Zarządzanie Produkcją III Dr Janusz Sasak Operatywne zarządzanie produkcją pojęcia podstawowe Asortyment produkcji Program produkcji Typ produkcji ciągła dyskretna Tempo i takt produkcji Seria i partia produkcji Operatywne zarządzanie produkcją pojęcia podstawowe Asortyment produkcji zbiór wyrobów wytwarzanych w danym okresie [a] 1
Asortyment Asortyment wyrobów finalnych [a[ f ] Asortyment części [a[ e ] Operatywne zarządzanie produkcją pojęcia podstawowe Program produkcji ilość sztuk danej pozycji asortymentowej zaplanowana do wykonania w danym okresie [P] Program produkcji Produkcja finalna [P[ f ] Produkcja elementów (częściowa) [P[ e ] [P cz ] 2
Kryteria określania produkcji finalnej Dobra konsumpcyjne badania marketingowe prognozy popytu plany sprzedaŝy zapasy magazynowe (przed i po okresie produkcji) Dobra inwestycyjne umowy zawarte z odbiorcami P ej Sposób określania produkcji elementów ej program produkcji j-ego j elementu w danym okresie produkcji fi program produkcji i-tego i wyrobu finalnego jz liczba elementów do sprzedaŝy luzem jk liczba elementów wynikająca z długoterminowych umów jx liczba elementów produkowana z innych przyczyn niŝ wymienione ij liczba danych elementów w wyrobie P fi P jz P jk P jx d ij P P d + P + P + P ej = fi ij jz jk jx Prognozy przewidywania Typ produkcji Produkcja ciągła ten sam produkt lub element wytwarzany jest bez przerw w rozpatrywanym okresie Produkcja dyskretna dany produkt jest wytwarzany z przerwami wynikającymi z zapotrzebowania na rynku lub wymogami technologicznymi 3
Tempo i takt produkcji Tempo produkcji p= P/F p tempo produkcji P program produkcji F fundusz czasu pracy w okresie wytwarzania Rytm jednostkowy R j =F/P Seria i partia produkcji Seria [N] pojęcie uŝywane do wyrobów finalnych - konstrukcyjna [N[ k ] liczba produktów wytwarzana bez znaczących zmian konstrukcyjnych - produkcyjna [Np] liczba produktów wytworzonych jednorazowo w sposób ciągły - montaŝowa [N[ m ] liczba produktów montowanych jednorazowo w sposób ciągły Seria i partia produkcji Partia [n] liczba produkowanych części w sposób ciągły 4
Seria i partia produkcji Partia [n] liczba części produkowanych w sposób ciągły Metody określania partii produkcji stosunek sum partii do programu produkcji Suma partii jest równa programowi produkcji Suma partii jest równa lub większa od programu produkcji Metody określania partii produkcji róŝnice pomiędzy partiami Stała wielkość partii RóŜna wielkość partii 5
Metoda stałej wielkości partii Analiza warunków produkcyjnych i organizacyjnych Organizacja dostaw Wielkość opakowań Okres przechowywania partii Powierzchnia magazynowa Stosunek powierzchni montaŝowej do gabarytów Metoda ekonomicznej wielkości partii Szczególny przypadek metody stałej wielkości partii Koszty dostawy Koszty produkcji Koszty magazynowania Produkcja ciągła przy wysokim stosunku programu produkcji do wielkości partii do Metoda partii na partię Prostota Łatwość praktycznego stosowania Wielkość partii równa jest programowi produkcji Produkcja dyskretna przy jednostkowym wytwarzaniu 6
Metoda partii pokrywającej stały okres Stała jednostka czasowa wynikająca z okresu planistycznego Odwrotność stałej wielkości partii Jednostka czasowa jest oznaczana szacunkowo Dopuszczalne partie zerowe Produkcja dyskretna Metoda stałego rytmu uruchomień Wielkość partii jest stała ustalona inną metodą Program produkcji wielokrotnie większy od wielkości partii Zapotrzebowanie na element jest stałe w czasie Ilość uruchomień jest ilorazem programu produkcji i wielkości partii Produkcja ciągła wysoki stosunek programu produkcji do wielkości partii konieczność równomiernego rozkładu zapotrzebowania Metoda partii o najniŝszym koszcie jednostkowym RóŜna wielkość partii RóŜny okres uruchomieniowy Partia zuŝywana w momencie dostawy brak zwiększenia zapasów magazynowych Oblicza się sumaryczne koszty produkcji i magazynowania przyjmuje wariant o najniŝszym koszcie sumarycznym Celem jest minimalizacja łącznych kosztów produkcji i magazynowania 7
Metoda partii o najniŝszym koszcie całkowitym Koszty uruchomienia i produkcji będą minimalne gdy będą równe Celem jest minimalizacja całkowitych kosztów produkcji Metoda partii o najniŝszym koszcie całkowitym Zapasy w ZP Całość strumienia materiałów od pobrania z magazynu zaopatrzenia do przekazania wyrobów do magazynu zbytu 8
Klasyfikacja zapasów - lokalizacja W fazie przygotowania Zakończonych przygotówek przygotówek Wykonywania elementów Gotowych elementów W fazie początkowych etapów montaŝu Gotowych elementów wyrobów Ostatecznego montaŝu Gotowych wyrobów przed przekazaniem do magazynu wyrobów gotowych Zapasy konieczność istnienia Ciągłość procesu produkcji Likwidacja przerw w procesie technologicznym ZróŜnicowaniem wielkości partii w poszczególnych etapach produkcji Zapasy podział Technologiczny Rezerwowy 9
Zapas technologiczny Z t =τ * p Z t zapas technologiczny Τ czas cyklu wykonywania partii p tempo produkcji Zapas technologiczny Zapas w trakcie obróbki Zapas w trakcie oczekiwania Zapas rezerwowy Całkowity zapas rezerwowy: Pokrycie braków Pokrycie zmienności cyklu dostaw Pokrycie zmienności zapotrzebowania 10
Warianty organizacyjne cyklu produkcji Szeregowy Równoległy Szeregowo-równoległy równoległy Wariant szeregowy Poddana obróbce partia elementów przekazywana jest na kolejne stanowiska po zakończeniu wykonywania wszystkich wyrobów w partii Maksymalna długość cyklu produkcyjnego Wariant równoległy Poddana obróbce partia elementów dzielona jest na partie transportowe i przekazywana na kolejne stanowiska. Stosowany jest tam gdzie przepływ strumienia ma charakter liniowy Maksymalne skrócenie długość cyklu produkcyjnego gdy partia transportowa = 1 11
Wariant równoległy Assembly Line Balancing ALB balansowanie linii produkcyjnej łączenie wykonywania poszczególnych operacji i innych zabiegów organizacyjnych (zapasy buforowe) Wariant szeregowo - równoległy Hybryda wariantu równoległego i szeregowego wykorzystująca ich pozytywne cechy pozwala na skrócenie czasu cyklu i równomierne obciąŝenie stanowisk Trudny w organizacji i wraŝliwy na zakłócenia przebiegu produkcji Wariant szeregowo równoległy reguły Czas jednostkowy następnej operacji jest większy (równy) od czasu jednostkowego poprzedniej uruchomienie produkcji po zakończeniu operacji na pierwszej partii transportowej Czas jednostkowy następnej operacji jest mniejszy od czasu jednostkowego poprzedniej uruchomienie produkcji po zakończeniu operacji na ostatniej partii transportowej 12
Teoretyczna a rzeczywista długość cyklu Zakres i dokładność normowania pracy (liczba elementów, dokładność normowania, logistyka, kontrola) Struktura produkcyjna (liniowa, przedmiotowa) kumulacja obciąŝeń, kolejki operacji Wariant cyklu szeregowy (+60%) równoległy, hybrydowy Bilansowanie zadań produkcyjnych Zasoby produkcyjne kaŝdy czynnik materialny warunkujący wykonanie planu produkcji (zapasy, powierzchnia, maszyny, kapitał, liczba stanowisk, fundusz czasu pracy) Zadanie produkcyjne całkowita wielkość produkcji w danym okresie (asortyment i programy produkcji, technologia) Bilansowanie zadań produkcyjnych Potencjał produkcyjny - wielkość zasobów jakie mogą być wykorzystane w danym okresie z uwzględnieniem przyjętego sposobu wytwarzania Zapotrzebowanie potencjału wielkość konieczna do realizacji określonego zadania produkcyjnego 13
Planowanie produkcji Ustalenie asortymentu i ilości przewidywanych do wyprodukowania wyrobów finalnych z rozłoŝeniem w czasie zapewniającym realizację planu sprzedaŝy przy osiągnięciu zakładanego zysku, produktywności i poziomu obsługi klientów. Planowanie produkcji Rozwiązanie proste brak planów realizacja bieŝących zleceń i dostosowanie działalności do marketingowej prognozy sprzedaŝy Rozwiązanie z planem Planowanie jest pierwszą funkcją zarządzania Przedsiębiorstwa realizujące planowanie produkcji statystycznie lepiej funkcjonują na rynku Planowanie produkcji Wzorzec planowania produkcji określa się jako MRP II Manufacturing Resource Planning planowanie zasobów wytwórczych MRP - Material requirements planning 14
MRP- cele redukcja zapasów dokładne określenie czasów dostaw surowców i półproduktów dokładne wyznaczenie kosztów produkcji lepsze wykorzystanie posiadanej infrastruktury (magazynów, moŝliwości wytwórczych) szybsze reagowanie na zmiany zachodzące w otoczeniu kontrola realizacji poszczególnych etapów produkcji MRP II - cele Planowanie biznesowe Bilansowanie produkcji i sprzedaŝy Zarządzanie popytem Harmonogramowanie planu produkcji Planowanie potrzeb materiałowych Wspomaganie zarządzania strukturami materiałowymi Ewidencja magazynowa Sterowanie zleceniami MRP II - cele Sterowanie produkcją Planowanie zdolności produkcyjnych Sterowanie stanowiskami roboczymi Zaopatrzenie Planowanie zasobów dystrybucyjnych Narzędzia i pomoce warsztatowe Planowanie finansowe Symulacje Pomiar wyników 15
Planowanie produkcji Krzywa efektywności planowania Wiarygodny plan dla długiego okresu niski poziom szczegółowości Długi okres planistyczny brak planów odcinkowych, wiele aspektów działania Planowanie produkcji Plan sprzedaŝy i produkcji Planowanie zapotrzebowania zasobów Wieloaspektowy plan główny Plan sprzedaŝy i produkcji Prognoza sprzedaŝy w układzie macierzowym Otoczenie polityczne Otoczenie ekonomiczne Otoczenie prawne Otoczenie społeczne Wielkość sprzedaŝy grup wyrobów na poszczególnych rynkach Plan w układzie rocznym 16
Planowanie zapotrzebowania zasobów Szacowanie zasobów na podstawie technologii, wielkości i struktury stosowanych zasobów Oznaczenie posiadanych zasobów Zdefiniowanie zasobów krytycznych Uzgodnienie planów Plan główny Plan kroczący ustalany dla pierwszego roku produkcji Okres 1 roku podzielony na kwartały (ABCD Po pierwszym kwartale BCDA itd..) Zawiera przybliŝone wielkości asortymentów, ilości i terminów Charakter planu złoŝonego Plan główny części składowe Główny plan finansowy Główny plan sprzedaŝy Główny plan produkcji Główny plan techniczny Główny plan remontów Główny plan zaopatrzenia 17
Plan główny weryfikacja Poziom szczegółowy Poziom przybliŝony Planowanie produkcji Etap wstępnego planowania bez ogólnego dokumentu Etap planów szczegółowych horyzont czasowy do 2 cykli produkcyjnych aktualizacja na bieŝąco Planowanie produkcji Proces scentralizowany Elementy planu opracowywane przez wyspecjalizowane jednostki organizacyjne Uzgodnienia między jednostkami organizacyjnymi Plany krótkookresowe przygotowywane w sferze produkcji 18
Zarządzanie Produkcją III Dr Janusz Sasak 19