Rada szkoleniowa w ramach WDN zorganizowana w Zespole Szkół Specjalnych Referat przygotowała i przedstawiła: Anna Licznar nauczyciel ZSS w Prudniku Jak wprowadzać w szkole innowację i eksperyment pedagogiczny. 1
1. Regulacje prawne związane z prowadzeniem działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki. Podstawą prawną do wdrażania innowacji i eksperymentu pedagogicznego jest rozporządzenie MENiS z 9 kwietnia 2002r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (DzU 2002 nr 56, poz.506). Niniejsze rozporządzenie wyjaśnia podstawowe pojęcia tj. innowacja i eksperyment pedagogiczny oraz opisuje całą procedurę wprowadzania innowacji i eksperymentu. 2. Pojęcia: innowacja pedagogiczna i eksperyment pedagogiczny. Innowacja pedagogiczna to każde nowatorskie rozwiązanie programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę jakości pracy szkoły. Eksperyment pedagogiczny to działania służące podnoszeniu skuteczności kształcenia w szkole, w tym nauczania i uczenia się, korekcji zachowań, wzbogacania wartości w modelowaniu osobowości ucznia, w ramach których są modyfikowane warunki kształcenia, wychowania i opieki, organizacja zajęć edukacyjnych lub zakres treści nauczania, prowadzone pod opieką jednostki naukowej, akademickiej. Innowacje i eksperymenty nie mogą prowadzić do zmiany typu szkoły. Przedsięwzięcie innowacyjne jest poddane rygorom jakości na każdym etapie działania. Ma ono określone ramy czasowe, cele, etapy i sposoby realizacji zadań, zakładane rezultaty, ponoszone koszty oraz wykorzystanie efektów realizacji. Na podst. rozporządzenie MENiS z 9 kwietnia 2002r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (DzU 2002 nr 56, poz.506). 3. Dlaczego wprowadzać innowację i eksperyment. Przemiany dokonujące się w polskiej oświacie stawiają nauczycieli wobec konieczności poszukiwania nowych, niekonwencjonalnych metod czy form pracy z uczniami. Twórcze podejście nauczyciela powoduje wprowadzanie w szkołach wielu autorskich rozwiązań programowych, organizacyjnych czy metodycznych, a co za tym idzie podnoszenie jakości pracy szkoły. Taką możliwość daje właśnie wprowadzenie innowacji czy eksperymentu pedagogicznego. Wprowadzana innowacja/eksperyment ma przynieść wymierne korzyści dla rozwoju ucznia i szkoły. Innowacja, która nie przynosi pozytywnych zmian, nie wnosi niczego nowego, jest niepotrzebna. Podstawowymi źródłami wprowadzania innowacji lub eksperymentu są: - niezadowolenie z rezultatów własnej pracy - niedogodności wynikające z funkcjonowania szkoły - narastanie niepokojących zjawisk w pracy w szkole - oczekiwania odbiorców usług edukacyjnych i chęć sprostania im - aspiracje zawodowe, dążenie do rozwoju osobistego - chęć wprowadzania ulepszeń, zmian i dotrzymania kroku zmianom zachodzącym w otoczeniu 2
4. Rodzaje innowacji i eksperymentu pedagogicznego. Eksperyment może obejmować wszystkie lub wybrane zajęcia edukacyjne, całą szkołę, oddział lub grupę. W zależności od sfery, której dotyczą planowane zmiany, innowacje można podzielić na: programowe organizacyjne metodyczne Innowacje programowe dotyczą: poszerzania programów o nowe treści bez naruszania podstawy programowej, integrowania nauczania wokół bloków edukacyjnych, modyfikacji programów nauczania dopuszczonych do użytku szkolnego przez MEN, wprowadzenia wewnątrzszkolnych zasad oceniania uczniów, realizacji własnego, autorskiego programu nauczania. Innowacje organizacyjne obejmują struktury działań pedagogicznych, które polegają na: zmianie liczby uczniów w klasie, wprowadzeniu zmiany czasu trwania lekcji, tworzeniu zespołów problemowych w klasie, prowadzeniu zajęć z innym specjalistą we współpracy, organizacja pracowni nauczania-uczenia się, współpracy szkoły z innymi instytucjami dydaktyczno-wychowawczymi w zakresie wspierania rozwoju uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Innowacje metodyczne dotyczą zmian w procesie nauczania-uczenia się m. in. w zakresie: stosowania nowych metod nauczania-uczenia się, prezentacji materiału, form pracy w dziedzinie wprowadzania, utrwalania lub sprawdzania wiadomości i umiejętności, technik przyspieszonego uczenia się, sposobu prowadzenia ewaluacji efektywności nauczania, kontroli osiągnięć- uczniów. 5. Jak wprowadzić w szkole innowację pedagogiczną. Rozpoczęcie innowacji jest możliwe po zapewnieniu przez szkołę odpowiednich warunków kadrowych i organizacyjnych niezbędnych do realizacji planowanych działań innowacyjnych, np. doskonalenie kadry wprowadzającej innowację, zmianę organizacyjną szkoły. Innowacje wymagające przyznania szkole dodatkowych środków budżetowych mogą być podjęte po wyrażeniu przez organ prowadzący szkołę pisemnej zgody na finansowanie planowanych działań i podjęcie uchwały przez radę samorządu. Rada pedagogiczna podejmuje uchwałę w sprawie wprowadzenia innowacji w szkole. Uchwała może być podjęta po uzyskaniu zgody: nauczycieli uczestniczących w innowacji, opinii rady szkoły, pisemnej zgody autora lub zespołu autorskiego innowacji. 3
Innowacja wraz z zatwierdzającą ją uchwałą rady pedagogicznej i ze stosowną dokumentacją, powinna zostać zatwierdzona i wpisana do rejestru właściwego Kuratorium Oświaty. W tym celu do końca marca poprzedzającego rok szkolny, w którym ma być wprowadzona innowacja, dyrektor szkoły powinien przekazać kuratorowi oświaty następujące dokumenty: I) opis zasad innowacji pedagogicznej, w którym powinny znaleźć się takie dane jak: nazwa i cel innowacji, rodzaj innowacji np. wychowawcza, przedmiotowa, treść innowacji, oczekiwane efekty, propozycje ewaluacji, kto zostanie objęty innowacją, warunki realizacji innowacji tj. lekcje wychowawcze, zajęcia pozalekcyjne, nauczanie wybranego przedmiotu, termin realizacji. II) pozytywną opinię rady szkoły lub rady pedagogicznej, rady rodziców, samorządu uczniowskiego III) pisemną zgodę autora lub zespołu autorskiego na wdrożenie innowacji IV) jeśli wdrożenie innowacji wymaga dodatkowych środków finansowych pisemną zgodę organu prowadzącego na finansowanie zadań. Po zakończeniu innowacji dyrektor szkoły przekazuje kuratorowi ewaluację oraz ocenę wyników innowacji. Udział nauczycieli w innowacji jest dobrowolny. 6. Jak wprowadzić w szkole eksperyment pedagogiczny. Wprowadzenie eksperymentu przebiega dokładnie tak samo jak wprowadzenie innowacji pedagogicznej. Rozpoczęcie eksperymentu jest możliwe po zapewnieniu przez szkołę odpowiednich warunków kadrowych i organizacyjnych, niezbędnych do realizacji planowanych działań innowacyjnych i eksperymentalnych. Uchwałę w sprawie wprowadzenia eksperymentu w szkole podejmuje rada pedagogiczna, po zapoznaniu się z celem, założeniami i sposobem realizacji eksperymentu, po uzyskaniu pozytywnej opinii rady rodziców, a także samorządu uczniowskiego. Eksperymenty nie mogą prowadzić do zmiany typu szkoły. Wdrożenie eksperymentu pedagogicznego wymaga dodatkowo zgody Ministra Edukacji Narodowej. Dyrektor szkoły występuje do ministra edukacji (za pośrednictwem kuratora oświaty) z wnioskiem o wyrażenie takiej zgody, w terminie do 31 marca roku poprzedzającego rok szkolny, w którym jest planowane rozpoczęcie eksperymentu. Udział nauczycieli w eksperymencie jest dobrowolny. 4
7. Bibliografia CD - Niezbędnik Dyrektora Szkoły Oficyna MM Wydawnictwo Prawnicze s.c. www.oficynamm.pl Artykuły: - Jak przeprowadzić eksperyment pedagogiczny w szkole? - Jak wprowadzić w szkole innowację pedagogiczną? Opracowały: Jolanta Smuniewska wizytator Kuratorium Oświaty w Warszawie, nauczyciel akademicki WSSE w Gdańsku Jolanta Milczuk - Walczewska - wizytator Kuratorium Oświaty w Warszawie Miesięcznik: Monitor Prawny Dyrektora, Nr 3 (19), marzec 2006r. Miesięcznik: Monitor Prawny Dyrektora, Nr 2 (42), luty 2008r. ZAŁĄCZNIKI: 1. Tekst rozporządzenia MENiS, z dn. 9 kwietnia 2002r. 2. Wzór uchwały zatwierdzającej innowację pedagogiczną. 3. Wzór projektu innowacji. 4. Wzór karty innowacji. 5. Wzór karty zgłoszenia eksperymentu pedagogicznego do realizacji przekazanej do kuratora oświaty. 5
1. Tekst rozporządzenia MENiS, z dn. 9 kwietnia 2002r. 6
7
2. Wzór uchwały zatwierdzającej innowację pedagogiczną. 8
9
3.Wzór projektu innowacji. 10
11
4. Wzór karty innowacji. KARTA INNOWACJI Innowacja pedagogiczna:. tytuł innowacji I. Osoby wdrażające innowację:.. II. Termin wprowadzenia i czas trwania innowacji:. III. Miejsce realizacji (placówka):.... IV. Zakres (klasy, grupy itp.):..... V. Krótki opis innowacji:..... VI. Cele i spodziewane efekty:... VII. Sposoby ewaluacji:.... VIII. Rodzaj innowacji:... IX. Koszt innowacji:...... X. Uchwała Rady Pedagogicznej Szkoły o wprowadzeniu innowacji (załączniki):. XI. Pisemna zgoda dyrektora i zobowiązanie się do realizacji innowacji poprzez zapewnienie odpowiednich warunków organizacyjnych, kadrowych i materialnych oraz zobowiązanie do oceny wyników prowadzonej innowacji (załączniki). Wzór z: Monitor Prawny Dyrektora, Nr 3 (19), marzec 2006r. 12
5. KARTA ZGŁOSZENIA EKSPERYMENTU PEDAGOGICZNEGO DO REALIZA PRZEKAZANA DO KURATORA OŚWIATY I. INFORMACJE O SZKOLE/PLACÓWCE: Nazwa szkoły/placówki: Imię i nazwisko dyrektora szkoły/placówki: Gmina: Powiat: Adres: Adres maliowy: Telefon/Faks: II. ZAKRES ORGANIZACYJNY EKSPERYMENTU PEDAGOGICZNEGO: Tytuł/nazwa eksperymentu pedagogicznego: Autor eksperymentu: Rodzaj eksperymentu (modyfikujący warunki, organizację zajęć edukacyjnych lub zakres treści nauczania): Zakres eksperymentu, którym zostaną poddani uczniowie: - Adresat: - Zajęcia edukacyjne: - Obszar tematyczny eksperymentu: - Warunki organizacyjne i kadrowe, wykorzystane do realizacji działań eksperymentalnych: - Czas realizacji eksperymentu: III. ZAKRES MERYTORYCZNY EKSPERYMENTU PEDAGOGICZNEGO: Wyniki diagnozy poprzedzającej wprowadzenie eksperymentu: Cele eksperymentu: Założenia eksperymentu: Spodziewane efekty: Sposoby realizacji eksperymentu: Ewaluacja działań eksperymentalnych: Nazwa jednostki naukowej sprawującej opiekę nad przebiegiem eksperymentu: IV. KOSZT EKSPERYMENTU PEDAGOGICZNEGO I ŹRÓDŁA JEGO FINANSOWANIA: Pozyskane środki finansowe na wdrożenie eksperymentu: Wdrożenie eksperymentu w ramach nakładów własnych osobowych, rzeczowych: V. WYMAGANIA FORMALNE: Spełnienie wymagań 7 ust. 3 rozporządzenia MENiS z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej przez publiczne TAK NIE szkoły i placówki (Dz. U. z 2002r. nr 56, poz. 506), w tym uzyskanie: - Opinii jednostki naukowej, dotyczącej założeń eksperymentu wraz ze zgodą tej jednostki na sprawowanie opieki nad przebiegiem eksperymentu i na dokonanie jego oceny. - Zgody rady pedagogicznej na prowadzenie eksperymentu pedagogicznego. - Zgody nauczycieli, którzy będą uczestniczyć w eksperymencie. - Zgody autora lub zespołu autorskiego eksperymentu na jego prowadzenie w szkole/placówce. - Opinii rady szkoły/rady pedagogicznej w sprawie planowanego eksperymentu pedagogicznego. - Opinii rady rodziców w sprawie wdrożenia eksperymentu - Opinii Samorządu Uczniowskiego - Podjęcie uchwały rady pedagogicznej w sprawie zatwierdzenia eksperymentu pedagogicznego. Data podjęcia uchwały rady pedagogicznej... - Uzyskanie pisemnej zgody organu prowadzącego szkołę/placówkę na finansowanie planowanych działań eksperymentalnych, o czym mowa w 2 ust. 3 ww. rozporządzenia MENiS z dnia 9 kwietnia 2002r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej przez publiczne szkoły i placówki. TAK NIE NIE DOTY CZY Miejscowość i data Autor eksperymentu Dyrektor szkoły/placówki 13
Wymagane załączniki: 1) Szczegółowy opis eksperymentu pedagogicznego. 2) Opinia jednostki naukowej, dotycząca założeń eksperymentu wraz ze zgodą tej jednostki na sprawowanie opieki nad przebiegiem eksperymentu i na dokonanie jego oceny. 3) Zgoda rady pedagogicznej na prowadzenie eksperymentu pedagogicznego. 4) Zgody nauczycieli, którzy będą uczestniczyć w eksperymencie pedagogicznym. 5) Zgoda autora lub zespołu autorskiego na prowadzenie eksperymentu pedagogicznego w szkole/placówce. 6) Szczegółowa opinia rady szkoły/rady pedagogicznej, dotycząca planowanego eksperymentu pedagogicznego. 7) Pozytywna opinia rady rodziców. 8) Pozytywna opinia samorządu uczniowskiego 9) Pisemna zgoda organu prowadzącego szkołę/placówkę na finansowanie planowanych działań eksperymentalnych. Wzór z: Niezbędnik Dyrektora Szkoły Oficyna MM Wydawnictwo Prawnicze s.c. Marzec 2008r. 14