INFORMACJA dotycząca kontroli jakości i prawidłowości oznakowania pieczywa, ciast o przedłużonej trwałości i bułki tartej Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej w Łodzi w II kwartale 2010 r. w ramach realizacji programu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów DIH 81 4 (1)/10/AgŁ, przeprowadził kontrole w 10 placówkach handlowych zlokalizowanych na terenie województwa łódzkiego, obejmując nimi: - 6 sklepów sieci handlowych, - 4 pozostałe sklepy. Łącznie ocenie poddano 68 partii towarów (w tym 29 partii oferowanych luzem) wartości 1.440 zł, tj.: 48 partii (w tym 19 partii oferowanych luzem) wartości 1.238 zł w sklepach sieci handlowych, 20 partii (w tym 10 partii oferowanych luzem) wartości 202 zł w pozostałych sklepach. Badaniem objęto: - 20 partii pieczywa pszennego zwykłego i wyborowego (w tym 17 partii oferowanych luzem) wartości 225 zł; - 6 partii pieczywa żytniego (w tym 2 partie oferowane luzem) wartości 45 zł; - 24 partie pieczywa mieszanego (w tym 10 partii oferowanego luzem) wartości 363 zł; - 3 partie ciast o przedłużonej trwałości wartości 106 zł; - 15 partii bułki tartej wartości 701 zł. Nieprawidłowości stwierdzono w 8 placówkach tj. 80% objętych kontrolą. W toku prowadzonych czynności kontrolnych zakwestionowano ogółem 32 partie pieczywa, ciast o przedłużonej trwałości i bułki tartej (tym 7 partii oferowanych luzem) o łącznej wartości 448 zł (co stanowiło 47,1% partii badanych ogółem), tj.: 22 partie (w tym 5 partii oferowanych luzem) wartości 362 zł w sklepach sieci handlowych, 10 partii (w tym 2 partie oferowane luzem) wartości 86 zł w pozostałych sklepach. Wśród zakwestionowanych towarów było: 6 partii pieczywa pszennego zwykłego i wyborowego (w tym 4 partie oferowane luzem) wartości 50 zł, co stanowiło 30 % partii ocenianych w tej grupie, 4 partie pieczywa żytniego wartości 25 zł, co stanowiło 66,7 % partii ocenianych w tej grupie, 13 partii pieczywa mieszanego (w tym 3 partie oferowane luzem) wartości 135 zł, co stanowiło 54,2 % partii ocenianych w tej grupie, 1 partię ciasta o przedłużonej trwałości wartości 17 zł, co stanowiło 33,3 % partii ocenianych w tej grupie, 8 partii bułki tartej wartości 221 zł, co stanowiło 53,3 % partii ocenianych w tej grupie. 1. JAKOŚĆ A) W zakresie zgodności parametrów jakościowych z wymaganiami obowiązujących przepisów i deklaracjami producentów podanymi na opakowaniach sprawdzono laboratoryjnie 20 partii pieczywa, ciast o przedłużonej trwałości i bułki tartej wartości 604 zł, w tym:
12 partii wartości 516 zł w sklepach sieci handlowych, 8 partii wartości 88 zł w pozostałych sklepach. Badaniami objęto: 2 partie pieczywa pszennego zwykłego i wyborowego wartości 13 zł, 3 partie pieczywa żytniego wartości 26 zł, 5 partii pieczywa mieszanego wartości 58 zł, 2 partie ciasta o przedłużonej trwałości wartości 89 zł, 8 partii bułki tartej wartości 418 zł. W wyniku przeprowadzonych badań laboratoryjnych zakwestionowano 9 partii pieczywa i bułki tartej wartości 116 zł (45% partii badanych laboratoryjnie) z uwagi na niewłaściwą jakość handlową w tym 6 partii wartości 68 zł w sklepach sieci handlowych i 3 partie wartości 48 zł w pozostałych sklepach. Wśród kwestionowanych towarów były : 2 partie pieczywa pszennego: chleb graham i chleb tostowy pszenny (100% badanych w tej grupie) wartości 13 zł, 1 partia pieczywa żytniego chleb pełnoziarnisty żytni ciemny (33,3 % badanych w tej grupie) wartości 11 zł, 3 partie pieczywa mieszanego: chleb śliwkowy, chleb razowy ze słonecznikiem, chleb pełnoziarnisty wielozbożowy, (60% badanych w tej grupie) wartości 38 zł, 3 partie bułki tartej wartości 54 zł (37,5% badanych w tej grupie). Stwierdzone wady jakościowe to: niewłaściwe cechy organoleptyczne (6 partii): zdeformowanie kształtu wgniecenie ścian bocznych w chlebie tostowym pszennym, pęknięcie miękiszu wzdłuż bochenka oraz mała zwięzłość miękiszu z tendencją do kruszenia się w chlebie graham, pęknięcie miękiszu wzdłuż bochenka w chlebie razowym ze słonecznikiem, obecność nasion siemienia lnianego niezadeklarowanego w składzie surowcowym w chlebie orkiszowym, obecność ziaren maku w bułce tartej, obecność grudek o wielkości od 0,5 do 1,5 cm w bułce tartej. niewłaściwe cechy fizyczno chemiczne (6 partii): obniżona zawartość ziaren słonecznika w chlebie razowym ze słonecznikiem (deklarowano 8,0 %, a stwierdzono 3,2 %); zawyżona zawartość cukru w stosunku do podanej w danych żywieniowych na etykietach w chlebie pełnoziarnistym żytnim ciemnym (deklarowano 1,9 %, a stwierdzono 4,7 %) i chlebie pełnoziarnistym wielozbożowym (deklarowano 1,3 %, a stwierdzono 4,4 %); obniżona łączna zawartość śliwek i rodzynek w chlebie śliwkowym (deklarowano 25 %, a stwierdzono 15 % i 16 %); podwyższona zawartość tłuszczu w przeliczeniu na sucha masę w bułce tartej (zgodnie z zadeklarowaną normą winno być nie więcej niż 3 %, a stwierdzono 4,5 %); podwyższona wilgotność w bułce tartej (deklarowano 10 %, a stwierdzono 11 %). 2
W badanych laboratoryjnie 20 partiach pieczywa nie stwierdzono substancji niedozwolonych, ani ilości wyższych od wskazanych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 września 2008 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. Nr 177, poz. 1094 ze zm.). Ponadto w trakcie kontroli dokonano oględzin opakowań jednostkowych pozostałych 14 partii produktów (bez 5 partii przeterminowanych) i stwierdzono, że wykazane na etykietach substancje dodatkowe zostały dopuszczone do stosowania wyżej cytowanym rozporządzeniem. B) W toku kontroli dokonano oceny organoleptycznej 23 partii pieczywa wartości 304 zł, w tym: 14 partii wartości 212 zł w sklepach sieci handlowych, 9 partii wartości 92 zł w pozostałych sklepach detalicznych. Badaniami objęto następujące rodzaje pieczywa luzem: pieczywo pszenne zwykłe i wyborowe - 12 partii wartości 164 zł, pieczywo żytnie - 1 partia wartości 8 zł, pieczywo mieszane - 10 partii wartości 132 zł. Zakwestionowano z uwagi na wady organoleptyczne (miękisz lekko kruszący się o barwie nierównomiernej i słabej krajalności) 1 partię pieczywa mieszanego - chleb razowy á 425g. W celu wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości jakościowych skierowano wystąpienia pokontrolne do producentów zakwestionowanych wyrobów oraz powiadomiono Wojewódzkie Inspektoraty Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Łodzi, w Warszawie i w Poznaniu. 2. OZNAKOWANIE Prawidłowość oznakowania zbadano ogółem dla 63 partii pieczywa ciast o przedłużonej trwałości oraz bułki tartej (bez 5 partii bułki tartej wartości 167 zł po upływie dat ich minimalnej trwałości) wartości 1.273 zł (w tym 29 partii oferowanych luzem wartości 320 zł). Badaniami objęto: 43 partie wartości 1.071 zł w sklepach sieci handlowych (w tym 19 partii oferowanych luzem wartości 216 zł) oraz 20 partii wartości 202 zł (w tym 10 partii oferowanych luzem wartości 104 zł) w pozostałych sklepach. Kontrolą objęto: - 20 partii pieczywa pszennego zwykłego i wyborowego wartości 225 zł (w tym 17 partii oferowanych do sprzedaży luzem wartości 168 zł), - 6 partii pieczywa żytniego wartości 45 zł (w tym 2 partie oferowanego do sprzedaży luzem wartości 20 zł), - 24 partie pieczywa mieszanego wartości 363 zł (w tym 10 partii oferowanego do sprzedaży luzem wartości 132 zł), - 3 partie ciasta o przedłużonej trwałości wartości 106 zł, - 10 partii bułki tartej wartości 534 zł. W wyniku dokonanych oględzin zakwestionowano 17 partii pieczywa, ciast o przedłużonej trwałości i bułki tartej łącznej wartości 174 zł, co stanowiło 27,0 % partii badanych (w tym 4 partie bez opakowań 13,8 % badanych). Nieprawidłowo oznakowane towary stwierdzono w: sklepach sieci handlowych 10 partii wartości 136 zł, w tym 2 partie luzem, 3
pozostałych sklepach 7 partii wartości 38 zł, w tym 2 partie luzem. Wśród kwestionowanych towarów były: 3 partie pieczywa pszennego zwykłego i wyborowego wartości 36 zł 15 % badanych (w tym 2 partie luzem), 3 partie pieczywa żytniego wartości 14 zł; 50 % badanych, 9 partii pieczywa mieszanego wartości 94 zł 37,5 % badanych ( w tym 2 partie luzem), 1 partia ciasta o przedłużonej trwałości wartości 17 zł 33,3 % badanych, 1 partia bułki tartej wartości 13 zł 6,7 % badanych. Powyższe produkty były kwestionowane z uwagi na: - nie podanie ilościowej zawartości składnika występującego w nazwie - 10 partii pieczywa wartości 98 zł; - brak określenia do jakiej grupy dane pieczywo należy - 4 partie wartości 55 zł; - nieczytelne oznaczenie daty minimalnej trwałości - 1 partia bułki tartej wartości 13 zł; - brak masy netto - 1 partia ciasta o przedłużonej trwałości (babka z żurawiną) wartości 17 zł; - nie podanie wartości odżywczej produktu przy deklaracji chleb dietetyczny 1 partia pieczywa mieszanego wartości 10 zł; - podanie w niewłaściwej kolejności składników w wykazie składników 2 partie pieczywa mieszanego wartości 30 zł; - niepełne dane producenta - 2 partie pieczywa wartości 22 zł. Do producentów zakwestionowanych wyrobów skierowano wystąpienia pokontrolne lub stwierdzone nieprawidłowości szczegółowo omówiono z właścicielami piekarni w czasie kontroli oraz powiadomiono Wojewódzkie Inspektoraty Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Producenci pieczywa i dystrybutor bułki tartej i ciasta o przedłużonej trwałości zadeklarowali zmianę oznakowania. Ponadto w 3 placówkach dla 4 partii pieczywa bez opakowań jednostkowych wartości łącznej 38 zł nie uwidoczniono w miejscu sprzedaży pełnej nazwy pieczywa - brak było określenia rodzaju pieczywa (pszenny, żytni, mieszany). Ustalono, że w okazanych dowodach dostaw na w/w pieczywo producenci również nie określili pełnych nazw pieczywa. Skierowano wystąpienia pokontrolne do producentów zakwestionowanych produktów, którzy zadeklarowali poprawę oznakowania. W trakcie kontroli zażądano od kontrolowanych przedsiębiorców uzupełnienia brakujących informacji w miejscu sprzedaży. 4. MASA NETTO W wyniku badań laboratoryjnych nie stwierdzono niedoborów masy netto w stosunku do deklarowanej przez producentów na opakowaniach jednostkowych. Badaniem objęto 40 opakowań pochodzących z 20 partii wartości 604 zł, w tym: - 2 partie pieczywa pszennego zwykłego i wyborowego wartości 13 zł (4 opakowania), - 3 partie pieczywa żytniego wartości 26 zł (6 opakowań), 4
- 5 partii pieczywa mieszanego wartości 58 zł (10 opakowań), - 2 partie ciast o przedłużonej trwałości wartości 89 zł (4 opakowania), - 8 partii bułki tartej wartości 418 zł (16 opakowań). Dodatkowo w toku prowadzonych czynności kontrolnych dokonano przeważenia 61 sztuk pieczywa pochodzącego z zakupów kontrolnych (45 sztuk pieczywa pszennego zwykłego i wyborowego oraz 16 sztuk pieczywa mieszanego). Stwierdzono zaniżenie masy netto w stosunku do deklarowanej dla 7 sztuk pieczywa pochodzącego z 3 partii wartości 10 zł, w tym dla: 2 partii pieczywa pszennego zwykłego i wyborowego wartości 7 zł, 1 partii pieczywa mieszanego wartości 3 zł. I tak dla półbagietki pszennej o masie deklarowanej 125 g niedowaga dla 4 sztuk wynosiła od 19 do 35 g, dla bułki poznańskiej o masie deklarowanej 100 g niedowaga dla 1 sztuki wynosiła 10 g, a dla 2 sztuk bułek grahamki (pieczywo mieszane) o masie netto deklarowanej 100 g stwierdzono niedowagi wynoszące 6 i 8 g. Do producenta skierowano wystąpienie pokontrolne oraz przesłano informację do Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych w Łodzi. W nadesłanej odpowiedzi producent zadeklarował zwiększenie wagi poszczególnych porcji do wypieku, aby wyeliminować niedowagi pieczywa po wypieku. 5. PRZESTRZEGANIE DAT MINIMALNEJ TRWAŁOŚCI Daty minimalnej trwałości sprawdzono dla 68 partii pieczywa, ciast o przedłużonej trwałości i bułki tartej łącznej wartości 1440 zł w tym: 48 partii wartości 1238 zł w sklepach sieci handlowych i 20 partii wartości 202 zł pozostałych sklepach. Kontrolą objęto: - 20 partii pieczywa pszennego zwykłego i wyborowego wartości 225 zł; - 6 partii pieczywa żytniego wartości 45 zł; - 24 partie pieczywa mieszanego wartości 363 zł; - 3 partie ciast o przedłużonej trwałości wartości 106 zł; - 15 partii bułki tartej wartości 701 zł. W jednej placówce w obrocie handlowym znajdowało się 5 partii bułki tartej wartości 167 zł, co stanowiło 7,4 % partii badanych po upływie dat minimalnej trwałości (od 14 do 108 dni). Wydano decyzję, którą wycofano przeterminowane produkty z obrotu handlowego, a wobec osoby odpowiedzialnej zastosowano przepisy prawa o wykroczeniach. 6. WARUNKI PRZECHOWYWANIA We wszystkich kontrolowanych placówkach sprawdzono warunki i sposób przechowywania pieczywa i bułki tartej z uwzględnieniem deklaracji producentów oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami i nie stwierdzono nieprawidłowości. Kontrolą objęto 63 partie wartości 1.273 zł. Stan opakowań jednostkowych pieczywa, ciast o przedłużonej trwałości i bułki tartej nie budził zastrzeżeń. 7. Kontrolującym okazano aktualne orzeczenia lekarskie wydawane do celów sanitarnoepidemiologicznych, a placówki znajdowały się pod nadzorem Stacji Sanitarno- Epidemiologicznych. 8. We wszystkich placówkach objętych kontrolą działalność gospodarcza prowadzona była zgodnie z wpisem do ewidencji lub rejestru. 5
9. INNE ZAGADNIENIA W 1 sklepie posługiwano się przyrządem pomiarowym oznaczonym nieaktualną cechą legalizacji. Rzetelność obsługi klientów w zakresie prawidłowości wyliczenia i pobierania należności badano w 9 sklepach i nie stwierdzono nieprawidłowości. Prawidłowość oznaczenia oferowanego do sprzedaży pieczywa, ciast o przedłużonej trwałości i bułki tartej cenami sprawdzono w 9 sklepach dla towarów objętych zakupami. Nieprawidłowości stwierdzono w 1 przypadku (11%) - polegały na uwidocznieniu niepełnych wywieszek cenowych dla towarów w opakowaniach jednostkowych, w tym również dla pieczywa paczkowanego. Na wywieszkach brak było informacji o nazwie handlowej towaru, jednostkach miar i ich cenach jednostkowych. Na żądanie kontrolujących wywieszki zostały uzupełnione. 10. ŹRÓDŁO POCHODZENIA PIECZYWA LUZEM Dostawcami pieczywa bez opakowań do kontrolowanych placówek byli producenci, którzy zostali wpisani do ewidencji działalności gospodarczej lub rejestru. Kontrolowani przedsiębiorcy posiadali dowody dostaw na będące w ofercie handlowej pieczywo. WYKORZYSTANIE USTALEŃ KONTROLI w 3 przypadkach nałożono mandaty karne, kredytowane na łączną kwotę 350 zł za popełnienie wykroczeń z art. 137 1 KW, art. 26 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 11.05.2001 r. Prawo o miarach, art. 100 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 25.08.2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, w 1 przypadku w związku z popełnieniem wykroczenia z art. 134 1 i 3KW zastosowano art. 41 KW, w 6 przypadkach zostały wszczęte postępowania administracyjne w przedmiocie ustalenia kar pieniężnych w związku z wprowadzeniem do obrotu handlowego pieczywa, ciasta o przedłużonej trwałości i bułki tartej niewłaściwej jakości handlowej z uwagi na niewłaściwe parametry jakościowe i/lub niewłaściwe oznakowanie, w 2 przypadkach wydano decyzje zarządzające wycofanie z obrotu handlowego towarów przeterminowanych i usunięcie stwierdzonej nieprawidłowości przez zalegalizowanie wagi, w 3 przypadkach zażądano usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości (uzupełnienie brakujących cen, oznakowanie pieczywa w miejscu sprzedaży), wycofano z obrotu 9 partii pieczywa i bułki tartej łącznej wartości 188 zł w tym 5 partii wartości 167 zł po upływie dat minimalnej trwałości, 2 partie wartości 11 zł do poprawy oznakowania oraz 2 partie wartości 10 zł z uwagi na niewłaściwą jakość, skierowano: 12 wystąpień pokontrolnych do producentów zakwestionowanych wyrobów; 8 informacji do Inspektoratów Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych; 1 informację do Urzędu Miar; 6