KRWIOMOCZ. Kamica dróg moczowych. Guzy nowotworowe. Infekcja dróg moczowych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "KRWIOMOCZ. Kamica dróg moczowych. Guzy nowotworowe. Infekcja dróg moczowych"

Transkrypt

1 Krwiomocz lub obecność krwi w moczu, może być widoczny (krwiomocz makroskopowy) lub niewidoczny (krwiomocz mikroskopowy, krwinkomocz), wykrywany tylko z użyciem testu paskowego lub badania mikroskopowego moczu. Widoczny krwiomocz silnie sugeruje istotną chorobę urologiczną i zawsze wymaga dalszej oceny. widoczny krwiomocz u bezobjawowych pacjentów jest zwykłym incydentalnym wynikiem, a wyzwanie leży w różnicowaniu przyczyn łagodnych od poważnych patologii. Bezbolesny krwiomocz jest najczęściej spowodowany nowotworem lub gruźlicą (TB) dróg moczowych. Istotne jest różnicowanie krwiomoczu z: zanieczyszczeniem u miesiączkujących kobiet, innymi przyczynami czerwonego moczu (ramka.1). Guzy nowotworowe 60% raków nerki i 80% raków pęcherza moczowego objawia się krwiomoczem. Oba schorzenia są rzadkie poniżej 40 roku życia. Towarzyszące im cechy mogą obejmować ból okolicy lędźwiowej, badalny guz w brzuchu i rozstrój ustroju (rak nerki) lub objawy związane z dolnym odcinkiem dróg moczowych, np. dyzurię [bolesne i/lub utrudnione oddawanie moczu przyp. tłum.], częstomocz, nagłe parcie na mocz i trudności w rozpoczęciu oddawania moczu (rak pęcherza moczowego). Jednak w większości przypadków krwiomocz jest jedynym objawem i badanie nie wykazuje innych patologii. Czynniki ryzyka są wymienione w ramce.2. Około 12% raków prostaty objawia się krwiomoczem (zwykle mikroskopowym). Kamica dróg moczowych Kamienie [złogi przyp. tłum.] mogą powodować obstrukcję w każdej lokalizacji wzdłuż dróg moczowych, chociaż typowo w miejscach zwężeń, np. połączenie miedniczkowo-moczowodowe, otwór górny miednicy i połączenie pęcherzowo-moczowodowe. Występujące w miedniczce nerkowej lub w pęcherzu moczowym mogą pozostawać bezobjawowe przez lata i objawiać się incydentalnie jako krwiomocz w teście paskowym. Obstrukcja moczowodowa typowo objawia się jako kolka nerkowa ostry, ciężki ból okolicy lędźwiowej, promieniujący do pachwiny ± narządów płciowych, który stopniowo w czasie kilku minut zwiększa swoją intensywność, często z towarzyszącymi nudnościami, wymiotami i niepokojem. Ból utrzymuje się do czasu zmniejszenia obstrukcji. Może występować widoczny krwiomocz, a test paskowy jest pozytywny w 90% przypadków. Infekcja dróg moczowych Powszechne kliniczne cechy infekcji dolnych dróg moczowych obejmują częstomocz, dyzurię, nagłe parcie na mocz, mocz o cuchnącym zapachu i krwiomocz makroskopowy lub wykazany za pomocą testu paskowego. W ostrym odmiedniczkowym zapaleniu nerek typowo występują ból okolicy lędźwiowej, gorączka, dreszcze i znaczny rozstrój ustroju. Infekcja dróg moczowych jest prawdopodobna, jeśli test paskowy jest pozytywny w kierunku azotynów albo esterazy leukocytów, ale jest mało prawdopodobna, jeśli oba wyniki są negatywne. Wzrost > 10 5 żywych bakterii/ /ml świeżego moczu ze środkowego stru- 171

2 KRWIOMOCZ Diagnostyka różnicowa Ramka.1 Przyczyny zmiany zabarwienia moczu Pomarańczowo-brązowy Bilirubina sprzężona Rabarbar, senna Stężony prawidłowy mocz, np. bardzo niewielkie przyjmowanie płynów Czerwono-brązowy Krew, mioglobina, wolna hemoglobina, porfiryny Burak, jeżyny Leki: ryfampicyna, metronidazol, warfaryna Brązowo-czarny Bilirubina sprzężona Leki: l-dopa Kwas homogentyzynowy (w alkaptonurii lub ochronozie) biesko-zielony Leki/barwniki, np. propofol, fluoresceina mienia potwierdza rozpoznanie i pozwala na przeprowadzenie badań wrażliwości na antybiotyki. TB układu moczowego może powodować widoczny krwiomocz ± inne objawy z dróg moczowych/objawy płucne/rozstrój ustroju. Analiza moczu jest pozytywna w kierunku WBC, ale rutynowy posiew jest negatywny. Rozpoznanie wymaga pobrania świeżej, wczesnoporannej próbki moczu w kierunku prątków kwaso-/alkoholoopornych i wykonanie posiewu na TB. Bezbolesny widoczny krwiomocz pod koniec oddawania moczu jest najbardziej powszechną początkową cechą infekcji Schistosoma haematobium, nabytej najczęściej w Egipcie/wschodniej Afryce, np. podczas pływania w słodkowodnych jeziorach. Wskazówki do rozpoznania obejmują wywiad podróży i eozynofilię. Krwiomocz w teście paskowym jest również powszechny w bakteryjnym zapaleniu wsierdzia. Ramka.2 Czynniki ryzyka raka dróg moczowych Palenie tytoniu Zawodowe narażenie na chemikalia /barwniki (benzeny, aminy aromatyczne) Uczucie drażnienia podczas oddawania moczu Uprzednie napromieniowanie miednicy Narażenie na cyklofosfamid Przewlekły stan zapalny, np. schistosomatoza Choroby nerek Krwiomocz może występować jako wynik nieprawidłowości, które dezorganizują błonę podstawną kłębuszków (kłębuszkowe zapalenia nerek). Spośród nich najbardziej prawdopodobne skutkujące krwiomoczem obejmują chorobę z przeciwciałami przeciw błonie podstawnej kłębuszków (zespół Goodpasture a), zapalenia małych naczyń, np. ziarniniak Wegenera, postreptokokowe kłębuszkowe zapalenie nerek, toczeń rumieniowaty układowy i immunoglobulinową nefropatię IgA. Towarzyszące objawy obejmują proteinurię, nadciśnienie tętnicze, obrzęki i niewydolność nerek. W nefropatii IgA mogą występować sporadyczne epizody widocznego krwiomoczu współwystępujące z infekcjami górnych dróg oddechowych. Rozpoznanie choroby kłębuszków jest stawiane na podstawie biopsji nerek. Dziedziczne choroby nerek, jak na przykład zespół Alporta i wielotorbielowatość nerek typu dorosłego, mogą również objawiać się krwiomoczem. Inne przyczyny Uraz: bezpośredni uraz cewki moczowej; tępy lub penetrujący uraz brzucha/ miednicy. Jatrogenna: biopsja nerki, przezcewkowa resekcja prostaty, cystoskopia, cewnikowanie pęcherza moczowego. Naczyniowa: malformacje tętniczo-żylne; zakrzepica żyły nerkowej. 172

3 Diagnostyka różnicowa Skaza krwotoczna. Torbiele nerek. Ostra martwica cewek nerkowych. Choroba cienkich błon podstawnych (powszechna, łagodna, często rodzinna). Zespół bólu okolicy lędźwiowej i krwiomoczu. Intensywny wysiłek fizyczny, np. bieganie długodystansowe. 173

4 KRWIOMOCZ Przegląd Pełna ocena kliniczna, badanie moczu, mocznik i elektrolity 1 Widoczny, objawowy lub utrzymujący się krwiomocz? istotny krwiomocz 2 Kolka nerkowa? Prawdopodobnie kamień nerkowy Obrazowanie + dalsze badania 3 Cechy infekcji dróg moczowych, menstruacja lub niedawny uraz/ /intensywny wysiłek fizyczny? Traumatyczny/ / przemijający krwiomocz Lecz/oceń ponownie 4 Widoczny krwiomocz, objawy związane z dolnym odcinkiem dróg moczowych, wiek >40 lat lub cechy wysokiego ryzyka? Obrazowanie i cystoskopia Zmiana anatomiczna 5 GFR, proteinuria, BP lub kliniczne podejrzenie zaburzenia nerek? Rozważ biopsję nerek Choroba nerek 6 wyjaśniony krwiomocz: prawdopodobnie choroba cienkich błon podstawnych/malformacja tętniczo-żylna/ kamień/ torbiel Monitoruj regularnie, czy nie pojawia się nowy lub nawracający widoczny krwiomocz/objawy z dolnych dróg moczowych/ białkomocz/ GFR Widoczny, objawowy lub utrzymujący się 1 krwiomocz? Należy sprawdzić występowanie innych przyczyn zmiany barwy moczu (zob. ramka.1). W Wielkiej Brytanii testy paskowe (przynajmniej 1+) są stosowane w celu wykrycia niewidocznego krwiomoczu; rutynowe badanie mikroskopowe moczu nie jest rekomendowane, ale może być przeprowadzone w niepewnych przypadkach, np. podejrzeniu mioglobinurii [w Polsce stosuje się badanie moczu z zastosowaniem testów paskowych, dodatni wynik należy potwierdzić badaniem mikroskopowym w komorze przyp. tłum.]. Jeśli test paskowy jest pozytywny, należy zapytać szczególnie o epizody widocznego krwiomoczu. Ocenia się dalej, jak opisano poniżej, jeśli występują: widoczny krwiomocz, ból w okolicy lędźwiowej lub objawy z dolnego odcinka dróg moczowych, 2 z 3 pozytywne testy w odstępie czasu u bezobjawowego pacjenta. 2 Kolka nerkowa? Współwystępowanie krwiomoczu i kolki nerkowej (zob. powyżej) sugeruje obstrukcję moczowodu, zwykle z powodu kamienia, rzadziej z powodu skrzepów bądź martwicy brodawek nerkowych. Należy potwierdzić obecność i umiejscowie- 174

5 Ocena krok po kroku nie kamienia za pomocą urografii dożylnej (IVU) lub korzystniej wykonaj spiralną TK. Obserwuj uważnie w kierunku wydalania moczu lub cech infekcji i przeprowadź dalsze badania, aby ustalić wyjściową przyczynę, np. skład chemiczny kamienia; osoczowe poziomy wapnia/fosforanów/kwasu moczowego. Cechy infekcji dróg moczowych, 3 menstruacja lub niedawny uraz/intensywny wysiłek fizyczny? Skieruj pacjenta do urologa, jeśli występuje widoczny krwiomocz po chirurgicznych lub inwazyjnych procedurach w obrębie układu moczowego, np. biopsji nerki, ureteroskopii, przezcewkowej resekcji prostaty lub po urazie brzucha/miednicy/narządów płciowych. Brak leukocytów i azotynów w teście paskowym skutecznie wyklucza infekcję dróg moczowych w większości przypadków. Jeśli test paskowy jest pozytywny lub występuje silne kliniczne podejrzenie, zleć badanie moczu ze środkowego strumienia; lecz potwierdzoną infekcję, a następnie sprawdź ponownie obecność niewidocznego krwiomoczu. Zaleca się powtórzenie testu paskowego w późniejszym czasie, jeśli test był przeprowadzony w czasie menstruacji lub krótko po intensywnym wysiłku fizycznym bądź cewnikowaniu pęcherza moczowego. Infekcyjne zapalenie wsierdzia rozważa się wtedy, kiedy występują gorączka, linijne zmiany krwotoczne, predysponująca zmiana lub nowy szmer. powinno się przypisywać krwiomoczu tylko leczeniu przeciwkrzepliwemu lub przeciwpłytkowemu bez wykonywania dalszych badań. Widoczny krwiomocz, objawy związane 4 z dolnym odcinkiem dróg moczowych, wiek >40 lat lub cechy wysokiego ryzyka? W przypadku braku kolki nerkowej i po leczeniu/wykluczeniu przejściowych przyczyn krwiomoczu należy wykluczyć raka, jeśli jakakolwiek z następujących cech jest obecna: widoczny krwiomocz, objawy związane z dolnym odcinkiem dróg moczowych, wiek > 40 lat, cechy wysokiego ryzyka (ramka.2). ich pacjentów należy skierować na urologię celem wykonania dalszych badań, np. urografii TK (lub USG nerek ± urografia dożylna) i cystoskopii. 5 GFR, proteinuria, BP lub kliniczne podejrzenie zaburzenia nerek? Należy skierować do nefrologa celem dalszej oceny ± wykonania biopsji nerek, jeśli występuje jakakolwiek z następujących cech: proteinuria, np. stosunek albumina: kreatynina 30, uszkodzenie nerek (GFR <60 ml/min), BP u pacjenta <40 lat, choroba tkanki łącznej, np. SLE, wywiad rodzinny w kierunku zespołu Alporta/wielotorbielowatości nerek typu dorosłego, epizody widocznego krwiomoczu współistniejące z infekcjami górnych dróg oddechowych. 6 wyjaśniony krwiomocz. Monitoruj regularnie Izolowany mikroskopowy krwiomocz jest powszechny i zwykle jest wynikiem łagodnej choroby, np. choroba cienkich błon podstawnych. Pod warunkiem, że powyższe przyczyny zostały wykluczone, należy zapewnić pacjentów, że dalsze badania nie są konieczne, ale należy ich monitorować pod kątem niepokojących cech, jak na przykład nowe objawy z dróg moczowych, widoczny krwiomocz, proteinuria lub zaburzenie funkcji nerek. 175

Wywiady z zakresu układu moczowego. Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM

Wywiady z zakresu układu moczowego. Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM Wywiady z zakresu układu moczowego Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM Dyzuria Częstomocz Główne objawy Zmiany wyglądu moczu - krwiomocz - pienienie się moczu Zaburzenia

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka izolowanego białkomoczu u dzieci, białkomocz czynnościowy. Prof. dr hab. Anna Wasilewska

Diagnostyka izolowanego białkomoczu u dzieci, białkomocz czynnościowy. Prof. dr hab. Anna Wasilewska Diagnostyka izolowanego białkomoczu u dzieci, białkomocz czynnościowy. Prof. dr hab. Anna Wasilewska Aforyzm Hipokratesa 460-377 pne Pęcherzyki pojawiające się na powierzchni moczu świadczą o chorobie

Bardziej szczegółowo

Objawy chorób układu moczowo-płciowego. Seminarium dla studentów III roku interny Izabela Łoń

Objawy chorób układu moczowo-płciowego. Seminarium dla studentów III roku interny Izabela Łoń Objawy chorób układu moczowo-płciowego Seminarium dla studentów III roku interny Izabela Łoń Symptomatologia chorób układu moczowego Związana z układem moczowym pacjent sam moŝe powiązać objaw z układem

Bardziej szczegółowo

Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek

Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek Krzysztof Letachowicz Katedra i Klinika Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Kierownik: Prof. dr hab. Marian Klinger Cewkowo-śródmiąższowe

Bardziej szczegółowo

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,

Bardziej szczegółowo

Zakażenia układu moczowego u dzieci. Zofia Konarska Klinika Pediatrii WUM

Zakażenia układu moczowego u dzieci. Zofia Konarska Klinika Pediatrii WUM Zakażenia układu moczowego u dzieci Zofia Konarska Klinika Pediatrii WUM Plan wędrówki Kilka definicji Rekomendacje, siła zaleceń Omówienie przypadków dzieci z ZUM w świetle rekomendacji Najważniejsze

Bardziej szczegółowo

CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO

CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO Dr hab. n. med. Dariusz Moczulski Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. WAM ul. Żeromskiego 113, Łódź Objawy chorób

Bardziej szczegółowo

Badania pracowniane w chorobach nerek u dzieci. Klinika Kardiologii i Nefrologii Dziecięcej I Katedra Pediatrii Akademia Medyczna w Poznaniu

Badania pracowniane w chorobach nerek u dzieci. Klinika Kardiologii i Nefrologii Dziecięcej I Katedra Pediatrii Akademia Medyczna w Poznaniu Badania pracowniane w chorobach nerek u dzieci Klinika Kardiologii i Nefrologii Dziecięcej I Katedra Pediatrii Akademia Medyczna w Poznaniu Badanie ogólne moczu Barwa Przejrzystość Odczyn Ciężar właściwy

Bardziej szczegółowo

Zakażenia układu moczowego u dzieci. Zofia Konarska Klinika Pediatrii WUM KURS 2019

Zakażenia układu moczowego u dzieci. Zofia Konarska Klinika Pediatrii WUM KURS 2019 Zakażenia układu moczowego u dzieci Zofia Konarska Klinika Pediatrii WUM KURS 2019 Plan wędrówki Kilka definicji Rekomendacje, siła zaleceń CASE Najważniejsze zalecenia Zakażenie górnych dróg układu moczowego

Bardziej szczegółowo

Urologia i nefrologia

Urologia i nefrologia Encyklopedia Pytania Forum Produkty i usługi Wpisz czego szukasz Szukaj Start Zdrowie Choroby i dolegliwości Urologia i nefrologia Urologia i nefrologia Osoby, które cierpią na dolegliwości ze strony układu

Bardziej szczegółowo

Torbiele przymiedniczkowe nie mogą być mylone z wodonerczem i torbielami okołomiedniczkowymi.

Torbiele przymiedniczkowe nie mogą być mylone z wodonerczem i torbielami okołomiedniczkowymi. Torbiele przymiedniczkowe nie mogą być mylone z wodonerczem i torbielami okołomiedniczkowymi. Przypadek kliniczny 9 Case courtesy of Dr Ahmed Abd Rabou rid: 24528 Dziewczynka, 8 lat Bóle w lewej okolicy

Bardziej szczegółowo

Zakażenia układu moczowego

Zakażenia układu moczowego Zakażenia układu moczowego Zakażenia układu moczowego SPIS TREŚCI CO TO JEST UKŁAD MOCZOWY? nerka moczowód pęcherz moczowy cewka moczowa zobacz więcej NA CZYM POLEGA ZAKAŻENIE UKŁADU MOCZOWEGO? pałeczka

Bardziej szczegółowo

CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO

CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO Dariusz Moczulski Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. WAM ul. Żeromskiego 113, Łódź Cukrzycowa choroba nerek

Bardziej szczegółowo

Układ moczowy. Przypadki kliniczne

Układ moczowy. Przypadki kliniczne Układ moczowy Przypadki kliniczne 2015-2016 Przypadek 1 Case courtesy of Dr Frank Gaillard rid: 16699 Mężczyzna, 40 lat lewostronna kolka brzuszna Ból w okolicy lędźwiowej Pytanie 1 Podaj prawdopodobne

Bardziej szczegółowo

NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1

NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1 NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1 Niewydolność nerek Niewydolność nerek charakteryzuje się utratą zdolności do oczyszczania organizmu

Bardziej szczegółowo

JAKIE SĄ RZADKIE CHOROBY NEREK? Informacje dla pacjentów, członków rodzin i opiekunów prawnych

JAKIE SĄ RZADKIE CHOROBY NEREK? Informacje dla pacjentów, członków rodzin i opiekunów prawnych JAKIE SĄ RZADKIE CHOROBY NEREK? Informacje dla pacjentów, członków rodzin i opiekunów prawnych Drodzy Pacjenci, drodzy członkowie Rodzin, rzadką chorobą jest określone takie schorzenie, którego występowanie,

Bardziej szczegółowo

2. Kłębuszkowe zapalenie nerek - GLOMERULONEPHRITIS - choroba z autoagresji ( powstawanie przeciwciał skierowanych przeciw własnym tkankom).

2. Kłębuszkowe zapalenie nerek - GLOMERULONEPHRITIS - choroba z autoagresji ( powstawanie przeciwciał skierowanych przeciw własnym tkankom). PIELĘGNACJA W SCHORZENIACH UKŁADU MOCZOWEGO CZĘŚCIEJ WYSTEPUJĄCE JEDNOSTKI CHOROBOWE: 1. Zapalenie pęcherza moczowego - CYSTITIS 2. Kłębuszkowe zapalenie nerek - GLOMERULONEPHRITIS - choroba z autoagresji

Bardziej szczegółowo

DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (LUTS) U KOBIET

DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (LUTS) U KOBIET DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (LUTS) U KOBIET ze szczególnym uwzględnieniem zespołu pęcherza nadaktywnego (OAB) Pod patronatem: Opracowała: dr Anna Katarzyna Czech DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY

Bardziej szczegółowo

Choroby układu moczowego u dzieci

Choroby układu moczowego u dzieci Choroby układu moczowego u dzieci dr n. med. Jolanta Meller Budowa i czynność układu moczowego u dzieci położenie nerek budowa anatomiczna (moczowody, pęcherz moczowy) Funkcje wydalnicza (wydalanie, wchłanianie

Bardziej szczegółowo

Podstawowe wiadomości o nowotworach nerki, pęcherza moczowego i prostaty

Podstawowe wiadomości o nowotworach nerki, pęcherza moczowego i prostaty Podstawowe wiadomości o nowotworach nerki, pęcherza moczowego i prostaty Człowiek najlepsza inwestycja Projekt pn. Opracowanie i wdrożenie programu profilaktycznego w zakresie wczesnego wykrywania nowotworów

Bardziej szczegółowo

Urologia. Szanowni Państwo,

Urologia. Szanowni Państwo, Szanowni Państwo, Zdaję sobie sprawę, że nie każdego stać na leczenie prywatne, dlatego przez cały czas staram się, zarówno przez swoje staranne, wieloletnie wykształcenie, wiedzę i doświadczenie zawodowe,

Bardziej szczegółowo

WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?

WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! szczepionka przeciw

Bardziej szczegółowo

Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego

Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego W TROSCE O PACJENTA CHOREGO NA RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO Ogólnopolski program edukacyjny Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego Program realizowany pod patronatem Polskiego Towarzystwa

Bardziej szczegółowo

Michał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie

Michał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie DIAGNOSTYKA CHORÓB NARZĄDÓW MIEDNICY MNIEJSZEJ U DZIEWCZĄT Michał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie 1 2 2 Cele wykładu Zaprezentowanie

Bardziej szczegółowo

Oddział Pediatryczny - ARION Szpitale sp. z o.o. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju

Oddział Pediatryczny - ARION Szpitale sp. z o.o. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju Nazwa świadczenia A59 bóle głowy A87b inne choroby układu nerwowego < 18 r.ż. C56 poważne choroby gardła, uszu i nosa C57 inne choroby gardła, uszu i nosa C56b poważne choroby gardła, uszu i nosa < 18

Bardziej szczegółowo

I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa)

I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) Spis treści 1. Wprowadzenie 13 Wstęp do wydania II 16 I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) 2. Podstawowa charakterystyka struktury i czynności nerek 21 3. Czynniki wpływające na rozwój uszkodzenia

Bardziej szczegółowo

Infekcyjne zapalenie wsierdzia - IZW. Częstość występowania: ~ 4-10/100000/rok. Śmiertelność: nie leczone 100% leczone 30% szt.

Infekcyjne zapalenie wsierdzia - IZW. Częstość występowania: ~ 4-10/100000/rok. Śmiertelność: nie leczone 100% leczone 30% szt. Infekcyjne zapalenie wsierdzia - IZW Częstość występowania: ~ 4-10/100000/rok Śmiertelność: nie leczone 100% leczone 30% szt.zastawka - 50% IZW - Patogeneza Uszkodzenie wsierdzia Bakteriemia WEGETACJA

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. Zarys Projektu

Diagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. Zarys Projektu Diagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego Zarys Projektu Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, Centrum Onkologii Projekt współfinansowany

Bardziej szczegółowo

Mężczyzna, 60 lat Bóle w lewej okolicy lędźwiowej z promieniowaniem do pachwiny. W wywiadzie kamica nerkowa.

Mężczyzna, 60 lat Bóle w lewej okolicy lędźwiowej z promieniowaniem do pachwiny. W wywiadzie kamica nerkowa. Mężczyzna, 60 lat Bóle w lewej okolicy lędźwiowej z promieniowaniem do pachwiny. W wywiadzie kamica nerkowa. W dystalnej części lewego moczowodu widoczny złóg o wymiarach 6 x 5 x 5 mm. Niewielkie poszerzenie

Bardziej szczegółowo

Choroby nerek. uwarunkowane genetycznie

Choroby nerek. uwarunkowane genetycznie Choroby nerek Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu uwarunkowane genetycznie Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klinicznej Kliknij, aby edytować format

Bardziej szczegółowo

Nowa treść informacji o produkcie fragmenty zaleceń PRAC dotyczących zgłoszeń

Nowa treść informacji o produkcie fragmenty zaleceń PRAC dotyczących zgłoszeń 25 January 2018 EMA/PRAC/35597/2018 Pharmacovigilance Risk Assessment Committee (PRAC) Nowa treść informacji o produkcie fragmenty zaleceń PRAC dotyczących zgłoszeń Przyjęte na posiedzeniu PRAC w dniach

Bardziej szczegółowo

Lek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci

Lek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Lek. Marcin Polok Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie medycyny

Bardziej szczegółowo

Zarys budowy układu moczowego... 7. Budowa i funkcje pęcherza moczowego... 13

Zarys budowy układu moczowego... 7. Budowa i funkcje pęcherza moczowego... 13 Zarys budowy układu moczowego... 7 Budowa i funkcje pęcherza moczowego... 13 Choroby pęcherza moczowego... 19 Zapalenie pęcherza moczowego i dróg moczowych... 20 Inne infekcje układu moczowego... 26 Kamica

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczony: ... Data i podpis Ubezpieczonego

Ubezpieczony: ... Data i podpis Ubezpieczonego 1. Kiedy ból w klatce wystąpił po raz pierwszy? B Ó L W K L A T C E P I E R S I O W E J 2. Prosimy o opisanie miejsca występowania bólu: 3. Do jakich części ciała ból promieniował? 4. Prosimy dokładnie

Bardziej szczegółowo

Scyntygrafia nerek. Zakład Medycyny Nuklearnej SP CSK Warszawa

Scyntygrafia nerek. Zakład Medycyny Nuklearnej SP CSK Warszawa Scyntygrafia nerek Zakład Medycyny Nuklearnej SP CSK Warszawa Podział badań scyntygraficznych Scyntygrafia nerek Inne Dynamiczna Statyczna Angioscyntygrafia Pomiar klirensu nerkowego Test z kaptoprilem

Bardziej szczegółowo

Choroby nerek w ciąży

Choroby nerek w ciąży Choroby nerek w ciąży PROF. B. PIETRZAK DR N. MED. N. MAZANOWSKA DR A. MADEJ Fizjologia nerek w ciąży Powiększenie nerek wzrasta przepływ nerkowy (RBF)? przesączanie kłębuszkowe (GFR) o ok. 50%? klirens

Bardziej szczegółowo

57.94 Wprowadzenie na stałe cewnika do pęcherza moczowego

57.94 Wprowadzenie na stałe cewnika do pęcherza moczowego ICD9 kod Nazwa 03.31 Nakłucie lędźwiowe 03.311 Nakłucie lędźwiowe w celu pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego 100.62 Założenie cewnika do żyły centralnej 23.0103 Porada lekarska 23.0105 Konsultacja specjalistyczna

Bardziej szczegółowo

Lp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi

Lp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi Choroby układu nerwowego 1 Zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym * X 2 Choroby nerwów obwodowych X 3 Choroby mięśni X 4 Zaburzenia równowagi X 5 Guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni X 6

Bardziej szczegółowo

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych

Bardziej szczegółowo

rev.1 2013-12-20 Hematuria

rev.1 2013-12-20 Hematuria Hematuria Poza infekcją dróg moczowych, hematuria jest jednym z najczęściej wykrywanych zaburzeń w analizie moczu. Jednak, erytrocyty w moczu mogą także występować fizjologicznie. Zgodnie z literaturą,

Bardziej szczegółowo

Wartość stawki jednostkowej w PLN. Opis i definicja wskaźnika rozliczającego stawkę jednostkową. Sposób weryfikacji wykonania usługi

Wartość stawki jednostkowej w PLN. Opis i definicja wskaźnika rozliczającego stawkę jednostkową. Sposób weryfikacji wykonania usługi Załącznik nr 19 Zestawienie stawek jednostkowych dla Ogólnopolskiego programu zapalenia stawów Stawki jednostkowe określone poniżej dotyczą świadczeń zdrowotnych, które będą udzielane w ramach wdrażania

Bardziej szczegółowo

Zapalenie ucha środkowego

Zapalenie ucha środkowego Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware. Część II Choroby układu oddechowego 137 Eleanor C. Hawkins

Spis treści. Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware. Część II Choroby układu oddechowego 137 Eleanor C. Hawkins Spis treści Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware 1 Badanie układu krążenia 2 2 Badania dodatkowe stosowane w chorobach układu krążenia 8 3 Leczenie zastoinowej niewydolności serca 29 4 Zaburzenia

Bardziej szczegółowo

ŚRÓDMIĄŻSZOWE ZAPALENIA NEREK

ŚRÓDMIĄŻSZOWE ZAPALENIA NEREK ŚRÓDMIĄŻSZOWE ZAPALENIA NEREK Grupa chorób o różnorodnej etiologii charakteryzującej się występowaniem zmian morfologicznych, które wyjściowo obecne są wyłącznie w tkance śródmiąższowej proces zapalny

Bardziej szczegółowo

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych

Bardziej szczegółowo

WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?

WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? SZCZEPIONKA WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ!

Bardziej szczegółowo

Objawy chorób nerek Podstawowe badania diagnostyczne. Dr. hab.med. Jacek Zachwieja Z-ca Kierownika Kliniki Kardiologii i Nefrologii Dziecięcej

Objawy chorób nerek Podstawowe badania diagnostyczne. Dr. hab.med. Jacek Zachwieja Z-ca Kierownika Kliniki Kardiologii i Nefrologii Dziecięcej Objawy chorób nerek Podstawowe badania diagnostyczne Dr. hab.med. Jacek Zachwieja Z-ca Kierownika Kliniki Kardiologii i Nefrologii Dziecięcej Funkcje nerki Oczyszczanie krwi usuwanie KPPM Regulacja gospodarki

Bardziej szczegółowo

Wydział Zdrowia Publicznego, Kierunek DIETETYKA, Studia I stopnia stacjonarne I rok, Rok akademicki 2013/2014

Wydział Zdrowia Publicznego, Kierunek DIETETYKA, Studia I stopnia stacjonarne I rok, Rok akademicki 2013/2014 Grupa 1 1 63571 2.1 3.1 4.1 8.1 12.1 14.1 2 63572 2.2 3.2 4.2 8.2 12.2 14.2 3 63573 2.3 3.3 4.3 8.3 12.3 14.3 4 63574 2.4 3.4 4.4 8.4 12.4 14.4 5 63575 2.5 3.5 4.5 8.5 12.5 14.5 6 63576 2.6 3.6 5.1 9.1

Bardziej szczegółowo

W Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska.

W Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska. W Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska. Dzięki wczesnej diagnostyce możemy wykryć 94% takich przypadków i podjąć leczenie, zapobiegając

Bardziej szczegółowo

Aneks II Zmiany w drukach informacyjnych produktów leczniczych zarejestrowanych w procedurze narodowej

Aneks II Zmiany w drukach informacyjnych produktów leczniczych zarejestrowanych w procedurze narodowej Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną immunoglobulinę anty-t limfocytarną pochodzenia króliczego stosowaną u ludzi [rabbit anti-human thymocyte] (proszek

Bardziej szczegółowo

Przezodbytnicza biopsja gruczołu krokowego

Przezodbytnicza biopsja gruczołu krokowego dane pacjenta nr księgi głównej/oddziałowej dane placówki INFORMACJA O PLANOWANYM ZABIEGU UROLOGICZNYM Przezodbytnicza biopsja gruczołu krokowego Na podstawie wykonanych badań stwierdzono, iż istnieje

Bardziej szczegółowo

DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (LUTS) U MĘŻCZYZN

DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (LUTS) U MĘŻCZYZN DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (LUTS) U MĘŻCZYZN ze szczególnym uwzględnieniem łagodnego rozrostu gruczołu krokowego (BPH/BPE) Pod patronatem: Opracowała: dr Anna Katarzyna Czech DOLEGLIWOŚCI

Bardziej szczegółowo

UKŁAD MOCZOWY. Wywiad Badanie przedmiotowe. Zofia Konarska Klinika Pediatrii WUM 2017

UKŁAD MOCZOWY. Wywiad Badanie przedmiotowe. Zofia Konarska Klinika Pediatrii WUM 2017 UKŁAD MOCZOWY Wywiad Badanie przedmiotowe Zofia Konarska Klinika Pediatrii WUM 2017 Wywiad w chorobach układu moczowego Wiek dziecka, płeć Dolegliwości: ból, zaburzenia mikcji czas ich wystąpienia, charakter,

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych. Klinika Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych

Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych. Klinika Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych Klinika Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych Piśmiennictwo: Szczeklik E. Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych. PZWL 1979 Bolechowski F. Podstawy ogólnej diagnostyki

Bardziej szczegółowo

Niedokrwistość normocytarna

Niedokrwistość normocytarna Dominika Dąbrowska Interpretacja badań laboratoryjnych III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Niedokrwistość normocytarna NIedokrwistość normocytarna Hemoglobina - normy, przelicznik Kobiety

Bardziej szczegółowo

Układ moczowo-płciowy

Układ moczowo-płciowy WJ Układ moczowo-płciowy Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu moczowo-płciowego i chorób/zaburzeń układu moczowo-płciowego u dzieci w WS 320-322. Opieka pielęgniarska w chorobach układu moczowo-płciowego

Bardziej szczegółowo

Informacja do Formularza Kontroli Jakości Nr 1

Informacja do Formularza Kontroli Jakości Nr 1 Formularz Kontroli Jakości Nr Informacja do Formularza Kontroli Jakości Nr Droga Koleżanko, drogi Kolego. Formularz Kontroli Jakości Nr (formularz w kolorze pomarańcowym) zawiera pytania dotyczące anamnezy,

Bardziej szczegółowo

NIE nowotworom u dzieci

NIE nowotworom u dzieci NIE nowotworom u dzieci Ogólnopolski Program Przesiewowych Badań Ultrasonograficznych Fundacji Ronalda McDonalda realizowany na pokładzie specjalistycznego ambulansu Zestawienie wyników badań przeprowadzonych

Bardziej szczegółowo

Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy

Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649 Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy Kryterium Dane (jakie) Dane (źródło) Reguła Moduł wiek wiek pacjent/osoba > 18 lat (włączająca) kliniczne

Bardziej szczegółowo

Dr hab. med. Paweł Hrycaj

Dr hab. med. Paweł Hrycaj Dr hab. med. Paweł Hrycaj Chory z zapaleniem jednego/kilku stawów Zakład Reumatologii i Immunologii Klinicznej Katedra Immunologii Klinicznej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Bardziej szczegółowo

Paweł Szwedowicz. Sialoendoskopia w diagnostyce i leczeniu schorzeń gruczołów ślinowych - analiza doświadczeń własnych

Paweł Szwedowicz. Sialoendoskopia w diagnostyce i leczeniu schorzeń gruczołów ślinowych - analiza doświadczeń własnych Paweł Szwedowicz Sialoendoskopia w diagnostyce i leczeniu schorzeń gruczołów ślinowych - analiza doświadczeń własnych XLVIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów Głosy i Szyi; Katowice

Bardziej szczegółowo

Tyreologia opis przypadku 12

Tyreologia opis przypadku 12 Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 12 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku Pacjent lat 72 skierowany do poradni endokrynologicznej

Bardziej szczegółowo

u Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych

u Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych 1 TROMBOFILIA 2 Trombofilia = nadkrzepliwość u Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do występowania zakrzepicy żylnej, rzadko tętniczej, spowodowana nieprawidłowościami hematologicznymi 3 4 5

Bardziej szczegółowo

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE UKŁADU MOCZOWEGO

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE UKŁADU MOCZOWEGO Tomasz Mierzwa,Wiesława Windorbska, Beata Turczyn, Romana Jańczak NOWOTWORY ZŁOŚLIWE UKŁADU MOCZOWEGO W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W LATACH 2001-2005 5 Bydgoszcz, 2011 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE NARZĄDÓW

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKI DOTYCZĄCE RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO

STATYSTYKI DOTYCZĄCE RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO bioprognos OncoPROSTATE Nieinwazyjne badanie krwi umożliwiające zasugerowanie diagnozy u pacjentów z podejrzeniem nowotworu złośliwego gruczołu krokowego oraz ograniczenie liczby nieadekwatnych badań diagnostycznych,

Bardziej szczegółowo

Układ krwiotwórczy WYWIAD. Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek. Olga Rostkowska

Układ krwiotwórczy WYWIAD. Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek. Olga Rostkowska Układ krwiotwórczy WYWIAD Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek. Olga Rostkowska Początek wywiadu ogólnie / zawsze Przebyte choroby (Czy była Pani wcześniej w szpitalu?

Bardziej szczegółowo

Definicja INFEKCYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA

Definicja INFEKCYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA INFEKCYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Definicja Wewnątrznaczyniowe zakażenie obejmujące struktury serca (np. zastawki, wsierdzie komór i przedsionków), duże naczynia krwionośne

Bardziej szczegółowo

Oddział Chorób Wewnętrznych - ARION Szpitale sp. z o.o. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju

Oddział Chorób Wewnętrznych - ARION Szpitale sp. z o.o. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju Nazwa świadczenia A26 zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym A31 choroby nerwów obwodowych A32 choroby mięśni A33 zaburzenia równowagi A34c guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni A34d guzy

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 9 do Procedury uzyskiwania zgody QP- 97/DL/DA

Załącznik nr 9 do Procedury uzyskiwania zgody QP- 97/DL/DA Informacja dla pacjenta o proponowanej procedurze medycznej I. Nazwa proponowanej procedury medycznej (zabiegu, badania) Tomografia komputerowa z podaniem kontrastu II. Rozpoznanie: III. Wskazania, oczekiwane

Bardziej szczegółowo

Krwinkomocz: Definicja

Krwinkomocz: Definicja Najczęstsze przyczyny, diagnostyka i zasady postępowania w krwinkomoczu u dzieci. Prof. dr hab. Anna Wasilewska 1 Krwinkomocz: Definicja Obecność 5 i więcej erytrocytów (RBC) w polu widzenia w 3 kolejnych

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagań dla kandydata na dawcę komórek, tkanek lub narządu

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagań dla kandydata na dawcę komórek, tkanek lub narządu Dz.U.06.79.556 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagań dla kandydata na dawcę komórek, tkanek lub narządu Na podstawie art. 12 ust. 6 ustawy z dnia 1 lipca 2005

Bardziej szczegółowo

Edyta Szurowska II Zakład Radiologii Gdański Uniwersytet Medyczny

Edyta Szurowska II Zakład Radiologii Gdański Uniwersytet Medyczny Edyta Szurowska II Zakład Radiologii Gdański Uniwersytet Medyczny Nie wszystko można zobaczyć od środka Przed wyborem sposobu leczenia Czy to postać nieinwazyjna, czy naciekająca mięśniówkę? Zmiana jest

Bardziej szczegółowo

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce

Bardziej szczegółowo

Pytanie 3 W powyższym przypadku jeśli kielichy byłyby poszerzone przy miedniczce normalnej wielkości jakie byłoby najbardziej prawdopodobne

Pytanie 3 W powyższym przypadku jeśli kielichy byłyby poszerzone przy miedniczce normalnej wielkości jakie byłoby najbardziej prawdopodobne Pytanie 3 W powyższym przypadku jeśli kielichy byłyby poszerzone przy miedniczce normalnej wielkości jakie byłoby najbardziej prawdopodobne rozpoznanie? Wrodzone wodokielisze (megacalycosis) Pytanie 4

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN DYPLOMOWY MAGISTERSKI WZÓR

EGZAMIN DYPLOMOWY MAGISTERSKI WZÓR Imię i nazwisko Suma punktów:... Ocena:. EGZAMIN DYPLOMOWY MAGISTERSKI WZÓR Instrukcja dla zdającego 1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 6 stron. 2. Na tej stronie w odpowiednie miejsce

Bardziej szczegółowo

Definicja INFEKCYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA 2015-04-23

Definicja INFEKCYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA 2015-04-23 Definicja INFEKCYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Wewnątrznaczyniowe zakażenie obejmujące struktury serca (np. zastawki, wsierdzie komór i przedsionków), duże naczynia krwionośne

Bardziej szczegółowo

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie

Bardziej szczegółowo

ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA

ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 25 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH

Bardziej szczegółowo

RAK PĘCHERZA MOCZOWEGO NOWOTWÓR ZAPOMNIANY? RAPORT

RAK PĘCHERZA MOCZOWEGO NOWOTWÓR ZAPOMNIANY? RAPORT RAK PĘCHERZA MOCZOWEGO NOWOTWÓR ZAPOMNIANY? RAPORT WARSZAWA 2014 RAK PĘCHERZA MOCZOWEGO NOWOTWÓR ZAPOMNIANY? ak pęcherza moczowego jest piątym pod względem częstości rozpoznawania nowotworem złośli- R

Bardziej szczegółowo

STANDARDOWY SYLABUS PRZEDMIOTU na rok akademicki 2012/2013

STANDARDOWY SYLABUS PRZEDMIOTU na rok akademicki 2012/2013 TANDARDOWY YLABU PRZEDMIOTU na rok akademicki 2012/2013 Nazwa przedmiotu: Reumatologia dziecięca Kierownik jednostki realizującej zajęcia z przedmiotu: Wydział: Kierunek studiów: Poziom studiów Opis przedmiotu

Bardziej szczegółowo

ZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH - ZAPOBIEGANIE I LECZENIE PORADNIK DLA PACJENTEK I PACJENTÓW

ZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH - ZAPOBIEGANIE I LECZENIE PORADNIK DLA PACJENTEK I PACJENTÓW Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej im. Dr. Janusza Daaba w Piekarach Śląskich ZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH - ZAPOBIEGANIE I LECZENIE PORADNIK DLA PACJENTEK I PACJENTÓW Projekt Edukacji

Bardziej szczegółowo

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy

Bardziej szczegółowo

Choroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze

Choroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze Choroba niedokrwienna serca zapotrzebowanie na O2 > moŝliwości podaŝy O2 niedotlenienie upośledzenie czynności mięśnia sercowego przemijające trwałe

Bardziej szczegółowo

Informacje dla pacjentów przed badaniem jelita grubego*

Informacje dla pacjentów przed badaniem jelita grubego* Informacje dla pacjentów przed badaniem jelita grubego* Konsultacja: prof. dr hab. n. med. Jarosław Reguła Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Klinika Gastroenterologii Onkologicznej

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ Endokrynologia/ Nefrologia

ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ Endokrynologia/ Nefrologia ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ 2019 Endokrynologia/ Nefrologia Obowiązujące podręczniki: 1. Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H. (red.), Pediatria, wyd. I, Warszawa, PZWL, 2013. 2. Pediatria

Bardziej szczegółowo

Wczesne rozpoznawanie i profilaktyka najczęstszych nowotworów złośliwych

Wczesne rozpoznawanie i profilaktyka najczęstszych nowotworów złośliwych Wczesne rozpoznawanie i profilaktyka najczęstszych nowotworów złośliwych Lek. Kamil Chudziński Szpital Praski pw. Przemienienia Pańskiego w Warszawie Warszawa, 21.03.2014 Nowotwór krótka definicja Choroba,

Bardziej szczegółowo

Podstawowe badania obrazowe. Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii

Podstawowe badania obrazowe. Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Podstawowe badania obrazowe Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Prawidłowe myślenie lekarskie Zebranie podstawowych danych (badanie podmiotowe i przedmiotowe)

Bardziej szczegółowo

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie

Bardziej szczegółowo

BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO

BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO 1. Pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) Podstawowym sposobem uzyskania próbki do badania płynu mózgowo rdzeniowego jest punkcja lędźwiowa. Nakłucie lędźwiowe przeprowadza

Bardziej szczegółowo

Pakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej

Pakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet

Bardziej szczegółowo

i uczestnika programu o udzieleniu i otrzymaniu danego świadczenia.

i uczestnika programu o udzieleniu i otrzymaniu danego świadczenia. Załącznik nr 19 Zestawienie stawek jednostkowych dla Ogólnopolskiego programu nowotworów głowy i szyi Stawki jednostkowe określone poniżej dotyczą świadczeń zdrowotnych, które będą udzielane w ramach wdrażania

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości

Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości Omówienie rozpowszechnienia choroby Rosnąca oczekiwana długość życia i starzejące się społeczeństwo

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć

ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć Obowiązujące podręczniki: 1. Pediatria, Kawalec, Grenda, Ziółkowska. 2013, 2. Pediatria. Podręcznik do Lekarskiego

Bardziej szczegółowo

Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 30 wrzesień 2016

Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 30 wrzesień 2016 TESTY CIĄŻOWE I DIAGNOSTYCZNE > Model : 9048435 Producent : HYDREX PRZED.TECH.HANDL. Testy paskowe Insight BIAŁKO Test są przeznaczone do wykonania ogólnego badania moczu w warunkach domowych. Testy BIAŁKO

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i diagnostyka kamicy dróg moczowych u dzieci. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab.

Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i diagnostyka kamicy dróg moczowych u dzieci. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i diagnostyka kamicy dróg moczowych u dzieci. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Anna Wasilewska Metabolizm wapnia i fosforu Zaburzenia gospodarki wapniowej organizmu

Bardziej szczegółowo

Wybrane przypadki medyczne na oddziale chirurgii i onkologii dziecięcej

Wybrane przypadki medyczne na oddziale chirurgii i onkologii dziecięcej Wybrane przypadki medyczne na oddziale chirurgii i onkologii dziecięcej Maria Marciniak Opiekun koła: Dr n. med. Janusz Jabłoński Kierownik kliniki: Prof. dr n med. Ewa Andrzejewska Ostre zespoły brzuszne

Bardziej szczegółowo

Jest to test przeznaczony dla klas II gimnazjum z tematu: Układ wydalniczy. Publikuję go celem dzielenia się doświadczeniem z innymi nauczycielami.

Jest to test przeznaczony dla klas II gimnazjum z tematu: Układ wydalniczy. Publikuję go celem dzielenia się doświadczeniem z innymi nauczycielami. Literka.pl Układ wydalniczy Data dodania: 2011-06-13 21:44:58 Autor: Iwona Ewa Wiśniewska Jest to test przeznaczony dla klas II gimnazjum z tematu: Układ wydalniczy. Publikuję go celem dzielenia się doświadczeniem

Bardziej szczegółowo