Jednostki Ukadu SI Wielkość Nazwa Symbol Długość metr m Masa kilogram kg Czas sekunda s Natężenie prądu elektrycznego amper A Temperatura termodynamiczna kelwin K Ilość materii mol mol Światłość kandela cd Jednostki uzupełniające używane w układzie SI Kąt płaski radian rad Kąt bryłowy steradian sr MOL I MASA MOLOWA Ze względu na bardzo małe rozmiary i masy atomów chemicy wprowadzili odpowiednio dobraną jednostkę liczności materii zwaną molem. Mol to taka ilość substancji, która zawiera tyle atomów, cząsteczek lub jonów ile atomów znajduje się w 12 g izotopu węgla 12 C. Liczba drobin (atomów, cząsteczek lub jonów) zawartych w 1 molu substancji zwana liczbą Avogadro (N A ) wynosi 602 miliardy bilionów: N A = 6,023 10 23 Masa jednego mola drobin zwana masą molową (M) jest równa liczbowo masie atomowej (jeżeli drobinami są atomy) lub cząsteczkowej (jeżeli drobinami są cząsteczki) lecz wyrażona jest w gramach, np.: substancja masa atomowa (cząsteczkowa) masa molowa Fe 56u 56g O 2 32u 32g H 2 O 18u 18g Objętość jednego mola gazu w warunkach normalnych wynosi: V = 22,4 dm³ Ważną rolę w chemii odgrywa interpretacja równań chemicznych. Do tej pory równanie reakcji: 2Mg + O 2 2MgO odczytywaliśmy następująco: dwa atomy magnezu reagują z jedną cząsteczką dwuatomową tlenu i w wyniku reakcji powstają dwie cząsteczki tlenku magnezu. Znając pojęcie mola powyższe równanie możemy zinterpretować inaczej: dwa mole magnezu reagują z jednym molem cząsteczek tlenu i w wyniku reakcji powstają dwa mole tlenku magnezu. Pojęcie mola wykorzystuje się w wielu obliczeniach chemicznych.
Rozwiązania zadań 1.Ile atomów znajduje się w 0,25 mola żelaza? 1 mol żelaza Fe zawiera 6,023 10 23 atomów, a więc korzystając z proporcji obliczymy ile atomów zawiera 0,25 mola 1 mol Fe 6,023 10 23 atomów 0,25 mola Fe x atomów x = 0,25 6,023 10 23 atomów x = 1,506 10 23 atomów Odp: W 0,25 mola żelaza znajduje się 1,506 10 23 atomów. 2.Ile moli substancji zawiera próbka wody H 2 O, w której znajduje się 30,1 10 23 cząsteczek? x moli H 2 O 30,1 10 23 cząsteczek 1 mol H 2 O 6,023 10 23 cząsteczek x = 30,1 10 23 / 6,023 10 23 = 5 moli Odp: Próbka wody H 2 O w której znajduje się 30,1 10 23 cząsteczek zawiera 5 moli. 3. Ile moli glinu (Al) i siarki ( S) zawiera 0,6 mola Al 2 S 3? 1 mol Al 2 S 3 zawiera 2 mole Al 0,6 mola Al 2 S 3 zawiera x moli Al x = 1,2 mole Al 1 mol Al 2 S 3 zawiera 3 mole S 0,6 mola Al 2 S 3 zawiera x moli S x = 1,8 mola S Odp: 0,6 mola Al 2 S 3 zawiera 1,2 mola Al i 1,8 mola S. 4. Obliczyć masę 2 moli tlenku miedzi(i) Cu 2 O. Masa 1 mola tlenku miedzi jest liczbowo równa masie cząsteczkowej Cu 2 O i wyrażona w gramach: M Cu 2 O = 2 63 +16 = 142g 1 mol Cu 2 O 142g 2 mole Cu 2 O x g x = 2 142g = 284g Odp: 2 mole tlenku miedzi(i) Cu 2 O ważą 284g. 5. Obliczyć ile atomów znajduje się w 10g żelaza? Masa atomowa żelaza wynosi 56u, a więc masa 1 mola żelaza wynosi 56g. 1 mol żelaza zawiera 6,023 10 23 atomów. 56g Fe 6,023 10 23 atomów 10g Fe x atomów x = 10 6,023 10 23 / 56 = 1,07 10 23 atomów
Zadanie to można także rozwiązać korzystając z dwóch proporcji: 1 mol Fe 56g x moli Fe 10g x =10/56 = 0,178 mola Fe 1 mol Fe 6, 023 10 23 atomów 0,178 mola x atomów x = 0,178 6, 023 10 23 = 1,07 10 23 atomów Odp: W 10g żelaza znajduje się 1,07 10 23 atomów.
Zadania: 1. Czy 3 mole SO 2 zawierają tyle samo siarki i tlenu, co 3 mole SO 3? 2. Obliczyć jaką liczbę moli stanowi 36g wody H 2 O? 3. Obliczyć ile atomów znajduje się w 3g węgla? 4. Ilość cząsteczek w jednym molu określa liczba. równa 5. 2 mole kwasu ortofosforowego H 3 PO 4 zawierają: 6. atomów wodoru 7. atomów fosforu 8. atomów tlenu 9. Ile cząsteczek znajduje się w 51 g H 2 S 10. Ile atomów wodoru znajduje się w 34 g NH 3. 11. Ile g magnezu znajduje się w 0,5 mola MgCl 2. 12. Jaką objętość zajmuje 3,01 10 23 cząsteczek wodoru 13. Ile g magnezu należy odważyć, aby próbka ta zawierała tyle samo atomów, co 4 g siarki. 14. W jakim stosunku molowym, masowym i objętościowym przereaguje tlenek siarki(iv) z tlenem z utworzeniem tlenku siarki(vi). 15. Ile g siarczku żelaza(iii) Fe 2 S 3 powstanie w reakcji 16,8 g żelaza i 9,6 g siarki. 16. Ile dm 3 amoniaku powstanie w reakcji 4 dm 3 azotu i 4 dm 3 wodoru. 17. Jaką liczbę moli stanowi: a) 3,4 g amoniaku b) 11,2 dm 3 azotu (warunki normalne) c) 1,5 10 23 atomów miedzi 18. Jaką objętość w warunkach normalnych zajmują: a) 1,5 mola dwutlenku węgla b) 45 g tlenku azotu(ii) c) 12,04 10 23 cząsteczek chloru 19. Oblicz gęstość amoniaku w warunkach normalnych 20. Oblicz, ile: a) moli b) gramów c) atomów tlenu zawiera 10,3 g KNO 3 21. Do reakcji spalania glinu w tlenie: 4Al + 3O 2 2Al 2 O 3 użyto 0,6 mola tlenu. Ile g tlenku glinu powstało? 22. Przeprowadzono reakcję magnezu z kwasem solnym w celu otrzymania wodoru. Zmieszano kolejno: a) 0,2 mola magnezu ze stechiometryczna ilością kwasu solnego b) 6 g magnezu ze stechiometryczną ilością kwasu solnego c) 3,01 10 23 atomów magnezu ze stechiometryczną ilością kwasu solnego 23. Otrzymane ilości wodoru uszereguj od największej do najmniejszej. 24. Ile moli glinu i ile moli siarki zawiera 0,6 mola siarczku glinu (Al 2 S 3 )? 25. Obliczyć, ile moli atomów tlenu zawartych jest w 2 molach kwasu siarkowego(vi). 26. Ile moli atomów tlenu i ile moli atomów wodoru zawierają 3 mole wody? 27. Ile milimoli wapnia i ile milimoli chloru zawierają 2 milimole chlorku wapnia (CaCl 2 )? 28. Która z próbek zawiera więcej atomów? a) mol wodoru czy mol tlenu b) mol wodoru czy mol helu c) milimol SO 2 czy milimol SO 3 29. Czy w 7 molach wody jest więcej tlenu niż w 4 molach nadtlenku wodoru (H 2 O 2 ) 30. Obliczyć, jaką liczbę moli stanowi: a) 9 g wody, b) 1 dm 3 wody. 31. Czysty nadtlenek wodoru jest cieczą o gęstości 1,45 g/cm 3. Ile moli stanowi 1 dm 3 nadtlenku wodoru? 32. Obliczyć, jaką liczbę kilomoli stanowi 176 kg siarczku żelaza (FeS). 33. Jedna kropla wody morskiej zawiera ok. 50 miliardów atomów złota. Obliczyć, ile złota można by uzyskać ze 100 kg wody morskiej, jeżeli masa 1 kropli wynosi ok. 33 mg.
34. Obliczyć, jaką liczbę moli stanowi: a) 67,2 dm 3 wodoru odmierzonego w warunkach normalnych b) 5,6 dm 3 metanu odmierzonego w warunkach normalnych c) 11,2 dm 3 dwutlenku siarki odmierzonego w warunkach normalnych 35. Ile gramów siarczanu(vi) litu należy odważyć by znajdowało się tam tyle samo atomów litu co w 4,25 g chlorku litu? 36. W naczyniu znajduje się 72g wody. Oblicz ile cząsteczek wody znajduje się w tym naczyniu. 37. Obliczyć: a) masę 0,1 mola tlenu cząsteczkowego b) liczbę cząsteczek zawartych w 0,1 mola tlenu c) jaką liczbę moli stanowi 0,36 g tlenu cząsteczkowego 38. W ilu gramach tlenku sodu jest zawarta taka sama liczba moli atomów tlenu, jaka jest w 18,8g tlenku potasu. 39. Ile atomów znajduje się w 0,2 mola żelaza?