Anatomia, embriologia i fizjologia nerek, budowa kłębuszka nerkowego

Transkrypt

1 Anatomia, embriologia i fizjologia nerek, budowa kłębuszka nerkowego Krzysztof Letachowicz Katedra i Klinika Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Kierownik: Prof. dr hab. Marian Klinger

2 Funkcja nerek Wydalnicza Regulacja gospodarki wodnej, elektrolitowej, kwasowo-zasadowej Wewnątrzwydzielnicza i parakrynna Metaboliczna

3 Anatomia Narząd parzysty, położony zaotrzewnowo 12 x 6 x 3 cm Lewa nerka Th12-L3, prawa nerka 1-3 cm niżej Waga około 150 g Spoczynkowy przepływ krwi ml/min, 20 % pojemności minutowej Unerwienie przez włókna współczulne (Th12-L2) i przywspółczulne (nerw błędny)

4 Anatomia topograficzna

5 Anatomia topograficzna

6 Budowa nerki

7 Ultrasonografia Echogeniczność zbliżona do echogeniczności wątroby U dorosłych kora i rdzeń nie różnią się echogenicznością Zatoka nerki jest hiperechogenna, zawiera naczynia i układ kielichowomiedniczkowy

8 Budowa nefronu Podstawowa jednostka strukturalnoczynnościowa nefronów/nerkę Składa się z: kłębuszka nerkowego kanalika bliższego

9 Budowa kłębuszka nerkowego Średnica 0,2 mm Tętniczka doprowadzająca dzieli się na pętli naczyń włosowatych Otoczony torebką Bowmana

10 Bariera filtracyjna Fenestrowany śródbłonek Błona podstawna o grubości nm, składa się z blaszki jasnej wewnętrznej, blaszki gęstej i blaszki jasnej zewnętrznej, filtr dla cząsteczek o masie >69 kd Podocyty tworzą wypustki, miedzy nimi błona szczelinowa (min. nefryna, kadheryna,

11 Jak powstaje mocz ostateczny? Filtracja- kłębuszek nerkowy Reabsorbcja Sekrecja Precyzyjna regulacja

12 Filtracja kłębuszkowa W ciągu doby powstaje 180 l przesączu pierwotnego (125 ml/min) Ilość zależna od współczynnika filtracji (przepuszczalność i powierzchnia błony filtracyjnej) oraz ciśnienia filtracyjnego Ciśnienie filtracyjne zależy od: ciśnienia we włośniczce, ciśnienia w przestrzeni Bowmana i ciśnienia onkotycznego Frakcja filtracyjna 20 % Autoregulacja ciśnienia we włośniczkach kłębuszka zależy od napięcia tętniczki doprowadzającej, działa przy średnim ciśnieniu tętniczym mmhg

13 Układ RAA Renina wydzielana przy spadku objętości wewnątrznaczyniowej Angiotensyna II: wywołuje skurcz naczyniowy oraz zwiększa reabsorbcję Na i wody działa bezpośrednio w cewce proksymalnej zwiększając wchłanianie Na oraz pośrednio przez zwiększenie wydzielania aldosteronu powoduje skurcz tętniczki doprowadzającej i odprowadzającej, skutkiem jest spadek nerkowego przepływu krwi i utrzymanie ciśnienia

14 Leki wpływające na autoregulację i sprzężenie cewkowo-kłębuszkowe to ACEI, ARB, NLPZ i diuretyki

15 Działanie cewek Biegunowość komórek cewek oraz ścisłe złącza między komórkami Obecność Na+-K+-ATPazy na powierzchni podstawno-bocznej Kontransportery i wymienniki na powierzchni kanalikowej np. Na+-glukoza; Na+-Cl- ; Na+- K+-2Cl- ; Na+-H+;

16 W cewce proksymalnej nieselektywna reabsorbcja wody, wodorowęglanów i sodu W pętli Henlego niezależna od wchłaniania wody reabsorbcja NaCl W cewce dalszej wchłanianie Na oraz wydalanie jonów K i H Kanalik zbiorczy odpowiada za ostateczne zagęszczenie moczu

17 Reabsorbcja Na Kanalik bliższy- 65 % Pętla Henlego % Kanalik dalszy- 5 % Kanalik zbiorczy- 5-7 %

18 Punkty uchwytu dla diuretyków NKCC2 (Na/K/Cl)- część gruba ramienia wstępującego pętli Henlego- diuretyki pętlowe NCC (Na/2Cl)- kanalik dalszy- diuretyki tiazydowe ENaC- kanalik zbiorczy- amilorid Antagoniści aldosteronu zmniejszają ekspresję kanałów ENaC

19 Jak powstają nerki? Pochodzenie mezodermalne, mezoderma pośrednia, sznury nerkotwórcze Od 4 tygodnia życia płodowego Trzy zawiązki: przednercze (pronephros), śródnercze (mesonephros) i nerka ostateczna (metanephros) W 5 tygodniu pączek moczowodowy (uwypuklenie przewodu śródnercza) wnika do mezodermy nerkotówrczej Funkcja od 9 tygodnia

20 Warunkiem rozwoju prawidłowych nefronów jest kontakt pączka moczowodowego z mezodermą nerki ostatecznej Z pączka moczowodowego powstają moczowody, miedniczka, kielichy, cewki zbiorcze Nefrony powstają od 8 tygodnia

21 Nerka ostateczna wstępuje i rotuje się o 90 stopni Zmiana unaczynienia Anomalie migracji nerki (położenie, zwrot)

22 Wady układu moczowo-płciowego występują u 3-4 % noworodków

23 Dziękuję za uwagę