Akademia Prawa Robert Kędziora Ogólne postępowanie administracyjne 3. wydanie C. H. Beck
AKADEMIA PRAWA Ogólne postępowanie administracyjne
W sprzedaży: M. Wierzbowski (red.) POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE OGÓLNE, PODATKOWE, EGZEKUCYJNE I PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI, wyd. 14 Podręczniki Prawnicze W. Federczyk, N. Klimaszewski, B. Majchrzak POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE, wyd. 2 Wykłady Becka M. Rojewski POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE OGÓLNE, PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI I EGZEKUCYJNE Kazusy Becka P. Gołaszewski POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE I SĄDOWOADMINISTRACYJNE wyd. 2 Plansze Becka A. Suławko-Karetko, M. Rojewski KODEKS POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO. ORZECZNICTWO wyd. 2 Zbiory Orzecznictwa Becka KODEKS POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO Z WPROWADZENIEM, wyd. 25 Twoje Prawo www.sklep.beck.pl
Akademia Prawa dr Robert Kędziora Ogólne postępowanie administracyjne 3. wydanie Wydawnictwo C. H. BECK Warszawa 2012
Wydawca: Aneta Flisek Wydawnictwo C.H. Beck 2012 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk i oprawa: P.W.P. Interdruk, Warszawa ISBN 978-83-255-3802-6 ISBN e-book 978-83-255-3803-3
Spis treści Wykaz skrótów............................................................ Wykaz podstawowej literatury............................................... XV XIX Wstęp.................................................................... XXIII Rozdział 1. Wprowadzenie do prawa o postępowaniu administracyjnym......... 1 1. Uwagi wstępne....................................................... 1 2. Zarys ewolucji polskiego prawa o postępowaniu administracyjnym oraz polskiego sądownictwa administracyjnego........................... 3 3. Zakres obowiązywania Kodeksu postępowania administracyjnego.......... 9 I. Ogólne postępowanie administracyjne.............................. 11 II. Postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami administracji publicznej w rozumieniu KPA................ 13 III. Postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń.................. 14 IV. Postępowanie w sprawach skarg i wniosków........................ 14 V. Wyłączenia spod zakresu obowiązywania Kodeksu postępowania administracyjnego................................................ 16 Rozdział 2. Organ administracji publicznej w postępowaniu administracyjnym.. 21 4. Zakres podmiotowy ogólnego postępowania administracyjnego............ 21 I. Uwagi wstępne.................................................. 22 II. Kompetencja procesowa organu administracji publicznej.............. 23 III. Organy administracji publicznej wydające decyzje administracyjne w sprawach indywidualnych...................................... 24 1. Organy administracji rządowej.................................. 24 2. Organy jednostek samorządu terytorialnego...................... 28 3. Inne organy państwowe i inne podmioty wydające decyzje administracyjne w sprawach indywidualnych..................... 32 IV. Organy kolegialne w postępowaniu administracyjnym................ 36 5. Właściwość organu.................................................... 38 I. Pojęcie i źródła właściwości organu................................ 38 II. Właściwość rzeczowa............................................. 39
Spis treści III. Właściwość miejscowa............................................ 40 IV. Właściwość instancyjna........................................... 41 1. Pojęcie właściwości instancyjnej................................. 41 2. Organy wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym...... 42 3. Organy naczelne w rozumieniu KPA............................. 44 V. Zasada obowiązku przestrzegania właściwości z urzędu.............. 45 VI. Skutki prawne naruszenia przepisów o właściwości.................. 46 6. Spory o właściwość między organami administracji publicznej.............. 47 I. Pojęcie i rodzaje sporów między organami administracji publicznej.... 47 II. Spory o właściwość.............................................. 49 III. Spory kompetencyjne............................................. 51 7. Wyłączenie pracownika i organu administracji publicznej od załatwienia sprawy.............................................................. 51 I. Uwagi ogólne................................................... 52 II. Wyłączenie pracownika........................................... 53 1. Zakres podmiotowy instytucji wyłączenia pracownika............. 53 2. Wyłączenie pracownika z mocy prawa............................ 55 3. Wyłączenie pracownika na żądanie lub z urzędu.................. 59 4. Skutki prawne wyłączenia pracownika........................... 60 5. Skutki prawne naruszenia przepisów o wyłączeniu pracownika..... 60 III. Wyłączenie organu administracji publicznej......................... 61 1. Podstawy wyłączenia organu................................... 61 2. Skutki prawne wyłączenia organu............................... 62 IV. Utrata zdolności do prowadzenia postępowania przez organ kolegialny i poszczególnych jego członków................................... 63 Rozdział 3. Strona i inni uczestnicy postępowania administracyjnego........... 65 8. Strona postępowania administracyjnego................................. 65 I. Uwagi ogólne................................................... 66 II. Interes prawny w postępowaniu administracyjnym.................. 69 III. Zdolność administracyjnoprawna.................................. 71 IV. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych stron postępowania administracyjnego.................................. 72 1. Uwagi ogólne................................................. 72 2. Zdolność prawna.............................................. 73 3. Zdolność do czynności prawnych............................... 73 4. Przedstawicielstwo w postępowaniu administracyjnym............. 75 9. Pełnomocnictwo procesowe............................................ 77 I. Ustanowienie pełnomocnika...................................... 78 II. Zakres umocowania.............................................. 80 III. Skutki procesowe ustanowienia pełnomocnika....................... 81 IV. Pełnomocnictwo domniemane..................................... 81 10. Następstwo procesowe................................................ 82 11. Uczestnicy postępowania na prawach strony............................. 84 I. Uwagi ogólne................................................... 85 II. Organizacja społeczna w postępowaniu administracyjnym............ 86 III. Prokurator...................................................... 88 IV. Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka............... 93 V. Inni uczestnicy na prawach strony w postępowaniu administracyjnym. 93 VI
Spis treści Rozdział 4. Zasady ogólne postępowania administracyjnego.................... 95 12. Uwagi ogólne......................................................... 95 I. Pojęcie i charakter zasad ogólnych postępowania administracyjnego.... 96 II. Funkcje zasad ogólnych postępowania administracyjnego............. 97 III. Inne zasady stosowane w postępowaniu administracyjnym........... 98 1. Uwagi wstępne............................................... 98 2. Zasady konstytucyjne.......................................... 98 3. Zasady sformułowane przez doktrynę i orzecznictwo.............. 99 13. Zasada praworządności................................................ 99 14. Zasada prawdy obiektywnej............................................ 103 15. Zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli............................................................ 106 16. Zasada zaufania do władzy publicznej................................... 108 I. Uwagi wstępne.................................................. 108 II. Kodeksowe gwarancje zasady zaufania do władzy publicznej.......... 110 III. Obowiązek równego traktowania stron postępowania................ 111 IV. Postulat pewności w sferze stosowania prawa....................... 112 V. Zasada zaufania w orzecznictwie sądowym......................... 113 VI. Kultura administrowania......................................... 113 17. Zasada obowiązku udzielania informacji stronom i innym uczestnikom postępowania......................................................... 114 18. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu......................... 117 I. Zakres uprawnień strony w postępowaniu administracyjnym......... 118 II. Ograniczenie zasady czynnego udziału strony w postępowaniu........ 121 III. Skutki prawne naruszenia zasady czynnego udziału strony w postępowaniu................................................. 122 19. Zasada przekonywania................................................ 122 20. Zasada szybkości i prostoty postępowania................................ 123 I. Uwagi wstępne.................................................. 123 II. Szybkość postępowania i jej gwarancje procesowe.................... 124 III. Ekonomika procesowa............................................ 125 21. Zasada ugodowego załatwiania spornych spraw administracyjnych......... 125 I. Istota ugody administracyjnej..................................... 126 II. Realizacja zasady ogólnej z art. 13 KPA............................. 126 22. Zasada pisemności postępowania....................................... 128 23. Zasada dwuinstancyjności postępowania................................. 132 I. Istota i zakres zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego................................................ 133 II. Prawne ograniczenia zasady dwuinstancyjności postępowania......... 135 III. Skutki prawne naruszenia zasady dwuinstancyjności postępowania.... 135 24. Zasada trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych.................. 136 I. Pojęcie ostatecznej decyzji administracyjnej.......................... 136 II. Trwałość ostatecznych decyzji administracyjnych.................... 136 25. Zasada sądowej weryfikacji decyzji ostatecznych.......................... 138 Rozdział 5. Czynności techniczno-procesowe postępowania administracyjnego... 141 26. Uwagi wstępne....................................................... 141 27. Doręczenia........................................................... 142 I. Uwagi wstępne.................................................. 143 1. Pojęcie i skutki prawne doręczenia............................... 143 2. Zasada oficjalności doręczeń.................................... 143 VII
Spis treści II. Zakres podmiotowy doręczenia.................................... 144 III. Pokwitowanie odbioru pisma...................................... 146 IV. Doręczenie za pomocą środków komunikacji elektronicznej........... 147 V. Doręczenie właściwe (zwykłe)..................................... 150 1. Doręczanie pism osobom fizycznym.............................. 150 2. Doręczanie pism jednostkom organizacyjnym...................... 151 VI. Doręczenie zastępcze............................................. 152 1. Doręczenie zastępcze w trybie art. 43 KPA......................... 152 2. Doręczenie zastępcze w trybie art. 44 KPA (doręczenie subsydiarne)... 153 VII. Doręczenia szczególne............................................ 155 VIII. Doręczenie przez ogłoszenie publiczne............................. 155 28. Wezwania............................................................ 157 I. Pojęcie wezwania................................................ 157 II. Zasady dotyczące wzywania osób do udziału w czynnościach procesowych.................................................... 157 1. Uwagi ogólne................................................. 157 2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy wezwania................... 158 3. Elementy wezwania............................................ 159 4. Wezwanie w sprawach niecierpiących zwłoki...................... 160 5. Obowiązek osobistego stawiennictwa i jego ograniczenia........... 160 5.1. Zakres terytorialny obowiązku osobistego stawiennictwa........ 160 5.2. Pomoc prawna............................................. 161 5.3. Bezwzględny obowiązek osobistego stawiennictwa............. 162 III. Zwrot należności z tytułu zadośćuczynienia wezwaniu............... 162 29. Utrwalanie na piśmie czynności procesowych............................ 163 I. Protokół w postępowaniu administracyjnym......................... 163 II. Adnotacja....................................................... 167 III. Metryka sprawy................................................. 168 30. Udostępnianie akt sprawy administracyjnej.............................. 169 I. Uwagi wstępne.................................................. 169 II. Uprawnienia strony postępowania w zakresie dostępu do akt sprawy.. 170 III. Granice jawności akt sprawy dla strony postępowania................ 172 Rozdział 6. Terminy w postępowaniu administracyjnym....................... 175 31. Uwagi ogólne......................................................... 175 32. Obliczanie terminów w postępowaniu administracyjnym.................. 177 33. Terminy procesowe dla stron i innych uczestników postępowania........... 178 I. Terminy ustawowe i urzędowe.................................... 179 II. Przywrócenie terminu procesowego................................ 179 1. Uwagi wstępne............................................... 179 2. Przesłanki przywrócenia terminu................................ 180 3. Właściwość organu w sprawie przywrócenia terminu.............. 182 4. Orzeczenie w przedmiocie przywrócenia terminu................. 183 34. Terminy załatwiania spraw administracyjnych............................ 184 I. Uwagi wstępne.................................................. 185 II. Długość terminów załatwiania spraw............................... 186 III. Obowiązek sygnalizacji........................................... 188 IV. Bezczynność organu i przewlekłe prowadzenie postępowania......... 189 V. Procesowe gwarancje szybkości postępowania administracyjnego...... 192 VI. Odpowiedzialność pracownika.................................... 195 VIII
Spis treści Rozdział 7. Wszczęcie postępowania administracyjnego........................ 197 35. Uwagi wstępne....................................................... 197 36. Sposoby wszczęcia postępowania....................................... 198 I. Uwagi wstępne.................................................. 199 II. Wszczęcie postępowania na żądanie................................ 199 III. Wszczęcie postępowania z urzędu................................. 200 IV. Wszczęcie jednego postępowania w dwu lub więcej sprawach......... 201 37. Forma i data wszczęcia postępowania................................... 202 I. Orzekanie o wszczęciu postępowania............................... 203 II. Data wszczęcia postępowania..................................... 205 III. Zawiadomienie o wszczęciu postępowania.......................... 207 38. Podania w postępowaniu administracyjnym.............................. 207 I. Przedmiot podania............................................... 208 II. Sposoby wnoszenia podań........................................ 208 III. Wymogi co do formy i treści podania............................... 210 39. Braki w podaniach.................................................... 212 40. Ustalenie właściwości organu........................................... 214 Rozdział 8. Postępowanie wyjaśniające....................................... 217 41. Uwagi wstępne....................................................... 217 I. Zakres postępowania wyjaśniającego............................... 218 II. Pojęcie i przedmiot dowodu....................................... 218 1. Pojęcie dowodu............................................... 218 2. Przedmiot dowodu............................................ 219 3. Uprawdopodobnienie.......................................... 220 42. Formy postępowania wyjaśniającego..................................... 221 I. Postępowanie gabinetowe......................................... 221 II. Rozprawa administracyjna........................................ 222 1. Istota rozprawy............................................... 222 2. Przesłanki przeprowadzenia rozprawy........................... 223 3. Czynności organizujące rozprawę................................ 225 4. Przebieg rozprawy............................................. 228 43. Środki dowodowe w postępowaniu administracyjnym..................... 232 I. Zasada otwartego katalogu środków dowodowych................... 233 II. Zasada równej mocy środków dowodowych........................ 234 III. Dowód z dokumentu............................................. 234 1. Pojęcie i rodzaje dokumentów.................................. 234 2. Moc dowodowa dokumentu urzędowego w postępowaniu administracyjnym.............................................. 236 IV. Dowód z zeznań świadka......................................... 237 1. Zdolność bycia świadkiem w postępowaniu administracyjnym...... 237 2. Prawne ograniczenia w przeprowadzaniu dowodu z zeznań świadka...................................................... 240 2.1. Uwagi wstępne............................................ 240 2.2. Prawo odmowy zeznań..................................... 240 2.3. Prawo odmowy odpowiedzi na pytania...................... 240 3. Tryb przeprowadzania dowodu z zeznań świadka................. 241 V. Dowód z opinii biegłego.......................................... 243 VI. Oględziny...................................................... 247 VII. Dowód z przesłuchania strony..................................... 248 VIII. Inne środki dowodowe........................................... 250 IX
Spis treści 44. Zasady postępowania dowodowego..................................... 252 I. Uwagi wstępne.................................................. 253 II. Realizacja zasady prawdy obiektywnej w postępowaniu wyjaśniającym. 253 1. Uwagi wstępne............................................... 253 2. Konstrukcja prawna postępowania dowodowego.................. 254 3. Obowiązek wyczerpującego zebrania materiału dowodowego...... 256 4. Obowiązek wyczerpującego rozpatrzenia materiału dowodowego.... 257 5. Zasada bezpośredniości postępowania dowodowego.............. 258 6. Postanowienie dowodowe...................................... 258 III. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu dowodowym....... 259 IV. Zasada swobodnej oceny dowodów................................ 262 45. Zawieszenie postępowania administracyjnego............................ 265 I. Uwagi ogólne................................................... 265 II. Zawieszenie postępowania administracyjnego z urzędu............... 266 1. Uwagi wstępne............................................... 266 2. Braki podmiotowe w postępowaniu administracyjnym............. 267 3. Zagadnienie prejudycjalne (wstępne)............................. 268 III. Zawieszenie postępowania administracyjnego na żądanie strony....... 272 IV. Podjęcie postępowania............................................ 274 V. Orzeczenie w przedmiocie zawieszenia postępowania................ 274 VI. Skutki prawne zawieszenia postępowania........................... 275 Rozdział 9. Rozstrzygnięcia w postępowaniu administracyjnym................ 277 46. Decyzja administracyjna............................................... 277 I. Pojęcie decyzji administracyjnej.................................... 278 1. Decyzja administracyjna w znaczeniu materialnym................ 278 2. Decyzja administracyjna w znaczeniu procesowym................ 280 II. Struktura decyzji administracyjnej................................. 284 1. Uwagi wstępne............................................... 284 2. Obligatoryjne składniki decyzji administracyjnej.................. 285 2.1. Oznaczenie organu administracji publicznej................... 285 2.2. Data wydania decyzji...................................... 285 2.3. Oznaczenie strony lub stron................................. 285 2.4. Powołanie podstawy prawnej................................ 285 2.5. Rozstrzygnięcie............................................ 286 2.6. Uzasadnienie faktyczne i prawne............................. 287 2.7. Pouczenie o środkach prawnych............................. 290 2.8. Podpis.................................................... 291 3. Dodatkowe składniki decyzji administracyjnej.................... 293 III. Rygor natychmiastowej wykonalności.............................. 294 IV. Forma decyzji administracyjnej.................................... 295 V. Zasada związania organu wydaną decyzją.......................... 296 47. Umorzenie postępowania administracyjnego............................. 298 I. Uwagi wstępne.................................................. 298 II. Umorzenie postępowania administracyjnego z urzędu................ 298 III. Umorzenie postępowania na żądanie strony......................... 301 48. Współdziałanie organów przy wydawaniu decyzji......................... 302 49. Rektyfikacja i wyjaśnianie wątpliwości co do treści decyzji administracyjnej.. 307 I. Rektyfikacja decyzji administracyjnej w trybie art. 111 KPA............ 307 II. Rektyfikacja decyzji administracyjnej w trybie art. 113 1 KPA......... 309 III. Wyjaśnianie wątpliwości co do treści decyzji administracyjnej......... 311 X
Spis treści 50. Ugoda administracyjna................................................ 312 I. Przesłanki zawarcia ugody administracyjnej......................... 313 II. Procedura zawierania ugody...................................... 316 III. Forma i struktura ugody.......................................... 317 IV. Zatwierdzenie ugody............................................. 319 V. Wykonalność ugody.............................................. 321 VI. Skutki prawne zatwierdzonej ugody............................... 322 51. Postanowienie organu administracji publicznej........................... 322 I. Pojęcie postanowienia............................................ 323 II. Rodzaje postanowień............................................. 325 III. Forma i struktura postanowienia................................... 326 Rozdział 10. Weryfikacja decyzji i postanowień w administracyjnym toku instancji.................................................................. 329 52. Uwagi wstępne....................................................... 329 53. Odwołanie........................................................... 332 I. Konstrukcja prawna odwołania.................................... 333 1. Prawo odwołania.............................................. 333 2. Przedmiot odwołania.......................................... 333 3. Podmiot uprawniony do wniesienia odwołania.................... 335 4. Treść i forma odwołania......................................... 336 5. Termin do wniesienia odwołania................................. 338 6. Moc prawna odwołania......................................... 339 II. Organ właściwy do rozpatrzenia odwołania......................... 341 54. Postępowanie odwoławcze............................................. 342 I. Uwagi wstępne.................................................. 343 II. Postępowanie odwoławcze przed organem I instancji................. 344 1. Zawiadomienie o wniesieniu odwołania.......................... 344 2. Kontrola decyzji wydanej w I instancji............................ 345 3. Przekazanie odwołania organowi odwoławczemu................. 347 III. Postępowanie przed organem odwoławczym........................ 347 1. Uwagi ogólne................................................. 347 2. Czynności wstępne postępowania przed organem odwoławczym.... 348 2.1. Uwagi ogólne.............................................. 348 2.2. Niedopuszczalność odwołania............................... 349 2.3. Uchybienie terminu do wniesienia odwołania.................. 350 2.4. Prawna forma zakończenia stadium procesowego czynności wstępnych organu odwoławczego........................... 351 3. Wstrzymanie natychmiastowego wykonania decyzji............... 351 4. Postępowanie rozpoznawcze przed organem II instancji............ 352 5. Cofnięcie odwołania........................................... 356 6. Zakończenie postępowania odwoławczego........................ 356 6.1. Uwagi ogólne.............................................. 356 6.2. Decyzje organu odwoławczego.............................. 358 A. Utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji (art. 138 1 pkt 1 KPA)............................................. 358 B. Uchylenie zaskarżonej decyzji w całości albo w części i orzeczenie w tym zakresie co do istoty sprawy (art. 138 1 pkt 2 in principio KPA)........................ 359 C. Uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania I instancji w całości albo w części (art. 138 1 pkt 2 in fine KPA)............................................ 359 XI
Spis treści D. Umorzenie postępowania odwoławczego (art. 138 1 pkt 3 KPA)............................................. 360 E. Uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji (art. 138 2 KPA)....................................... 361 F. Uchylenie zaskarżonej decyzji i zobowiązanie organu I instancji do wydania decyzji o określonej treści (art. 138 4 KPA)....................................... 364 7. Zakaz reformationis in peius...................................... 365 55. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy............................... 367 56. Zażalenie............................................................ 369 I. Pojęcie i przedmiot zażalenia...................................... 370 II. Weryfikacja postanowień, na które nie służy zażalenie................ 371 III. Podmiot uprawniony do wniesienia zażalenia....................... 372 IV. Termin do wniesienia zażalenia.................................... 372 V. Moc prawna zażalenia............................................ 373 VI. Postępowanie zażaleniowe........................................ 373 Rozdział 11. Nadzwyczajne środki weryfikacji aktów administracyjnych........ 375 57. Uwagi wstępne....................................................... 375 58. Wznowienie postępowania administracyjnego............................ 377 I. Uwagi ogólne................................................... 378 II. Podstawy wznowienia postępowania............................... 380 1. Uwagi wstępne............................................... 380 2. Katalog podstaw wznowienia postępowania...................... 381 2.1. Wydanie decyzji na podstawie fałszywych dowodów (art. 145 1 pkt 1 KPA)..................................... 381 2.2. Wydanie decyzji w wyniku przestępstwa (art. 145 1 pkt 2 KPA)............................................... 382 2.3. Wydanie decyzji przez pracownika lub organ podlegający wyłączeniu (art. 145 1 pkt 3 KPA).......................... 383 2.4. Brak udziału strony w postępowaniu administracyjnym (art. 145 1 pkt 4 KPA)..................................... 384 2.5. Wyjście na jaw nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów (art. 145 1 pkt 5 KPA)........................... 386 2.6. Wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu (art. 145 1 pkt 6 KPA)............. 387 2.7. Odmienne rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego przez właściwy organ lub sąd (art. 145 1 pkt 7 KPA)............... 387 2.8. Zmiana decyzji lub orzeczenia sądu, w oparciu o które wydana została decyzja (art. 145 1 pkt 8 KPA)...................... 388 2.9. Wznowienie postępowania administracyjnego jako skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 145a KPA)........ 389 2.10. Wznowienie postępowania administracyjnego jako skutek naruszenia zasady równego traktowania (art. 145b KPA)....... 390 III. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania................. 390 1. Inicjatywa wznowienia postępowania............................ 390 2. Termin wznowienia postępowania............................... 391 3. Właściwość organu w sprawie wznowienia postępowania.......... 393 4. Wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji..................... 394 5. Przebieg postępowania w sprawie wznowienia postępowania....... 395 5.1. Stadium wszczęcia postępowania............................ 395 XII
Spis treści 5.2. Postępowanie rozpoznawcze przed organem właściwym w sprawie wznowienia postępowania....................... 397 5.3. Zakończenie wznowionego postępowania.................... 397 59. Stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej........................ 400 I. Uwagi ogólne................................................... 402 II. Podstawy stwierdzenia nieważności decyzji......................... 404 1. Uwagi ogólne................................................. 404 2. Katalog podstaw stwierdzenia nieważności decyzji................. 404 2.1. Wydanie decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości (art. 156 1 pkt 1 KPA)..................................... 404 2.2. Wydanie decyzji bez podstawy prawnej (art. 156 1 pkt 2 KPA). 405 2.3. Wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 1 pkt 2 KPA)............................................... 406 2.4. Wydanie decyzji w sprawie już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną (art. 156 1 pkt 3 KPA)............... 409 2.5. Skierowanie decyzji do osoby niebędącej stroną w sprawie (art. 156 1 pkt 4 KPA)..................................... 409 2.6. Wydanie decyzji trwale niewykonalnej (art. 156 1 pkt 5 KPA).. 410 2.7. Wydanie decyzji, która w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą (art. 156 1 pkt 6 KPA).................. 411 2.8. Wydanie decyzji zawierającej wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa (art. 156 1 pkt 7 KPA)............. 412 III. Okoliczności wyłączające możliwość stwierdzenia nieważności decyzji. 412 IV. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej................................................. 413 1. Organ właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji.............. 413 2. Wszczęcie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji....................................................... 413 3. Wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji..................... 415 4. Stadium rozpoznawcze......................................... 416 5. Zakończenie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji....................................................... 417 60. Odpowiedzialność odszkodowawcza organu administracji publicznej....... 419 61. Uchylenie lub zmiana ostatecznej decyzji administracyjnej na podstawie art. 154 i 155 KPA..................................................... 421 I. Uwagi ogólne................................................... 421 II. Nabycie prawa na podstawie decyzji administracyjnej................ 422 III. Uchylenie lub zmiana decyzji administracyjnej w trybie art. 154 KPA... 424 IV. Uchylenie lub zmiana decyzji administracyjnej w trybie art. 155 KPA... 426 62. Inne nadzwyczajne środki weryfikacji decyzji administracyjnych............ 427 I. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji administracyjnej................... 428 II. Uchylenie decyzji administracyjnej na podstawie art. 162 2 KPA...... 429 III. Postępowanie w stanie nagłej konieczności administracyjnej........... 430 IV. Uchylenie lub zmiana decyzji administracyjnej na podstawie przepisów szczególnych.......................................... 432 Rozdział 12. Postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń............... 433 63. Pojęcie zaświadczenia................................................. 433 64. Wydawanie zaświadczeń............................................... 434 Rozdział 13. Postępowanie w sprawach skarg i wniosków...................... 441 65. Uwagi wstępne....................................................... 441 XIII
Spis treści I. Prawo wnoszenia petycji, skarg i wniosków......................... 442 II. Organy prowadzące postępowanie w sprawach petycji, skarg i wniosków..................................................... 443 III. Petycja.......................................................... 444 66. Skarga............................................................... 445 I. Przedmiot i treść skargi........................................... 445 II. Właściwość organów w postępowaniu skargowym................... 446 III. Skarga złożona w sprawie indywidualnej w rozumieniu art. 1 pkt 1 i 2 KPA......................................................... 448 IV. Rozpatrzenie i załatwienie skargi.................................. 450 V. Termin załatwienia skargi......................................... 452 VI. Zawiadomienie o sposobie załatwienia skargi....................... 453 VII. Postępowanie ze skargą pieniacką.................................. 453 67. Wniosek............................................................. 454 68. Organizacja przyjmowania skarg i wniosków............................. 457 I. Przyjmowanie skarg i wniosków................................... 457 II. Udział prasy i organizacji społecznych w postępowaniu skargowym i wnioskowym.................................................. 458 69. Nadzór i kontrola nad przyjmowaniem i załatwianiem skarg i wniosków.... 459 Rozdział 14. Opłaty i koszty postępowania................................... 463 70. Opłaty administracyjne................................................ 463 I. Uwagi wstępne.................................................. 463 II. Opłata skarbowa................................................. 464 III. Inne opłaty administracyjne....................................... 466 71. Koszty postępowania.................................................. 466 Indeks rzeczowy........................................................... 471 XIV
Wykaz skrótów 1. Źródła prawa EgzAdmU......... ustawa z 17.6.1996 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.) GospNierU........ ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) InfDziałU.......... ustawa z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. Nr 64, poz. 565 ze zm.) InspOchrŚrU....... ustawa z 20.7.1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287 ze zm.) KC............... Kodeks cywilny KK............... Kodeks karny KP................ Kodeks pracy KPA.............. Kodeks postępowania administracyjnego KRO.............. ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KRSU............. ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) OchrKonkurU...... ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) OpłSkarbU........ ustawa z 16.11.2006 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. Nr 225, poz. 1635 ze zm.) PodElU............ ustawa z 18.9.2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U. Nr 130, poz. 1450 ze zm.) PracUrzPańU...... ustawa z 16.9.1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.) XV
Wykaz skrótów PrBud............. ProkU............. PrPostSAdm....... PrZgrom.......... RMU.............. RPOU............. SamGminU........ SamKOU.......... SamPowiatU....... SamWojewU....... SGospU........... ŚwUsłELU......... WojAdmRzWU.... ustawa z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) ustawa z 20.6.1985 r. o prokuraturze (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599 ze zm.) ustawa z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) ustawa z 5.7.1990 r. Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. Nr 51, poz. 297 ze zm.) ustawa z 8.8.1996 r. o Radzie Ministrów (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 24, poz. 199 ze zm.) ustawa z 15.7.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.) ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) ustawa z 12.10.1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 ze zm.) ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) ustawa z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. Nr 144, poz. 1204 ze zm.) ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.) 2. Czasopisma i publikatory AUW............. Acta Universitatis Wratislaviensis Dz.U.............. Dziennik Ustaw Dz.U. RP.......... Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Dz.Urz. UOKiK.... Dziennik Urzędowy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów epuap............ elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej GAP.............. Gospodarka Administracja Państwowa GP................ Gazeta Prawnicza Jur................ Jurysta KPPubl............ Kwartalnik Prawa Publicznego KSP............... Krakowskie Studia Prawnicze MoP.............. Monitor Prawniczy MoPod............ Monitor Podatkowy NP................ Nowe Prawo OMT.............. Organizacja Metody Technika ONSA............. Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OPA.............. Orzecznictwo Sądów Najwyższych w Sprawach Podatkowych i Administracyjnych OSP............... Orzecznictwo Sądów Polskich XVI
Wykaz skrótów OSPiKA........... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OSS............... Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych OTK.............. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Pal................ Palestra PiP............... Państwo i Prawo PiŻ............... Prawo i Życie POP.............. Przegląd Orzecznictwa Podatkowego PP................ Problemy Praworządności PPA.............. Przegląd Prawa i Administracji PPE.............. Przegląd Prawa Europejskiego PPPubl............ Przegląd Prawa Publicznego Pr. Gosp........... Prawo Gospodarcze Prok. i Pr.......... Prokuratura i Prawo Prz. Pod........... Przegląd Podatkowy PS................ Przegląd Sądowy R. Pr.............. Radca Prawny Rej................ Rejent RNGA............ Rada Narodowa Gospodarka Administracja RPEiS............. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny SI................. Studia Iuridica SP................ Studia Prawnicze ST................ Samorząd Terytorialny Wok.............. Wokanda ZNSA............ Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego ZWNTA........... Zbiór Wyroków Najwyższego Trybunału Administracyjnego 3. Piśmiennictwo B. Adamiak, J. Borkowski, Komentarz........ B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne.... W. Dawidowicz, Ogólne postępowanie administracyjne... W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne.... B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. VI, Warszawa 2004 B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2003 W. Dawidowicz, Ogólne postępowanie administracyjne. Zarys systemu, Warszawa 1962 W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne. Zarys wykładu, Warszawa 1983 XVII
Wykaz skrótów W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego.. Hauser, KPA z orzecznictwem... E. Iserzon, J. Starościak, Komentarz........ Z. Janowicz, Komentarz........ M. Jaśkowska, A. Wróbel, Komentarz........ Komentarz, red. J. Borkowski.... G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Postępowanie administracyjne ogólne............ J. Pokrzywnicki, Postępowanie administracyjne.... 4. Inne skróty niepubl............ UOKiK............ w zw.............. W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989 Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego, opracowanie zespołu sędziów NSA pod red. R. Hausera, wyd. II, Warszawa 1998 E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, wyd. IV, Warszawa 1970 Z. Janowicz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. IV, Warszawa 1999 M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Kraków 2000 J. Borkowski, J. Jendrośka, R. Orzechowski, A. Zieliński, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. J. Borkowski, wyd. II, Warszawa 1989; Aneks Warszawa 1991 G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Postępowanie administracyjne ogólne, Warszawa 2003 J. Pokrzywnicki, Postępowanie administracyjne. Komentarz podręcznik, Warszawa 1948 niepublikowany Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w związku XVIII
Wykaz podstawowej literatury 1. Komentarze B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011. J. Borkowski, J. Jendrośka, R. Orzechowski, A. Zieliński, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. J. Borkowski, Warszawa 1989 (aneks: Warszawa 1991). E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, Warszawa 1970. Z. Janowicz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1999. M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011. R. Kędziora, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011. Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, A. Wiktorowska, Warszawa 2011. G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. I: Komentarz do art. 1 103; t. II: Komentarz do art. 104 269, Warszawa 2010. J. Pokrzywnicki, Postępowanie administracyjne. Komentarz podręcznik, Warszawa 1948. P. Przybysz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2010. G. Sibiga, Komunikacja elektroniczna w Kodeksie postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011. XIX