SZTUKA KOMUNIKOWANIA SIĘ W RELACJI LEKARZ-PACJENT

SZTUKA KOMUNIKOWANIA SIĘ W RELACJI LEKARZ-PACJENT

Cel: WYWIERANIE WPŁYWU NA PACJENTA intencjonalne oddziaływanie lekarza w celu skłonienia pacjenta do określonych zachowań LEKARZ wszczepia do umysłu pacjenta etycznie właściwe przekonania nt. koniecznego i korzystnego postępowania w trakcie procesu leczenia PACJENT realizuje określony sposób postępowania z przekonaniem, iż dzieje się to za sprawą jego własnej woli

Czynniki zaburzające przebieg komunikacji lekarz-pacjent Z reguły nieprzygotowany (program studiów) Niski poziom kompetencji psychologicznych i komunikacyjnych Presja czasu (monolog) Specjalistyczny język Założenie o tym samym znaczeniu komunikatu nadanego i odebranego Pochopne wnioski z obserwacji języka ciała Bariery komunikacyjne Doświadcza dysonansu poznawczego, stresu, napięcia Przeżywa z reguły negatywne, silne emocje Blokada odbioru informacji Nie rozumie specjalistycznych wyrażeń Nie może i/lub nie potrafi pytać (presja czasu, zahamowania) Nie kontroluje języka ciała Bariery komunikacyjne

Najczęstsze bariery w komunikacji lekarz-pacjent Pochopne osądzanie, krytykowanie i zawstydzanie: jak tak można; nie podoba mi się pana zachowanie; nie wstyd panu takie rzeczy robić?! Okazywanie wyższości poprzez wypowiedzi, ekspresję emocjonalną, mimikę, postawę ciała jak guru, jakby miał tajemną wiedzę; panie doktorze, co ze mną będzie? A po co pani ta wiedza? Protekcjonalne traktowanie - w obecności pacjenta bezosobowe wypowiedzi: wprowadzi się działanie korygujące poprzez podanie akinetonu

Kuglarstwo: może lek zadziała, a jak nie to wypróbujemy inny Moralizowanie: nawet kosztem spowolnienia myśli i ruchów warto wyregulować te nieetyczne zachowania; czy pan nie zauważa, że ten czyn był naganny moralnie? Etykietyzowanie: niech pan nareszcie przyjmie do wiadomości i pogodzi się z tym, że jest schizofrenikiem; pan jest taką osobą niepewną Upokarzanie: przecież to zwykły psychotyk; nie mam dla pana czasu Grożenie: jeśli tak postąpisz, to pójdziesz siedzieć; za 3 dni też tak będziesz chodził; to się źle skończy, pójdziesz w pasy

MECHANIZMY OBRONNE LEKARZ zespół unikania pacjenta lekarz zachowuje się tak, jakby go nie zauważał, zbywa go, odwleka w czasie rozmowę przerzucanie odpowiedzialności za trudną rozmowę na innego lekarza, pielęgniarkę lub rodzinę chorego oskarżanie pacjenta o jego zły stan zdrowia przerzucanie odpowiedzialności zasypywanie pacjenta niezrozumiałymi, medycznymi szczegółami składanie fałszywych obietnic (dawanie nierealnej nadziei) i zdawkowe pociechy typu wszystko będzie dobrze blokowanie wyrażania emocji przez pacjenta tłumaczenie się ze swoich zachowań i podkreślanie swego przepracowania, zmęczenia, braku czasu niezgodność między komunikatami werbalnymi i niewerbalnymi

BARIERY KOMUNIKACYJNE PACJENT bariera emocjonalna doświadczanie silnych emocji stan zdrowia diagnoza perspektywa długotrwałego i obciążającego leczenia koszty niewystarczająca wiedza medyczna pełnienie kulturowej roli chorego zaburzenia w relacjach z osobami bliskimi za bardzo wchodzi w rolę chorego roszczeniowość i agresja przyjmuje rolę z trudnością nie potrafi pogodzić się z faktem zachorowania system destrukcyjnych przekonań odczytywanie ukrytej prawdy katastrofizacja diagnozy czarnowidztwo co do własnej przyszłości agresja spowodowana lękiem o zdrowie własne lub kogoś bliskiego

TECHNIKI WYWIERANIA WPŁYWU (Robert Cialdini) autorytet zaangażowanie i konsekwencja społeczny dowód słuszności lubienie i sympatia zasada wzajemności niedostępność

TECHNIKA AUTORYTETU najsilniej działa w sytuacjach zagrożenia zdrowia poszukiwanie pomocy i wsparcia stereotypowe atrybuty autorytetu lekarza: -fartuch + stetoskop = urzędowy mundur -profesjonalizm i orientacja w problemie -fachowa lecz zrozumiała terminologia -pewny, silny głos -zdecydowane działania -zdecydowana i stanowcza postawa ciała atrybuty wzmacniające autorytet pozostałe techniki wpływu oraz 2 najważniejsze efekty interakcyjne

EFEKT PIERWSZEGO WRAŻENIA Niewiele wiadomo o jego mechanizmie ( poznanie przed poznaniem ) 50/ 50% trafności, która wzrasta wraz z doświadczeniem społecznym Zapewnia szybkie rozpoznanie ekonomika pracy umysłu zgodnie ze stereotypami Negatywne pierwsze wrażenie negatywnie naznacza i wywołuje niechęć do dalszych kontaktów i odwrotnie Selekcja nowych informacji zgodnie z wytworzonym obrazem Zarządzanie efektem powinien odpowiadać upodobaniom adresata samosprawdzająca się przepowiednia Uruchamia efekt hallo odnoszący się do cech osobowości Wyznacza treść dalszych relacji, mimo że trwa ok. 10 pierwszych sekund kontaktu

Pierwsze wrażenie Hallo-efekt Osoba atrakcyjna Efekt anielski Osoba nieatrakcyjna Efekt diabelski Inteligentna Zrównoważona Prawdomówna Nieinteligentna Nerwowa Fałszywa Życzliwa Społecznie przystosowana Nietowarzyska Izolująca się Zła

LEKARZ: -wiedza medyczna -profesjonalne komunikowanie się -informacje od pacjenta -wyniki badań i ich fachowa interpretacja -rozpoznanie i diagnoza -z reguły prawidłowy obraz choroby Racjonalna postawa wobec choroby PACJENT: -obiegowe informacje o chorobie -różne style komunikowania się -własna (często wyolbrzymiana lub bagatelizowana) obserwacja objawów -własne przypuszczenia i wyobrażenia nt. choroby, jej przyczyn, leczenia i prognozy -z reguły zniekształcony obraz choroby Emocjonalna postawa wobec choroby