec uczęszcza do przedszkola Zielona Półnutka w Swarzędzu obecnie do grupy dzieci 5-letnich. Chłopiec jest dzieckiem bardzo pogodnym, miłym, lubianym przez rówieśników. Dziecko w nowych dla siebie sytuacjach jest niepewne, wymaga odpowiednich działań stymulacyjnych i adaptacyjnych. Szybko teŝ zniechęca się w sytuacjach, kiedy proponuje mu się zadania nowe, jednak zachęta i właściwa motywacja oraz cierpliwość podnoszą poziom wykonywanych zadań. Chłopiec ma trudności z opanowaniem wiadomości i umiejętności niezbędnych do nauki czytania, pisania, liczenia (nieharmonijny rozwój intelektualny, opóźniony rozwój mowy, zaburzenia funkcji percepcyjnych). Dziecko jest pod opieką Poradni Logopedycznej. Ogólna sprawność dziecka jest dobra. CEL OGÓLNY i emocjonalnej. Stymulacja rozwoju dziecka zwłaszcza sfery umysłowej, motorycznej CELE SZCZEGÓŁOWE Stwarzanie sytuacji sprzyjających rozwojowi procesów poznawczych, doskonalących pamięć, umiejętność koncentracji uwagi, umiejętność spostrzegania, porównywania, rozwijające logiczne myślenie, wyciąganie wniosków na podstawie zaobserwowanych związków przyczynowoskutkowych. Stosowanie ćwiczeń rozwijających percepcję słuchową, wzrokową oraz koordynację słuchowo-wzrokowo-ruchową. Rozwijanie myślenia matematycznego. Kształcenie umiejętności czytania, utrwalania znajomości liter. Kształcenie wiary we własne moŝliwości. Usprawnianie motoryki duŝej i małej. W realizacji programu wykorzystam elementy następujących metod i technik terapeutycznych: - metody: słowna, oglądowa, praktyczna, problemowa, - Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz,
- Ruch Rozwijający W. Sherborne, - Edukacja przez ruch, - Dziecięca matematyka E. Gruszczyk-Kolczyńskiej, - ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową ręki H. Tymichovej, - elementy ćwiczeń relaksacyjnych, - terapia wyobraŝeniowa (Bajki, które leczą D. Brett), - terapia zabawą. WNIOSKI WYNIKAJĄCE Z OBSERWACJI DZIECKA Mocne strony dziecka: - dobra spostrzegawczość wzrokowa, - dobra sprawność manualna, - radość, pogoda ducha, uśmiech, - chęć do współpracy. Słabe strony dziecka: - słaby rozwój słuchu fonematycznego, - niska umiejętność dokonywania analizy i syntezy wzrokowej, - słaba umiejętność dokonywania analizy i syntezy słuchowej, - słabe opanowanie pojęć i umiejętności matematycznych, - mała znajomość liter. TREŚCI EDUKACYJNE Treści programowe dobrane są tak, by rozwijały dziecko w następujących obszarach edukacji: słuchanie i rozumienie mowy oraz posługiwanie się mową, doskonalenie sprawności wzrokowej i słuchowej, przygotowanie do pisania i czytania, kształtowanie pojęć matematycznych, budowaniu systemu wartości. ZAŁOśENIA PROGRAMU Rozwijanie mowy, wzbogacanie zasobu słownictwa, budowanie zdań poprawnych pod względem gramatycznym, fonetycznym. Usprawnianie analizy i syntezy słuchowej.
Usprawnianie percepcji wzrokowej i pamięci wzrokowej na materiale konkretnym (domino, loteryjka, zabawy w dobieranie, wyszukiwanie, dokładanie elementów, układanki z części na wzorze, obok wzoru i bez wzoru, zagadki, historyjki obrazkowe, rebusy, krzyŝówki itp.). Utrwalenie znajomości liter i cyfr poprzez zastosowanie metody polisensorycznej. Rozwijanie umiejętności czytania tekstów. Rozwijanie orientacji w schemacie własnego ciała i przestrzeni poprzez wskazywanie i nazywanie części ciała, układanie i określanie połoŝenia przedmiotów w stosunku do innych przedmiotów lub układu odniesienia. Rozwijanie myślenia matematycznego (klasyfikowanie zbiorów według wzrastającej lub malejącej liczby ich elementów jako przygotowanie do zrozumienia, Ŝe w ciągu liczb naturalnych kaŝdą liczbę określają dwie relacje: jest większa o jeden od poprzedniej i mniejsza o jeden od następnej, dodawanie i odejmowanie liczb naturalnych w zakresie 10 itp.). Czytanie znaków matematycznych <, >, =, +, - oznaczających czynności porównywania, dodawania i odejmowania. Rozwijanie motoryki duŝej i małej (kształtowanie rytmicznych, płynnych ruchów pisarskich, usprawnianie nadgarstka, dłoni i palców, róŝnorodne ćwiczenia manualne rysowanie, malowanie, wydzieranie, wycinanie). Stosowanie wzmocnień pozytywnych (pochwała za aktywny udział w zajęciach, w przezwycięŝaniu trudności, zauwaŝanie i nagradzanie własnej inicjatywy, jak równieŝ samodzielności w róŝnych dziedzinach na co dzień) oraz zachęty i właściwej motywacji EWALUACJA PROGRAMU Przedmiotem ewaluacji są wyniki końcowe, które dziecko osiągnie w wyniku realizacji programu w zakresie zdobytych wiadomości i umiejętności. Dokonana zostanie przed zakończeniem roku szkolnego. Do ewaluacji programu posłuŝą: - arkusz wiadomości i umiejętności, - wytwory prac dziecka, - opinia rodziców.
BIBLIOGRAFIA M. Bogdanowicz, Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do nauki pisania według H. Tymichowej, Fokus, Gdańsk 1985 M. Bogdanowicz, Metoda Dobrego Startu pracy z dzieckiem w wieku od 5-10 lat, WSiP, Warszawa 1985 A. Franczyk, K. Krajewska, Program psychostymulacji dzieci z wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju. Ćwiczenia i zabawy do wykorzystania w pracy dydaktyczno terapeutycznej dla nauczycieli i terapeutów pracujących z dziećmi o specyficznych potrzebach edukacyjnych, Impuls, Kraków 2002 D. Dziamska, Edukacja przez ruch. Fale, spirale, jodełki, zygzaki, WSiP, Warszawa 2005 D. Dziamska, Edukacja przez ruch. Kropki, kreski, owale, wiązki, WSiP, Warszawa 2005 D. Dziamska, Edukacja przez ruch. Zabawy z papierowym wachlarzem, WSiP, Warszawa 2008 M. Kwiatkowska (redakcja), Podstawy pedagogiki przedszkolnej, WSiP, Warszawa 1986 E. Kujawa, M. Kurzyna, Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu metodą 18 struktur wyrazowych, WSiP, Warszawa 1996 E. Gruszczyk Kolczyńska, Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki, WSiP, Warszawa 1997 H. Łazowska, B. Mikiciuk, B. Moritz, Co zrobić, aby ułatwić dziecku naukę czytania i pisania. Ćwiczenia usprawniające funkcje słuchowe i językowe, Impuls, Kraków 2002, E. M. Skorek, Rysowane wierszyki, Impuls, Kraków 2002, H. Spionek, Zaburzenia w rozwoju uczniów, a niepowodzenia szkolne, WSiP, Warszawa 1976 H. Tymichova, Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową ręki i koordynację wzrokoworuchową, Glottispol, Gdańska 1998 B. Zakrzewska, Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu, WSiP, Warszawa 1976