Znaczenie równowagi mineralnej Dla pacjentów dializowanych otrzewnowo

Transkrypt

1 Znaczenie równowagi mineralnej Dla pacjentów dializowanych otrzewnowo Str. 1

2 Dlaczego dializa jest ważna? Dializa pomaga: 1. Usuwać produkty przemiany materii Zdrowe nerki filtrują krew, usuwając z niej produkty przemiany materii, które organizm wytwarza codziennie, a następnie wydalają je w postaci moczu. Jeśli jednak pacjent ma przewlekłą chorobę nerek, wtedy nerki nie pracują prawidłowo i nie usuwają z organizmu toksyn oraz innych produktów przemiany materii. 2. Usuwać nadmiar płynów z organizmu Gdy nerki pacjenta nie pracują prawidłowo, w organizmie może zacząć gromadzić się nadmierna ilość płynu. Dializa pomaga usunąć część tego nadmiaru płynu i utrzymać równowagę płynów w organizmie. 3. Utrzymać równowagę minerałów i innych substancji w organizmie Dializa pozwala utrzymać prawidłowe stężenie minerałów i innych związków chemicznych. Str. 2

3 Na czym polega dializa? Istnieją dwa typy dializ: hemodializa i dializa otrzewnowa. Obie osiągają te same cele, ale za pomocą różnych mechanizmów. Podczas hemodializy krew pacjenta jest filtrowana przez sztuczną nerkę. Krew z organizmu pacjenta przepływa przez dializator a płyn dializacyjny zapewnia usuwanie produktów przemiany materii i nadmiaru płynów. Następnie oczyszczona krew wraca do organizmu pacjenta. Podczas dializy otrzewnowej, otrzewna pacjenta (część jamy brzusznej) jest wykorzystywana jako filtr zamiast dializatora. Płyn dializacyjny dostaje się do jamy brzusznej pacjenta przez cewnik (rurkę). Następnie do płynu znajdującego się w jamie brzusznej przenikają produkty przemiany materii i nadmiar płynów. Produkty przemiany materii i płyny są usuwane (drenowane) z organizmu pacjenta wraz z płynem dializacyjnym. Dializa jest niezbędna dla zachowania zdrowia organizmu. Jeśli jest stosowana łącznie z dietą i lekami, umożliwia pozbycie się większości objawów związanych z przewlekłą chorobą nerek. Str. 3

4 Jakie są potencjalne ryzyka związane z dializą otrzewnową? Najistotniejszym ryzykiem związanym z dializą otrzewnową jest ryzyko zakażenia. U pacjenta może dojść do zapalenia otrzewnej (zakażenia płynu brzusznego w jamie otrzewnej). Można zmniejszyć to ryzyko zapewniając czyste warunki wymiany płynu. Należy przestrzegać instrukcji przekazanych przez ośrodek dializ, natomiast poniższe sugestie można potraktować jako przypomnienie pewnych ważnych zagadnień. Przy dokonywaniu wymianu płynu należy zawsze pamiętać o następujących kwestiach: Należy upewnić się, że otoczenie jest czyste i suche, bez przeciągów Należy zapewnić sobie dostęp do bieżącej wody do umycia rąk Należy wyłączyć wszelkie wentylatory bądź klimatyzatory Należy zamknąć okna, by ograniczyć narażenie na zarazki Należy założyć maskę twarzową i poprosić o założenie maski twarzowej wszystkie osoby znajdujące się w promieniu ok. 3 metrów Należy upewnić się, że wykorzystywana powierzchnia jest płaska, dostatecznie duża, by pomieścić wszystkie materiały, a także łatwa do utrzymania w czystości Należy zapewnić sobie odpowiednie oświetlenie tak, aby dokładnie widzieć, co się robi Należy unikać obecności zwierząt domowych w pobliżu, przed i podczas wymian Należy zapewnić sobie prywatność i komfortowe warunki nierozpraszające uwagi tak, aby uniknąć błędów Str. 4

5 Zakażeniu może również ulec miejsce wyprowadzenia cewnika, dlatego należy je odpowiednio pielęgnować. Oznacza to, że należy zawsze pamiętać o następujących czynnościach: Przed dotknięciem cewnika, a także przed i po dokonaniu wymian płynu należy umyć ręce wodą z mydłem (do 5 minut) Należy przykleić cewnik przylepcem do skóry, tak aby zapobiec jego zagięciu lub wyciągnięciu Nożyczki i inne ostre przedmioty powinny znajdować się w bezpiecznej odległości od cewnika Należy codziennie dokładnie oczyszczać zewnętrzną część cewnika ściereczką i mydłem Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem lub centrum dializ, jeśli wystąpią jakiekolwiek nowe objawy przedmiotowe i podmiotowe, które mogą być związane z dializą, takie jak: mętny płyn dializacyjny, ból brzucha lub uczucie napięcia, uczucie dyskomfortu w brzuchu, zaparcie, nudności, wymioty lub gorączka. Zapalenie otrzewnej jest uleczalne szczególnie jeśli zostanie wcześnie rozpoznane. W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących sterylności cewnika bądź wymiany płynu należy natychmiast skontaktować się z lekarzem prowadzącym lub centrum dializ. U pacjentów dializowanych otrzewnowo może dojść do innych powikłań, takich jak: ból pleców, przepuklina (osłabienie siły mięśni ścian jamy brzusznej) oraz wahania masy ciała. U pacjentów dializowanych może dojść do zmniejszenia stężeń witamin A, D, E i K. W związku z tym pacjent powinien się spodziewać bardziej szczegółowych badań pod kątem zmniejszonych stężeń tych witamin oraz kwasu foliowego, oraz w razie potrzeby lekarz może zalecić przyjmowanie suplementów multiwitaminowych. Str. 5

6 Ryzyka związane przewlekłą chorobą nerek Powikłaniem zaawansowanej przewlekłej choroby nerek jest kwasica. Dochodzi do niej, gdy kwasy kumulują się we krwi i zmieniają jej odczyn na bardziej kwaśny. Dializa jest niezbędnym elementem leczenia kumulacji kwasów we krwi, a w razie potrzeby lekarz może zalecić stosowanie leków. W przewlekłej chorobie nerek może dojść do zaparć związanych z ograniczeniami w przyjmowaniu płynów i pokarmów lub wywołanych przez leki, które pacjent musi przyjmować. Ponieważ zaparcie może być objawem zwiastującym bardzo rzadko występującą niedrożność jelit, należy skontaktować się z lekarzem prowadzącym lub farmaceutą w razie wystąpienia silnych, przedłużających się lub nietypowych epizodów zaparć. U pacjentów z przewlekłą chorobą nerek, zwapnienie w układzie sercowo-naczyniowym (twarde złogi zbudowane z wapnia odkładające się w naczyniach i na zastawkach w sercu) może wystąpić wcześniej i rozwijać się szybciej niż u innych osób. Jedną z przyczyn tego procesu jest zaburzenie równowagi fosforowo-wapniowej w organizmie spowodowane niewydolnością nerek. Str. 6

7 Co poza dializą jest jeszcze ważne? Możliwe, że u pacjenta poza dializą konieczne będzie również: Leczenie niedokrwistości Kontrolowanie stężenia cukru we krwi, stężenia cholesterolu, podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi oraz innych czynników związanych z zaburzeniami pracy serca Przestrzeganie diety Leczenie zaburzeń mineralnych i kostnych (przywrócenie równowagi mineralnej w organizmie) Dlaczego równowaga mineralna jest ważna? Wapń i fosfor są dwoma ważnymi minerałami niezbędnymi dla zdrowia organizmu. W prawidłowych stężeniach, odgrywają ważną rolę w utrzymywaniu zdrowych kości i zębów. Jeśli jednak pacjent ma przewlekłą chorobę nerek, fosforany i wapń mogą kumulować się w organizmie pacjenta, ponieważ nerki nie są w stanie skutecznie wydalać ich z organizmu. Nadmierne ilości fosforanów i wapnia mogą łączyć się w związki, tworząc twarde, bolesne złogi w organizmie pacjenta nazywane zwapnieniami. Zwapnienia mogą również przyczyniać się do stwardnienia tętnic i utrudniać rozprowadzanie przez nie krwi w całym ciele. Może to powodować poważne problemy zdrowotne. Str. 7

8 Jak można zachować właściwą równowagę mineralną? Utrzymywanie stanu równowagi w organizmie wymaga trzech elementów: 1. Dializa. Należy ściśle przestrzegać harmonogramu dializ otrzewnowych. 2. Dieta. Należy przestrzegać diety zaleconej przez dietetyka. 3. Środki wiążące fosforany. Należy przyjmować środek wiążący fosforany z każdym posiłkiem i przekąską, zgodnie z zaleceniami lekarza. Dlaczego należy przyjmować środek wiążący fosforany? Mimo stosowania dializ i odpowiedniej diety, większość pacjentów wymaga dodatkowej pomocy mającej na celu kontrolowanie prawidłowego stężenia fosforanów w organizmie. Środki wiążące fosforany, przyjmowane ze wszystkimi posiłkami i przekąskami, zgodnie z zaleceniami lekarza, pomagają usuwać fosforany zanim dojdzie do ich absorpcji przez organizm pacjenta i nadmiernego zwiększenia ich stężenia. Str. 8

9 Jak działają środki wiążące fosforany? Zdrowe nerki filtrują i usuwają nadmierne ilości fosforanów. Ponieważ nerki pacjenta nie są w stanie robić tego skutecznie, przyjmowane środki wiążące fosforany, absorbują nadmierne ilości fosforanów. Podobnie jak gąbka, środki wiążące wchłaniają fosforany ze spożywanego pokarmu i zapobiegają ich przenikaniu do krwiobiegu. Środek wiążący fosforany oraz fosforany są wydalane z organizmu wraz z kałem pacjenta. Aby środki wiążące fosforany działały prawidłowo, należy pamiętać o następujących kwestiach: Należy przyjmować środek wiążący zgodnie z zaleceniami lekarza, zawsze razem z posiłkami. Niespożycie posiłku oznacza, że nie należy przyjmować środka wiążącego, ponieważ nie ma on czego wiązać! Proszę omówić spożywanie przekąsek ze swoim lekarzem lub dietetykiem, aby ustalić, jaką dawkę środka wiążącego należy przyjmować z poszczególnymi rodzajami pokarmów. Str. 9

10 Czy są jakieś różnice między środkami wiążącymi fosforany? Istnieją różne rodzaje środków wiążących: środki wiążące zawierające wapń środki wiążące zawierające metale środki wiążące niezawierające wapnia ani metali Wszystkie środki wiążące fosforany skutecznie usuwają fosforany z pokarmów spożywanych przez pacjenta. Jednakże, niektóre środki wiążące są bardziej wskazane dla pewnych grup pacjentów niż inne. Należy porozmawiać z lekarzem na temat środka wiążącego fosforany odpowiedniego dla danego pacjenta. Leczenie za pomocą środków wiążących fosforany może powodować działania niepożądane, takie jak: nudności, wymioty, ból brzucha, biegunka i wzdęcia. Może również dojść do zaparć, które w niezmiernie rzadkich przypadkach mogą stać się bardzo ciężkie i wymagać natychmiastowego leczenia. Jeśli wystąpi którekolwiek z wymienionych działań niepożądanych, należy skontaktować się z lekarzem prowadzącym. Str. 10

11 Należy utrzymywać organizm w równowadze mineralnej Należy pamiętać, że środki wiążące fosforany opracowano tak, aby działały łącznie z dializami i dietą niskofosforanową. Należy przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących każdego z elementów leczenia Należy przestrzegać diety Należy przestrzegać harmonogramu dializ Należy przyjmować środek wiążący fosforany ze wszystkimi posiłkami i przekąskami, zgodnie z zaleceniami lekarza Należy porozmawiać z lekarzem na temat odpowiedniego dla danego pacjenta środka wiążącego fosforany W razie jakichkolwiek pytań należy się skontaktować z lekarzem prowadzącym, pielęgniarką lub dietetykiem Str. 11

12 Materiały edukacyjne dla lekarza Str. 12