ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2001, Rocznik 1, Nr 1 (1/2) Archives of Foundry Year 2001, Volume 1, Book 1 (1/2) PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 SYSTEMY DO STEROWANIA I PLANOWANIA PRODUKCJI KLASY ERP NA PRZYKŁADZIE SYSTEMU INFOR:NT B. NEROJ 1, B. SZILF-NITKA 2 infor business solutions (Polska) STRESZCZENIE Artykuł opisuje założenia terminologii erp w oparciu o system do sterowania i planowania produkcji, infor:nt. Pierwsza część obejmuje rozwój i definicję teorii ERP oraz odpowiedź na podstawowe pytania stawiane w ramach tejże. W drugiej części autor, bazując na osiągnięciach firmy infor business solutions i przedstawiając jej pozycję na rynku systemów erp, opisuje system infor:nt. Key words: production planning, controlling, MRP, ERP. 1. WSTĘP Infor business solutions (Polska) jest polskim przedstawicielstwem grupy Infor AG, dostawcy i producenta oprogramowania do planowania i sterowania produkcją klasy ERP. W niniejszym opracowaniu zostały przedstawione najważniejsze założenia związane z terminologią ERP, czytelnik zapozna się z genezą i rozwojem prac nad zintegrowanymi systemami do planowania i sterowania produkcją od czasu wprowadzenia do przemysłu pierwszych rozwiązań informatycznych do dziś. W dalszej części zawarte zostały najważniejsze informacje dotyczące firmy infor business solutions, takie jak krótka historia przedsiębiorstwa, przekrój przez jego strukturę, opis potencja l- nych rynków zbytu.. Kolejnym etapem opracowania jest sam system Infor:NT wraz z opisem jego najważniejszych funkcji. 1 mgr, e-mail: inforpol@ka.onet.pl 2 mgr inż., dyrektor infor business solutions( Polska) 291
2. III GENERACJA PROCESÓW PRODUKCYJNYCH Wśród historyków teorii produkcji zwykło się mówić, iż pierwszym świadomym krokiem człowieka w rozwoju działalności produkcyjnej był okres manufaktury. Wtedy to, cykl wytwórczy charakteryzował się co prawda małymi zdolnościami produkcyjn y- mi i bardzo ubogim parkiem maszynowym, jednak bardzo indywidualnym podejściem do każdego klienta-odbiorcy i stosunkowo dużymi kompetencjami poszczególnych pracowników, w ramach przydzielonych im zadań. Dziś okres ten zwykło się nazywać okresem produkcji pierwszej generacji. Wraz z nadejściem wielkiej rewolucji przemysłowej i umownym jej początkiem z powszechnym wprowadzeniem maszyny parowej do zakładów produkcyjnych zaczęto mówić o drugiej generacji w świecie produkcji. Okres ten charakteryzował się wzrostem zdolności wytwórczych w zakładach produ k- cyjnych oraz rozwojem parku maszynowego. Na niekorzyść drugiej generacji w dzisiejszym spojrzeniu - świadczyły niskie kompetencje robotników w zakładach oraz zmniejszenie roli nabywcy gotowych produktów i traktowanie go jako małoznaczącego ogniwa w łańcuchu wytwórczym w realiach ówczesnego, bardzo chłonnego rynku. Właśnie okres powolnego nasycania rynków i rosnąca świadomość ekonomiczna społeczeństw zapoczątkowały okres produkcji III generacji. Według założeń teorii, produkcja ta charakteryzują zarówno elementy typowe dla okresu manufaktury, jak i te, które opisywały okres produkcji wielkoseryjnej. I tak: typowe dla produkcji III generacji oraz dla manufaktury jest podejście do klienta/kontrahenta oraz kompetencje pracowników na poszczególnych etapach procesu wytwórczego, natomiast z punktu widzenia zaplecza maszynowego oraz zdolności produkcyjnych w zakładach wytwórczych, III generacja jest podobna do okresu wcześniejszego, tj. produkcji seryjnej. Obecnie panuje przekonanie, iż procesy produkcyjne zachodzące w świecie można zakwalifikować do tej ostatniej grupy. Znaczy to, iż mówiąc o III generacji w procesach produkcyjnych, mamy na myśli obecne czasy i typowe procesy przemysłowe, charakt e- rystyczne dla aktualnego okresu. 3. ROZWÓJ TEORII PLANOWANIA ZASOBÓW 3.1. Sukces na zmieniającym się rynku Rosnąca dynamika procesów gospodarczych powoduje rynki znajdują się w stanie ciągłych zmian. Zarówno w pojęciu globalnym, jak i w lokalnym spojrzeniu na problem nieustannych przemian, egzystencja na arenie gospodarczej staje się coraz trudniejszym wyzwaniem dla przedsiębiorstw. Słowo sukces coraz rzadziej kojarzy się z zyskiem finansowym a coraz częściej oznacza po prostu utrzymanie się na rynku, często za ba r- dzo wysoką cenę. Aby sukces w tym pojęciu osiągnąć przedsiębiorstwo musi dziś p o- dejmować bardzo wiele kroków. Obecne lata stoją pod znakiem konkurencji na coraz bardziej zawężających się rynkach. Perspektywę utrzymania się mają tylko przed - siębiorstwa innowacyjne. Decydującym czynnikiem staje się silna orientacja na klienta. W przyszłości o sukcesie będą decydować: elastyczność, szybkość, innowacyjność. 292
ARCHIWUM ODLEWNICTWA Jako elastyczność należy dziś rozumieć nie tylko zdolność, ale przede wszystkim got o- wość do zmian. Aby osiągnąć elastyczność należy tradycyjne myślenie w kategoriach struktur zastąpić myśleniem w kategoriach procesu, tj. nauczyć się patrzenia na własne przedsiębiorstwo w kategorii jednego organizmu biznesowego o określonym kierunku działania, a nie w kategoriach wielu powiązanych ze sobą wydziałów, z których każdy jest elementem nadrzędnej struktury. Szybkość oznacza, że oprócz gotowości do zmian, należy posiadać środki i umiejętności dostosowania się do nowych warunków. Nie można dziś zapewnić przewagi rynkowej na kilka lat obecnie walczy się na miesiące, dlatego też szybkość dokonywania strategicznych dla przedsiębiorstwa posunięć jes t tak ważnym elementem walki na rynku. Przedsiębiorstwo innowacyjne to nie tylko takie, które może wkroczyć na rynek z nowymi produktami (a tym samym zdobędzie przewagę rynkową we wczesnej fazie życia produktu). Innowacyjne przedsiębiorstwo jest często prekursorem na innych obszarach działalności, wprowadzając innowacje rynkowe czy innowacje organizacyjne. Przykładami mogą tu być tzw. wirtualne przedsiębio r- stwa czy np. wdrażanie nowych technologii. 3.2. Rynek w obliczu globalizacji Rynki światowe stoją obecnie przed nieuchronnym zjawiskiem globalizacji. W szerokim pojęciu wiąże się ona głównie z powszechnością technik informatycznych i coraz szybszym przepływem informacji, który likwiduje obecnie, powszechny w przeszłości problem odległości. W skali lokalnej, globalizacja wiąże się często z przemianami na platformie politycznej czy gospodarczej. W naszym przypadku proces akcesji do struktur Unii Europejskiej jest jednym z przykładów globalizacji. Tak więc otwarcie nowych rynków międzynarodowych i zbliżająca się powszechna globalizacja sprawiają coraz większe trudności w utrzymywaniu się na rynku jedynie w oparciu o kalkulowanie cen produktów. Obecnie produkt musi być niepowtarzalny pod wzgl. rodzaju, tec h- nologii czy użyteczności, jego jakość musi przynajmniej dorównywać jakości produktów konkurencyjnych, koszty zaś muszą być tak kalkulowane, aby cena pozostawała konkurencyjna, ale zapewniała rentowność sprzedaży. Kwestia realizacji zamówień również będzie ważnym elementem walki rynkowej w najbliższej przyszłości. Coraz częściej bowiem nie jedynie cena czy warunki płatności ale również czas zrealizowania zamówienia staje się elementem procesu negocjacji. 3.3. Teoria MRP Według badań prowadzonych w przedsiębiorstwach produkcyjnych, czas wyda t- kowany na procesy wytwórcze jest o ok. 75 % za długi. Tyle bowiem średnio wynosi czas stracony w procesie wytwórczym, nie uzasadniony logiczną potrzebą. Czas ten jest tracony zwykle w związku z błędnym zarządzaniem informacją bądź to z braków org a- nizacyjnych i skutkuje niepotrzebnymi przestojami w procesie produkcyjnym. Podstawowym zadaniem stawianym systemom klasy MRPII / ERP jest maksymalne ogran i- 293
czenie straconego czasu. Opisany w dalszej części system Infor:NT z powodzeniem rozwiązuje problemy strat czasowych w przedsiębiorstwach małej i średniej wielkości. 3.3.1 Planowanie potrzeb materiałowych Wszystkie funkcjonujące obecnie na rynku systemu do planowania i sterowania produkcją działające w ramach terminologii MRP wyrosły z teorii MRP I, zapoczątkowanej w zakładach produkcyjnych firmy Toyota w Japonii w początkach informatyzacji przedsiębiorstwa tj. na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku. Pierwsze prace związane z optymalizacją procesów produkcyjnych związane były głównie z przepływem materiałów między magazynami a poszczególnymi działami produkcji i zostały opisane w ramach teorii MRP I (material requirements planning planowanie potrzeb materiałowych). Zadaniami stawianymi tej teorii były przede wszystkim: - redukcja zapasów - dokładne określenie czasów dostaw surowców i półproduktów - dokładne wyznaczenie kosztów produkcji - lepsze wykorzystanie posiadanej infrastruktury - szybsze reagowanie na zmiany zachodzące w otoczeniu - kontrola poszczególnych etapów produkcji Metoda MRP I nie obejmowała tzw. Zamkniętej pętli procesu produkcyjnego (closed loop MPR), tj. nie uwzględniała informacji zwrotnych przychodzących, czy to z produkcji czy sprzedaży do wcześniejszych etapów. Dlatego też była metodą o wąskim zastosowaniu, związanym głównie z obiegiem materiału w procesie produkcyjnym. 3.3.2 Planowanie zasobów przedsiębiorstwa Problematykę zamkniętej pętli MRP poruszała druga teoria również wypracowana w zakładach Toyoty rozwinięta na szeroką skalę dzięki APICS (American Production and Inventory Control Society), amerykańskiemu zrzeszeniu inżynierów badających produkcję i sterowanie zapasami. Otóż wspomniane stowarzyszenie APICS w 1989 roku zdefiniowało ogólnoświatowy standard MRP II (manufacturing resource planning) wprowadzając go do kanonu informatycznych systemów zarząd zania przedsiębiorstwami produkcyjnymi. Podstawowymi zadaniami stawianymi systemom plan o- wania działającym w standardzie MRP II stały się: - planowanie przedsięwzięć - planowanie produkcji - planowanie zdolności produkcyjnych - planowanie potrzeb materiałowych (czyli MRP I) W największym skrócie zadania stawiane systemom MRP II miały doprowadzić do uzyskania odpowiedzi na pytanie: jak dostarczyć oczekiwane przez klientów produkty w określonym czasie i przy możliwie najniższych kosztach? Odpowiedź na to pytanie musiała być sformułowana w myśl głównej idei MPR II, tj. na czas, ale tak późno jak 294
ARCHIWUM ODLEWNICTWA to możliwe, w odpowiedniej, lecz maksymalnie małej ilości oraz we właściwym miejscu. Okres największego rozkwitu systemów klasy MRP II w krajach wysokorozwiniętych, przypadł na lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku. Wraz z rozkwitem Internetu i wykorzystaniem go w przedsiębiorstwach produkcyjnych (działy sprzedaży, zakupów itp.) zaczęto mówić o ewolucji systemów MRP II do klasy ERP. Terminologia ta (enterprise resource planning planowanie zasobów przedsiębiorstwa) zwana bywa czasem MRP III (money resource planning planowanie zasobów finansowych), gdyż duży nacisk w systemach tej klasy kładzie się na planowanie finansowe. Stąd też i w systemie infor:nt istnieje wiele funkcji kontrolujących i planujących poszczególne zasoby w przedsiębiorstwie pod kątem generowanych przez nie kosztów. Niektórzy producenci oprogramowania ERP włączają moduły finansowo-księgowe jako niezbędne, aby mówić o tzw. pełnym ERP. Pojawia się tu jednak pytanie na ile programy do rachunkowości stanowią instrument planowania a na ile jedynie poznania i opisu pe w- nych efektów, stąd też często przyjmuje się, iż do funkcjonowania wspomnianego pe ł- nego ERP wystarczy kompatybilność systemu z niezależnymi modułami systemów finansowo-księgowych. 3.3.3. Planowanie zasobów na potrzeby przedsięwzięć. Generalnie teoria ERP zakłada w ramach systemu informatycznego pełną integrację wszystkich szczebli przedsiębiorstwa, włącznie z najwyższymi a więc kierownictwem, zarządem przedsiębiorstwa. Równie ważna jest możliwość, w ramach każdego etapu procesu produkcji, symulowania różnorodnych posunięć, czy to w zakresie projektowanie wyrobu czy samego cyklu produkcyjnego i analiza ich skutków (także finansowych). Pozwala to na dokładne zaplanowanie, przetestowanie i porównanie działań podejmowanych w ramach BPR (business process reenginiering rekonstrukcja procesów biznesowych) sprawdzenie ich całkowitego efektu finansowego. Jeżeli spojrzeć na cele stawiane przedsiębiorstwu poprzez pryzmat teorii ERP, to możemy dokonać klasyfikacji ich na dwie grupy: cele organizacyjne i cele rynkowe. W ramach pierwszej grupy mówimy o zadaniach przedsiębiorstwa od strony organizacji produkcji. Należą tu: 1. Cel utrzymania niskich stanów magazynowych 2. Cel maksymalizacji zdolności produkcyjnych. Do celów rynkowych zaliczamy natomiast: 3. Zapewnienie terminowości dostaw. 4. Utrzymanie krótkich czasów przebiegów 295
296 Rys 1. Piramida celów ERP Fig 1. The 4 ERP targets of conflict Opisane cele można graficznie przedstawić w tzw. piramidzie celów ERP (rys.1.) Głębsze spojrzenie na nią pokazuje wyraźnie, iż poszczególne cele stoją w sprzeczności z sobą. W praktyce oznacza to, iż maksymalizacja któregokolwiek z celów odbywa się kosztem pozostałych trzech. Zadanie systemów ERP jest zatem znalezienie punktu optymalnego w ramach piramidy celów w oparciu o założone kryteria subiektywne czy to w skali całego przedsiębiorstwa czy to w skali konkretnych zleceń produkcyjnych. 3.4. Świadomy wybór systemu ERP Przedsiębiorstwo decydujące się na wdrożenie system ERP musi mieć świadomość podjętej decyzji. Najczęściej za cel wdrożenia przyjmuje się poprawę procesów bizn e- sowych oraz redukcję kosztów. Należy jednak liczyć się z tym, iż przedsiębiorstwo wdrażające system do sterowania produkcją stoi przed koniecznością daleko idących zmian w organizacji pracy firmy. Doświadczenia firm zachodnich, które wdrożyły sy s- temy MRP II\ERP mówią, iż efekt wdrożenia systemu widać tylko wtedy, gdy istotnie zmieni się wszystkie procesy biznesowe z jakimi spotyka się przedsiębiorstwo. W oparciu o taki sposób zmian powstała niezależna teoria BPR (wspomniana wcześniej), ciesząca się bardzo dużym zainteresowaniem na polskim rynku przedsiębiorstw. Również pracownicy muszą być przygotowani na radykalną zmianę dotychczasowego sposobu pracy. Bardzo często nie lada problemem dla załogi jest zmiana sposobu myślenia w związku z wprowadzeniem systemu do sterowania i planowania produkcji. Dlatego też proces przeszkolenia pracowników w zakresie użytkowania systemu klasy ERP jest najważniejszym etapem w czasie wdrażania systemu. Z kolei dla najwyższych szczebli w przedsiębiorstwie, decyzja o wdrożeniu ERP to często niemałe wyzwanie finansowe, którego na efekty często trzeba poczekać. Ważną jest więc świadomość, iż zakup takie-
ARCHIWUM ODLEWNICTWA go systemu to poważna inwestycja, na efekty której trzeba często czekać nawet dłużej niż rok. 4. DOSTAWCA ERP DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW Rozwiązanie klasy ERP proponowane przez infor business solutions (Polska) to system infor:nt. Główną grupę użytkowników tego systemu stanowią przedsiębiorstwa należące do grupy małych i średnich firm wg kryterium liczby pracowników lub gen e- rowanych obrotów. Od 1999 r. system sprzedawany jest w Polsce w wersji 5.3 b.1. Wcześniejsza wersja VPPS:NT do dziś funkcjonuje w kilku przedsiębiorstwach w Po l- sce. Plany marketingowe firmy zakładają aktualizację oprogramowania w roku 2002, pod nazwą infor:com. 4.1. Korporacja międzynarodowa infor business solutions AG Spółka infor business solutions jest przedsiębiorstwem niemieckim posiadającym oddziały zagraniczne w ośmiu krajach Europy oraz w RPA. Instalacje oprócz krajów z niezależnymi oddziałami dokonane także w takich państwach jak USA, Brazylia, Rosja i we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Odział polski funkcjonuje jako niezależna spółka od 1997 roku. Firma infor w Niemczech działa od 1979 roku i od początku zajmuje się tworzeniem i wdrażaniem systemów do planowania i sterowania produkcją. Produkty firmy infor charakteryzuje nowoczesność zastosowanych rozwiązań programowych oraz interfejsowych. Od 1993 tj. od powszechnego wprowadzenia systemu operacyjnego ms windows, system wykorzystuje graficzny interfejs użytkownika, w od 1996 r. Infor zastosował sieciową strukturę systemu klient-serwer dołączając do producentów programów działających w ramach lokalnych sieci LAN. Spółka infor business solutions jest notowana na giełdzie papierów wartościowych we Frankfurcie a liczba firm, które zakupiły jej system ERP przekroczyła w 2001 roku liczbę 3500. 4.2. System niezależny od branży Jeśli spróbować sklasyfikować klientów firmy infor business solutions wg kryt e- rium branży, to okaże się, iż system nie jest produktem dedykowanym konkretnej bra n- ży. Cechuje go w tym miejscu duża niezależność. Główna grupa firm korzystających z rozwiązania infor:nt to przedsiębiorstwa z branży metalowej i mechanicznej, jednak z powodzeniem system działa np. w przemyśle elektronicznym czy meblowym. Ogran i- czeniem w wykorzystaniu systemu może być jedynie rodzaj stosowanej produkcji. Infor:NT wykorzystywany jest przede wszystkim w przedsiębiorstwach o charakterze produkcji gniazdowej (dyskretnej), natomiast nie instalowano tego produktu w zakładach produkujących w oparciu o aparaturowy cykl produkcyjny (produkcja procesowa). Powołując się na przywoływaną wcześniej klasyfikację firm wg wielkości zatrudnienia, należy stwierdzić, iż infor:nt jest systemem przygotowanym dla firm małych i śre d- nich. Podstawowy człon nabywców systemu stanowią przedsiębiorstwa o lic zbie pra- 297
cowników nie przekraczającej 500, co w krajach Europy zachodniej oznacza granicę ilości pracowników dla przedsiębiorstw średniej wielkości. W Polsce kryterium to nie jest tak dokładne. Niejednokrotnie zdarza się, iż zakład zatrudniający nawet 1000 osób z uwagi na zdolności produkcyjne czy generowane obroty, sam stawia się w grupie średnich firm. 4.3. Konkurencyjna oferta 4.3.1. Korzystna cena Struktura zatrudnienia w infor business solutions pokazuje, iż firma kładzie największy nacisk na ciągły rozwój i bardzo dużą elastyczność w obsłudze klientów. Ponad 75 % pracowników to konsultanci systemu oraz programiści. Stosunkowo małą, bo jedynie 16 % grupę stanowią osoby zatrudnione w działach związanych ze sprzedażą produktów i usług a pozostała część (poniżej 10 %) to pracownicy pionów administracyjnych. Taka struktura zatrudnienia pozwala ograniczać zbędne koszty a jednocześnie gwarantuje konkurencyjność swojej oferty na rynku w porównaniu z często bardzo rozbudowanymi administracyjnie, konkurentami. 4.3.2. Referencje Spośród klientów firmy infor business solutions bardzo dużą grupę stanowią tzw. klienci referencyjni, tj. tacy, którzy na mocy stosownych umów dwustronnych bywają gospodarzami spotkań z potencjalnymi nabywcami systemu infor:nt. Dla infor business solutions jest bardzo ważną możliwość oficjalnego informowania rynku o takich klientach. Dla nich samych uczestnictwo w umowie referencyjnej jest szczególnym rodzajem gwarancji, iż zawsze jakość usług, z jakich korzystają w infor jest najwyższa. Odzwierciedlenie tej idei znajduje się w motto firmy, które jednocześnie jest jej po d- stawowym celem, a mówi ono, iż: każdy klient jest najważniejszy. Za tymi na pozór banalnymi wyrazami stoi zatem bardzo rozbudowana teoria poparta praktyczną wspó ł- pracą z takimi przedsiębiorstwami o światowym zasięgu jak Siemens, ABB, DASA, Daimler Benz, Denon, Becker czy organizacjami rządowymi jak niemiecka Kriegsmarine lub armia austriacka. W Polsce z uwagi na krótki jak dotąd okres działalności ilość wdrożeń nie jest jeszcze imponująca, tym niemniej na zakup systemu infor:nt zdecydowało się już ponad 10 firm z terenu całego kraju. Polski oddział może poszczycić się wdrożeniami w firmach z branży górniczej (np. Becker Warkopp), samochodowej (Timken) czy przetwórstwa tworzyw sztucznych (Jockey Plastic, Carina Silicones). 298
ARCHIWUM ODLEWNICTWA 4.3.3. Nagrody i certyfikaty Aktywne uczestnictwo na rynku produktów i usług informatycznych owocuje uznaniem wielu placówek naukowo-badawczych oraz zdobywaniem wielu certyfikatów i nagród. Najbardziej prestiżową w tej grupie jest nagroda firmy IBM za najlepsze ro z- wiązanie ERP dla małych i średnich firm na rynku europejskim, nadawana corocznie i będąca w rękach infor business solutions nieprzerwanie od 1997 roku. Przedsiębiorstwo posiada również wiele certyfikatów jakości wydawanych przez firmy takie jak Microsoft czy Oracle. Polski oddział grupy infor jest w stałym kontakcie z najważniejszymi ośrodkami naukowymi w kraju, badającymi procesy produkcyjne, owocem czego jest przede wszystkim ścisła współpraca z Politechniką Łódzką, a tym samym niniejsza publikacja. 5. INFOR:NT SYSTEM ERP DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIOSTW 5.1. Platforma sprzętowa System infor:nt jest, jak wspomniano wcześniej, aktualnie sprzedawanym produktem firmy infor business solutions, odpowiadającym standardowi ERP. System pracuje w architekturze sieciowej (klient-serwer) wykorzystując przede wszystkim system operacyjny Windows. Nie jest to jedyna platforma działania systemu, dokon y- wano już bowiem instalacji systemu w środowisku Linux, jest też możliwe jego funkcjonowanie poza strukturami PC, na komputerach IBM pracujących na platformie OS 400. Jednak z uwagi na to, iż system Windows jest obecnie najbardziej powszechnym systemem operacyjnym, zwykle też i infor:nt korzysta z tego sys temu. Również podstawowy interfejs użytkownika jest zbliżony do stosowanego w Windows, co w przypadku użytkowników znających podstawową obsługę aplikacji window-sowych, znacznie upraszcza proces szkolenia. 5.2. Przegląd modułów systemu. Jako, że system infor:nt zalicza się do grupy systemów modułowo-modelowych, wygląd programu jak i ilość i rodzaj funkcji spełnianych w ramach jego użytkowania zależy od preferencji użytkowników. Poszczególne możliwości programu oraz funkcje, jakie są przezeń spełniane pogrupowane są w tzw. moduły. Każdy moduł odpowiada określonemu zbiorowi zadań wykonywanych zwykle w ramach jednego lub kilku p o- krewnych działów w przedsiębiorstwie. Stąd też podstawowe moduły systemu bardzo często utożsamiane są z ich użytecznością w tych działach. I tak np. moduł zbytu zawiera zestaw funkcji najczęściej wykorzystywanych w związku ze sprzedażą a więc w dziale zbytu, operacje typowe dla obrotu materiałowego znajdują się przede wszystkim w module magazyn itd. Niektóre moduły systemu nie są związane z konkretnymi działami przedsiębiorstwa. Jest takim przede wszystkim moduł danych podstawowych. W ramach tego modułu, uprawnieni użytkownicy wprowadzają, modyfikują, bądź us u- wają dane dotyczące informacji o wszystkich zasobach przedsiębiorstwa. Dla systemów 299
zajmujących się planowaniem i sterowaniem, jako zasoby traktowane są wszys tkie czynniki biorące udział w procesie produkcyjnym. Zasobami są więc w rozumieniu teorii ERP zarówno materiały, surowce, narzędzia jak i produkty, dane osobowe pracowników czy firm współpracujących ale też ceny czy podatki. Moduł danych podst a- wowych pozwala uzyskać dostęp do wszystkich zasobów. Moduły występujące w sy s- temie infor:nt to: - Dane podstawowe - Zbyt - Elektroniczna wymiana danych - Zbyt procedury grupowe - Planowanie - Zakupy - Magazyn - Magazyn konsygnacyjny - Produkcja - Kalkulacja - Planowanie - Statystyka 5.2.1. Zbyt Moduł zbytu systemu pozwala na pełną kontrolę i sterowanie procesami handlowymi w przedsiębiorstwie. System zapewnia tworzenie i monitorowanie procesu zap y- tań ofertowych i zleceń. Dla każdego klienta można opracowywać inne plany cenowe i rabatowe, zaś dzienniki faktur pozwalają na pełną gotowość do finansowej obróbki danych. System informacji o klientach to przykład wykorzystania metody CRM (c u- stomer relationship managment zarządzanie danymi o klientach) na platformie systemu ERP. Użytkownik ma przejrzysty obraz współpracy z klientem i gromadzi wszelkie informacje dotyczące kontaktów. Funkcje statystyczne pozwalają na szybkie przygot o- wanie informacji w postaci wykresów, klarownych statystyk i tabel potrzebnych do wizualizacji wybranych zagadnień np. w czasie posiedzenia zarządu. 5.2.2. Elektroniczna wymiana danych W ramach modułu elektronicznej wymiany danych można decydować o sposobie i rodzaju wymiany informacji z innymi programami informatycznymi w ramach standardu EDI (electronic data intrerchange elektroniczna wymiana danych). System pozwala na pobranie informacji z programów CAD dotyczących technologii czy ko n- strukcji, aplikacji MS Ofice i wielu innych programów informatycznych. 300
ARCHIWUM ODLEWNICTWA 5.2.3. Planowanie Moduł planowania to zespół narzędzi związanych z szeroko pojętym planowaniem zasobów w ramach zarządzania przedsiębiorstwem. W ramach tego modułu można np. planować ilości artykułów potrzebnych do realizacji poszczególnych zleceń produkcyjnych czy kontrolować zużycie surowców na magazynach w oparciu o prognozy produkcyjne. 5.2.4. Zakupy Moduł zakupów pozwala generować zakupy materiałów, surowców nie tylko w oparciu o zużycie ale przede wszystkim, zgodnie ze standardem MRP w oparciu o zapotrzebowanie na czas i w odpowiedniej ilości. System automatycznie podpowiada dostawców surowców lub półproduktów odpowiadających poszczególnym zleceniom. Użytkownik kontroluje przebieg zamówienia od samego początku aż po jego finalizację tj. przychód oraz zapłatę należności. 5.2.5. Magazyn W ramach tego modułu występuje pełna kontrola obiegu materiału, od zamówienia przez przyjęcie magazynowe, proces produkcji, rozchód z magazynu, wejście i kontrole faktur aż po statystyczny przegląd historii materiału. System dopuszcza zarówno zarządzanie magazynem pojedynczym jak i wieloma magazynami. Jako jeden z nielicznych w Polsce obsługuje kontrole magazynów konsygnacyjnych. Magazyn konsygnacyjny jest to magazyn, w którym składowany jest towar nie będący jeszcze własnością posiadacza magazynu. System pozwala planować stany magazynowe i przeglądać statystyki związane z materiałami. 5.2.6. Produkcja System infor:nt jako jeden z niewielu systemów klasy ERP zapewnia faktycznie pełną kontrolę procesu produkcyjnego. System steruje procesem produkcyjnym w przedsiębiorstwie od momentu powstania produktu jeszcze w fazie projektowokonstrukcyjnej. Przebieg produkcji opisany jest w tzw. listach zasobów. Dyrektorzy produkcji mają ciągły dostęp do planów produkcyjnych, kierownicy sterują procesami w wygodny sposób, kontrola produkcji może mieć formę tabeli, można też korzystać z wykresów Ganta. Na każdym etapie produkcji można dokonać kalkulacji wyrobu i odpowiednio wcześnie poszukiwać miejsc powstawania zbędnych kosztów czy przestojów. Podczas gdy wiele sprzedawanych obecnie na polskim rynku tego typu syst e- mów ogranicza kontrolę produkcji do wydruku i nadzorowania stosownych kwitów produkcyjnych, infor:nt pozwala na szczegółowe nadzorowanie cyklu produkcyjnego. Wyspecjalizowana funkcja BDE (Betriebs Daten Erfassung pozyskiwanie danych ruchowych) pozwala na kontrolę pracy poszczególnych pracowników czy maszyn. Rozszerzenie jej o moduł infor:time powoduje, iż system nadzoru zakładu produkcy j- nego zostaje zautomatyzowany i ograniczony do zgłoszeń poszczególnych pracown i- ków na stanowiskach pracy za pomocą karty magnetycznej, czy przewodnika warszt a- towego z nadrukowanym kodem kreskowym żądanej operacji. 301
5.2.7. Kalkulacja i statystyka Kalkulacja to moduł zapewniający dostęp do wielu statystyk i wykazów związanych z zasobami firmy. Przykładem może być tworzenie wykazów otwartych faktur lub pozyskanie danych o czasach pracy potrzebnych do systemu kadrowo-płacowego. Moduł statystyka jest przede wszystkim zbiorem narzędzi służących do pozyskiwanie danych statystycznych oraz obróbki danych na potrzeby wyspecjalizowanych modułów statystycznych innych systemów informatycznych. Można tu np. dokonywać kompresji danych finansowych na potrzeby programów finansowo-księgowych czy analizy kosztów produkcji. 6. Z SUKCES EM W PRZYSZŁOŚĆ Zintegrowane systemy do planowania zasobów i sterowania produkcją to dziś znacznie więcej niż dobra inwestycja w przedsiębiorstwo. Dla wielu zakładów produ k- cyjnych w Polsce i na świecie to podstawowy sposób na śledzenie i kontrolę czasu i kosztów a więc w obliczu powszechnej konkurencji często najlepszy instrument walki na rynku. O ile kilka lat temu przedsiębiorstwo mogło rozpatrywać tego typu inwestycję jako jeden z wariantów utrzymania się na czele stawki o tyle dziś coraz częściej zakup systemu ERP staje się dla firmy koniecznością. Również wielu polskich produce n- tów oprogramowania wspomagającej zarządzanie przedsiębiorstwem oferuje rozwiązania ERP, jednak nie można zapominać, iż teoria ta zakorzeniona jest w kilkudziesięcioletniej praktyce zakładów produkcyjnych. Dlatego w przypadku systemów ERP warto szukać rozwiązań sprawdzonych na światowych rynkach i uznanych wśród przedsiębiorstw. LITERATURA 1 infor business solutions (Polska): System infor:nt SYSTEM FOR PLANNING AND CONTROLLING MANUFACTURING PROCESSES - PROVIDING AN EXAMPLE INFOR:NT SOFTWARE The article includes features of ERP terminology, grounded on the system for planning and controlling manufacturing processes infornt. First part contains development and definition of ERP theory and answers to basic queries regarding the subject. In second part the author describes the infor:nt system taking into consideration the ERP market position of infor business solutions company. Recenzował prof. dr hab. inż. Stanisław Pietrowski 302