SKĄD MAMY PIENIĄDZE I NA CO JE WYDAJEMY??? Działalność Gminy, w tym oczywiście finanse są jawne. Mówi o tym art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustawa o dostępie do informacji publicznej. Każdy ma prawo wiedzieć jak wygląda sytuacja finansowa Gminy, w której mieszka, ile jest pieniędzy w budżecie i na co są wydawane. 1. Co to jest budżet? Każda rodzina, firma, instytucja i każde państwo ma wydatki i dochody. Zestawienie dochodów i wydatków dotyczących jakiegoś określonego czasu - na przykład miesiąca lub roku - nazywamy budżetem. Celem sporządzania budżetu jest rozsądne zarządzanie posiadanymi środkami (pieniędzmi). Budżet stanowi podstawę finansowego planowania przedsięwzięć oraz dostarcza najważniejszych informacji potrzebnych do kontroli prowadzonej działalności. Budżet gminy jest dokumentem, w którym zapisuje się finansowy i rzeczowy roczny plan działania gminy - gromadzi po jednej stronie dochody, a po drugiej wydatki związane z dziedzinami podległymi samorządowi. Budżet gminy jest więc podobny do budżetu rodzinnego, w którym także planuje się uzyskiwanie w ciągu roku określonych dochodów i dostosowanych do nich wydatków. Skąd się biorą pieniądze w budżecie domowym? Pensja żony Wynagrodzenie z umowy zlecenia męża Pensja męża Zysk z lokat bankowych Finansowa pomoc rodziców Oddanie długu przez sąsiada
Na co swoje pieniądze wydaje gospodarstwo domowe: Gospodarstwo domowe wydaje pieniądze zależnie od swoich potrzeb i posiadanych środków. Przykładowe wydatki gospodarstwa domowego obejmują: 1. Zakupy produktów spożywczych 2. Wydatki na dzieci 3. Czynsz, energia elektryczna, gaz, telefon, abonament radiowo-telewizyjny 4. Zakup ubrań i innych 5. Zakup roweru
Skąd się biorą pieniądze w budżecie Gminy 20% - Podatki częściowo zasilające budżet gminy - od osób fizycznych - od osób prawnych 3% -Opłaty - targowa - miejscowa - administracyjna - skarbowa - inne 3% -Dochody z majątku gminy - sprzedaż mienia komunalnego - dochody z najmu lokali komunalnych - opłaty z tytułu użytkowania wieczystego 34% -Subwencje ogólna z budżetu państwa 11% - PRZYCHODY: - nadwyżki z lat ubiegłych - kredyty i pożyczki - emisja obligacji 17% - Podatki w całości zasilające budżet gminy - od nieruchomości - od środków transportowych - rolny - leśny - od spadków i darowizn - w formie karty podatkowej - od posiadania psa 4% -Inne dochody - wpływy z samoopodatkowania się mieszkańców - spadki, zapisy, darowizny 8% - dotacje celowe kolor czerwony dochody, na które gmina nie ma wpływu kolor niebieski dochody pośrednio zależne od woli gminy kolor zielony dochody które zależą wyłącznie od woli gminy Szczegółowe źródła dochodów gminy określa ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Jeżeli uzyskiwane dochody nie starczają na wydatki lub też Gmina chce zrealizować inwestycje na które nie ma pieniędzy to może zaciągnąć kredyt, pożyczkę lub emitować obligacje komunalne albo też wydać pieniądze zaoszczędzone z lat poprzednich (są to tzw. przychody) Gmina nie może jednak zaciągać kredytów i pożyczek lub emitować obligacji w dowolnej wysokości. Ustawa o finansach publicznych pozwala na zadłużenie się gminy do wysokości 60% planowanych w danym roku dochodów. Ograniczenia te służą ochronie Gminy przed bankructwem.
Na co Gmina wydaje pieniądze? 51% -Oświata i wychowanie 13% -Pomoc społeczna 11% Urząd 10% -Drogi gminne 3% -Kultura 2% -Utrzymanie czystości i zieleni 1% - Sport 1% -Oświetlenie uliczne 1% -Bezpieczeństwo 1% -Ochrona zdrowia publiczne I na wiele innych zadań, które drobiazgowo wymienia ustawa o samorządzie gminnym. Szczegółowe przepisy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy. Pieniądze na wykonywanie tych zadań muszą zawsze być zaplanowane w budżecie gminy w wystarczającej wysokości. Ponadto inne ustawy mogą nałożyć na gminę obowiązek wykonywania dodatkowych zadań np zwiększając zakres zadań własnych obowiązkowych lub przekazując do realizacji tzw. zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Może to jednak nastąpić tylko pod warunkiem zapewnienia gminie odpowiednich wpływów (dotacje celowe, subwencje, zwiększenie dochodów własnych)
Budżet Gminy Myślenice na rok 2005 Budżet Gminy Myślenice uchwala Rada Miejska, czyli obecnie 21 radnych, którzy zostali wybrali w wyborach samorządowych jesienią 2002 roku. Budżet dla danego roku powinien być uchwalony zgodnie z przepisami do końca marca. Budżet Gminy Myślenice na 2005 rok został przyjęty Uchwałą Rady Miejskiej Nr 206/XXXIV/2004 w dniu 30 grudnia 2004r W budżecie Gminy na rok 2005 ustalono następujące wielkości: dochody: wydatki: deficyt: 54.291.155 zł 59.758.814 zł 5.467.659 zł 67 000 000 62 000 000 57 000 000 52 000 000 47 000 000 42 000 000 37 000 000 32 000 000 27 000 000 22 000 000 17 000 000 12 000 000 7 000 000 2 000 000-3 000 000-8 000 000 dochody wydatki deficyt Deficyt to różnica pomiędzy wydatkami i dochodami - powstaje wtedy, gdy wydatki budżetu są większe niż jego dochody. Deficyt w budżecie Gminy bierze się stąd, iż zaspokojenie potrzeb w różnych dziedzinach, którymi opiekuje się samorząd, wymaga wydania więcej pieniędzy, niż gmina jest w stanie zgromadzić po stronie dochodów. Planowane wydatki w roku 2005 są wyższe od dochodów, co oznacza, że w budżecie gminy Myślenice powstanie deficyt budżetowy. Jest on jednakże związany wyłącznie z inwestycjami gminnymi, nie ma więc charakteru konsumpcyjnego. Pieniądze przeznaczane na inwestycje decydują natomiast o rozwoju gminy. Ponieważ w ostatecznym rozliczeniu kwoty po stronie wydatków i wpływów muszą się równoważyć, trzeba znaleźć źródło pokrycia dla deficytu. W tym celu w roku 2005 Gmina zaciągnie pożyczkę z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wyemituje obligacje komunalne. Emitowanie obligacji jest sposobem na pożyczanie pieniędzy od osób fizycznych lub od przedsiębiorców. Jedna obligacja Gminy Myślenice kosztuje 100.000zł i mogą ją nabyć tylko osoby prawne, czyli przedsiębiorcy (jest to tzw. emisja niepubliczna). W roku 2005 gmina wyemituje 59 obligacji. Nie mają one formy papierowej, więc nie można ich wziąć do ręki. Są w postaci elektronicznej, czyli są zapisem na rachunku bankowym. Przedsiębiorcy kupują obligacje od banku, który zajmuje się wszystkimi czynnościami z tym związanymi a gmina przekazuje w odpowiednim czasie pieniądze na konto na odkupienie obligacji od przedsiębiorców i na zapłatę im odsetek za to, że pożyczyli swoje pieniądze. Podobnie jest z obligacjami Skarbu Państwa. Są lepiej oprocentowane niż lokaty bankowe i dlatego opłaca się je kupować.
Skąd Gmina będzie mieć pieniądze w roku 2005 dotacje celowe 5.071.559zł 9% dochody z mienia 1.573.261zł 3% pozostałe dochody 2.320.116zł 4% subwencje 21.115.124zł 40% udziały w podatkach państwowych 11.999.222zł 22% podatki i opłaty lokalne 12.211.873zł 22% Subwencje W roku 2005 podobnie jak w latach poprzednich największe dochody pochodzić będą z subwencji (40% wszystkich dochodów) Subwencje stanowią bezzwrotną formę zasilania finansowego z budżetu państwa jednostek samorządu terytorialnego i są formą wyrównania niewystarczających dochodów własnych gminy. Otrzymane z budżetu państwa subwencje ogólne mogą być swobodnie wykorzystane. Podatki i opłaty lokalne Kolejnym ważnym źródłem dochodów budżetu Gminy Myślenice będą wpływy z tytułu podatków i opłat lokalnych (22% wszystkich dochodów). Spośród podatków i opłat lokalnych największe wpływy Gmina planuje pozyskać z podatku od nieruchomości (8.128.500zł) i podatku od środków transportowych (802.165zł). Udziały w podatkach państwowych Każdy mieszkaniec Gminy co roku płaci podatek dochodowy od osób fizycznych zależnie od osiąganych dochodów. Do budżetu Gminy za pośrednictwem Ministerstwa Finansów wpłyną w roku 2005 dochody w wysokości 35,72% zapłaconego przez wszystkich mieszkańców Gminy podatku dochodowego od osób fizycznych. Jest to tzw. udział w podatku dochodowym od osób fizycznych. Im więcej pieniędzy mają mieszkańcy Gminy tym więcej pieniędzy ma gmina w swoim budżecie. W roku 2005 będzie to kwota 11.999.222zł. Poza mieszkańcami podatek dochodowy płacą też firmy mające siedzibę na terenie gminy. Udział Gminy w tzw. podatku dochodowym od osób prawnych wynosi % i w roku 2005 Gmina powinna otrzymać za pośrednictwem Urzędów Skarbowych kwotę 210.000zł. Tutaj tak samo jak się to ma z mieszkańcami płacącymi podatki im więcej firm ma siedzibę w Gminie i im wyższe te firmy mają zyski tym więcej pieniędzy wpływa do budżetu Gminy. Czyli razem dzięki mieszkańcom i firmom płacącym podatki Gmina otrzyma w roku 2005 11.999.222zł i będzie to 22% wszystkich dochodów.
Dotacje celowe Dochody pochodzące z dotacji celowych muszą zostać wydatkowane na ściśle określony cel. Gmina nie może swobodnie decydować na co wydać te pieniądze. Niewydatkowane na wskazany cel pieniądze trzeba zwrócić. W roku 2005 Gmina otrzyma dotacje w wysokości 5.071.559zł (9% wszystkich dochodów) i będą to w większości dotacje na zadania gminy dotyczące pomocy społecznej czyli przede wszystkim na wypłaty zasiłków przez Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Myślenicach. Dochody z mienia: Gmina ma też swoje mienie (mieszkania gminne, budynki np. szkoły, grunty) i może uzyskiwać dochody z wynajmowania mieszkań, najmu i dzierżawy budynków lub ich części (np. sal gimnastycznych, najmu powierzchni budynku na tablice reklamowe itp.), dzierżawy gruntów. Może też sprzedać mieszkania, budynki lub grunty i w ten sposób również otrzymać pieniądze. W roku 2005 Gmina Myślenice gospodarując posiadanym mieniem uzyska pieniądze w kwocie 1.573.261zł (3% wszystkich dochodów). Z tego w roku 2005 planuje się sprzedać część mieszkań, budynki starej szkoły na Chełmie, starej szkoły w Bysinie, parcele przy ul. 3-go Maja, działkę w Osieczanach, Ośrodek Wczasowy przy ul Modrzewiowej. Pozostałe dochody: Rodzice płacą za obiady na stołówkach szkolnych, za czesne w przedszkolu, bank płaci gminie odsetki od lokat pieniężnych na kocie bankowym, lokatorzy mieszkań gminnych zwracają gminie pieniądze za prąd wodę i ogrzewanie a to wszystko składa się na pozostałe dochody Gminy, które w roku 2005 wyniosą 2.320.116zł (4% wszystkich dochodów) A kiedy dochody nie wystarczają? W takiej sytuacji Gmina może zaciągnąć kredyt bankowy, pożyczkę lub emitować obligacje komunalne. Tak też się stanie w roku 2005. Gmina Myślenice aby wystarczyło pieniędzy na ważne inwestycje - na poprawę stanu dróg i utworzenie strefy przemysłowej- wyemituje obligacje komunalne w wysokości 5.900.000zł. Na ocieplenie budynku Myślenickiego Ośrodka Kultury zostanie zaciągnięta pożyczka w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie w wysokości 265.240zł. Ponadto Gmina odzyska pożyczone innym podmiotom pieniądze w kwocie 240.000zł. Z niewydatkowanych środków z lat ubiegłych budżet zasili kwota 510.139zł Również w latach poprzednich Gmina pożyczała pieniądze i cały czas spłaca w ratach swoje długi. W roku 2005 trzeba będzie spłacić raty w kwocie 1.454.720zł. Na koniec roku 2005 Gmina Myślenice będzie winna różnym instytucjom 12.905.816zł i będzie to 24% planowanych dochodów przy możliwym 60% zadłużeniu w stosunku do planowanych dochodów. Jednak nie należy się niepokoić. Spłata długu rozłożona jest do roku 2014, a raty w kolejnych latach dostosowane do możliwości finansowych. Co roku w przeliczeniu na 1 mieszkańca Gmina wyda na spłatę długu nie więcej niż 43,61zł.
Na co Gmina wyda pieniądze w roku 2005? wydatki 0 5 000 000 10 000 000 15 000 000 20 000 000 25 000 000 30 000 000 35 000 000 Oświata i wychowanie czyli m.in wydatki na utrzymanie 19 szkół podstawowych, 17 przedszkoli i 7 gimnazjów Pomoc społeczna czyli m.in. zasiłki z pomocy społecznej, koszty działalności Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Transport i łączność czyli m.in utrzymanie dróg, budowa chodników, budowa dróg Administracja publiczna czyli m.in. na wydatki na utrzymanie Urzędu i wydatki radnych gminny oraz wydatki na promocję gminy Gospodarka mieszkaniowa czyli m.in utrzymanie mieszkań gminnych, gruntów a także wydatki na utworzenie strefy przemysłowe Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego czyli m.in. wydatki na dofinansowanie imprez kulturalnych a także działalności Myślenickiego Ośrodka Kultury, Muzeum Regionalnego, Biblioteki Publicznej Różne rozliczenia czyli rezerwy na wydatki nieprzewidziane i rezerwy celowe np. na inwestycje Gospodarka komunalna i ochrona środowiska czyli m.in sprzątanie miasta, utrzymanie zieleni, zapłata za prąd dostarczany do ulicznych lamp Edukacyjna opieka wychowawcza czyli m.in utrzymanie świetlic w szkołach i gimnazjach Kultura fizyczna i sport czyli m.in nagrody w dziedzinie sportu, organizacja imprez sportowych, dofinansowania dla stowarzyszeń sportowych a także dopłaty do basenu i kolejki linowej Obsługa długu publicznego czyli pieniądze na zapłatę odsetek od zaciągniętych kiedyś kredytów, pożyczek, emisji obligacji 30 435 635 6 874 722 5 655 689 5 458 300 2 641 800 1 939 635 1 337 915 1 264 500 1 071 142 788 000 650 000
Ochrona zdrowia 626 345 czyli pieniądze na zapobieganie i przeciwdziałanie alkoholizmowi Bezpieczeństwo publiczne 587 551 czyli m.in pieniądze na Straż Miejską i dofinansowania dla Ochotniczych Straży Pożarnych Działalność usługowa 187 900 czyli m.in. pieniądze na sporządzenie planów zagospodarowania przestrzennego i utrzymanie cmentarzy Dochody od osób prawnych od osób fizycznych i innych 147 580 czyli m.in. pieniądze na diety dla sołtysów, na koszty dostarczenia mieszkańcom gminy informacji o tym ile podatku powinni zapłacić Turystyka 41 300 czyli m.in. pieniądze na dofinansowania dla stowarzyszeń zajmujących się turystyką i pieniądze na utrzymanie terenów turystycznych gminy Rolnictwo i łowiectwo 24 700 czyli m.in. pieniądze obowiązkowe wpłaty przez Gminę na izby rolnicze Pozostałe zadania z zakresu polityki społecznej 20 000 czyli pieniądze na Gminne Centrum Informacyjne Urzędy naczelnych organów władzy kontroli prawa i sądownictwa 6 100 czyli pieniądze na sprawdzanie i aktualizację list mieszkańców uprawnionych do głosowania w wyborach RAZEM: 59 758 814 Najwięcej pieniędzy Gmina przeznaczy na utrzymanie szkół, przedszkoli gimnazjów i świetlic szkolnych. Razem będzie to 31.506.777zł czyli ponad połowa wszystkich wydatków. Na pomoc społeczną Gmina przeznaczy 13%, na administrację publiczną 11% oraz na utrzymanie dróg i poprawę komunikacji 9%. Na 1 mieszkańca przypadnie 1.491,66zł. A w podziale na najważniejsze rodzaje wydatków i na 1 mieszkańca wygląda to tak: Gospodarka kom. 31,56 zł Gosp. mieszk. 35,12 zł Eduk. opieka wych; 26,74 zł Kultura fiz. i sport 19,67 zł Pozostałe: 86,91 zł Bezpieczeństwo publiczne: 14,67 zł Kultura 52,16 zł Transport i łączność 123,85 zł Oświata i wych. 744,30 zł Administracja pub. 136,25 zł Pomoc społeczna 171,60 zł
Ile z tego przeznaczy się na inwestycje? wydatki bieżace 50.955.354zł wydatki inwestycyjne 8.803.460zł Wydatki inwestycyjne służą rozwojowi Gminy, ponieważ albo powiększają majątek gminy albo zwiększają wartość już posiadanego majątku. Dzięki inwestycjom gmina może lepiej realizować swoje zadania i przez to poprawiać poziom życia samych mieszkańców. Ponadto w przyszłości dzięki inwestycjom mogą pojawić się dodatkowe dochody (np. podatki płacone przez nowe firmy, które rozpoczną działalność na terenie gminy gdyż będą mieć odpowiednio przygotowane grunty i dobre drogi dojazdowe) lub też zmniejszą się wydatki bieżące (np. zmniejszą się koszty ogrzewania budynku dzięki ociepleniu) co w efekcie oznacza więcej pieniędzy na inne rzeczy. Na wydatki inwestycyjne w roku 2005 Gmina przeznaczy prawie 15% wszystkich wydatków. Na kompleksowy program poprawy komunikacji w mieście i gminie Myślenice, czyli na remonty i przebudowę dróg w gminie, chodników i mostów Gmina wyda 5.194.189zł Na utworzenie strefy przemysłowej i zakup gruntów do rozwoju przedsiębiorczości: 2.235.000zł Na inwestycje w budynkach szkolnych: 467.674zł Na ocieplenie budynku Myślenickiego Ośrodka Kultury: 402.097zł Na pozostałe inwestycje: 504.500zł Sfinansowanie tych inwestycji z dochodów własnych przekraczałoby możliwości finansowe Gminy. W związku z tym w roku 2005 zostaną wyemitowane obligacje komunalne (5.900.000zł) a także zaciągnięta pożyczka w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (265.240zł). Podsumowując radni w imieniu każdego mieszkańca Gminy Myślenice zbiorą pieniądze a następnie podzielą je w roku 2005 tak: dochody własne: 1.227zł nowy dług: 154zł 1.272zł wydatki bieżące dotacje: 126zł 220zł wydatki inwestycyjne 36zł spłata długu