Prezentacja programu " Toruń żyje w zgodzie z naturą
Autor: Monika Krauze Anna Makowska Katarzyna van Marke de Lumen Wioletta Leszczyńska Michał Leszczyński Projekt, druk, korekta: Agencja Reklamowa GALL, www.gall.torun.pl Publikacja została przygotowana przez: Toruńskie Stowarzyszenie Ekologiczne Tilia, Szkoła Leśna na Barbarce W ramach projektu pn. Szkoła Leśna na Barbarce miejscem edukacji ekologicznej finansowanego ze środków Urzędu Miasta Torunia. SZKOŁA LEŚNA NA BARBARCE ul. Przysiecka 13, 87-100 Toruń, tel./fax +48 56 657 60 85 www.szkola-lesna.torun.pl, www.tilia.org.pl e-mail: biuro@szkola-lesna.torun.pl Toruń 2010
Spis tresci Informacje o poruszaniu się po segregatorze 1. Prezentacja programu pn. Toruń żyje w zgodzie z naturą. 1. Czym jest program pn. Toruń żyje w zgodzie z naturą. Zakres tematyczny programu Struktura realizacji programu Dlaczego warto zrealizować program? Cele programu Adresaci programu 2. Szkoła Leśna na Barbarce Miejsce Edukacja Rekreacja Walory przyrodnicze miasta Torunia i okolic I. Informacje dla nauczycieli Wstęp 1. Położenie geograficzne i podstawowe informacje 2. Flora i fauna 3. Formy ochrony przyrody 4. Parki i zieleńce-zespoły przyrodnicze podlegające ochronie konserwatorskiej 5. Ścieżki i szlaki turystyczno-dydaktyczne na terenie Torunia 6. Funkcje zieleni miejskiej. 7. Bibliografia II. Przykładowe scenariusze i karty pracy 1. Scenariusz pt. Obserwacje ornitologiczne 2. Scenariusz pt. Rozpoznawanie drzew i krzewów 6 7 7 7 7 8 8 9 9 10 13 13 13 13 14 14 15 15 15 20 22 24 26 29 3. Scenariusz pt. Ochrona przyrody w regionie III. Załączniki 1. Załącznik nr 1: Świat zwierząt 2. Załącznik nr 2: Klucz do rozpoznawania ptaków wodnych 3. Załącznik nr 3: Klucz do rozpoznawania ptaków leśnych 4. Załącznik nr 4: Cechy ptaków 5. Załącznik nr 5: Typy gniazd 6. Załącznik nr 6: Głosy ptaków 7. Załącznik nr 7: Gra dydaktyczna Ptaki 8. Załącznik nr 8: Charakterystyka roślin 9. Załącznik nr 9: Gatunki drzew, krzewów i roślin zielnych 10. Załącznik nr 10: Budowa liścia 11. Załącznik nr 11: Przewodnik do oznaczania drzew i krzewów 12. Załącznik nr 12: Klucz do oznaczania drzew i krzewów 13. Załącznik nr 13: Rozmieszczenie geograficzne ekosystemów leśnych 14. Załącznik nr 14: Gatunki chronione rośli, zwierząt i grzybów 15. Załącznik nr 15: Formy ochrony przyrody 16. Załącznik nr 16: Obszary Natura 2000 17. Załącznik nr 17: Przykładowa Karta Gatunku wpisanego na Czerwoną Księgę 18. Załącznik nr 18: Karty informacyjne Konwencje 19. Załącznik nr 19: Ekoturystyka IV. Zadania aktywizujące dzieci i młodzież. Zadania dla pojedynczego ucznia 1. Mój pomnik przyrody 2. Puzzle-gatunek chroniony 3. Portfolio 4. Reusy 5. Kolorowanka Ptaki 6. Krzyżówka Ptaki 7. Rozsypanka z liści 8. Labirynt 9. Memo Drzewa 10. Test edukacyjny Ekoturystyka V. Zadania aktywizujące dzieci i młodzież. Zadania dla liderów 1. Konkurs na plakat pn. Osobliwości przyrodnicze regionu 2. Mapa atrakcji przyrodniczych Torunia 3. Spotkanie dla uczniów dyskusja 4. Wystawa fotografii ptaków 5. Akcja terenowa liczenia ptaków w czasie przelotów jesiennych lub wiosennych 6. Akcja wieszania budek lęgowych 31 33 35 41 43 45 47 48 51 55 56 57 58 61 62 63 64 69 70 71 73 77 80 82 83 85 86 87 88 89 91 92 93 94 95 97 97 97 97 97 98 3
7. Konkurs na projekt parku przyszkolnego pn. Mój wymarzony park 8. Wycieczka do Ogrodu Zoobotanicznego lub Parku miejskiego (egzotyczne gatunki drzew i krzewów) 9. Zielnik z lokalnie występujących drzew i krzewów 10. Akcja sadzenia drzew w okolicy szkoły, pielęgnacja ich otoczenia Ochrona środowiska w mieście I. Informacje dla nauczycieli Wstęp 1. Dzikie zwierzęta w sąsiedztwie człowieka synantropizacja 2. Zwierzęta domowe w sąsiedztwie człowieka 3. Dokarmianie zwierząt 4. Stan środowiska miasta Torunia 5. Instytucje związane z ochrona środowiska w Toruniu 6. Biliografia II. Przykładowe scenariusze i karty pracy 1. Scenariusz pt. Stan środowiska w Toruniu 2. Scenariusz pt. Zwierzę we współczesnym świecie 3. Scenariusz pt. Wpływ człowieka na środowisko III. Załączniki 1. załącznik nr 1: Ochrona środowiska w Toruniu 2. załącznik nr 2 Zagrożenia dla środowiska 3. załącznik nr 3 Wpływ hałasu na zdrowie człowieka 4. załącznik nr 4 Woda na Ziemi 5. załącznik nr 5 Organizmy wodne 6. załącznik nr 6 Czy sterylizacja jest potrzebna? 7. załącznik nr 7 Mowa ciała psa 8. załącznik nr 8 Dokarmianie ptaków 9. załącznik nr 9 Czy warto dokarmiać zwierzęta? 10. załącznik nr 10 Kwaśne deszcze 11. załącznik nr 11 Dziura ozonowa 12. załącznik nr 12 Miasto 13. załącznik nr 13 Wpływ kwaśnych deszczy na populacje sikor 14. załącznik nr 14 Zrównoważony rozwój 98 98 99 99 103 103 103 104 104 105 106 106 111 113 115 117 122 124 126 128 132 134 136 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 IV. Zadania aktywizujące dzieci i młodzież. Zadania dla pojedynczego ucznia. 1. Ekologiczny transport 2. Wycieczka rowerowa 3. Ściekowa wykreślanka 4. Zwierzakowy rebus 5. Test: Czy jesteś miłośnikiem zwierząt 6. Obliczanie kosztów 7. Potrzeby zwierząt 8. Chrońmy warstwę ozonową 9. Krzyżówka zagrożenia dla środowiska 10. Rebusy zagrożenia atmosfery V. Zadania aktywizujące dzieci i młodzież. Zadania dla liderów. 1. Pojemnik na baterie 2. Badanie czystości wody 3. Doświadczenie - wpływ kwaśnych deszczy na rośliny 4. Deszczówka 5. Ogród w słoju 6. Zbiórka karmy 7. Wywiad z kierownikiem schroniska dla zwierząt 8. Reportaż pieskie życie 9. Portfolio moja ulubiona rasa 10. Tabliczki,,Sprzątaj psie odchody Odpowiedzialny konsument I. Informacje dla nauczycieli Wstęp 1. Konsumpcjonizm i hiperkonsumpcja 2. Odpakowania i ich recykling 3. Reklama 4. Żywność zrównoważona 5. Bibliografia II. Przykładowe scenariusze i karty pracy 1. Scenariusz pt. Jak postępować odpowiedzialnie z odpadami? b) Karta pracy dla uczniów klas IV-IV szkoły podstawowej c) Karta pracy dla uczniów szkół ponadpodstawowej 2. Scenariusz pt. Jak zmniejszać emisję dwutlenku węgla? b) Karta pracy dla uczniów klas IV-IV szkoły podstawowej c) Karta pracy dla uczniów szkół ponadpodstawowej 3. Scenariusz pt. Wiem co jem b) Karta pracy dla uczniów klas IV-IV szkoły podstawowej c) Karta pracy dla uczniów szkół ponadpodstawowej 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 162 162 162 163 163 163 163 163 167 167 167 168 168 169 169 172 174 176 178 182 184 186 188 193 195 197 4
III. Załączniki - materiały do wykorzystania na zajęciach 1. Załącznik nr 1: Jak długo żyją śmieci? 2. Załącznik nr 2: Jak prawidłowo segregować śmieci? 3. Załącznik nr 3: Ekoznaki 4. Załącznik nr 4: Jak zmniejszać emisję dwutlenku węgla? Foliogram do scenariusza 5. Załącznik nr 5: Efekt cieplarniany 6. Załącznik nr 6: Produkty żywnościowe 7. Załącznik nr 7: Składniki odżywcze 8. Załącznik nr 8: Piramida żywnościowa 9. Załącznik nr 9: Ekoznaki żywność ekologiczna 10. Załącznik nr 10: Dodatki do żywności 11. Załącznik nr 11: Witaminy IV. Zadania aktywizujące dzieci i młodzież. Zadania dla pojedynczego ucznia 1. Ekoznakowe memo 2. Owocowe puzzle 3. Kolorowanka stand- by 4. Śmieciowy labirynt 5. Odpadowa krzyżówka 6. Alternatywne energetyczne domino 7. Test Czy odpowiedzialnie postępujesz z odpadami? 8. Obliczanie śladu ekologicznego 9. Gra edukacyjne Odpowiedzialny konsument 10. Witaminowa wykreślanka V. Zadania aktywizujące dzieci i młodzież. Zadania dla liderów 1. Torba na zakupy dla siebie i przyjaciela 2. Konkurs: Najlepsze II śniadanie 3. Ciasto domowe lepsze niż kupione 4. Monitoring Zużycie energii elektrycznej w moim domu 5. Tabliczki edukujące, jak segregować śmieci 6. Plakat Prawa konsumenta 7. Bloczek na notatki zakupowe 8. Żywność ekologiczna w mojej dzielnicy mapa 9. Przypominacze o wyłączaniu światła 10. Zakupowa ankieta Zadania aktywizujące dla Szkolnych Liderów Ekologii Kim jest Szkolny Lider Ekologii. Jakie są korzyści z bycia Szkolnym Liderem Ekologii? Co powinien wiedzieć Szkolny Lider Ekologii. Zadania dla Szkolnego Lidera Ekologii Kalendarium Dni Ekologicznych Przykładowe pismo do sponsora 199 200 203 204 205 206 208 210 211 212 213 215 216 217 218 219 220 221 223 224 229 230 230 231 231 233 233 233 233 234 234 237 237 237 237 237 239 Wzór sprawozdania Wzór zgłoszenia do certyfikatu I. Światowy Dzień Ochrony Środowiska 5 czerwca - Zadania aktywizujące dla Liderów Ekologii 1. Kartka - przypominacz na monitor komputera 2. Konkurs wiedzy o tematyce ekologicznej 3. Wypożyczalnia filmów ekologicznych 4. Plakat o tematyce nawiązującej do obchodów dnia i wywieszenie w szkole, w bloku, na osiedlu 5. Notatka do gazety szkolnej, na stronę internetową 6. Wystąpienie, prelekcja nt. dnia 7. Badania ankietowe Ankieta II. Międzynarodowy Dzień Bez Samochodu 22 września - Zadania aktywizujące dla Liderów Ekologii 1. Ulotka dla rodziców 2. Konkurs plastyczny na plakat np. z hasłem miasto bez samochodów 3. Klasowa wycieczka rowerowa 4. Mapa ścieżek rowerowych w Toruniu i okolicach 5. Petycja 6. Spotkania z przedstawicielami np. Inspekcji Ruchu Drogowego lub Straży Miejskie 7. Udział w miejskich obchodach dnia 240 241 242 242 242 242 243 243 243 244 248 5
Informacje o poruszaniu się po segregatorze Zagadnienia ekologiczne zawarte w segregatorze zostały podzielone na trzy bloki tematyczne. Każdy z bloków tematycznych został wyróżniony innym kolorem stron oraz charakterystyczną ikonką. W skład bloku wchodzą: informacje dla nauczyciela prezentujące poruszane zagadnienia, ogólne informacje oraz problemy ekologiczne, na które odpowiada dany blok tematyczny, 3 przykładowe scenariusze 2-godzinnych zajęć edukacyjnych z kartami pracy dla klas I-III, IV-VI szkoły podstawowej oraz dla klas ponadpodstawowych, scenariusze zawierają poszerzone informacje nt. zagadnień i problemów ekologicznych poruszanych w obrębie bloku, młodsze dzieci (przedszkole-i klasa szkoły podstawowej) zamiast kart pracy mogą wykorzystać działania aktywizujące skierowane do tej grupy, materiały informacyjno-edukacyjne dla nauczycieli do wykorzystania na zajęciach lub przez uczniów podczas pracy, są to tabele, plansze, klucze, plakaty, krzyżówki itp. działania aktywizujące przygotowane dla różnych grup wiekowych, nauczyciel może je wykorzystać na zajęciach, ale również zachęcić uczniów do wykonania w domu z rodzicami czy kolegami, działania mogą zostać wykorzystane przez Liderów do realizacji z innymi uczniami w szkole. działania aktywizujące dla Szkolnego Lidera Ekologii. Objaśnienia symboli Informacje dla nauczycieli Scenariusze Rozdział: Prezentacja programu Dobry dla przyrody, dobry dla siebie. Toruń żyje w zgodzie z naturą Rozdział: Walory przyrodnicze miasta Torunia Rozdział: Ochrona środowiska w mieście Rozdział: Odpowiedzialny konsument Rozdział: Zadania aktywizujące dla Szkolnych Liderów Ekologii Załączniki Zadania aktywizujące dzieci i młodzież Prezentacja programu " Toruń żyje w zgodzie z naturą Karty pracy Zadania aktywizujące dla Liderów 6
Prezentacja programu " Toru yje w zgodzie z natur Prezentacja programu " Toru yje w zgodzie z natur INFORMACJE DLA NAUCZYCIELI Prezentacja programu " Dobry dla przyrody, dobry dla siebie. Toru yje w zgodzie z natur 1. Czym jest program Toruń żyje w zgodzie z naturą? Jest to program edukacji ekologicznej dla dzieci i młodzieży z Torunia, którego celem jest nie tylko poszerzenie wiedzy, ale przede wszystkim aktywizacja uczniów do podejmowania działań w zakresie świadomego i odpowiedzialnego postępowania w życiu codziennym, w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju społecznego i gospodarczego. Zakres tematyczny programu Walory przyrodnicze miasta Torunia i okolic - przykłady ścieżek przyrodniczych, np. tzw. Ścieżka Przysiecka, Ścieżki Osady Barbarka, - znaczenie zieleni w mieście, - przyroda wokół nas, - ekoturystyka. Ochrona środowiska w mieście - instytucje i organizacje zajmujące się ochroną środowiska i przyrody i ich kompetencje, - zwierzę w mieście (problemy ze zwierzętami domowymi pies i kot w mieście oraz synantropizacja zwierząt - np. dokarmianie), - stan środowiska i diagnoza na przyszłość. Odpowiedzialny konsument - problem nadmiernej konsumpcji, - opakowania, w tym zagadnienia związane z odpadami i ich recyklingiem, etykiety i znaki ekologiczne, - reklama, - zrównoważona żywność - (nieprzetworzona, regionalna, zasady zdrowego żywienia). Dlaczego warto zrealizować program? Program został przygotowany z myślą o edukacji ekologicznej społeczeństwa od najmłodszych lat. Umiejętność właściwego współżycia ludzi z przyrodą należy zaszczepiać już dzieciom. Aby jednak były one przekonane o konieczności ochrony przyrody, szanowały i doceniały ją, muszą ją poznawać. Nie można jednak poprzestawać na podawaniu czystej wiedzy. Sama naukowa nazwa jest tylko suchym słowem. W pracy z dziećmi nie należy skupiać się na nazywaniu, identyfikacji gatunków. Nie dlatego, że nazwy nie są ważne, ale są ważniejsze problemy w edukacji środowiskowej. Główną myślą, która przyświecała autorom podczas opracowywania programu było przygotowanie dzieci i nauczycieli do działań w lokalnym środowisku, w szkole, domu i na osiedlu. Istotą programu jest samoorganizacja dzieci a szczególnie młodzieży i inicjowanie przez Liderów Ekologii działań sprzyjających podnoszeniu świadomości ekologicznej. Zaproponowany przez Szkołę Leśną program edukacyjny jest zgodny z koncepcją kształcenia i wychowywania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem myśleć globalnie działać lokalnie. Edukacja ekologiczna definiowana jest także jako psychologiczno-pedagogiczny proces oddziaływania na człowieka w celu kształtowania jego świadomości ekologicznej. Edukacja ekologiczna obecna jest w formalnym systemie kształcenia. Mówi o tym rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Ponadto Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 grudnia 2002 roku przyjęło na zasadzie konsensusu rezolucję ustanawiającą Dekadę Edukacji na temat Zrównoważonego Rozwoju (2005 2014) (Decade of Education for Sustainable Development 2005 2014). Celem Dekady jest wspieranie działań promujących zrównoważony rozwój społeczny, gospodarczy i ekologiczny. Stanowi ona również okazję do dokonania postępu w zakresie rozwoju człowieka oraz poprawy jakości kształcenia, w celu uczynienia z niego kluczowego czynnika przemian. Ideą Edukacji na rzecz Zrównoważonego Rozwoju jest dążenie do osiągnięcia równowagi pomiędzy społecznym i ekonomicznym dobrem oraz kulturą, tradycją i ochroną zasobów naturalnych Ziemi. Tak rozumiana Edukacja podkreśla potrzebę respektowania godności ludzkiej, poszanowania różnorodności, ochrony środowiska naturalnego i zasobów naszej planety. Edukacja ekologiczna to: formowanie wiedzy, a także rozwijanie wrażliwości oraz chęci działania na rzecz kształtowania i ochrony środowiska. Edukacja to przekazywanie i nabywanie wiedzy, umiejętności oraz wartości. Edukacja pozwala nam zrozumieć siebie, bliskie nam osoby oraz relacje z dalszym otoczeniem. Pomaga zrozumieć świat, w którym żyjemy. Dzięki edukacji ludzie na całym świecie mają szansę na lepszą przyszłość. Edukacja z założenia jest procesem długotrwałym i wszelkie działania podejmowane w zakresie edukacji ekologicznej powinny być prowadzone w dłuższej perspektywie czasowej. Ideałem, do którego należy dążyć, jest zapewnienie każdej jednostce możliwości kształcenia zgodnego z jej zdolnościami oraz wpajanie w procesie kształcenia wartości, bez których niemożliwy byłby zrównoważony rozwój społeczny. Dekada Edukacji na temat Zrównoważonego Rozwoju została oficjalnie ogłoszona przez Koichiro Matsuura, Dyrektora Generalnego UNESCO, w dniu 1 marca 2005 roku w Siedzibie Głównej ONZ. Cele programu wspieranie działań mających na celu zwiększenie zaangażowania społecznego oraz poziomu odpowiedzialności indywidualnej w obszarze ochrony środowiska, podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego, zwiększenie zaangażowania społecznego w sprawy środowiska przyrodniczego, wyrabianie prawidłowych postaw wobec zasobów przyrody żywej i nieożywionej wskazanie sposobów korzystania z zasobów środowiska zapewniających zrównoważony rozwój, rozwijanie wśród dzieci, młodzieży i dorosłych zamiłowań przyrodniczych oraz wrażliwości na potrzeby naturalnego środowiska, rozbudzenie w dzieciach i dorosłych ciekawości świata, 7
Prezentacja programu " Toru yje w zgodzie z natur Prezentacja programu " Toru yje w zgodzie z natur podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców Torunia, kształcenie umiejętności dostrzegania zjawisk w ekosystemach, wypracowanie zdolności oceny niewłaściwego zachowania się innych wobec przyrody i sposobów reagowania na nie, ugruntowanie wiadomości, że niektóre gatunki roślin i zwierząt oraz obiekty przyrody nieożywionej są rzadkością i dlatego należy je chronić i opiekować się nimi. Adresaci programu nauczyciele, wychowawcy i dyrektorzy placówek oświatowych z Torunia, dzieci i młodzież szkolna, rodziny uczestników programy, mieszkańcy Torunia i okolic, turyści, internauci. 2. Szkoła Leśna na Barbarce Szkoła Leśna na Barbarce stanowi centrum szeroko rozumianej edukacji ekologicznej dla dzieci i młodzieży oraz osób dorosłych z regionu kujawsko-pomorskiego. Swoją działalność rozpoczęła na początku 2004 roku na mocy umowy zawartej pomiędzy Toruńskim Stowarzyszeniem Ekologicznym Tilia a Prezydentem Miasta Torunia. Zadanie prowadzenia i realizowania programu Szkoły Leśnej na Barbarce zostało powierzone Stowarzyszeniu w drodze konkursu. TSE Tilia na podstawie odrębnej umowy użycza od Gminy Toruń tereny o powierzchni 3,8 ha, które określane są mianem Osady Leśnej Barbarka. Miejsce Osada Leśna Barbarka to atrakcyjny obszar przyrodniczy i kulturowy zharmonizowany z otaczającą go infrastrukturą. Osada jest położona w lesie i występuje w źródłach pisanych już od 1299 roku. Związana jest z miejscem kultu św. Barbary oraz z funkcjonującym w niej młynem i była określana jako dobra młyńskie. Do dziś w sercu Osady znajduje się zabytkowa kapliczka św. Barbary, w której odbywają się nabożeństwa niedzielne. Barbarka jest oddalona tylko 13 kilometrów od zabytkowego centrum Torunia. Na przełomie XIX i XX wieku, a głównie w okresie międzywojennym XX wieku, stała się miejscem wypoczynku dla jego mieszkańców. Osada łączy historię dawną (istniało tu centrum pielgrzymkowe regionu) z bliską (cmentarz ofiar terroru hitlerowskiego). Jest to teren z atrakcyjnym krajobrazem leśnym (bory, dąbrowy i olszyny), otaczającym stawy spiętrzone na strudze, której wody do początku XX wieku poruszały młyn. Poza pospolitymi borami sosnowymi i mieszanymi istnieją partie świetlistej dąbrowy, ubogiego grądu, łęgu olszowego i olsu. W pobliżu Osady usytuowany jest rezerwat przyrody Las Piwnicki wraz z Obserwatorium Astronomicznym w Piwnicach. Cały obszar jest połączony wieloma wytyczonymi trasami rowerowymi. Osada Leśna Barbarka to doskonałe miejsce do rekreacji, w szczególności do krótkotrwałego wypoczynku, aktywnego spędzania czasu z rodziną, a także organizowania interesujących imprez, konferencji i spotkań. Edukacja Funkcjonowanie Szkoły Leśnej opiera się na: realizacji własnego programu, organizacji przedsięwzięć z innymi podmiotami oraz na udostępnianiu terenu Barbarki innym podmiotom. Program Szkoły Leśnej realizowany jest m.in. poprzez organizowanie zajęć przyrodniczoekologicznych, historycznych i kulturalnych dla różnego typu szkół, w tym dla uczniów niepełnosprawnych. Dodatkowo przygotowywane są imprezy, konkursy i kampanie. Szkoła Leśna na Barbarce w ramach programu zajmuje się także organizowaniem festynów oraz otwartych imprez okolicznościowych i rekreacyjnych. Ponadto do jej zadań należy również udostępnianie obszaru i obiektów Szkoły Leśnej zgodnie z ich przeznaczeniem i regulaminem użytkowania. Szkoła Leśna współpracuje też z innymi podmiotami w zakresie realizacji zadań promocyjnych, edukacyjnych, kulturalnych i sportowych. Oferta Szkoły Leśnej ma charakter interdyscyplinarny. Dzieci i młodzież mogą korzystać z różnorodnych zajęć przyrodniczych, biologicznych, artystycznych i integracyjnosportowych, dostosowanych do pory roku, zaplecza dydaktycznego oraz wieku uczestników. Program oparty jest na bezpośrednim kontakcie uczniów z przyrodą. Taka forma kształcenia stymuluje do świadomej obserwacji i przyjęcia postawy badacza przez uczestników zajęć. Na terenie Osady Leśnej oraz w otaczającym ją kompleksie leśnym zostały wytyczone ścieżki edukacyjno-turystyczne z tablicami interaktywnymi. Uzupełnieniem ścieżek ekologicznych są karty pracy, prezentacje multimedialne, filmy oraz gry edukacyjne. Wielowątkowość poruszanych zagadnień oraz optymalizacja metod nauczania powoduje, że uczeń ma możliwość dogłębnego poznania i zrozumienia procesów zachodzących w przyrodzie. Poprzez bezpośrednią obserwację, pracę w zespole oraz zabawę, uczniowie poznają funkcjonowanie ekosystemów lądowych (w tym leśnych oraz wodnych), zagadnienia dotyczące ochrony przyrody, zagrożeń i metod przeciwdziałania im. Co roku z zajęć korzysta 15 tysięcy uczniów. Od 2008 roku na terenie Barbarki działała baza noclegowa. Dzięki temu w ramach programu mogły odbywać się kilkudniowe wizyty w Szkole Leśnej. Na potrzeby swojej działalności Szkoła Leśna wydaje wiele materiałów informacyjnoedukacyjnych. Rekreacja Osada Leśna jest doskonałym miejscem do rekreacji i wypoczynku dla mieszkańców Torunia i okolic. Jednym z zadań stawianych sobie przez Szkołę Leśną na Barbarce jest więc stworzenie warunków do obcowania z przyrodą, rekreacji i aktywnych form wypoczynku. Na terenie Osady Leśnej oraz na obszarze lasu Barbarka zostały wytyczone ścieżki turystyczno-edukacyjne łączące miejsca interesujące pod względem historycznym i przyrodniczym. W Osadzie i poza nią powstało siedem ścieżek edukacyjnych. W trakcie pokonywania sieci tras uczestnicy w sposób aktywny, poprzez zabawę i obserwację przyrody, przyswajają wiedzę przyrodniczą, rozwijając przy tym wrażliwość i zamiłowania przyrodnicze. Ścieżki zostały przygotowane z myślą o uczestnikach zajęć zorganizowanych przez Szkołę Leśną 8
Prezentacja programu " Toru yje w zgodzie z natur na Barbarce dla dzieci i młodzieży z woj. kujawsko-pomorskiego, uczestników pobytu w Zielonej Szkole na Barbarce oraz dla osób indywidualnych. W Osadzie Leśnej Barbarka powstały trzy ścieżki: Drzewa i krzewy Barbarki, Ja i środowisko oraz Zagroda wiejska. Poza jej terenem - cztery: Powrót do pierwotnego lasu, Krajobraz minionego stulecia, Mozaika przyrody i Warownia nad Doliną Wisły. Jako uzupełnienie do tych tras powstały foldery wraz z kartami pracy dla dzieci klas I III i IV VI szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjum i szkół średnich, a także tzw. karty rodzinne przeznaczone dla rodziców z małymi dziećmi. W Szkole Leśnej na Barbarce funkcjonuje wypożyczalnia rowerów i sprzętu sportowego, park linowy, mini golf oraz sklepik z artykułami spożywczymi. Odwiedzające rodziny z dziećmi mogą korzystać z placu zabaw z dala od zgiełku ulicy i zanieczyszczeń. Przy sprzyjającej pogodzie w weekendy przebywa tu około 3 tysiące osób. 9