Dr hab. Med. Maciej Śniegocki Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu Recenzja rozprawy doktorskiej Lekarza medycyny Krzysztofa Hnatyszyn Wpływ blizny pooperacyjnej na nawrót dolegliwości bólowych po dyscektomii Przedstawiona mi do recenzji praca podejmuje niezwykle istotny społecznie obszar badawczy jakim jest problem bólu krzyża a szczególnie zagadnienie zespołu fiaska pooperacyjnego FBSS. Zagadnienie oceny efektów leczenia bólu krzyża jest trudne a w publikacjach nagminnie przewijają się prace skoncentrowane na efektach radiologicznych, które zagadnienie racjonalnej diagnozy wstępnej kierują na tor boczny, lub zbywają milczeniem. Jest to droga donikąd. Autor już na pierwszej stronie zdecydowanie odcina się od takiego podejścia jednoznacznie przywołując choroby nowotworowe, stan zapalny, infekcje, procesu autoimmunologiczne jako istotny problem kliniczny spotykany u pacjentów cierpiących z powodu bólu krzyża. Omawiając zagadnienia wstępne doktorant ze swadą omawia zagadnienia patofizlogii, symptomatologii, diagnostyki i terapii bólu krzyża. Recenzent z prawdziwą przyjemnością czytał 1
rozważania o przebiegu choroby, znaczeniu włókien kolagenowych ( to ostatnie ze szczególnym zainteresowaniem, ponieważ kolagen jest strukturą, której badania są prowadzone w Klinice Neurochirurgii, Neurotraumatologii i Neurochirurgii Dziecięcej CM UMK w Bydgoszczy). Doktorant zwrócił uwagę na istnienie kanału kręgowego jako zbioru kilku obszarów jak: część centralna, zachyłki oraz otwory międzykręgowe. Takie podejście określa doktoranta jako klinicystę o właściwym poziomie wiedzy zawodowej jak i szerszym horyzoncie obejmującym wiele aspektów zagadnienia. Tezy tej dowodzi również podjecie rozważań dotyczących czynnika psychologicznego, którego rola w nawrocie dolegliwości jest znacząca. Najbardziej jednak recenzenta przekonuje do poziomu wyszkolenia doktoranta teza zawarta na stronie 18 mówiąca o konieczności przeprowadzenia stabilizacji w przypadku niestabilności. W pracach doktorskich najczęściej mamy do czynienia z nadmiarem przywołanych cytowań. Tutaj wprost przeciwnie doktorant zdecydowanie przedstawia swój pogląd na trudne zagadnienie kliniczne. Z równie wielką przyjemnością podnoszę zagadnienie jakie zostało podjęte przy omawianiu metod obrazowania. Doktorant słusznie podaje, ż klasyczna radiografia nadal jest użyteczna i podaje takie sytuacje jak: guz, infekcja, zmiany osteolityczne, złamania oraz ocena ustawienia kręgosłupa jako możliwe do rozpoznania patologie. Uwaga ta jest szczególnie cenna w czasach gdy młodzi lekarze za podstawowe badanie uważają nie wywiad czy badanie fizykalne lecz rezonans magnetyczny i badania genetyczne. 2
Układ pracy jest typowy. Obejmuje wstęp, cele i założenia pracy, materiał i metody, wyniki, dyskusję, wnioski,, piśmiennictwo, wykaz tabel oraz zgodę komisji bioetycznej. Całość zawiera 104 strony, w tym tabele i ryciny będące wizualizacją uzyskanych wyników. Piśmiennictwo obejmuje 184 pozycje. Wstęp stanowi 29 stron gdzie Autor przedstawia uzasadnienie podjęcie tematu, skalę społeczną i medyczną problemu jak również omawia podstawowe zagadnienia diagnostyczne, etiologiczne i terapeutyczne. Recenzent z prawdziwą satysfakcją stwierdził, że doktorant wśród przyczyn bólu krzyża wymienia złamanie, zapalenie i nowotwór struktur kręgosłupa. Dowodzi to rzetelności wykształcenia i fachowości lek. med. Krzyzsztofa Hnatyszyn w dziedzinie, gdzie wszyscy uważają się za ekspertów. Dodatkowo o rzetelności naukowej doktoranta świadczy wywód o znaczeniu czynników psychologicznych w zespole FBSS Cel i założenia pracy są jasne, jednoznaczne i budzą zaciekawienie czytającego. Materiał i metodyka zastosowane w pracy są prawidłowe i nie budzą moich zastrzeżeń. Moment zastanowienia budzi niewielka grupa badanych pacjentów, jednak przeprowadzona analiza wyników, dyskusja i wyprowadzone wnioski rozwiały moje zastrzeżenia. Wyniki stanowią 34 stronnicowy rozdział. Doktorant przedstawia w nim dokładnie, jasno, w logicznej kolejności wyniki swoich badań ilustrując je rycinami co dodatkowo podnosi wartość zarówno prezentacji wyników jak i ułatwia krytyczne ustosunkowanie się do przeprowadzonych badań. 3
Dyskusja stanowi 8 stronnicowy rozdział, gdzie doktorant przeprowadził logiczny wywód dowodząc znajomości współczesnych poglądów na problem, który podjął w swoich badaniach. Zestawia wyniki swoich badań piśmiennictwem i w przypadku sprzeczności potrafi przeprowadzić logiczną dyskusję opartą o fakty, rzeczowe argumenty i odnieść ją do praktyki klinicznej. Wnioski przedstawione zostały w sposób najbardziej odpowiadający recenzentowi tzn. odpowiedzi na pytania określone jako cel pracy. Ta forma prezentacji nie budzi jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych. Przedstawione wnioski są uprawnione przed przeprowadzone badania własne i wynikają z zastosowanej metody badawczej oraz znajdują swe źródło w opracowanym materiale. W przedstawionej mi do recenzji pracy stwierdziłem obecność błędów stylistycznych, interpunkcyjnych jak i przestawienia literowe, co nie umniejsza pozytywnej oceny pracy a podjęcie tego zagadnienia wynika z obowiązku recenzenta Przedstawiona do recenzji praca stanowi samodzielny, oryginalny dorobek naukowy i odpowiada wymogom stawianym rozprawom na stopień doktora nauk medycznych. Dowodzi również, że Doktorant opanował zdolność samodzielnego rozwiązywania problemów naukowych i badawczych. Podniesione zastrzeżenia nie umniejszają w żadnym stopniu pozytywnej ocenie pracy. Rozprawa WPŁYW BLIZNY POOPERACYJNEJ NA NAWRÓT DOLEGLIWOŚCI BÓLOWYCH PO DYSCEKTOMII odpowiada w pełni warunkom określonym w art. 11 Ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych(dz.u. 65/90 4
poz. 386) i wnoszę do Wysokiej Rady Wydziału Lekarsko-Dentystycznego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie wniosek o dopuszczenie lekarza medycyny Krzysztofa Hnatyszyn do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Maciej Śniegocki 5