Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ: Efekty Gimnazjum im. Grzegorza Chodkiewicza Zabłudów Podlaski Kurator Oświaty Kuratorium Oświaty w Białymstoku
Przebieg ewaluacji: Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole (lub placówce) przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego z przedstawionych poniżej obszarów. Ewaluacja polega na zbieraniu i analizowaniu informacji: o efektach działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki (na podstawie danych informujących o wynikach pracy szkoły (lub placówki) odzwierciedlonych w umiejętnościach, zachowaniach, postawach, działaniach uczniów i w osiąganych przez nich rezultatach na różnego rodzaju testach, egzaminach), o procesach zachodzących w szkole lub placówce (na podstawie danych, które informują o procesach i działaniach zachodzących i podejmowanych w szkole (lub placówce), a decydujących o sposobie funkcjonowania, charakterze szkoły (lub placówki) i przede wszystkim prowadzących do pożądanych efektów), o funkcjonowaniu szkoły lub placówki w środowisku lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z rodzicami uczniów (na podstawie danych informujących o sposobie współpracy ze środowiskiem i funkcjonowaniu w środowisku oraz wykorzystaniu tych zasobów w procesie nauczania i uczenia się), o zarządzaniu szkołą lub placówką (na podstawie danych informujących o sposobach zarządzania decydujących o jakości działań podejmowanych w szkole lub placówce). Ewaluacja ma na celu zebranie informacji i ustalenie poziomu spełniania przez szkołę lub placówkę wymagań zawartych w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. Szkoła lub placówka może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. 2 / 16
Opis metodologii: Badanie zostało zrealizowane w dniach 03-01-2012-23-01-2012 przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli Bożena Chomicka, Jadwiga Piotrowicz. W trakcie ewaluacji w placówce zbierano informacje pochodzące z wielu źródeł - dyrektora, uczących w szkole nauczycieli, innych pracowników, uczniów, rodziców, partnerów szkoły i przedstawicieli samorządu lokalnego. Do gromadzenia danych wykorzystano metody ilościowe (ankiety w wersji elektronicznej i papierowej), jakościowe (wywiady indywidualne, grupowe, obserwację i analizę źródeł zastanych). Zestawienie metod, technik doboru próby i liczby osób, które wzięły udział w badaniach znajduje się w tabeli poniżej. Wywiady grupowe zostały przeprowadzone po realizacji i analizie ankiet, pełniąc wobec nich funkcję wyjaśniającą. Kategoria badanych/źródła danych Dyrektor szkoły Nauczyciele Pracownicy niepedagogiczni Uczniowie Rodzice Partnerzy szkoły, przedstawiciele samorządu lokalnego Obserwacja lekcji Obserwacja szkoły Analiza dokumentów Metoda/technika Sposób doboru próby Wielkość próby Indywidualny wywiad pogłębiony Ankieta elektroniczna (CAWI) "Szkoła, w której pracuję" Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Ankieta elektroniczna (CAWI) "Moja szkoła" Ankieta elektroniczna (CAWI) "Mój dzień" Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) nd nd Badanie na próbie pełnej 23 Nauczyciele zróżnicowani pod względem stażu, nauczanego przedmiotu i pracy w zespołach zadaniowych oraz pedagog szkolny Pracownicy inni niż nauczyciele Badanie na próbie pełnej uczniów klas rok niższych od najstarszych Badanie na próbie pełnej uczniów najstarszych klas Przedstawiciele trzech ostatnich roczników, dobrani losowo Przedstawiciele rady rodziców i rad klasowych, reprezentujący różne roczniki Ankieta audytoryjna (PAPI) Badanie na próbie pełnej rodziców uczniów klas rok niższych od najstarszych Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Przedstawiciele samorządu lokalnego i instytucji wskazanych przez dyrektora jako partnerzy Klasy pierwsze (gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne) Na zewnątrz, przed i po lekcjach, podczas przerw, podczas zajęć pozalekcyjnych 10 7 66 58 12 6 45 8 nd nd 3 / 16
Informacja o placówce Nazwa placówki Gimnazjum im. Grzegorza Chodkiewicza Patron Typ placówki Miejscowość Ulica Gimnazjum Zabłudów Mickiewicza Numer 22 Kod pocztowy 16-060 Urząd pocztowy Zabłudów Telefon 0857188025 Fax Www www.gimzab@op.pl Regon 05085843900000 Publiczność Kategoria uczniów Charakter publiczna Dzieci lub młodzież brak specyfiki Uczniowie, wychow., słuchacze 206 Oddziały 12 Nauczyciele pełnozatrudnieni 26 Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 5 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 2 Średnia liczba uczących się w oddziale 17.17 Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo Powiat Gmina Typ gminy 7.92 PODLASKIE białostocki Zabłudów gmina miejsko-wiejska Liczba mieszkańców Wysokość wydatków na oświatę Stopa bezrobocia 4 / 16
Wprowadzenie: obraz placówki Raport, do którego lektury Państwa zapraszamy, dotyczy ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w Gimnazjum im. Grzegorza Chodkiewicza w Zabłudowie. Poniżej znajdą Państwo najważniejsze, wynikające z badania obszaru efekty, informacje o szkole. Ze zgromadzonych danych wynika, że w szkole w szerokim zakresie analizuje się wyniki i osiągnięcia uczniów, uwzględnia przy tym czynniki kontekstowe, mające wpływ na ostateczne rezultaty. Nauczyciele wykorzystują przy tym kalkulator Edukacyjnej Wartości Dodanej oraz informacje z platformy edukacyjnej Librus (kartoteka ucznia). Podejmowane działania przyczyniają się do systematycznego wzrostu efektów kształcenia. Warto podkreślić, że dyrektor szkoły inspiruje do korzystania z nowoczesnych rozwiązań technicznych i metodologicznych. Przekłada się to na wykorzystywanie w procesie kształcenia platformy edukacyjnej, dziennika elektronicznego, tablic interaktywnych, internetu. Uatrakcyjnia to lekcje, daje uczniom możliwość przyjmowania odpowiedzialności za własną naukę, a także wpływa na doskonalenie kompetencji zawodowych nauczycieli. W gimnazjum podejmuje się wiele działań wychowawczych i profilaktycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić na program "Nastolatek", który stwarza młodzieży możliwość kształtowania pożądanych zachowań oraz rozwijania kompetencji społecznych. 5 / 16
Wyniki ewaluacji: Obszar: Efekty Wymaganie: Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe Komentarz: Przeprowadzone ewaluacje zewnętrzna i wewnętrzna potwierdzają, że w szkole analizuje się wyniki egzaminów gimnazjalnych za pomocą różnorodnych metod, następnie wyciągane są i wdrażane wnioski, które służą poprawie jakości pracy gimnazjum i przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia. Poniżej zostaną przedstawione argumenty uzasadniające bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania. Należy zacząć od faktu, że w szkole przeprowadzana jest analiza wyników egzaminów zewnętrznych. Potwierdzają to dyrektor i nauczyciele. Z ich wypowiedzi wynika, że analizuje się wyniki egzaminu zewnętrznego na poziomie pojedynczych uczniów oraz na poziomie zespołów klasowych. W zespołach nauczycielskich analizowano informacje dotyczące poszczególnych przedmiotów, stopień opanowania wiedzy i umiejętności, stopień trudności zadań, wstępnie formułowano wnioski, natomiast na posiedzeniu rady pedagogicznej ogólnie omawiano wypracowane przez zespoły informacje. Taka forma analizy jest ich zdaniem przydatna w konstruowaniu programu naprawczego, gdyż niektóre kompetencje (np. ortografia) kształcone są na wszystkich przedmiotach. Nauczyciele w ankiecie (22/23) potwierdzili również, że otrzymali pełną informację na temat wyników egzaminu z poprzedniego roku szkolnego. Z analizy dokumentacji oraz wypowiedzi dyrektora i nauczycieli wynika, że w gimnazjum wykorzystuje się ilościowe i jakościowe metody analizy. Ilościowo analizuje się: - Edukacyjną Wartość Dodaną (trzyletnie wskaźniki z kolejnych roczników); - zestawienie wyników staninowych; - liczby punktów uzyskane przez uczniów z poszczególnych umiejętności, rozkłady wyników, łatwość zadań; - wyniki poszczególnych klas; - zestawienie osiągnięć uczniów w poszczególnych umiejętnościach; - zestawienie wyników z innymi szkołami w powiecie, województwie, kraju; Informacje ilościowe stanowią materiał do analizy jakościowej, szczególnie wykorzystywany jest kalkulator EWD w szkole (opracowuje się przedziały ufności ze względu na potencjał uczniów, dojeżdżanie, płeć, klasy, efekty w poszczególnych klasach). Analizuje się powody uzyskanego wyniku egzaminu (frekwencja, udział w zajęciach wyrównawczych, pozalekcyjnych, praca ucznia w domu, zaangażowanie nauczycieli w przygotowanie uczniów do egzaminu). Wstępne wyniki są przedstawiane na radzie pedagogicznej w czerwcu. Następnie zespoły przedmiotowe dokonują analizy jakościowej i opracowują programy naprawcze dla poszczególnych bloków przedmiotowych. Materiał ilościowy i informacje stwierdzające, z czym uczniowie poradzili sobie słabo na egzaminie, przekładają się na wnioski, które stanowią podstawę do stworzenia programu poprawy jakości pracy szkoły. Z analizy dokumentów wynika, że wnioski dotyczą motywowania uczniów dojeżdżających, włączenia rodziców w proces dydaktyczny, podjęcia skuteczniejszych działań w pracy z uczniem zdolnym, wskazania chłopcom korzyści wynikających z uzyskania lepszego wyniku na egzaminie. Warto dodać, że wnioski z powyższych analiz są wdrażane. Zdaniem dyrektora i ankietowanych nauczycieli wykorzystuje się je przy: - planowaniu pracy dydaktyczno-wychowawczej (dostosowanie treści do możliwości uczniów, zmiany w planach wynikowych, modyfikacje programów nauczania, opracowanie programu naprawczego); - organizowaniu procesu nauczania: ćwiczenie tego, co sprawiło uczniom trudności (np. atrakcyjniejsze ćwiczenia, bardziej związane z życiem), zmiana metod pracy, modyfikacja oceniania (wprowadzanie elementów oceniania kształtującego), indywidualizacja pracy z uczniem (zdolnym i mającym trudności), wykorzystanie w pracy nowoczesnych środków dydaktycznych (tablica interaktywna, platforma edukacyjna: każdy nauczyciel ma możliwość zamieszczenia realizowanego tematu na platformie do wykorzystania przez słabych czy nieobecnych 6 / 16
uczniów), wspieranie i motywowanie ucznia; - organizacji zajęć dodatkowych (zajęcia wyrównawcze, konsultacje, koła zainteresowań); - realizacja pomysłów uczniowskich (proponowane przez nich treści na lekcji oraz sposób pracy); - wyrównywanie braków uczniów z niższego etapu kształcenia; - wprowadzenie dodatkowych godzin zajęć pozalekcyjnych dla uczniów (np. w ramach projektu Rozwój przez kompetencje ). Na zakończenie warto podkreślić, że wdrażane wnioski przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia. Potwierdziły ten fakt wypowiedzi dyrektora i nauczycieli oraz badana dokumentacja. Nauczyciele realizują tzw. programy naprawcze, zmienili metody pracy (częściej pracują metodą projektów, wykorzystują tablicę interaktywną oraz platformę edukacyjną), organizują zajęcia pozalekcyjne z wykorzystaniem platformy (np. "Korepetycje z matematyki"). Działania te zaczęto realizować od 2009 roku. Rosnące wyniki egzaminów zewnętrznych oraz wskaźniki EWD wskazują, że podejmowane działania są skuteczne i przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia. Wyniki egzaminu zewnętrznego w ostatnich latach kształtowały się na następującym poziomie: 1. część matematyczno-przyrodnicza: - 2009: 2 stanin czyli wynik bardzo niski; - 2010: 4 stanin, wynik niżej średni; - 2011: 5 stanin, wynik średni. 2. część humanistyczna: - 2009: 2 stanin, wynik bardzo niski; - 2010: 5 stanin, wynik średni; - 2011: 4 stanin, wynik niżej średni. Edukacyjna Wartość Dodana również sukcesywnie rośnie: 1. część matematyczno-przyrodnicza: - 2006-2008 od -5 do -2; - 2007-2009 od -5 do -2; - 2008-2010 od -3 do -1; - 2009-2011 od -1 do 1. 2. część humanistyczna: - 2006-2008 od -7 do -5; - 2007-2009 od -6 do -4; - 2008-2010 od -4 do -2; - 2009-2011 od -3 do 0. Także partnerzy i przedstawiciele samorządu lokalnego zwracali uwagę, że poziom efektów jest bardzo dobry. Ich zdaniem efekty kształcenia są rosnące, w tej chwili lepsze niż kilka lat temu, a wprowadzenie dziennika elektronicznego i nowoczesnych środków dydaktycznych pomaga uczniom. Zwrócili też uwagę, że młodzież pochodzi z różnych środowisk i szkoła jest w stanie im pomóc (działania szkoły są sprawne, co pozwala osiągnąć dobre efekty nawet tym uczniom, którzy sobie nie radzą z rożnych względów), organizowane są zajęcia pozalekcyjne, wyrównawcze, socjoterapeutyczne. Powyższe argumenty potwierdzają bardzo wysoki poziom spełnienia wymagania. Na szczególne podkreślenie zasługuje długotrwałe i systemowe analizowanie wyników egzaminów zewnętrznych z pełnym wykorzystaniem kalkulatora EWD oraz czynników kontekstowych, co sprawia, że efekty kształcenia systematycznie rosną. Poziom spełniania wymagania: A 7 / 16
Wymaganie: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności Komentarz: Zgromadzone informacje pozwalają stwierdzić, że uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności zgodne z podstawą programową, a w szkole analizuje się osiągnięcia uczniów uwzględniając ich możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz, co przyczynia się do wzrostu efektów kształcenia. Nauczyciele dostrzegają możliwości uzyskania lepszych wyników przez uczniów. Poniżej zostaną wskazane argumenty uzasadniające wysoki poziom spełnienia wymagania. Po pierwsze, uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności zgodne z podstawą programową. Ze szkolnej dokumentacji wynika, że osiągnięcia edukacyjne uczniów są analizowane pod kątem umiejętności opisanych w podstawie programowej. Na tej podstawie każdy nauczyciel opracowuje plan działań dotyczący wdrażania wniosków z tych analiz, mających na celu wyeliminowanie braków, z uwzględnieniem umiejętności, które należy kształtować, treści z podstawy programowej (na bazie których będzie to realizowane), sposobu realizacji i przykładowych tematów zajęć. Corocznie prowadzi się z przedmiotów wiodących testy diagnozujące, które dają informację, w jakim stopniu młodzież opanowała treści programowe i na które elementy podstawy należy zwrócić uwagę przy planowaniu pracy na kolejny rok szkolny. Ankietowani nauczyciele ocenili poziom opanowania w poprzednim roku szkolnym wiadomości i umiejętności opisanych w podstawie programowej na 5,8 (w skali ośmiostopniowej, dominanta 6). Partnerzy szkoły i przedstawiciele samorządu w wywiadzie przyznali, że za szczególnie istotne umiejętności nabywane przez młodzież w gimnazjum uznają zwłaszcza te, które umożliwiają dzieciom kontynuowanie nauki na dalszych etapach kształcenia. Ich zdaniem ważne są również kompetencje językowe, informatyczne, związane z zainteresowaniami młodzieży (strzeleckie, dziennikarskie), a także społeczne (akceptacji i tolerancji, nawiązywania kontaktów, współpracy w grupie). Odsetek niepromowanych uczniów w ostatnich latach kształtował się na następującym poziomie: - 2008/09: 1 uczeń (0,4%); - 2009/10: 11 uczniów (4,9%); - 2010/11: 3 uczniów (1,4%). Warto dodać, że analizuje się osiągnięcia uczniów z uwzględnieniem ich możliwości rozwojowych, co znalazło potwierdzenie w wypowiedziach dyrektora i nauczycieli oraz szkolnej dokumentacji. Analizuje się głównie wyniki sprawdzianów, testów, prac klasowych (20 z 23 ankietowanych nauczycieli), egzaminów zewnętrznych (9/23), kartoteki ucznia w dzienniku internetowym (9/23). Dyrektor dodatkowo w wywiadzie wyjaśniła, że osiągnięcia młodzieży bada się od momentu przyjęcia dziecka do gimnazjum na podstawie wyników uzyskanych ze sprawdzianu zewnętrznego po szkole podstawowej i tzw. "sprawdzianu na wejściu". Analiza dokumentacji ponadto wykazała, że corocznie prowadzi się testy diagnozujące stopień opanowania wiedzy i umiejętności opisanych w podstawie programowej, analizuje uczestnictwo ucznia w zajęciach wyrównawczych i kołach zainteresowań, tworzy się zestawienia uczniów kończących szkołę z wyróżnieniem. Potencjał uczniów jest brany pod uwagę również podczas prowadzenia szkolnych analiz Edukacyjnej Wartości Dodanej. Nauczyciele uczestniczący w wywiadzie grupowym przyznali także, iż obserwują, czy uczeń osiąga wyniki na miarę swoich możliwości, czy trzeba go dodatkowo mobilizować i wskazywać kierunki pracy, aby odniósł sukces. W szkole formułuje się wnioski z analizy osiągnięć gimnazjalistów. Nauczyciele stwierdzili (wywiad), że dotyczą one przede wszystkim wskazania tych umiejętności uczniów, które nie zostały opanowane w wystarczającym stopniu i wymagają podjęcia dodatkowych działań (np. odczytywania wykresów, rozwiązywania zadań z treścią, czytania ze zrozumieniem, działań na liczbach). Ankietowani drugoklasiści ocenili poziom trudności zajęć lekcyjnych średnio na 4,2 (w ośmiostopniowej skali, gdzie 1 oznaczał bardzo łatwe zajęcia, a 8 - bardzo trudne). Uczniowie klas III wskazali, że lekcje prowadzone w dniu ankietowania były średnio trudne (wskaźnik 4,4). Większość z nich (41/58) przyznała, że były one dostosowane do ich możliwości. Trzeba też zauważyć, że nauczyciele dostrzegają możliwości uzyskania lepszych wyników przez uczniów. Ankietowani nauczyciele ocenili w skali ośmiostopniowej, że uczniowie są zdyscyplinowani (średnia 6,9 dominanta 7), mają chęć do nauki (średnia 6,3, dominanta 6), uzyskują lepsze wyniki (średnia 6, dominanta 6), przejawiają własną inicjatywę (średnia 6,4, dominanta 6), są zaangażowani i aktywni (średnia 6,9, dominanta 7). Uczniowie w wywiadzie potwierdzili, że nauczyciele w nich wierzą, próbują zachęcić, żeby pracowali na lekcjach, motywują, 8 / 16
dostrzegają, jeśli uczeń robi coś z własnej inicjatywy. Szczególnie motywujące są ich zdaniem zajęcia realizowane w ramach projektów. Również zdecydowana większość ankietowanych rodziców (38/45) wyraziła przekonanie, że nauczyciele wierzą w możliwości młodzieży. W wywiadzie podkreślali, że "wyciągają rękę do ucznia, nie zostawiają go samego, oceniają pozytywnie, motywują do dalszej pracy poprzez rozmowy, dawanie przykładu, pokazywanie wzorców, angażowanie uczniów w dodatkowe zajęcia". Ich zdaniem wszystkie dzieci są traktowane jednakowo, sprawiedliwie oceniane, każdy ma możliwość uczestnictwa w konkursach lub innych przedsięwzięciach organizowanych przez gimnazjum. Na zakończenie należy dodać, że w szkole wdraża się wnioski z analizy osiągnięć uczniów. Potwierdzili to w wywiadach dyrektor i nauczyciele. Zrealizowano m.in. wnioski dotyczące programów naprawczych, zmian w metodologii pracy z młodzieżą, kształtowania umiejętności argumentowania, czytania ze zrozumieniem, ćwiczenia na lekcjach tych umiejętności, które słabo wypadły na sprawdzianie i sprawiają uczniom problem, odejście od testów wyboru na rzecz testów z pytaniami otwartymi. Wdrożono również dwa projekty dotyczące zajęć z matematyki ("Wspólnie zadbajmy o przyszłość Gminy Zabłudów" i "Edukacja kluczem do rozwoju Gminy Zabłudów"), w trakcie realizacji jest trzeci projekt na lata 2009-2013 "Rozwój przez kompetencje". Powyższe działania przekładają się na wzrost efektów kształcenia, co szczególnie potwierdzają rosnące wskaźniki Edukacyjnej Wartości Dodanej. Powyższe argumenty uzasadniają wysoki poziom spełnienia wymagania. Poziom spełniania wymagania: B Wymaganie: Uczniowie są aktywni Komentarz: Z przeprowadzonego badania wynika, że uczniowie są zaangażowani w lekcje oraz zajęcia pozalekcyjne organizowane przez szkołę, podejmują inicjatywy dotyczące ich własnego rozwoju i rozwoju szkoły. W gimnazjum są realizowane działania zainicjowane przez młodzież. Poniżej zostaną wskazane argumenty uzasadniające wysoki poziom spełnienia wymagania. Należy zacząć od tego, że zajęcia organizowane przez szkołę angażują większość uczniów, co znalazło potwierdzenie w wypowiedziach gimnazjalistów, nauczycieli, rodziców i podczas prowadzonych obserwacji. Ankietowani uczniowie, oceniając atrakcyjność zajęć lekcyjnych stwierdzili, że duża ich część (55/124) lub wszystkie (26/124) są wciągające. Podobnie ocenili zajęcia pozalekcyjne 92 gimnazjalistów uznało, że są ciekawe. Większość ankietowanych rodziców również przyznała, że ich dzieci angażują się w lekcje (34/45) i chętnie uczęszczają zajęcia pozalekcyjne (28/31). Przeprowadzone obserwacje wykazały, że w zajęcia angażowała się duża grupa młodzieży, a ta aktywność zawsze miała związek z działaniami nauczyciela. Uczniowie byli aktywizowani poprzez zadawanie pytań, ciekawie skonstruowane zadania, rozwiązywanie problemów w grupach, pracę z użyciem tablicy interaktywnej. Również ankietowani nauczyciele wysoko ocenili stopień zaangażowania uczniów podczas lekcji (za pomocą ośmiostopniowej skali, gdzie 1 oznaczało "zdecydowanie niezaangażowani" a 8 "zdecydowanie zaangażowani ) - odpowiedzi wszystkich respondentów znalazły się po prawej stronie skali (czyli były bliższe twierdzeniu o dużym zaangażowaniu młodzieży), skupiały się wokół 7 (13/23) i 6 (8/23). Niemal identyczne wybory dotyczyły zajęć pozalekcyjnych znalazły się również po prawej stronie skali, skupione wokół 7. Opisując sposób angażowania się gimnazjalistów w zajęcia, nauczyciele najczęściej wskazywali na: - wykonywanie prac dodatkowych (prezentacji, referatów, materiałów) (20/23); - chętne wykonywanie poleceń nauczyciela (19/23); - zgłaszanie pomysłów i inicjatyw (10/23); - udział w dyskusji (9/23). W wywiadzie stwierdzili, że aktywizują młodzież poprzez pochwały, dostrzeganie nawet najmniejszych osiągnięć, ocenianie, zadawanie dodatkowych prac, angażowanie do uczestnictwa w konkursach i zawodach, stosowanie atrakcyjnych środków dydaktycznych (tablica interaktywna) oraz metod pracy (drama, projekt). Warto podkreślić, że uczniowie podejmują inicjatywy dotyczące ich własnego rozwoju i rozwoju szkoły. Większość 9 / 16
ankietowanych drugoklasistów (54/66) przyznała, że mają wpływ na to, co się dzieje w szkole. Również uczniowie klas III stwierdzili, że w dniu ankietowania mieli wpływ na przebieg lekcji (39/58). W opinii młodzieży uczniowie mają wpływ na planowanie i prowadzenie zajęć przede wszystkim w kwestii ich organizacji (63/124), stosunku nauczycieli do uczniów (61/124) oraz zakresu omawianego materiału (40/124). W wywiadzie gimnazjaliści podkreślali, że mogą się rozwijać ("poszerzać wiedzę, dokształcać, rozwijać zdolności, poszerzać horyzonty, wykorzystywać wiedzę") poprzez uczestnictwo w kołach zainteresowań i pracę w Samorządzie Uczniowskim. Uczą się dokonywania wyborów, współdziałania w grupie i przestrzegania zasad. Mają wpływ na to, co się dzieje na lekcji i wiedzą, że mogą inicjować wiele działań. Ankietowani nauczyciele wskazywali w większości (18/23), że odbywa się to głównie za pośrednictwem Samorządu Uczniowskiego. Propozycje uczniów dotyczą zarówno zajęć pozalekcyjnych, organizowanych przedsięwzięć i akcji, jak również zapisów w regulaminach. W wywiadzie stwierdzili ponadto, że gimnazjaliści inicjują działania wychowawcze, realizowane w ramach programu "Nastolatek". Podkreślano, że młodzi ludzie chętnie uczestniczą w różnorodnych działaniach społecznych na rzecz lokalnego środowiska. Podobne stanowisko zaprezentowała pani dyrektor podczas wywiadu. Jej zdaniem to dzieci same wybierały, "co dobrego chciałyby zrobić" (np. pomoc w schronisku dla zwierząt, akcja "Szlachetna paczka"), były pomysłodawcami szkolnych konkursów ("Dzień Kiczu", "Walentynki", "Szał kolorów"), z ich inicjatywy powstała grupa teatralna i rozpoczęto wydawanie szkolnej gazety "Jesteśmy". Partnerzy szkoły i przedstawiciele samorządu jako przykłady uczniowskich inicjatyw związanych z uczeniem się i rozwojem podali pisanie listów w ramach akcji Amnesty International, współpracę z Sybirakami, zjazdy rycerskie, działalność wolontariatu. Rodzice w wywiadzie podkreślali, że dzieci mają wpływ na wybór kół zainteresowań, organizację wycieczek, tematykę zajęć pozalekcyjnych, realizowane akcje społeczne. Na zakończenie należy dodać, że szkoła realizuje działania zainicjowane przez uczących się. Uczniowie w wywiadzie stwierdzili, że nie zdarzyło się, żeby odrzucano ich inicjatywy. Dyrektor i nauczyciele również przyznali, że pomysły zgłaszane przez młodzież są realizowane. Obserwacja placówki wykazała, iż na gazetkach ściennych na korytarzach i w klasach zamieszczane są informacje na ten temat. Powyższe argumenty uzasadniają wysoki poziom spełnienia wymagania. Poziom spełniania wymagania: B Wymaganie: Respektowane są normy społeczne Komentarz: Ze zgromadzonych danych wynika, że uczniowie czują się w szkole bezpiecznie, wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje i respektują normy społeczne. W szkole diagnozuje się zachowania uczniów, podejmuje działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, analizuje się je i ocenia ich skuteczność oraz modyfikuje w razie potrzeb, uwzględniając inicjatywy uczniów. Poniżej zostaną wskazane argumenty uzasadniające wysoki poziom spełnienia wymagania. Uczniowie czują się bezpiecznie. Większość ankietowanych trzecioklasistów przyznała, że w dniu badania czuła się bezpiecznie podczas lekcji (51/58) oraz w czasie przerw (53/58). Również większość ankietowanych drugoklasistów przyznała, że na terenie szkoły poza zwykłymi godzinami jej pracy (np. po zajęciach pozalekcyjnych lub kiedy przychodzą na boisko) ma poczucie bezpieczeństwa (57/66). Stwierdzili również, że w ciągu ostatniego roku w szkole bywali obrażani (27/66). Sporadycznie zdarzały się bójki (4/66) i kradzieże (6/66). Ponadto większość drugoklasistów (39/66) stwierdziła, że w szkole nie ma miejsc, w których czują się mało bezpiecznie. W trakcie obserwowanych lekcji uczniowie siedzieli w ławkach, na większości z nich (5/9) był porządek, a nauczyciel panował nad klasą. Na pozostałych było stosunkowo głośno, uczniowie przeszkadzali w zajęciach, nie słuchali napomnień nauczyciela. Nie zaobserwowano sytuacji zagrażających bezpieczeństwu uczniów. W trakcie wywiadów pracownicy niepedagogiczni, partnerzy szkoły i przedstawiciele samorządu lokalnego oraz rodzice również podkreślili, że młodzież czuje się w szkole bezpiecznie, a wpływ na to mają: - wielkość szkoły ("To jest mała szkoła, małe środowisko, wszyscy się znają, nie jest się anonimowym"); - monitoring wizyjny; - dyżury nauczycieli na korytarzach i wokół szkoły na zewnątrz; 10 / 16
- brak informacji na temat niebezpiecznych zachowań ("Dzieci nie zgłaszały, że coś złego się działo"). Ponadto partnerzy szkoły i przedstawiciele samorządu lokalnego zwrócili uwagę, że na poczucie bezpieczeństwa uczniów ma wpływ pedagog szkolny (dobry kontakt i współpraca z policją, "Nie ukrywa się sytuacji trudnych"). Warto dodać, że uczniowie znają obowiązujące w szkole normy. Zdecydowana większość ankietowanych drugoklasistów (61/66) oraz trzecioklasistów (54/58) przyznała, że zasady właściwego zachowania się w szkole są dla nich jasne (nawet jeśli nie zawsze ich przestrzegają). Do najważniejszych obowiązków zaliczyli: naukę, zmianę obuwia, punktualność, przygotowanie do zajęć, przestrzeganie regulaminów, zasad. Dostrzegli, że mają prawo do własnego zdania, do uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych i konkursach, wyrażania opinii, korzystania z komputerów w bibliotece na przerwach. Nie wolno im korzystać z telefonów w czasie zajęć, ubierać się jak na dyskotekę, palić, pić alkoholu, zażywać narkotyki. Większość drugoklasistów (50/66) oceniła również, że nauczyciele przestrzegają zasad, które sami głoszą. Zdaniem partnerów i przedstawicieli samorządu uczniowie najczęściej prezentują zachowania zgodne z oczekiwaniami. W szkole i miejscach publicznych są grzeczni, ("Kindersztuba jeszcze funkcjonuje", "Nie zauważyłem wulgaryzmów i popychanek", "Nawet jeśli się zdarzy, że "wyleci" im wulgarne słowo, to przepraszają", "Są wyjątki, które zdarzają się wszędzie, ale nasze dzieci utrzymują normy uznane za właściwe"). Ich zdaniem młodzież jest swobodna, otwarta, podejmująca inicjatywy, chętna do pracy ("Nie jest ani lepsza ani gorsza, jest normalna"). Obserwacje uczniów podczas przerw w szkole potwierdziły, że zachowują się oni właściwie. Należy zauważyć, że w szkole prowadzona jest diagnoza zachowań uczniów i zagrożeń. Znalazło to potwierdzenie w wypowiedziach dyrektora i rodziców oraz w szkolnej dokumentacji. Diagnozuje się zachowania uczniów poprzez codzienną obserwację - jeżeli dostrzega się zachowania odbiegające od normy, to następuje natychmiastowa reakcja), a problem jest zgłaszany pedagogowi oraz wychowawcy klasy. Na posiedzeniu zespołu wychowawczego (w którym uczestniczy również dyrektor) omawia się takie sprawy. Diagnoza zagrożeń również jest prowadzona poprzez obserwacje, a dodatkowo przeprowadzane są ankiety, wywiady, rozmowy z rodzicami. Ilość zdarzeń w szkole pozwala określić charakter i rozmiar zagrożeń. Powołany przez dyrektora zespół opracowuje wyniki. Zespoły nie są stałe - uczestniczą w nich różni nauczyciele. Potem wnioski z diagnoz są omawiane na posiedzeniach rady pedagogicznej: "na świeżo" i na podsumowaniu rocznej pracy. W dokumentacji szkolnej znajdują się informacje dotyczące diagnozy zagrożeń: - samodiagnoza nauczycieli (tu: określenie najczęściej występujących zagrożeń, określenie ich przyczyn, propozycje działań naprawczych), na tej podstawie stwierdzono, że główne problemy to konflikty rówieśnicze, przemoc (głównie słowna), palenie papierosów, próby alkoholowe, wagary; - ankiety dla uczniów (związane z paleniem papierosów, alkoholem, narkotykami, niedożywieniem), na ich podstawie stwierdzono, że część uczniów jest zagrożona, określa się konkretnych uczniów zagrożonych, ale działania podejmuje wobec wszystkich uczniów. Większość ankietowanych rodziców przyznała, że otrzymuje informacje na temat zagrożeń występujących w szkole (35/45). Zauważają też, że pozytywne zachowania ich dzieci są dostrzegane przez nauczycieli (39/45). Warto podkreślić, że w oparciu o powyższe diagnozy podejmuje się działania wychowawcze mające na celu zmniejszanie zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań. Z analizy dokumentacji oraz wypowiedzi dyrektora (ankieta i wywiad) wynika, że z początkiem każdego roku na godzinach wychowawczych zapoznaje się uczniów z obowiązującymi normami (opisanymi w statucie, regulaminach, WSO) lub je przypomina. Każda sytuacja niewłaściwego lub ryzykownego zachowania jest analizowana, przy głębszych problemach - także z udziałem rodziców, prowadzone są rozmowy z uczniem. Organizuje się również zajęcia pozalekcyjne (aby młody człowiek mógł bez szkody dla siebie i innych spędzać wolny czas) oraz socjoterapeutyczne, na które kierowani są uczniowie częściej niż inni sprawiający problemy, szkoła współpracuje z Ośrodkiem ETAP, Stowarzyszeniem DROGA, policją, MOPS-em, GKRPA oraz poradnią psychologiczno-pedagogiczną. Opracowano również procedury postępowania w sytuacji zachowań ryzykownych. Na Szkolnej Platformie Edukacyjnej powstała baza scenariuszy lekcji traktujących o zagrożeniach. W ocenie większości ankietowanych rodziców nauczyciele szybko reagują na niewłaściwe (36/45) oraz ryzykowne (34/45) zachowania uczniów. Podczas obserwacji szkoły nie dostrzeżono agresywnych zachowań młodzieży. Natomiast pożądane zachowania są wzmacniane poprzez: - realizację programów profilaktycznych "Nastolatek" (już piąta edycja, myślą przewodnią jest pokazanie przykładów właściwych, pożądanych zachowań, a nie mówienie o zagrożeniach, co roku dotyczy innego rodzaju działań związanych z profilaktyką (np. spotkania z kosmetyczką "Styl życia a wygląd naszego ciała", warsztaty dla rodziców "Jak radzić sobie z internetem", konkurs na prezentację multimedialną na temat zdrowego stylu życia, warsztaty profilaktyczne "Bezpieczne wakacje", zajęcia "Dopalaczom nie", wycieczka integracyjna dla uczniów klas I do parku linowego, bardzo dużo różnorodnych wyjazdów, wycieczek, w tym do Centrum Nauki Kopernik); - nagradzanie, listy gratulacyjne dla rodziców, ranking najlepszych uczniów z zachowania i postępy w nauce, 11 / 16
pochwałę na apelach, na forum klasy, umieszczanie informacji na stronie internetowej szkoły (o dorobku uczniów publikuje się artykuły w gazecie lokalnej); - "prowadzenie" przez gimnazjalistów lekcji wspólnie z nauczycielami. W ocenie większości ankietowanych rodziców pozytywne zachowania ich dziecka są dostrzegane przez nauczycieli (33/45). Podczas wywiadu rodzice zwrócili uwagę, że nauczyciele chwalą za właściwe zachowanie (np w teatrze), wpisują do zeszytu pochwały za dobrze wykonaną pracę, uczniowie otrzymują nagrody na koniec roku (np. odznaka od Burmistrza). W szkole prowadzi się analizę podejmowanych działań mających na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań. Zdaniem dyrektora skuteczność tych działań bada się na koniec ich realizacji. W przypadku programu "Nastolatek" są ankietowani nauczyciele, uczniowie i rodzice (jakie były jego cele, stopień satysfakcji z udziału w zadaniach, czy nabyli wiedzę, co jest mniej znane, jakie działania chcieliby prowadzić). W przypadku pozostałych działań, skuteczność się bada poprzez obserwację uczniów - jeśli niewłaściwe zachowania się powtarzają, tzn., że trzeba spróbować eliminować je w inny sposób. Nauczyciele podczas wywiadu zwrócili uwagę na sposób prowadzenia analiz: - zestawienia wyników uczniów w zachowaniu, ocen z zachowania, porównywanie z latami ubiegłymi; - wychowawca analizuje sytuację klasy, przedstawia na radzie pedagogicznej, pedagog to zestawia i opracowuje całość sytuacji w szkole; - analiza uwag, pochwał, wpisów w dokumentacji; - analiza wyników ankiet umieszczanych na platformie; - rozmowy indywidualne z uczniem, rodzicem. Trzeba zauważyć, że działania mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań są w razie potrzeby modyfikowane. Zdaniem dyrektora i nauczycieli wynikało to z przeprowadzonej ewaluacji programu "Nastolatek" - uczniowie nadal palą, więc powstał nowy program o nikotynizmie - uczniowie klas III będą z młodszymi kolegami prowadzić na te temat zajęcia. Postanowiono wykorzystać Platformę edukacyjną - uczniowie opracują szkolny poradnik, który będzie dostępny dla młodzieży na Platformie. Dodatkowo nauczyciele podczas wywiadu zwrócili uwagę na wprowadzenie procedur postępowania w sytuacjach zagrożenia oraz zmian w regulaminie szkoły (zakaz noszenia kapturów, czapek, szalików w szkole). Partnerzy szkoły i przedstawiciele samorządu lokalnego wiedzą, co szkoła robi, by wzmacniać pożądane zachowania uczniów i przeciwdziałać niepożądanym oraz wiedzą o modyfikacjach tych działań. Wskazali, że nauczyciele kontrolują, pytają, jak uczniowie się zachowują w miejscach publicznych ("Pani dyrektor mocno trzyma "rękę na pulsie"), dzięki współpracy z policją, każda sytuacja jest wyjaśniana, nawet trudne sprawy są rozwiązywane zgodnie z procedurami, poprzez realizację programu "Nastolatek" następuje uświadamianie zagrożeń, zapobieganie, profilaktyka, przedstawianie konsekwencji i piętnowane niewłaściwych zachowań. W szkole kładzie się nacisk na wartości, kształtowanie pozytywnych postaw (patriotyczne, chrześcijańskie), współpracuje z różnymi instytucjami w tym zakresie, organizuje konkursy dla młodzieży. Zwrócili również uwagę na fakt, że w tak niedużym gimnazjum znają się wszyscy: nauczyciele, rodzice, uczniowie. Wzmacnianie pozytywnych zachowań następuje ich zdaniem również poprzez oceny z zachowania, nagrody za naukę i zachowanie ("Również samorząd dorzuca nagrody", "Jest to bardzo motywujące, publicznie wręczana nagroda lub wyróżnienie na forum szkoły"), dostrzeganie najdrobniejszych osiągnięć, nie tylko tych spektakularnych, nauczyciele wiedzą, doceniają, chwalą, budują poczucie własnej wartości uczniów. Warto podkreślić, iż przy modyfikacji działań wychowawczych uwzględnia się inicjatywy gimnazjalistów. Fakt ten znalazł potwierdzenie w wypowiedziach uczniów, dyrektora i nauczycieli. Młodzież dostrzega, że może zgłaszać pomysły dotyczące zasad postępowania w szkole, praw i obowiązków uczniów. Jako przykład podali pomysł zmian w regulaminie szkolnym dotyczący wprowadzenia zakazu noszenia w szkole kapturów, czapek i szalików. Również w porozumieniu z panią pedagog w ramach programu "Nastolatek" współorganizują zajęcia profilaktyczne, wyjazdy i wycieczki. Pani dyrektor oraz większość ankietowanych nauczycieli (20/23) przyznała, że podejmowane przez nich działania wychowawcze uwzględniają inicjatywy i/lub opinie uczniów. Podczas wywiadu nauczyciele dodatkowo wskazali propagowanie zdrowego stylu życia, organizację debaty z burmistrzem, rodzicami i policją (okazało się, że należy wprowadzić więcej dyżurów). Na zakończenie należy stwierdzić, że uczniowie prezentują zachowania zgodne z wymaganiami. Zdaniem nauczycieli i pracowników niepedagogicznych (wywiady) osiągnięciem szkoły w kształtowaniu wymaganych zachowań uczniów jest fakt, że uczniowie potrafią zachować się właściwie w miejscach publicznych ("Jestem dumna z naszych dzieci, gdy wyjeżdżamy na zewnątrz - znają zasady właściwego zachowania"), są kulturalni, potrafią przyznać się i przeprosić za niewłaściwe zachowanie. Wypracowano również zasady dotyczące właściwego stroju na apelach i uroczystościach, na godzinach wychowawczych zapoznano uczniów z zasadami 12 / 16
savoire-vivre u (np. na stołówce), zmniejszyła się liczba palących uczniów, została wyeliminowana agresja fizyczna (bójki). Incydentalnie nadal zdarza się palenie papierosów, alkohol, częściej - spóźnianie się, brak zmiany obuwia oraz wulgaryzmy (ok. 10% uczniów). Pani dyrektor poinformowała, że w tym i poprzednim roku szkolnym nie wymierzono kar statutowych. Z obserwacji zajęć wynika, że uczniowie zachowują się w zasadzie zgodnie z ogólnie przyjętymi normami społecznymi (w klasie panowała dyscyplina i porządek, uczniowie wykonywali polecenia nauczyciela, zgłaszali się do odpowiedzi), jednak zdarzali się i tacy, którzy przeszkadzali i nie reagowali na upomnienia dyscyplinujące nauczyciela, czasem również nauczyciel nie reagował na niegrzeczne zachowania uczniów. Podczas obserwacji zwrócono również uwagę, że większość nauczycieli wzmacniała pożądane zachowania młodzieży (chwalili, dziękowali za dobrze wykonaną pracę, zwracali się po imieniu). Powyższe argumenty świadczą o wysokim poziomie spełnienia wymagania. Poziom spełniania wymagania: B 13 / 16
Wnioski z ewaluacji: 1. Nauczyciele analizują wyniki i osiągnięcia uczniów z uwzględnieniem czynników kontekstowych (np. potencjał uczniów, płeć, dowożenie), wykorzystują przy tym w szerokim zakresie kalkulator Edukacyjnej Wartości Dodanej oraz informacje z platformy edukacyjnej Librus (kartoteka ucznia), co przyczynia się do systematycznego wzrostu efektów kształcenia. 2. Wykorzystywanie w procesie edukacyjnym nowoczesnych technologii informatycznych (platforma edukacyjna, dziennik elektroniczny, tablice interaktywne) uatrakcyjnia zajęcia oraz daje uczniom możliwość przyjmowania odpowiedzialności za własną naukę. 3. Dzięki działaniom wychowawczym i profilaktycznym podejmowanym w szkole, a zwłaszcza programowi "Nastolatek" oraz szeroko zakrojonej współpracy z różnymi instytucjami, stwarza się gimnazjalistom możliwość kształtowania pożądanych zachowań oraz rozwijania kompetencji społecznych. 4. Pani dyrektor inspiruje nauczycieli do korzystania z nowoczesnych rozwiązań technicznych i metodologicznych, co wpływa na doskonalenie ich kompetencji zawodowych. 14 / 16
Wymaganie Obszar: Efekty Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności Uczniowie są aktywni Respektowane są normy społeczne Poziom spełniania wymagania A B B B 15 / 16
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Raport sporządzili: Bożena Chomicka Jadwiga Piotrowicz Kurator Oświaty:... 16 / 16