Objawy chorób nerek Podstawowe badania diagnostyczne Dr. hab.med. Jacek Zachwieja Z-ca Kierownika Kliniki Kardiologii i Nefrologii Dziecięcej
Funkcje nerki Oczyszczanie krwi usuwanie KPPM Regulacja gospodarki wodno- elektrolitowej Regulacja gospodarki kwasowo-zasadowej Produkcja hormonów Degradacja hormonów
Objawy chorób nerek u dzieci (1) Ból pochodzenia nerkowego Dyzuria hematuria i zmiany zabarwienia moczu Zaburzenia oddawaniamoczu Moczenie nocne i dzienne Wielomocz i wzmożone pragnienie niedokrwistość Guz w jamie brzusznej
Objawy chorób nerek u dzieci (2) Obrzęki białkomocz Nadciśnienie Zaburzenia wzrostu Zaburzenia mineralizacji kości Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej
Ból pochodzenia nerkowego!!!! Większość chorób nerek przebiega bezboleśnie # objawy chorób nerek u dzieci mogą dawać niespecyficzne objawy # Choroby układu moczowego stanowią główną przyczynę bólu brzucha u dzieci
Ból pochodzenia nerkowego Ból zlateralizowany przyczyną jest zwykle naciąganie torebki nerki Przyczyny: # ZUM # Ostre KZN # Nefropatia IGA # Guz Wilmsa (20%-30%) # zastój w układzie zbiorczym
Ból pochodzenia nerkowego Ból pochodzenia moczowodowego ostry promieniujący do pachy zwykle bardzo mocny, kolkowy PRZYCZYNY: # 16% kamica moczowodowa # skrzepy krwi # RVU wysokiego stopnia
Ból pochodzenia nerkowego Ból pochodzenia pęcherzowego okolica nadłonowa związany z dużym rozciągnięciem lub odczynem zapalnym Ból moszny skręt jąder
Dyzuria Ból w trakcie oddawania moczu: pieczenie, szczypanie, uczucie dyskomfortu Jest najczęstszym objawem ZUM
Hematuria Ciemne zabarwienie moczu Prawdziwa hematuria Rzekoma hematuria Definicja: umowna zależy od metody stosowanej do rozpoznania hematurii # Hematuria vs Erytrocyturia
Nieprawidłowy kolor moczu
Hematuria Pochodzenia nerkowego Pochodzenia z dolnych pięter układu moczowego Pochodzenia hematologicznego
Krwinkomocz pochodzenia pęcherzowego
Krwinkomocz pochodzenia kłebuszkowego
Zaburzenia oddawania moczu Zatrzymanie moczu # Trudności w rozpoczęciu mikcji # słaby strumień moczu # przerywany strumien moczu Konieczne nadanie urologiczne by wykluczyć obstrukcję pęcherz neurogenny ZUM
Zaburzenia oddawania moczu Moczenie vs nietrzymanie moczu Zaburzenia czynności zwieraczy Rozwój świadomego oddawania moczu wiek 2-4-6 lat
Uroflowmetria Pudełkowaty zarys krzywej przepływu cewkowego zwężenie cewki Zapis prawidłowy Spłaszczony zarys krzywej osłabiona czynność skurczowa wypieracza
Cystometria Prawidłowy zapis Schematyczny zarys krzywej cystometrycznej Nadaktywna czynność wypieracza w fazie gromadzenia moczu
Zaburzenia oddawania moczu Polydipsia Zwiekszone pragnienie Polyuria Oddawanie zwiększonej objętości moczu 1 litr u małych dzieci 2 litr u szkolnych dzieci 3 litr u dorosłych
Poliuria Przyczyny: Polidypsja Pierwotna polidipsia - behawioralna Pochodzenia podwzgórzowego Hyperreninemia Zwiększony ładunek osmotyczny: Glukoza, Mocznik, Mannitol Nephrogenic diabetes insipidus Leki: Diuretyki mannitol Zespół nerczycowy w remisji Okres po ostrej niewydolności nerek
Test zagęszczania moczu u dzieci starszych wstrzymanie podaży płynów (ok.17 godz.) dzieci mniejsze test z Adiuretyną oznaczenie: ciężar właściwy moczu, osmolalność moczu
Niedokrwistość # typowa dla niewydolności nerek # normochromiczna (?) and normocytarna Przyczyny: skrócony czas przeżycia krwinek Zmniejszona produkcja erytropoetyny Utrata krwi Niedobór żelaza i kwasu foliowego
Guz w jamie brzusznej (I) Wodonercze Zwyrodnienie torbielowate nerki Torbielowatość nerek (autosomalna i recesywna) Pojedyncze torbiele Hypertrofia KZN Zakażenia
Obustronne: Guz w jamie brzusznej (II) # KZN # Zespół nerczycowy # Zakrzepica żylna # Ostra martwica brodawek nerkowych # Ostra martwica cewek nerkowych Guzy: Wilmsa rak nerki ropnie nerki
Białkomocz Podział (I) Białkomocz fizjologiczny # ortostatyczny # gorączkowy # wysiłkowy Białkomocz patologiczny
Białkomocz Podział (II) Białkomocz patologiczny Kłębuszkowy guzy leki wrodzony zespół nerczycowy
Białkomocz Białkomocz przemijający # Ortostatyczny # Inny Zanieczyszczenia moczu (pochwa) Fałszywie dodatnie wynik:: penicilliny, sulfonamidy, tolbutamide, środki kontrastowe Gorączka KZN Zaburzenia budowy układu moczowego
Obrzęki Przyczyny w pediatrii: Choroby nerek Zespół nerczycowy KZN Ostra i przewlekła niewydolnośc nerek Niewydolność krążenia Niewydolnośc wątroby Inne Zaburzenia hemodynamiczne Niedoczynność tarczycy
Nadciśnienie W 80-90% przypadków przyczyną nadciśnienia u dzieci są choroby nerek!!!
Nadciśnienie Definicja: Ciśnienie tętnicze krwi przekraczające wartości 95 percentyla dla wieku a nie wartości bezwzględne
Nadciśnienie Nadciśnienie przemijające: Ostre KZN Henoch-Schoenlein purpura Haemolytic uremic syndrome Ostra niewydolność nerek Ostre przewdnienie Choroby CUN; Guzy, zakażenia Hypercalcemia Leki: Corticosteroidy, Sympathomimetyki, środki antykoncepcyjne
Nadciśnienie Nadciśnienie trwałe: CoA renino-zależne sodo-zależne (CRF) nadmiar katecholamin pheochromocytoma neuroblastoma Nadmiar sterydów Pierwotne nadciśnienie
Ocena przesączania kłębuszkowego (GFR)
Ocena przesączania kłębuszkowego (GFR) Stężenie kreatyniny i mocznika Problemy Stężenie zależy też od produkcji nie tylko wydalania Produkcja zależy od masy mięśniowej (kreatynina) oraz funkcji wątroby i diety (mocznik) Odwrotna zależność od GRF małe wahania stężenia duże zmiany GRF Trudności w określeniu prawidłowych wartości w stosunku do wieku
Ocena przesączania kłębuszkowego (GFR) Pojęcie klirensu Objętość osocza oczyszczona z danej substancji w jednostce czasu i wydalona z moczem
Klirens kreatyniny Po co??? Stwierdzenie upośledzonej funkcji nerek Monitorowanie postępu choroby Monitorowanie odpowiedzi na leczenie Klirens kreatyniny < 80 ml/min/1.73m 2 niewydolność nerek < 15 ml/min/ 1.73m 2 schyłkowa niewydolność nerek (ESRD) < 10-15 ml/min/ 1.73m 2 wskazanie do leczenia nerkozastępczego
Klirens kreatyniny endogennej Wykonanie ocena wydalania kreatyniny w 24-godzinnej zbiórce moczu określenie stężenia kreatyniny w osoczu w okresie zbiórki moczu Trudności niekompletna zbiórka moczu niedokładne określenie czasu zbiórki
Klirens kreatyniny endogennej Clcr = U x V/P : 1440 x 1,73/p.c. Gdzie: U - stężenie kreatyniny w moczu V - objętość moczu w ml P - stężenie kreatyniny w osoczu 1440 - minuty w dobie 1,73/p.c. - normalizacja powierzchni ciała
Badania funkcji cewek nerkowych 300 100 50 600 1200 1200
Badania funkcji cewek nerkowych Cewek proksymalnych reabsorbcja fosforanów aminoacyduria glikozuria frakcyjne wydalanie HCO - 3 Cewek dystalnych test zakwaszania test zagęszczania
Podejrzenie zaburzenia zakwaszania moczu Kwasica metaboliczna Hiperchloremia Prawidłowa luka anionowa surowicy [Na+ - (Cl- + HCO3-)] = 8 16 mmol/l
Renografia
Renografia Faza wydzielnicza zależna od ukrwienia nerki Faza miąższowa czas tranzytu miąższowego (zależy od stanu czynnościowego miąższu nerkowego) Faza wydalnicza miara szybkości i swobody odpływu moczu z układu kielichowomiedniczkowego
Renografia Prawidłowe krzywe renograficzne
Renografia Asymetryczne krzywe renograficzne
Renografia Obustronnie spłaszczone krzywe renograficzne